Ταπείνωση και ταπεινοφροσύνη

Πε­ρι­ε­χόμε­να

Πρόλογος

Η  ταπείνωση

Μορφές ταπείνωσης

Η ταπεινοφροσύνη

Δύσκολο ἔργο ἡ ταπεινοφροσύνη

Αξία της απεινοφροσύνης

Πως αποκτάται  η  ταπείνωση   και ταπεινοφροσύνη.

Παράδειγματα ταπείνωσης

Η ταπείνωση ωφελεί

Εμπόδια  στην  ταπεινοφροσύνη

Αναφορές αγίων ανδρών  για την  ταπείνωση – ταπεινοφροσύνη

Μερικές ερωτήσεις προς τον αναγνώστη  για την εφαρμογή της ταπείνωσης

1. Πρό­λο­γος

Ὅ­ταν ὁ Θε­ός δη­μι­ούρ­γη­σε τόν ἄν­θρω­πο, ἔ­βα­λε μέ­σα του  καί τά σπέρ­μα­τα ὅ­λων τῶν ἀ­ρε­τῶν, μέ τήν  προ­ϋ­πό­θε­ση νά τά καλ­λι­ερ­γή­σει καί νά φθά­σει στήν κα­τά χά­ρη θέ­ω­ση ὅ­πως ἤ­ταν τό σχέ­διο τοῦ Δη­μι­ουρ­γῦ..Ὅ­πως εἶ­ναι γνω­στό, οἱ πρω­τό­πλα­στοι ἀ­στό­χη­σαν μέ τήν πα­ρα­κο­ή τους στήν ἐν­το­λή τοῦ Δη­μι­ουρ­γοῦ, ἀ­μαυ­ρώ­νον­τας ἔ­τσι τό  «κα­λόν λί­αν» δη­μι­ούρ­γη­μα τοῦ Πλά­στη μας, κλη­ρο­δο­τών­τας καί σ’ ὅ­λο τό ἀν­θρώ­πι­νο γέ­νος τήν κυ­ρι­αρ­χί­αν τοῦ δι­α­βό­λου.

Ἀ­πό τό­τε μέ­χρι καί σή­με­ρα, κα­τα­βάλ­λει με­γά­λες προ­σπά­θει­ες ὁ πο­νη­ρός νά ἐ­ξα­λεί­ψει ἀ­πό τήν ψυ­χή τῶν ἀν­θρώ­πων τήν πα­ρου­σί­αν τοῦ Θε­οῦ καί βα­σι­λέ­ψει γι­ά πάν­τα στό ἀν­θρώ­πι­νο γέ­νος, ὁ πλά­νος καί δι­ά­βο­λος.  Τυ­φλω­μέ­νος ἀ­πό τήν ὑ­πε­ρη­φά­νειά του δέ βλέ­πει τήν ἀ­δυ­να­μί­α του. Οἱ προ­σπά­θει­ες του πέ­τυ­χαν σέ με­γά­λο βαθ­μό, ἔ­στω καί προ­σω­ρι­νά, καί πα­ρα­σύ­ρει στήν πλά­νη του καί δι­α­στρέ­φει τά κα­λά σπέρ­μα­τα πού ὑ­πάρ­χουν στίς ψυ­χές τῶν ἀν­θρώ­πων καί τούς ὁ­δη­γεῖ στό σκο­τει­νό δρό­μο τῆς κό­λα­σής του.

Πα­ρ’ ὅ­λη τή φαι­νο­με­νι­κή κυ­ρι­αρ­χί­α του, δέν πέ­τυ­χε νά ἐ­ξα­λεί­ψει τόν πυ­ρῆ­να τοῦ « κα­τ’ εἰκόνα» καί νά ὑ­πο­τά­ξει τε­λε­σί­δι­κα τόν ἄν­θρω­πο. Ἔ­τσι ἀ­κό­μα δι­α­τη­ρεῖ­ται σ’ ὅ­λες τίς ψυ­χές τῶν ἀν­θρώ­πων, καί σ’ αὐ­τούς ἀ­κό­μα πού φαί­νε­ται νά ἔ­χει ἀ­πό­λυ­τη κυ­ρι­αρ­χί­α, ἡ θεί­κή κα­τα­βο­λή. Μι­ά σπί­θα σι­γο­καί­ει πάν­το­τε καί πε­ρι­μέ­νει νά φυ­σύ­ξει ἕ­να ἀ­ε­ρά­κι πού θά τήν φουν­τώ­σει γι­ά νά κά­ψει τά δε­σμᾶ, νά ἐ­λευ­θε­ρω­θεῖ ἀ­πό τήν κυ­ρι­αρ­χί­α τοῦ δι­α­βό­λου ὁ ἄν­θρω­πος καί νά ἐ­πα­νέλ­θει κον­τά στό Δη­μι­ουρ­γό του. Αὐ­τό τό δι­α­πι­στώ­νου­με κα­θη­με­ρι­νά ἀ­πό τή με­τα­στρο­φή καί τή με­τά­νοι­α τό­σων ἀν­θρώ­πων πού ἀ­παρ­νοῦν­ται τήν πλά­νη τοῦ σα­τα­νᾶ καί ἐ­πι­στρέ­φουν στό δρό­μο τοῦ Θε­οῦ καί  τῆς σω­φρο­σύ­νης.

Ὅ­σοι λοι­πόν ἀ­παρ­νοῦ­νται τήν τυ­ραν­νι­κή κυ­ρι­αρ­χί­α τοῦ σα­τα­νᾶ, ἀλ­λά καί ὅ­σοι ἀ­πό και­ρό βα­δί­ζουν τό δρό­μο τοῦ Κυ­ρί­ου, κιν­δυ­νεύ­ουν νά πα­ρα­συρ­θοῦν ἀ­πό τά δε­λε­ά­σμα­τα καί τίς ὕ­που­λες προ­τρο­πές τοῦ μι­σό­κα­λου δι­α­βό­λου καί χρει­ά­ζε­ται νά ἐ­φο­δι­α­σθοῦν μέ τά κα­τάλ­λη­λα μέ­σα γι­ά νά τόν ἀ­πο­φεύ­γουν καί νά μέ­νουν προ­ση­λω­μέ­νοι στόν ἀ­γώ­να τῆς σω­τη­ρί­ας.

Τἀ μέ­σα αὐ­τά εἶ­ναι σω­στή ἐρ­γα­σί­α τῶν ἐ­ντο­λῶν τοῦ Θε­οῦ πού ἔ­βα­λε μέ­σα μας καί πού πρέ­πει νά τίς ἐρ­γα­ζό­μα­στε σω­στά, γι­α­τί εἶ­ναι τά ὅ­πλα μας μέ τά ὁ­ποῖ­α θά πο­λε­μή­σου­με τόν ἄ­γρυ­πνο ἐ­χθρό μας.

Ὁ πι­στός πρέ­πει νά ἐρ­γά­ζε­ται καί νά κα­τορ­θώ­νει ὅ­λες τίς ἀ­ρε­τές μα­ζί. Ὑ­πάρ­χουν ἀ­ρε­τές ξε­χω­ρι­στές μέ πρω­ταρ­χι­κή ση­μα­σί­α. Ἀ­νά­με­σά τους πρώ­τη καί με­γά­λη εἶ­ναι ἡ ἀ­ρε­τή τῆς «τα­πει­νο­φρο­σύ­νης», ἡ ὁ­ποί­α εἶ­ναι πο­λύ δυ­να­τό ὅ­πλο, καί κα­τα­στρέ­φει ρι­ζι­κά τό σα­τα­νι­κό ὀ­χύ­ρω­μα, τά σχέ­δια τοῦ δι­α­βό­λου.

Αὐ­τό τό με­γά­λο ὅ­πλο, ἡ με­γά­λη ἀ­ρε­τή, τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης πού κα­τα­στρέ­φει τά σχέ­δια τοῦ ἐ­χθροῦ μας, θά μᾶς ἀ­πα­σχο­λή­σει στίς σε­λί­δες πού ἀ­κο­λου­θοῦν, γι­ά νά δι­α­φω­τί­σου­με τόν ἀ­να­γνώ­στη καί νά τόν ὁ­δη­γή­σου­με στήν ἐ­φαρ­μο­γή της, Θά πε­ρι­ο­ρι­στοῦ­με σέ σύν­το­μες ἀ­να­φο­ρές για­τί δι­α­πι­στώ­νου­με πώς οἱ πε­ρισ­σό­τε­ροι χρι­στια­νοί μας ἀ­πο­φεύ­γουν τά με­γά­λα κεί­με­να γιά δι­ά­φο­ρους λό­γους..

Ἡ ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης εἶ­ναι με­γά­λη καί δύ­σκο­λη ἀ­ρε­τή. Γι­ά νά τήν κα­τορ­θώ­σει ὁ χρι­στια­νός, θά πρέ­πει νά τά βά­λει μέ τόν ἑ­αυ­τό του, μέ τήν ὑ­πε­ρη­φά­νειά του, μέ τή φι­λαυ­τί­α του καί μέ τά δι­ά­φο­ρα πά­θη του, κα­κά πού δη­μι­ούρ­γη­σεν ἡ ἁ­μαρ­τί­α καί ἀ­σκοῦν με­γά­λη ἐ­πιρ­ρο­ή στήν ψυ­χή του. Θά πρέ­πει δέ γι­’ αὐ­τό νά κα­τα­βά­λει πο­λύ με­γά­λη προ­σπά­θεια μέ συν­τρό­φους τήν προ­σευ­χή, τήν προ­σο­χή καί τήν ἐ­πι­μο­νή, ἀλ­λά καί τή σω­στή γνώ­ση γύ­ρω ἀ­πό τό θέ­μα. Εἶ­ναι πολ­λά τά ἐμ­πό­δια στήν ἐρ­γα­σί­α αὐ­τή, καί γι­ά τοῦ­το στίς σε­λί­δες πού ἀ­κο­λου­θοῦν, θά προ­σπα­θή­σου­με νά  βο­η­θή­σου­με, τό κα­τά δύ­να­μη, τούς ἀ­δελ­φούς μας, ὥ­στε νά  δο­κι­μά­σουν τήν ἐ­φαρ­μο­γή τῆς με­γά­λης αὐ­τῆς ἀ­ρε­τῆς καί νά ὠ­φε­λή­σουν τήν ψυ­χή τους.

Οἱ δι­κές μας δυ­νά­μεις καί ἐμ­πει­ρί­ες δέν εἶ­ναι βέ­βαι­α καί τό­σο ἱ­κα­νές, γι­ά ν’ ἀ­να­πτύ­ξουν ἀ­πο­τε­λε­σμα­τι­κά τήν ἀ­ρε­τή αὐ­τή.  Γι­ά τό λό­γο αὐ­τό θά ἀ­να­τρέ­ξου­με στά κεί­με­να τῆς Ἁ­γί­ας Γρα­φῆς καί στή σο­φί­α, τή γνώ­ση καί τήν ἐμ­πει­ρί­α τῶν Πα­τέ­ρων τῆς Ἐκ­κλη­σί­ας μας, με­τα­φέ­ρον­τας ἐ­δῶ ὅ,τι χρή­σι­μο καί ὠ­φέ­λι­μο βροῦ­με. Κα­τα­βάλ­λου­με, πι­στεύ­ου­με, κι ἐ­μεῖς τό δί­λε­πτο τῆς χή­ρας στήν πνευ­μα­τι­κή δι­α­φώ­τι­ση τῶν χρι­στια­νῶν, γι­ά νά ἔ­χουν ὅ­πλα δυ­να­τά νά πο­λε­μοῦν στόν πνευ­μα­τι­κό τους ἀ­γώ­να ἐ­ναν­τί­ον τῶν ἄ­σαρ­κων δαι­μό­νων καί νά ἐ­ξο­μα­λύ­νουν τό δρό­μο τους πρός τή βα­σι­λεί­α τοῦ Θε­οῦ.

Εὐ­χό­μα­στε καί προ­σευ­χό­μα­στε ὅ­πως ὁ ἀ­γα­θός Θε­ός εὐ­λο­γή­σει τή  μι­κρή αὐ­τή προ­σπά­θειά μας, ὥ­στε νά φυ­τευ­θεῖ, νά αὐ­ξη­θεῖ καί νά καρ­πο­φο­ρή­σει στίς ψυ­χές τῶν ἀ­να­γνω­στῶν μας ἡ με­γά­λη ἀ­ρε­τή τῆς τα­πεί­νω­σης καί τα­πει­νο­φρο­σύ­νης καί νά φέ­ρει τά ἀ­γα­θά ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα πού ὅ­λοι ἐ­πι­θυ­μοῦ­με, ἀλ­λά δύ­σκο­λα τά ἀ­πο­κτοῦ­με.

2. Η  ταπείνωση

Στή λέ­ξη «τα­πεί­νω­ση» τά δι­ά­φο­ρα λε­ξι­κά δί­νουν τήν ἔν­νοι­α τοῦ ἐ­ξευ­τε­λι­σμοῦ, τῆς μη­δα­μι­νό­τη­τας, τῆς κα­τα­στρο­φῆς, πού προ­κα­λοῦν ἄλ­λοι σέ ἄλ­λους ἀν­θρώ­πους ἠ­θε­λη­μέ­να, γι­ά νά τούς κα­τα­στρέ­ψουν ἠ­θι­κά, κοι­νω­νι­κά καί οἰ­κο­νο­μι­κά, ἐ­πει­δή τούς ἐ­χθρεύ­ον­ται ἀ­πό ζή­λεια ἤ μί­σος, θε­ω­ρών­τας τους ἐ­χθρούς τους.

Αὐ­τή εἶ­ναι ἡ ἔν­νοι­α πού δί­νει καί ὁ κό­σμος στή λέ­ξη «τα­πεί­νω­ση». Μ’  αὐ­τή τήν ἔν­νοι­α τή γνω­ρί­σα­με πολ­λές φο­ρές στή ζω­ή μας, ἴ­σως ἀ­κό­μα νά εἴ­χα­με καί ἰ­δί­αν ἐμ­πει­ρί­α.

Ὑ­πάρ­χει ὅ­μως καί ἄλ­λη ἑρ­μη­νεί­α καί τρό­πος ἐ­φαρ­μο­γῆς τῆς τα­πεί­νω­σης, πού, ἀν­τί νά κα­τα­στρέ­ψει, ὑ­ψώ­νει τόν ἄν­θρω­πο, τόν κά­νει ἅ­γιο καί λέ­γε­ται ἁ­γί­α τα­πεί­νω­ση. Αὐ­τή εἶ­ναι πού μᾶς ἐν­δι­α­φέ­ρει καί αὐ­τή θά μᾶς ἀ­πα­σχο­λή­σει.

Ἕ­νας με­γά­λος Ὅ­σιος ὁ Ἰ­ω­άν­νης, ὁ ἐ­πι­κα­λού­με­νος προ­φή­της, σέ ἐ­ρώ­τη­ση τί εἶ­ναι ἡ τα­πεί­νω­ση ἔ­δω­κε τόν ἑ­ξῆς ὁ­ρι­σμό: «Τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι νά πι­στεύ­εις ὅ­τι δέν εἶ­σαι ἄ­ξιος νά σέ λο­γα­ριά­ζουν οἱ ἄλ­λοι, καί νά κό­ψεις τό δι­κό σου θέ­λη­μα καί νά ὑ­πο­μέ­νεις τά ἔ­ξω­θεν ἐ­περ­χό­με­να σέ σέ­να χω­ρίς τα­ρα­χή. Αὐ­τή εἶ­ναι ἡ ἀ­λη­θι­νή τα­πεί­νω­ση στήν ὁ­ποί­α δέ βρί­σκει χῶ­ρον ἡ κε­νο­δο­ξί­α».

Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι ὅ­πως ἕ­να μα­χαί­ρι πού, ἄν τό χρη­σι­μο­ποι­εῖς γι­ά νά ἐ­ξυ­πη­ρε­τεῖς τή ζω­ή σου, εἶ­ναι ἐρ­γα­λεῖ­ο ὠ­φέ­λι­μο. Ἄν ὅ­μως τό χρη­σι­μο­ποι­εῖς γι­ά νά κά­νεις κα­κό, τό­τε γί­νε­ται φο­νι­κό ὅ­πλο. Ἀ­κό­μα μπο­ροῦ­με νά πα­ρο­μοι­ά­σου­με τήν τα­πεί­νω­ση μ’ ἕ­να συ­στα­τι­κό πού μπο­ρεῖ κά­ποι­ος νά ­τό χρη­σι­μο­ποι­ή­σει σάν φάρ­μα­κο καί ἄλ­λος νά τό χρη­σι­μο­ποι­ή­σει σάν δη­λη­τή­ριο.

Οἱ ἄν­θρω­ποι τοῦ κό­σμου χρη­σι­μο­ποι­οῦν τήν τα­πεί­νω­ση, γι­ά νά πλη­γώ­σουν τούς ἄλ­λους ἀν­θρώ­πους, ἐ­νῶ ὁ Θε­ός καί οἱ ἄν­θρω­ποί Του τήν χρη­σι­μο­ποι­οῦν σάν φάρ­μα­κο, γι­ά νά θε­ρα­πεύ­σουν τά ψυ­χο­φθό­ρα πά­θη τῆς ὑ­πε­ρη­φά­νειας, τῆς φι­λαυ­τί­ας, καί τοῦ ἐ­γω­ϊ­σμοῦ.

Κι  ἄν ἀ­κό­μα οἱ ἄν­θρω­ποι τοῦ δι­α­βό­λου χρη­σι­μο­ποι­οῦν τήν τα­πεί­νω­ση γι­ά νά κα­τα­στρέ­ψουν κά­ποι­ον ἄν­θρω­πο πι­στό στό Θε­ό, αὐ­τός μπο­ρεῖ νά με­τα­τρέ­ψει τό ἀ­πο­τέ­λε­σμα σέ εὐ­ερ­γε­τι­κό μέ­σο σω­τη­ρί­ας, μέ τήν ὑ­πο­μο­νή, τήν ἀ­γά­πη, τή σω­φρο­σύ­νη καί τήν κα­τα­φυ­γή του στόν Κύ­ριο.

3. Μορ­φές τα­πεί­νω­σης

            Στή πο­ρεί­α τῆς ζω­ῆς του ὁ ἄν­θρω­πος θά συ­ναν­τή­σει τρεῖς μορ­φές τα­πεί­νω­σης. Ἡ μι­ά προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τήν κα­κί­α τῶν ἀν­θρώ­πων, ἡ δέ ἄλ­λη ἀ­πό τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ καί ἡ Τρί­τη εἶ­ναι ἡ ἑ­κού­σι­α τα­πεί­νω­ση, ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη πού ὁ ἴ­δι­ος θά θε­λή­σει νά ἐ­πι­βά­λει στόν ἑ­αυ­τό του.

            α) Συμ­βαί­νει πολ­λές φο­ρές ἄν­θρω­ποι, κυ­ρι­ευ­μέ­νοι ἀ­πό ζή­λει­α καί φθό­νο γι­ά τήν πρό­ο­δο τῶν συ­ναν­θρώ­πων τους, νά  θέ­λουν νά τα­πει­νώ­σουν, νά ἐ­ξευ­τε­λί­σουν κά­ποι­ο, γι­ά νά ἱ­κα­νο­ποι­ή­σουν τά ζη­λό­φθο­νά τους αἰ­σθή­μα­τα. Χρη­σι­μο­ποι­οῦν γι­’ αὐ­τό τή συ­κο­φα­ντί­α καί τό δι­α­συρ­μό, μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νά βρί­σκε­ται ὁ ἄν­θρω­πος σέ πο­λύ δύ­σκο­λη θέ­ση, γι­α­τί στά μά­τι­α τῶν ἄλ­λων εἶ­ναι ἐ­κτε­θει­μέ­νος στά ψεύ­δη καί στίς συ­κο­φα­ντί­ες. Αὐ­τή εἶ­ναι μι­ά μορ­φή τα­πεί­νω­σης πού συ­χνά συ­να­ντοῦ­με στό σύγ­χρο­νο κό­σμο μας, ἐ­πει­δή ὁ ἄν­θρω­πος ἔ­γι­νε ὑ­λό­φρο­νας, ὑ­πε­ρή­φα­νος ἀ­το­μι­στής, τόν ἐν­δι­α­φέ­ρει μό­νο ὁ στε­νός του κύ­κλος καί ἡ κα­λο­πέ­ρα­ση. Ἡ συ­ντρι­πτι­κή πλει­ο­ψη­φί­α τῶν ἀν­θρώ­πων, δυ­στυ­χῶς βρί­σκε­ται σ’ αὐ­τή τήν κα­τα­στρε­πτι­κή ὁ­δό πού ὁ­δη­γεῖ τόν ἄν­θρω­πο μα­κρυ­ά ἀ­πό τήν ὁ­δό τῆς βα­σι­λεί­ας τοῦ Θε­οῦ.

            β) Ἄλ­λη μορ­φή τα­πεί­νω­σης εἶ­ναι αὐ­τή πού ἡ ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ χρη­σι­μο­ποι­εῖ σάν φάρ­μα­κο σω­τή­ρι­ο γι­ά θε­ρα­πεί­α τῶν πα­θῶν καί σω­τη­ρί­α τῆς ψυ­χῆς καί συ­νί­στα­ται στό ἑ­ξῆς: Ὅ­ταν ὁ πα­ντο­γνώ­στης Κύ­ρι­ος βλέ­πει τόν πι­στό του ἄν­θρω­πο νά πα­ρα­σύ­ρε­ται ἀ­πό τίς ἀ­δυ­να­μί­ες του καί νά κιν­δυ­νεύ­ει νά χά­σει τόν Πα­ρά­δει­σο, τό­τε ἐ­πεμ­βαί­νει μέ ἀ­γά­πη καί ἐ­πι­τρέ­πει στόν πει­ρα­στή δι­ά­βο­λο νά τόν δο­κι­μά­σει μέ δι­ά­φο­ρους τρό­πους καί πει­ρα­σμούς, πά­ντο­τε μέ­χρι κά­ποι­ου βα­θμοῦ, γι­ά νά ἀ­νοί­ξουν τά μά­τι­α τῆς ψυ­χῆς του καί νά ξα­να­βρεῖ τό δρό­μο τῶ­ν ἐ­ντο­λῶν τοῦ Θε­οῦ καί τῆς βα­σι­λεί­ας Του. Ἐ­δῶ ὅ­μως ὑ­πάρ­χει μι­ά με­γά­λη δι­α­φο­ρά. Ἐ­νῶ ἡ ἀν­θρώ­πι­νη δο­κι­μα­σί­α φτά­νει μέ­χρι κα­τα­στρο­φῆς , ἡ δο­κι­μα­σί­α τοῦ Θε­οῦ ἔ­χει ὅ­ρι­α μέ­χρι ἐ­κεῖ πού  ἀ­ντέ­χει ὁ ἄν­θρω­πος καί ὄ­χι πε­ρισ­σό­τε­ρο. Δέν ἀ­φή­νει ὁ Θε­ός, τόν ἄν­θρω­πο νά λυ­γί­σει κά­τω ἀ­πό τό βά­ρος τῶν δο­κι­μα­σι­ῶν, ἀλ­λά ἐ­πεμ­βαί­νει, τόν στη­ρί­ζει καί τόν σώ­ζει. Ἡ δο­κι­μα­σί­α πού προ­έρ­χε­ται ἀ­πό τό Θε­ό εἶ­ναι φι­λάν­θρω­πη.

 Πα­ρα­δείγ­μα­τα ὑ­πάρ­χουν πολ­λά ἀ­πό τούς χρό­νους τῆς Πα­λαι­ᾶς Δι­α­θή­κης, τό­σο ἀ­πό ἄ­το­μα ὅ­σο καί ἀ­πό ἔ­θνη. Ὁ βα­σι­λέ­ας Δαυ­ΐδ, γι­ά πα­ρά­δειγ­μα, ξέ­φευ­γε ἀ­πό τό δρό­μο τοῦ Θε­οῦ. Τό­τε ὁ Κύ­ριος τόν τα­πεί­νω­νε μέ δι­ά­φο­ρους τρό­πους καί ξα­νά­βρι­σκε τό δρό­μο του.Ὁ ἴ­διος ὁ­μο­λο­γοῦ­σε: «πρίν μέ τα­πει­νώ­σεις , Θε­έ μου, ἐ­γώ εἶ­χα ἁ­μαρ­τή­σει ἐ­νώ­πιόν σου». Ἀ­κό­μα πα­ρα­δέ­χε­ται ὅ­τι ὠ­φε­λή­θη­κε ἀ­πό τήν τα­πεί­νω­ση τοῦ Κυ­ρί­ου. «Εὐ­ερ­γε­τι­κό καί σω­τή­ριο ὑ­πῆρ­ξε τό γε­γο­νός, ὅ­τι μέ τήν πα­τρι­κή σου παι­δα­γω­γί­α δι­ά τῶν θλί­ψε­ων μέ ἐ­τα­πεί­νω­σες, γι­ά νά μά­θω κα­λύ­τε­ρα τίς ἐν­το­λές σου»(ψαλ­μ.118.68-71).

            Καί τό ἰ­ου­δαϊ­κό ἔ­θνος, ὁ λα­ός τοῦ Κυ­ρί­ου, ὅ­ταν υἱ­ο­θε­τοῦ­σε τά ἔ­θι­μα τῶν εἰ­δω­λο­λα­τρῶν γει­τό­νων του, ἐ­πέ­τρε­πεν ὁ Θε­ός νά πο­λε­μη­θοῦν ἀ­πό ἄλ­λα ἔ­θνη καί νά τα­πει­νω­θοῦν, πρά­γμα πού τούς ἄ­νοι­γε τά μά­τι­α καί με­τα­νο­οῦ­σαν καί σώ­ζο­νταν.     

            Αὐ­τά τά πα­ρα­δεί­γμα­τα συ­νε­χί­ζο­νται καί στήν ἐ­πο­χή τῆς Και­νῆς Δι­α­θή­κης. Ἕ­νας Παῦ­λος δο­κι­μά­ζε­ται κα­τά πα­ρα­χώ­ρη­ση Θε­οῦ καί τα­πει­νώ­νε­ται, γι­α­τί αὐ­τό ἀ­παι­τοῦ­σε τό συμ­φέ­ρο του κα­τά τήν πα­ντο­γνω­σί­α τοῦ Κυ­ρί­ου. Εἶ­ναι καί πολ­λά ἄλ­λα τέ­τοι­α πού πα­ρου­σι­ά­ζει ἡ ἱ­στο­ρί­α τοῦ κό­σμου καί θά ἀ­να­φέ­ρου­με ἀρ­γό­τε­ρα.

            γ) Ὑ­πάρ­χει καί μι­ά τρί­τη μορ­φή τα­πεί­νω­σης πού συ­να­ντοῦ­με στή ζω­ή τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας, σέ Μο­να­χούς καί λαϊ­κούς ἀν­θρώ­πους. Εἶ­ναι ἡ ἑ­κού­σι­α τα­πεί­νω­ση, δη­λα­δή τό τα­πει­νό φρό­νη­μα σ’ ὅ­λη τή ζω­ή τοῦ πι­στοῦ. Ὁ χρι­στι­α­νός πού ἔ­χει ἐ­ρω­τι­κή δι­ά­θε­ση γι­ά τή βα­σι­λεί­α τοῦ Θε­οῦ, ἐ­φαρ­μό­ζει σ’ ὅ­λες τίς ἐκ­φάν­σεις τῆς ζω­ῆς του τό τα­πει­νό φρό­νη­μα. Αὐ­τός πού ἀ­πε­φά­σι­σε νά φο­ρέ­σει τό ἔν­δυ­μα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, προ­σπα­θεῖ νά ἐ­ξα­φα­νί­σει ἀ­πό τή ζω­ή του τήν ὑ­ψη­λο­φρο­σύ­νη, τήν ὑ­πε­ρη­φά­νει­α, τή φι­λαυ­τί­α καί ὅ­λα τά ἑ­ω­σφο­ρι­κά πά­θη. Ἀ­πό τή στι­γμή πού πῆ­ρε αὐ­τή τή  γεν­ναί­α ἀ­πό­φα­ση, θε­ω­ρεῖ τόν ἑ­αυ­τό του κα­τώ­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄν­θρω­πο. Στή­ρι­γμα τοῦ πι­στοῦ, στήν πε­ρί­πτω­ση αὐ­τή, εἶ­ναι ὁ Κύ­ρι­ος, στή βο­ή­θει­α τοῦ Ὁ­ποί­ου ἐλ­πί­ζει.

            Εἶ­ναι ἄλ­λω­στε γνω­στή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη με­ρι­κῶν Ἁ­γί­ων τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας πού ὀ­νο­μά­σθη­σαν «δι­ά Χρι­στόν σα­λοί»  Αὐ­τοί γι­ά τόν κό­σμο ἦ­σαν τρελ­λοί, γι­α­τί δέ­χο­νταν τίς ὕ­βρεις, τήν κα­κο­με­τα­χεί­ρι­ση, τή λοι­δο­ρί­α ἀ­τά­ρα­χα, χω­ρίς νά ἀ­ντι­δροῦν, ἐ­νῶ ἦ­σαν σώ­φρο­νες καί σο­φοί. Ἡ σο­φί­α καί  ἁ­γι­ό­τη­τά τους­ γι­νό­ταν γνω­στή στό τέ­λος τῆς ζω­ῆς τους  καί με­τά θά­να­τον, ὅταν ­γι­νό­ταν γνω­στόν τί οὐ­σι­α­στι­κά ἦ­σαν.

            Ἐ­πει­δή εἶ­ναι σπου­δαί­α καί ἀ­να­γκαί­α ἡ μορ­φή αὐ­τή τῆς τα­πεί­νω­σης, τῆς ἐ­φαρ­μο­γῆς, δη­λα­δή, τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, τοῦ τα­πει­νοῦ φρο­νή­μα­τος, θά προ­χω­ρή­σου­με νά τήν ἐ­ξε­τά­σου­με πε­ρισ­σό­τε­ρο στή συ­νέ­χει­α.

4. Η ταπεινοφροσύνη

(Ἡ ἔννοια τῆς ταπεινοφροσύνης)

            Ὁ Ἅ­γι­ος Μά­ξι­μος ὁ Ὁ­μο­λο­γη­τής δί­νει τόν ἑ­ξῆς ὁ­ρι­σμό γι­ά τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη: «Τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι μι­ά συ­νε­χής προ­σευ­χή μέ δά­κρυ­α καί πό­νο.  Δι­ό­τι αὐ­τή ἐ­πι­κα­λεῖ­ται τή βο­ή­θει­α τοῦ Θε­οῦ καί δέν ἀ­φή­νει τόν ἄν­θρω­πο οὔ­τε νά στη­ρί­ζε­ται ἀ­πε­ρί­σκε­πτα στή δύ­να­μή του καί στή σο­φί­α του, οὔ­τε νά ὑ­πε­ρη­φα­νεύ­ε­ται ἐ­να­ντί­ον ἄλ­λου, τά ὁ­ποῖ­α εἶ­ναι φο­βε­ρά νο­σή­μα­τα, ὀ­φει­λό­με­να στό πά­θος τῆς ὑ­πε­ρη­φά­νει­ας».

            Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι  τό ἐρ­γα­στή­ρι πού δι­α­λύ­ει τά ἀρ­νη­τι­κά ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα τῆς τα­πεί­νω­σης στήν ὁ­ποί­αν ὑ­πο­βάλ­λει στόν ἄν­θρω­πο ἡ κα­κί­α τῶν δαι­μό­νων καί τῶν ἀν­θρώ­πων. Δη­λα­δή τήν προ­σβο­λή, τόν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό, τήν ἀ­δι­κί­α, τή συ­κο­φαν­τί­α πού θά ὑ­πο­στεῖ ὁ  τα­πει­νός ἄν­θρω­πος, ἐ­νερ­γο­ποι­εῖ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη πού σάν ἄλ­λο ἐρ­γα­λεῖ­ο με­τα­τρέ­πει τήν ὀρ­γή τήν ἐκ­δί­κη­ση σέ συγ­χω­ρη­τι­κό­τη­τα καί ἀ­γά­πη, ἀ­πο­φεύ­γον­τας ἔ­τσι τήν ἁ­μαρ­τί­α καί πλή­γώ­νει τό δι­ά­βο­λο στό κέν­τρο τῆς καρ­δί­ας του.

Ποι­ός εἶ­ναι ὅμως ὁ πρα­γμα­τι­κά τα­πει­νό­φρο­νας;

            Ἀ­πό τήν ἀρ­χή θά πρέ­πει νά δι­ευ­κρι­νή­σου­με ποι­ός εἶ­ναι ὁ τα­πει­νό­φρο­νας, γι­α­τί ὑ­πάρ­χουν ­καί με­ρι­κοί ἄν­θρω­ποι πού ἀ­πό τή φύ­ση τους εἶ­ναι πρᾶ­οι καί  ἥ­συ­χοι καί φαί­νο­νται ὅ­τι εἶ­ναι τα­πει­νοί, ὄ­ταν ὅ­μως ἔλ­θει ἡ στι­γμή τῆς δο­κι­μα­σί­ας, δέν ἐ­φαρ­μό­ζουν τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί δι­α­μαρ­τύ­ρο­νται. Αὐ­τοί οἱ  φαι­νο­με­νι­κά τα­πει­νοί, μό­λις τούς «πα­τή­σεις τόν κάλ­λο», δι­α­μαρ­τύ­ρον­ται ἐν­το­νό­τα­τα καί φω­νά­ζουν καί ἀ­πει­λοῦν. Ποῦ εἶ­ναι λοι­πόν ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη τους;

            Ὁ πραγ­μα­τι­κά τα­πει­νός ἄν­θρω­πος εἶ­ναι ἐ­κεῖ­νος πού ἐ­νῶ εἶ­ναι με­γά­λος σέ πλού­τη,  ἀ­ξι­ώ­μα­τα, καί χα­ρί­σμα­τα, θε­ω­ρεῖ τόν ἑ­αυ­τό του κα­τώ­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄν­θρω­πο. Τα­πει­νό­φρο­νας ἐ­πί­σης εἶ­ναι αὐ­τός πού ἐ­νῶ τὀν συ­κο­φαν­τοῦν, δέν τα­ρά­ζε­ται, ἐ­νῶ τόν κα­τη­γο­ροῦν γι­ά πράγ­μα­τα πού δέν ἔ­κα­με, δέν φο­βᾶ­ται, ἐ­νῶ τόν προ­σβάλ­λουν, μέ­νει ἀ­τά­ρα­χος ἀ­φή­νο­ντας τήν κρί­ση του καί τήν ἀ­πο­λο­γί­α του στόν Κύ­ρι­ο πού εἶ­πε «ἐ­μοί ἐκ­δί­κη­σις ἐ­γώ ἀν­τα­πο­δώ­σω»·  αὐ­τός εἶ­ναι βέ­βαι­ος ὅ­τι ὁ Κύ­ριος θά δι­κά­σει δί­και­α καί θά  κα­τα­δι­κά­σει δί­και­α τό συ­κο­φάν­τη, ἐ­νῶ τόν τα­πει­νό θά τόν δι­και­ώ­σει μέ τόν τρό­πο πού ὁ Ἴ­διος γνω­ρί­ζει« ἵ­να (αὐ­τόν) ὑ­ψώ­σει ἐν και­ρῷ»­.(1.Πέ­τρ. 5. 6).

5. Δύ­σκο­λο Ερ­γο Η τα­πει­νο­φρο­σύ­νη

            Εἶ­ναι πο­λύ δύ­σκο­λο ὅ­μως αὐ­τό τό ἔρ­γο χω­ρίς θε­ϊ­κή βο­ή­θεια καί συν­δρο­μή, για­τί ὁ κό­σμος τόν τα­πει­νό τό θε­ω­ρεῖ βλά­κα καί χα­ζό καί ἐκ­με­τα­λεύ­σι­μο. Ἐ­νώ­πιον ὅ­μως τοῦ Θε­οῦ εἶ­ναι δι­α­μάν­τι πα­νά­κρι­βο. Ὁ Μάρ­κος ὁ Ἀ­σκη­τής ὑ­πε­ρα­μύ­νε­ται τοῦ τα­πει­νό­φρο­να λέ­γον­τας: « Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη δέν εἶ­ναι κα­τα­δί­κη συ­νει­δή­σε­ως, ἀλ­λά χά­ρις Θε­οῦ καί ἀ­κρι­βής πλη­ρο­φο­ρί­α τῆς συμ­πά­θειάς Του».

            Καί ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­σα­άκ ὁ Σύ­ρος λέ­γει, ὅ­τι ἡ ἑ­κού­σι­α τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι δό­ξα τοῦ Θε­οῦ· γρά­φει:« Σμί­κρυ­νε τόν ἑ­αυ­τό σου εἰς ὅ­λα ἐ­νώ­πι­ον τῶν ἀν­θρώ­πων καί θά ὑ­ψω­θεῖς ἐ­πά­νω ἀ­πό τούς ἄρ­χο­ντας τοῦ αἰ­ώ­να τού­του. Τα­πεί­νω­σε τόν ἑ­αυ­τό σου καί θά δεῖς τή δό­ξα τοῦ Θε­οῦ ἐ­ντός σου. Δι­ό­τι ὅ­που βλα­στά­νει ἡ τα­πεί­νω­ση, ἐ­κεῖ ἀ­να­βλύ­ζει ἡ δό­ξα τοῦ Θε­οῦ . Ἄν ἀ­γω­νί­ζε­σαι φα­νε­ρά νά τα­πει­νω­θεῖς, ὁ Θε­ός θά σέ κά­νει νά δο­ξα­σθεῖς ἀ­πό ὅ­λους τούς ἀν­θρώ­πους· ἄν ἔ­χεις τήν τα­πεί­νω­ση στήν καρ­δι­ά σου ἐ­κεῖ στήν­ καρ­δι­ά σου θά σοῦ φα­νε­ρώ­σει ὁ Θε­ός τή δό­ξα Του. Ὅ­ταν ἐρ­γά­ζε­σαι τήν ἀ­ρε­τή, νά φρο­ντί­ζεις νά σέ κα­τα­φρο­νοῦν οἱ ἄν­θρω­ποι καί τό­τε θά τι­μη­θεῖς ἀ­πό τό Θε­ό. Μί­ση­σε τήν τι­μή, γι­ά νά τι­μη­θεῖς. Ἐ­κεῖ­νος πού ἀ­πο­φεύ­γει τήν τι­μή, τόν κα­τα­δι­ώ­κει ἡ τι­μή καί γί­νε­ται κή­ρυ­κας τῆς τα­πει­νώ­σε­ώς του». Ὁ ἴ­διος λέ­γει ἀλ­λοῦ γι­ά τήν τέ­λεια τα­πει­νο­φρο­σύ­νη τά ἀ­κό­λου­θα:  « Ὁ ἄν­θρω­πος πού κα­τόρ­θω­σε νά ἐν­νο­ή­σει πό­σο ἀ­σθε­νής εἶ­ναι στά πνευ­μα­τι­κά, αὐ­τός ἔ­φθα­σε στήν τέ­λεια τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί τήν ἐ­πί­γνω­ση τοῦ Θε­οῦ. Γι­’ αὐ­τό καί πα­ρα­κι­νεῖ­ται συ­νε­χῶς νά εὐ­χα­ρι­στεῖ τό Θε­ό καί γί­νε­ται πλου­σι­ώ­τε­ρος στήν ἀ­πό­κτη­ση θεί­ων χα­ρι­σμά­των. Στό­μα πού εὐ­χα­ρι­στεῖ πάν­το­τε τό Θε­ό, δέ­χε­ται ἀ­πό τό Θε­ό εὐ­λο­γί­α. Καί στήν καρ­διά πού δι­α­μέ­νει στή συ­νε­χή πρός τό Θε­ό εὐ­χα­ρι­στί­α, αὐ­ξά­νει δια­ρκῶς ἐν­τός αὐ­τῆς ἡ θεί­α Χά­ρη. Ἀ­πό τή Χά­ρη προ­η­γεῖ­ται ἡ τα­πεί­νω­ση, ὅ­πως ἐμ­πρός ἀ­πό τόν πει­ρα­σμόν τρέ­χει ἡ ὑ­πε­ρη­φά­νεια.»

            Ὁ ἄν­θρω­πος ἔ­χει ἀ­νάγ­κη ἀ­πό τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί τό φό­βο τοῦ Θε­οῦ, ὅ­πως ἀ­κρι­βῶς ἔ­χει ἀ­νάγ­κη ἀ­πό ἀ­έ­ρα γι­ά τήν ἀ­να­πνο­ή του. Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι τό δέν­δρο τῆς ζω­ῆς πού συ­νε­χῶς ὑ­ψώ­νε­ται πρός τόν οὐ­ρα­νό, ἀλ­λά καί κά­τω ἀ­πό τή δρο­σε­ρή του σκιά, ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος βρί­σκει τή γα­λή­νη τήν ἡ­ρε­μί­α καί προ­φυ­λάσ­σε­ται ἀ­πό τά στρέ­ς’­καί τά ἀγ­χώ­δη δηλ­λή­μα­τα καί μέ­ρι­μνες τοῦ κό­σμου τού­του.

6. ΑΞΙΑ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗΣ

            Ἀ­φοῦ εἴ­δα­με τήν οὐ­σί­α τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, στή συ­νέ­χει­α θά δοῦ­με καί τήν ἀ­ξί­α της, δη­λα­δή τήν ὠ­φε­λι­μό­τη­τά της καί τήν ἀ­γα­θή ἐ­πί­δρα­ση πού ἔ­χει στήν ψυ­χή τοῦ ἀν­θρώ­που. Θά ἀρ­χί­σου­με ἀ­πό τό λό­γο τοῦ Θε­οῦ, τήν Ἁ­γί­α Γρα­φή, γι­ά νά δοῦ­με ποι­ά χω­ρί­α τή συ­στή­νουν καί πῶς τήν ἀ­ξι­ο­λο­γοῦν.

            Στίς Πα­ροι­μί­ες γρά­φει: «στό­μα δέ τα­πει­νοῦ με­λε­τᾶ σο­φί­αν»(κεφ. 11. 2). Δη­λα­δή ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος βλέ­πει τή μη­δα­μι­νό­τη­τά του καί δι­α­κρί­νει τήν ἀ­ξί­α τοῦ κά­θε πρά­γμα­τος. Προ­τι­μᾶ ἀ­ντί νά ἀ­σχο­λεῖ­ται μέ τή σο­φί­α τοῦ κό­σμου, νά με­λε­τᾶ τή σο­φί­α τοῦ Θε­οῦ. Ἔ­τσι γί­νε­ται κα­τά Θε­όν σο­φός, πρά­γμα πού τόν βο­η­θᾶ νά βα­δί­ζει πι­ό εὔ­κο­λα τό δρό­μο τοῦ Θε­οῦ μέ τή δι­ά­κρι­ση πού ἀ­πο­κτᾶ.

            Δι­α­βά­ζου­με, πά­λιν στό πι­ό πά­νω βι­βλί­ο:« Εἰ­σίν οἱ πλου­τοῦ­ντες ἑ­αυ­τούς μη­δέν ἔ­χο­ντες καί εἰ­σίν οἱ τα­πει­νοῦ­ντες ἑ­αυ­τούς ἐν πολ­λῷ πλού­τῳ» (13. 17).Θέ­λει νά πεῖ ὅ­τι ὑ­πάρ­χουν ἄν­θρω­ποι πού  καυ­χοῦ­νται γι­ά τόν πρό­σκαι­ρο πλοῦ­το τους, ἀλ­λά οὐ­σι­α­στι­κά εἶ­ναι φτω­χοί, γι­α­τί δέν ἔ­χουν τόν αἰ­ώ­νι­ο πνευ­μα­τι­κό πλοῦ­το. Καί ὑ­πάρ­χουν οἱ τα­πει­νοί οἱ ὁ­ποῖ­οι εἶ­ναι φτω­χοί καί ὅ­μως, ἡ τα­πεί­νω­σή τους τούς ἐ­ξα­σφα­λί­ζει πο­λύ πνευ­μα­τι­κό καί αἰ­ώ­νι­ο πλοῦ­το.

            Στό βι­βλί­ο­τοῦ Σο­φοῦ Σει­ράχ, γρά­φει: «Προ­σευ­χή τα­πει­νοῦ νε­φέ­λαις δι­ῆλ­θεν» (Σ. Σει­ράχ,35. 17). Ἐ­δῶ πα­ρου­σι­ά­ζει τή δύ­να­μη πού ἔ­χει ἡ προ­σευ­χή τοῦ τα­πει­νοῦ ἀν­θρώ­που καί τήν παρ­ρη­σί­α ὥ­στε νά δι­α­σχί­ζει τούς νε­φε­λώ­δης οὐ­ρα­νούς καί νά φθά­νει στό Θεό.

            Ὁ βα­σι­λι­άς Δαυ­ΐδ προ­τεί­νει τήν τα­πεί­νω­σή του στό Θε­ό καί ζη­τᾶ νά τοῦ συγ­χω­ρε­θοῦν οἱ ἁ­μαρ­τί­ες του.« Δές τήν τα­πεί­νω­σή μου καί τόν κό­πο μου καί συγ­χώ­ρε­σε ὅ­λες τίς ἁ­μαρ­τί­ες μου».

            Ἐ­κεῖ πού φα­νε­ρώ­νε­ται ὅ­λο τό με­γα­λεῖ­ο τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης καί οἱ εὐ­λο­γη­μέ­νοι καρ­ποί της εἶ­ναι στήν Και­νή Δι­α­θή­κη. Σάν δέν­δρο ἀ­γλα­ό­καρ­πο εἶ­ναι φυ­τευ­μέ­νο ἀ­πό τόν ἴ­δι­ο τό Θε­ό στή γῆ μας, ἀ­φοῦ Ὁ Θε­ός Λό­γος, τό δεύ­τε­ρο πρό­σω­πο τῆς πα­να­γί­ας Τρι­ά­δας, τα­πει­νώ­θη­κε λαμ­βά­νο­ντας δού­λου μορ­φή, μό­νο καί μό­νο γι­ά νά ἐ­λευ­θε­ρώ­σει τόν ἄν­θρω­πο ἀ­πό τή δου­λεί­α τοῦ σα­τα­νᾶ, κά­νο­ντας ἔ­τσι τήν τα­πεί­νω­ση θεϊ­κην ἀ­ρε­τή. Ἄς δοῦ­με πῶς ὁ Ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος πε­ρι­γρά­φει αὐ­τή τήν τα­πεί­νω­ση τοῦ Κυ­ρί­ου:«Ἐ­κεῖ­νος (ὁ Θε­ός Λό­γος) ἄν καί ἦ­ταν στή μορ­φή τοῦ Θε­οῦ, δέν ἐ­θε­ώ­ρη­σεν εὐ­και­ρί­α γι­ά ἀ­πό­λαυ­σι τό ὅ­τι ἦ­ταν ἴ­σος μέ τό Θε­ό, ἀλ­λ’ ἐ­ξου­δέ­νω­σε τόν ἑ­αυ­τό του μέ τό νά λά­βει τή μορ­φή δού­λου, μέ τό νά ἔλ­θῃ στή μορ­φή τῶν ἀν­θρώ­πων, καί ἀ­φοῦ κα­τά τή μορ­φή βρέ­θη­κε ἄν­θρω­πος (ἀ­φοῦ πρα­γμα­τι­κῶς ἔ­γι­νε ἄν­θρω­πος), ἐ­τα­πεί­νω­σε τόν ἑ­αυ­τό του μέ τό νά γί­νει ὑ­πή­κο­ος μέ­χρι θα­νά­του...»( Φι­λιπ.2. 6). Ὁ Θε­άν­θρω­πος Σω­τή­ρας μας φό­ρε­σε, σάν ἄλ­λο ἔν­δυ­μα, τήν τα­πεί­νω­ση καί τή πτω­χεί­α, βι­ώ­νο­ντάς την ὁ ἴ­δι­ος καί δι­δά­σκο­ντάς την καί προ­τρέ­πει κι  ἐ­μᾶς νά Τόν μι­μη­θοῦ­με. «...μά­θε­τε ἀ­π’ ἑ­μοῦ ὅ­τι πρᾶ­ος εἰ­μι καί τα­πει­νός τῇ καρ­δί­α» (Ματ­θ.11.29).

            Στήν ἐ­πί τοῦ ὄ­ρους ὁ­μι­λί­α Του ὕ­ψω­σε τούς τα­πει­νό­φρο­νες μέ­χρι τοῦ οὐ­ρα­νοῦ, μό­λις ἄ­νοι­ξε τό στό­μα Του, ὁ Κύριος,γι­ά νά μι­λή­σει, εἶπε στόν πρῶ­το «Μα­κα­ρι­σμό»: «Μα­κά­ρι­οι οἱ πτω­χοί τῷ πνεύ­μα­τι ὅ­τι αὐ­τῶν ἐ­στιν ἡ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν»(Ματ­θ. 5.2). Πτω­χοί τῷ πνεύ­μα­τι, ἐ­δῶ, δέν εἶναι οἱ τρελλοί, ἀλλά εἶ­ναι οἱ τα­πει­νό­φρο­νες, οἱ ὁ­ποῖ­οι συ­ναι­σθα­νό­με­νοι τήν  πνευ­μα­τι­κή τους φτώ­χει­α κα­τα­φεύ­γουν στό Θε­ό γι­ά νά πλου­τί­σουν καί γι­ά τοῦ­το εἶ­ναι εὐ­τυ­χι­σμέ­νοι, ἐ­πει­δή γι­’ αὐ­τούς εἶ­ναι ἡ βα­σι­λεί­α τῶν οὐ­ρα­νῶν.

            Καί οἱ Ἀ­πό­στο­λοι μι­μού­με­νοι τόν Ἀρ­χη­γό τους, στή δι­ά­δο­ση τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου, ἐρ­γά­ζο­νταν «με­τά πά­σης τα­πει­νο­φρο­σύ­νης», ὅ­πως μαρ­τυ­ρεῖ ὁ Λουκᾶς. (Πρά­ξεις, 20.19).

            Ἐ­πει­δή ἔ­χει με­γά­λο κέρ­δος ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, δέν τή ζοῦ­σαν μό­νον οἱ ἴ­δι­οι, ἀλ­λά ζη­τοῦ­σαν καί ἀ­πό τούς χρι­στι­α­νούς νά τήν  ἐ­φαρ­μό­ζουν στή ζω­ή τους. «Τῇ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη ἀλ­λή­λους ἡ­γού­με­νοι» συμ­βου­λεύ­ει ὁ Παῦ­λος τούς Χρι­στι­α­νούς. Δη­λα­δή μέ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη νά θε­ω­ρεῖ­τε τούς ἄλ­λους πι­ό με­γά­λους ἀ­πό σᾶς καί νά τούς δί­νε­τε τό προ­βά­δι­σμα.

            Ὁ Ἀ­πό­στο­λος Ἰ­ά­κω­βος συμ­βου­λεύ­ει τούς πι­στούς: «τα­πει­νώ­θη­τε οὖν ἐ­νώ­πι­ον τοῦ Κυ­ρί­ου καί ὑ­ψώ­σει ὑ­μᾶς» (Ἰ­ακ. 4.10). Καί εἶ­ναι σύμ­φω­νο αὐ­τό μέ τά λό­γι­α τοῦ Κυ­ρί­ου «Ὁ τα­πει­νῶν ἑ­αυ­τόν ὑ­ψω­θή­σε­ται». Τό βρα­βεῖ­ο πού λαμ­βά­νει ὁ τα­πει­νός, τό­σο στή ζω­ή αὐ­τή ὅ­σο καί στήν αἰ­ώ­νι­α εἶ­ναι ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ πού τόν ὑ­ψώ­νει ἐ­νώ­πι­ον ἀν­θρώ­πων καί ἀγ­γέ­λων.

            Ἐ­πα­να­λαμ­βά­νο­ντες λέ­με ὅ­τι εἶ­ναι με­γά­λη ἀ­ρε­τή ἡ τα­πεί­νω­ση, γι­α­τί ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος μι­μεῖ­ται τό Θε­ό ἔ­μπρα­κτα, γί­νε­ται πο­λύ ἀ­γα­πη­τός καί ἔ­χει πλού­σι­α τή Χά­ρη τοῦ Κυ­ρί­ου. Ἔ­χει με­γα­λύ­τε­ρο κέρ­δος ἀ­πό αὐ­τό; Εἶ­ναι πά­ρα πολ­λά τά πα­ρα­δεί­γμα­τα ἀ­πό τήν Και­νή Δι­α­θή­κη πού μι­λοῦν γι­ά τήν τα­πεί­νω­ση, ἀλ­λά,γι­ά νά μή μα­κρυ­γο­ρή­σου­με ἀ­να­φέ­ρα­με αὐ­τά τά λί­γα.

            Τή με­γά­λη ἀ­ξί­α καί ὠ­φέ­λει­α πού ἔ­χει ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη γνώ­ρι­ζαν ἐκ πεί­ρας οἱ Πα­τέ­ρες καί οἱ Ὅ­σι­οι τῆς ὀρ­θό­δο­ξης Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας καί ἔ­χουν ἀ­σχο­λη­θεῖ πο­λύ μέ τήν ἀ­ρε­τήν αὐ­τή.

            Ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­σα­άκ ὁ Σύ­ρος ἀρ­χί­ζει τόν ιθ΄ Λό­γο του ὡς ἑ­ξῆς: « ἄν­θρω­πε τα­πει­νέ, θέ­λεις νά εὕ­ρεις τήν αἰ­ώ­νι­ον ζω­ήν; Κρά­τη­σον τήν πί­στην καί τήν τα­πεί­νω­σιν εἰς ἑ­αυ­τόν· δι­ό­τι δι­ά τού­των εὑ­ρί­σκεις τήν βο­ή­θει­αν τοῦ Θε­οῦ...» Καί στόν κ΄Λό­γον του λέ­γει: « Τόν τα­πει­νό­φρο­να οὐ­δείς μι­σεῖ πο­τέ, οὐ­δέ ἐ­πι­πλήτ­τει, οὐ­δέ κα­τα­φρο­νεῖ·  ἐ­πει­δή ἀ­γα­πᾶ αὐ­τόν ὁ δε­σπό­της αὐ­τοῦ καί δι­ά τοῦ­το ἀ­γα­πᾶ­ται πα­ρά πά­ντων... Ὅ­ταν ὁ ἄν­θρω­πος τα­πει­νω­θεῖ κυ­κλώ­νει αὐ­τόν τό ἔ­λε­ος τοῦ Θε­οῦ, καί τό­τε ἡ καρ­δί­α αἰ­σθά­νε­ται τή θεί­α βο­ή­θει­α... πλη­ροῦ­ται χα­ρᾶς καί ὁ­δη­γεῖ­ται πρός τήν προ­σευ­χή.» Δη­λα­δή ἡ ὠ­φέ­λει­α εἶ­ναι δι­πλή εἶ­ναι ὅ­μως καί πολ­λα­πλή, ἐ­πει­δή ἡ μι­ά ἀ­ρε­τή ἀ­κο­λου­θεῖ τήν ἄλ­λη. Ὁ τα­πει­νός γί­νε­ται κά­το­χος πολ­λῶν ἀ­ρε­τῶν. Εὐ­λο­γί­α Θε­οῦ!  Ὁ Θε­ός δο­ξά­ζει τόν τα­πει­νό, γι­α­τί ὅ­που τα­πεί­νω­ση ἐ­κεῖ καί τοῦ Θε­οῦ ἡ δό­ξα φαί­νε­ται νά τρέ­χει σάν ἄλ­λη πη­γή.

            Ὁ ἱ­ε­ρός Χρυ­σό­στο­μος σέ ὁ­μι­λί­α του, ἔ­λε­γε: « Δέν ὑ­πάρ­χει τί­πο­τε ὅ­μοι­ο μέ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, Γι­’ αὐ­τό καί ὁ Χρι­στός ἄρ­χι­σε τούς Μα­κα­ρι­σμούς μέ τήν ἀ­ρε­τή αὐ­τή...Εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το χω­ρίς αὐ­τή νά σω­θοῦ­με» Καί ἀλ­λοῦ προ­τρέ­πει: «Ἄν θέ­λεις νά ἀ­πο­λαύ­σεις πα­ρη­γο­ρι­ά ἀ­πό τό Θε­ό, τα­πει­νώ­σου, σύ­ντρι­ψε τό­ν ἑ­αυ­τό σου».

            Καί ὁ Μέ­γας Ἀ­θα­νά­σι­ος συμ­βου­λεύ­ει: « Στή χρι­στι­α­νι­κή ζω­ή πρέ­πει νά προ­σερ­χό­μα­στε μέ πολ­λή προ­σο­χή καί τα­πει­νο­φρο­σύ­νη γι­ά νά λά­βου­με τόν πλοῦ­το τοῦ Χρι­στοῦ. Σέ κά­θε ἐκ­δή­λω­ση τῆς ζω­ῆς μας νά θυ­μό­μα­στε νά ἐ­φαρ­μό­ζου­με τήν τα­πεί­νω­ση τοῦ Κυ­ρί­ου. Μό­νον ἔ­τσι θά κα­τα­στρέ­ψου­με τίς πα­γί­δες τοῦ δι­α­βό­λου».

Πε­ρισ­σό­τε­ρες ἀ­να­φο­ρές θά δοῦ­με ἀρ­γό­τε­ρα.

7. ΠΩΣ ΑΠΟΚΤΑΤΑΙ  Η  ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ   ΚΑΙ ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ

            Με­τά ἀ­πό ὅ­σα εἴ­πα­με γι­ά τήν ἀ­ξί­α τῆς τα­πεί­νω­σης-τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, ἔρ­χε­ται φυ­σι­κά τό ἐ­ρώ­τη­μα: Πῶς ἀ­πο­κτᾶ­ται ἡ με­γά­λη αὐ­τή ἀ­ρε­τή; Μέ ποι­ό τρό­πο θά τήν  κά­νου­με κτῆ­μα μας;

            Τήν ἀ­πάν­τη­ση θά τή βροῦ­με σί­γου­ρα στήν  ἐμ­πει­ρι­κή σο­φί­α τῶν Πα­τέ­ρων τῆς ὀρ­θό­δο­ξης μας  Ἐκ­κλη­σί­ας. Τά  με­γά­λα πράγ­μα­τα σί­γου­ρα χρει­ά­ζον­ται κό­πο καί με­γά­λη προ­σπά­θεια, γι­ά νά ἀ­πο­κτη­θοῦν. Αὐ­τό βέ­βαι­α ἰ­σχύ­ει καί γι­ά τήν  ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης.

            Στήν ἐ­πο­χή μας εἶ­ναι σπά­νιο πράγ­μα ἡ τα­πεί­νω­ση. Μπο­ρεῖ σ’ ἕ­να ἄν­θρω­πο νά βρεῖς ἐρ­γα­σί­α με­ρι­κῶν ἀ­ρε­τῶν, ἀλ­λά τα­πεί­νω­σης μό­λις κά­ποι­α μυ­ρω­δι­ά θά δι­α­κρί­νεις.

            Μι­ά πρώ­τη ἀ­πά­ντη­ση γι­ά τό πῶς ἀ­πο­κτᾶ­ται ἡ τα­πεί­νω­ση μᾶς δί­νει ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­σα­άκ ὁ Σύ­ρος: « Πρός τοῦ­το τον ἐ­ρω­τῶ­ντα θέ­λει ἀ­πο­κρι­θεῖ αὐ­τή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη οὕ­τως· εἶ­ναι ἀρ­κε­τόν εἰς τόν μα­θη­τήν νά γί­νη κα­τά τήν μά­θη­σιν ὅ­μοι­ος μέ τό δι­δά­σκα­λό του, καί εἰς τόν  δοῦ­λον νά γί­νη ὅ­μοι­ος μέ τόν  Κύ­ρι­όν του. Βλέ­πε ἐ­κεῖ­νον ὅ­στις ὥ­ρι­σεν αὐ­τήν, καί δω­ρεῖ­ται αὐ­τό τό χά­ρι­σμα, δι­ά τί­νος τρό­που ἀ­πέ­κτη­σεν αὐ­τήν· γί­νου λοι­πόν καί σύ ὅ­μοι­ος μέ αὐ­τόν, καί θέ­λεις εὕ­ρει αὐ­τήν...δι­ά τῆς τε­λει­ό­τη­τος πα­σῶν τῶν ἀ­ρε­τῶν δυ­να­τόν νά ἀ­πο­κτή­ση τις τήν τα­πεί­νω­σιν» (Λόγ. Κ΄). Δη­λα­δή νά μι­μη­θεῖ κά­ποι­ος τήν ζω­ήν τοῦ Κυ­ρί­ου πού εἶ­ναι ὁ δά­σκα­λος τῆς τα­πεί­νω­σης, με­λε­τώ­ντας συ­χνά τή ζω­ή Του μέ­σα ἀ­πό τά Εὐ­αγ­γέ­λι­α,  καί νά προ­σπα­θεῖ νά μι­μεῖ­ται τή συ­μπε­ρι­φο­ρά Του.

            Ὁ Μέ­γας Ἀ­θα­νά­σι­ος, στό βί­ο τῆς Συ­γκλη­τι­κῆς, γρά­φει:«Εἶ­ναι δύ­σκο­λο νά ἀ­πο­κτη­θεῖ ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, χρει­ά­ζε­ται με­γά­λο ἀ­γώ­να. Ἄν δέν ἀ­πο­μα­κρυν­θεῖ κά­ποι­ος ἀ­πό κά­θε εἴ­δους δό­ξαν, δέ θά δυ­νη­θεῖ νά ἀ­πο­κτή­σει τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, τό με­γά­λο αὐ­τό θη­σαυ­ρό».

            Ὁ Ἀβ­βᾶς Σι­σώ­ης, λέ­γει:« Ὁ δρό­μος πού ὁ­δη­γεῖ στήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι ἡ ἐ­γκρά­τει­α, ἡ συ­νε­χής καί ἀ­δι­ά­λει­πτη πρός τό Θε­ό προ­σευ­χή καί τό νά ἀ­γω­νι­ζό­μα­στε νά εἴ­μα­στε κα­τώ­τε­ροι ἀ­πό κά­θε ἄν­θρω­πο».

            Καί ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­ωάν­νης ὁ Χρυ­σό­στο­μος:« Γι­ά νά γί­νει κά­ποι­ος ἀ­λη­θι­νά τα­πει­νός, πρέ­πει νά θε­ω­ρεῖ τόν ἑ­αυ­τό του φτω­χό καί τε­λευ­ταῖ­ο ἀ­π’ ὅ­λους. Νά ἀ­γω­νί­ζε­ται νά μή θυ­μώ­νει, νά μήν ἀ­γα­να­κτεῖ, νά μή φω­νά­ζει καί νά νοι­ώ­θει πι­κρί­α, θυ­μό καί ὀρ­γή ἐ­να­ντί­ον κα­νε­νός, νά μήν εἶ­ναι ἀ­λα­ζό­νας, φα­ντα­σμέ­νος καί ὑ­πε­ρή­φα­νος. Νά μι­μη­θεῖ τόν Κύ­ρι­ο στήν ἁ­πλό­τη­τα καί τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη».

            Ἀ­π’ ὅ,τι ἔ­χω δι­α­πι­στώ­σει, δι­α­βά­ζο­ντας γι­ά τήν τα­πεί­νω­ση, ἡ ἀρ­χή τῆς κα­τά­κτη­σης τῆς ἀ­ρε­τῆς ἀρ­χί­ζει ἀ­πό τή συ­νε­χή ἕ­ρευ­να καί τήν πα­ρα­γμα­τι­κή γνώ­ση τοῦ ἑ­αυ­τοῦ μας. Μέ τήν αὐ­το­γνω­σί­α θά δι­α­πι­στώ­σου­με τήν μη­δα­μη­νό­τη­τά μας  καί τήν ἀ­δυ­να­μί­α μας. Θά γνω­ρί­σου­με τίς ἀ­τέ­λει­ες καί τίς ἁ­μαρ­τί­ες μας. Καί τό ἑ­πό­με­νο βῆ­μα πού πρέ­πει νά κά­νου­με εἶ­ναι νά συ­γκρί­νου­με τίς  δι­κές μας πα­ρα­βά­σεις τοῦ νό­μου τοῦ Θε­οῦ καί τήν ἐ­νο­χή μας ἐ­νώ­πι­όν Του, μέ τίς εὐ­ερ­γε­σί­ες πού μᾶς πα­ρέ­χει κα­θη­με­ρι­νά. Καί τό­τε θά δοῦ­με τήν ἀ­χρει­ό­τη­τά μας, τήν ἀ­χα­ρι­στί­α μας καί τήν ἐ­νο­χή μας καί, ἄν ἔ­χου­με μέ­σα μας κά­ποι­α λο­γι­κή καί  γνώ­ση, θά ἀρ­χί­σει μέ­σα μας νά ρι­ζο­βο­λᾶ ἡ ἁ­γί­α τα­πεί­νω­ση.

            Ζων­τα­νό πα­ρά­δειγ­μα ὁ Ἀ­πό­στο­λος Παῦ­λος. Ἐν­θυ­μού­με­νος τήν προ­η­γού­με­νη του δι­α­γω­γή ἀ­πέ­ναν­τι τοῦ Ἰ­η­σοῦ καί τῶν μα­θη­τῶν του, ἀν­τι­λαμ­βά­νε­ται τήν ἀ­δι­κί­α πού δι­έ­πρατ­τε καί τα­πει­νώ­νε­ται καί ὁ­μο­λο­γεῖ ὅ­τι ἐ­δί­ω­ξε τήν Ἐκ­κλη­σί­α τοῦ Χρι­στοῦ καί ὀ­νο­μά­ζει τόν ἑ­αυ­τό του«ἔ­κτρω­μα» καί «ἐ­λα­χι­στό­τε­ρο τῶν Ἀ­πο­στό­λων», τή στιγ­μή πού   ἔ­κα­νε τε­ρά­στιον ἔρ­γο καί πολ­λούς κό­πους ἔ­πα­θε καί στε­ρή­σεις ὑ­πέ­μει­νε γι­ά τό Χρι­στό, τα­πει­νού­με­νος ἔ­γι­νε ὑ­πη­ρέ­της πάν­των.

Καί τό νά θυ­μᾶ­ται ὁ ἄν­θρω­πος ὅ­τι τόν πε­ρι­μέ­νει θά­να­τος καί σί­γου­ρα θά φύ­γει ἀ­πό τή ζω­ή αὐ­τή, βο­η­θᾶ στήν  τα­πεί­νω­σή του. Ἀλ­λά καί ἡ νο­σταλ­γί­α τοῦ Πα­ρα­δεί­σου βο­η­θᾶ στό νά θυ­σι­ά­σει ὁ ἄν­θρω­πος τόν ἐ­γω­ϊ­σμό του καί  νά γί­νει τα­πει­νός. Καί τό σκό­τος τῆς κό­λα­σης ἐν­θυ­μού­με­νος ὁ ἄν­θρω­πος συ­νέρ­χε­ται. Ὅ­λα αὐ­τά τα­πει­νώ­νουν τό φρό­νη­μα καί συ­ντρί­βουν τήν ψυ­χή, μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νά δέ­χε­ται τά σπέρ­μα­τα τῆς τα­πεί­νω­σης καί τα­πει­νο­φρο­σύ­νης.

8. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

            Πα­ρα­δεί­γμα­τα τα­πεί­νω­σης βρί­σκου­με πολ­λά στήν Ἁ­γί­α Γρα­φή καί στή ζω­ή τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας. Θά προ­βά­λου­με με­ρι­κά, τά πι­ό γνω­στά ὑ­πεν­θυ­μί­ζο­ντάς τα στόν ἀ­να­γνώ­στη μας.

            α) Τό με­γα­λύ­τε­ρο καί θαυ­μα­στώ­τε­ρο πα­ρά­δει­γμα τα­πεί­νω­σης κά­τω ἀ­πό τόν οὐ­ρα­νό εἶ­ναι ἡ τα­πεί­νω­ση τοῦ Θε­οῦ Λό­γου, γι­ά τήν ἀ­να­γέν­νη­ση καί ἐ­πα­να­φο­ρά τοῦ ἀν­θρω­πί­νου γέ­νους στόν Πα­ρά­δει­σο, τό­ν ὁ­ποῖ­ον εἶ­χε χά­σει μέ τήν πα­ρα­κο­ή του. Αὐ­τήν τήν τα­πεί­νω­ση δέν μπο­ρεῖ νά χω­ρέ­σει ὁ ἀν­θρώ­πι­νος νοῦς, οὔ­τε καί τῶν  Ἀγ­γέ­λων ἀ­κό­μα. Ἕ­νας Θε­ός τα­πει­νώ­νε­ται, σμι­κρύ­νει τή δό­ξα Του, πε­ρι­στέλ­λει τή λα­μπρό­τη­τά Του, ἐν­δύ­ε­ται σάν ἄλ­λο ἔν­δυ­μα, τό εὐ­τε­λές καί τα­πει­νό ἀν­θρώ­πι­νο σῶ­μα καί γί­νε­ται ὅ­μοι­ος μέ τούς ἁ­μαρ­τω­λούς, χω­ρίς ὅ­μως ὁ Ἴ­δι­ος νά νά με­τέ­χει κα­μι­ᾶς ἁ­μαρ­τί­ας. Ὅ­λη Του ἡ ζω­ή, ἀ­πό τή γέν­νη­ση μέ­χρι καί τό δι­ά σταυ­ροῦ θά­να­τό Του, εἶ­ναι μι­ά τα­πεί­νω­ση. Τα­πεί­νω­ση πού ὁ­δή­γη­σε στή δό­ξα τῆς Ἀ­νά­στα­σής Του.

Ἀ­φή­νου­με κα­τά μέ­ρος τό εὐ­τε­λές σπή­λαι­ο πού γεν­νή­θη­κε, τήν πε­ρι­φρό­νη­ση πού ἔ­δει­χναν οἱ ἄρ­χο­ντες τῶν Ἰ­ου­δαί­ων στό πρό­σω­πό Του καί στε­κό­μα­στε σ’ ἕ­να γε­γο­νός πού μᾶς δι­έ­σω­σε ὁ Εὐ­αγ­γε­λι­στής Ἰ­ωάν­νης, πού μᾶς δι­δά­σκει πῶς πρέ­πει νά  ἐ­φαρ­μό­σου­με κι ἐ­μεῖς τήν ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης.

 Ἐ­νῶ ἔ­τρω­γαν τό τε­λευ­ταῖ­ο δεῖ­πνο, πρίν ἀ­πό τό ἑ­βραϊ­κό πά­σχα, « ... ση­κώ­νε­ται ἀ­πό τό δεῖ­πνο καί βγά­ζει τά ἐ­ξω­τε­ρι­κά ’εν­δύ­μα­τα, καί, ἀ­φοῦ πῆ­ρε μι­ά πο­δι­ά, ζώ­σθη­κε, ἔ­πει­τα ρί­χνει νε­ρό στή λε­κά­νη καί ἄρ­χι­σε νά πλύ­νῃ τά πό­δι­α τῶν μα­θη­τῶν καί νά τά σκου­πί­ζει μέ τήν πο­δι­ά, μέ τήν ὁ­ποί­α ἦ­ταν ζω­σμέ­νος.» Βέ­βαι­α δι­α­μαρ­τυ­ρή­θη­καν οἱ μα­θη­τές, ἀλ­λά Αὐ­τός μέ ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα τούς ἔ­πει­σε καί τούς προ­έ­τρε­ψε μά­λι­στα νά Τόν μι­μη­θοῦν στή ζω­ή τους, λέ­γο­ντας· « πα­ρά­δει­γμα (δη­λα­δή) σᾶς ἔ­δω­σα, γι­ά νά κά­νε­τε καί ἐ­σεῖς, ὅ­πως ἔ­κα­να ἐ­γώ». (Ἰ­ωάν.13 κεφ.)

Αὐ­τό τό πα­ρά­δει­γμα τοῦ Ἰ­η­σοῦ εἶ­ναι γι­ά μᾶς ὁ ὁ­δη­γός πού πρέ­πει νά  μᾶς κα­θο­δη­γεῖ γι­ά τήν ἀ­πό­κτη­ση τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, ἄν πρα­γμα­τι­κά τό ἐ­πι­θυ­μοῦ­με. Ἐ­κτός αὐ­τοῦ εἶ­ναι σ’ ὅ­λους γνω­στά αὐ­τά πού ἀ­κου­λού­θη­σαν, οἱ ἐ­μπαι­γμοί, οἱ ἐ­μπτυ­σμοί, τά ρα­πί­σμα­τα καί τά ἄλ­λα πού συ­νέ­βη­σαν μέ­χρι καί τό σταυ­ρό καί τήν τα­φή Του, πού μαρ­τυ­ροῦν τήν ἄ­κρα τα­πεί­νω­ση πού δέ­χθη­κε γι­ά μᾶς.

            Ἄλ­λο σπου­δαῖ­ο πα­ρά­δει­γμα πού λά­μπει σάν ἄ­στρο φω­τει­νό στό στε­ρέ­ω­μα τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας καί δεί­χνει τό δρό­μο σ’ ὅ­σους θέ­λουν νά  κά­νουν κτῆ­μα τους τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, εἶ­ναι τό πα­ρά­δει­γμα τῆς Πα­να­γί­ας μας. Με­λε­τώ­ντας τή ζω­ή της βλέ­που­με ὅ­τι ἀ­πό τήν παι­δι­κή ἡ­λι­κί­α μέ­χρι καί τήν κοί­μη­σή της, ἦ­ταν ἕ­να ζω­ντα­νό πα­ρά­δει­γμα τα­πει­νο­φρο­σύ­νης καί ὑ­πο­τα­γῆς στό θεῖ­ο θέ­λη­μα. Ἀ­πο­κο­ρύ­φω­μα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης τῆς Παρ­θέ­νου Μα­ρί­ας ἦ­ταν ἡ στιγ­μή πού ὁ Ἄγ­γε­λος τῆς ἐ­φα­νέ­ρω­σε τό σχέ­διο τοῦ Θε­οῦ, ὅ­τι θά γεν­νοῦ­σε τό Σω­τῆ­ρα τοῦ κό­σμου. Ἡ ἀ­πάν­τη­σή της ἦ­ταν:«Ἰ­δού ἡ δού­λη Κυ­ρί­ου· γέ­νοι­τό μοι κα­τά τό ρῆ­μα σου» .(Λουκ.1.38).Ἰ­δού ἡ πραγ­μα­τι­κή τα­πεί­νω­ση. Ἐ­ξα­φά­νι­σε τό θέ­λη­μά της, ἀ­γνό­η­σε τό δι­κό της συμ­φέ­ρον, ὑ­πο­τά­χθη­κε στό θέ­λη­μα τοῦ Θε­οῦ, χω­ρίς νά ὑ­πο­λο­γί­σει τήν ἀ­δυ­να­μί­αν τῆς  φύ­σε­ώς της καί ὅ­ταν ἐ­πι­σκέ­φθη­κε τήν Ἐ­λι­σά­βετ, ὁ­μο­λό­γη­σε τήν τα­πεί­νω­σή της  λέ­γον­τας: «ὅ­τι ἐ­πέ­βλε­ψεν ἐ­πί τήν τα­πεί­νω­σιν τῆς δού­λης αὐ­τοῦ (ὁ Κύ­ριος)» (συ­νέ­χεια τῶν ἁ­νω­τέ­ρω). Ὅ­μως αὐ­τή της ἡ τα­πεί­νω­ση τήν ὕ­ψω­σε καί τήν το­πο­θέ­τη­σε δί­πλα στό θρόνο τοῦ Υἱοῦ της, ἀπ’ ὅπου βοηθᾶ  ὅλους τούς ταπεινούς πού ζητοῦν τή βοήθειά της.

            Ἄλ­λο πα­ρά­δει­γμα με­γά­λης τα­πει­νο­φρο­σύ­νης εἶ­ναι ὁ  μέ­γας Παῦ­λος, ὁ ὁ­ποῖ­ος ἐ­κο­πί­α­σε γι­ά τή τή δι­ά­δο­ση τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄλ­λο Ἀ­πό­στο­λο, κι  ὅ­πως μαρ­τυ­ρεῖ ὁ Λου­κᾶς« Με­τά πά­σης τα­πει­νο­φρο­σύ­νης καί πολ­λῶν δα­κρύ­ων καί πει­ρα­σμῶν...» (Πράξ. 20.19) ἐ­κή­ρυτ­τε τό λό­γο τοῦ Κυ­ρί­ου, κι  ὅ­μως ἔ­λε­γε: «...ἐ­γώ γάρ εἰ­μι ὁ ἐ­λά­χι­στος τῶν Ἀ­πο­στό­λων ὅς οὔκ εἰ­μι ἱ­κα­νός κα­λεῖ­σθαι Ἀ­πό­στο­λος, δι­ό­τι ἐ­δί­ω­ξα τήν Ἐκ­κ­λη­σί­αν τοῦ Θε­οῦ.»(Πράξ. 15. 9). Καί σέ ἄλ­λο χω­ρί­ο ὀ­νο­μά­ζει τόν ἑ­αυ­τό του « ἔ­κτρω­μα». Καί τοῦ­το, γι­α­τί ἐν­θυ­μού­με­νος τά προ­η­γού­με­να ἁ­μαρ­τή­μα­τά του λυ­πᾶ­ται καί τα­πει­νο­φρο­νεῖ. Αὐ­τή του ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη ὅ­μως εἶ­ναι ἐ­κεί­νη πού τόν ἀ­νέ­βα­σε μέ­χρι «τρί­του οὐ­ρα­νοῦ.» Ἔ­ζη­σε τή ζω­ή του μέ­σα σέ δο­κι­μα­σί­ες καί θλί­ψεις καί δι­ω­γμούς γι­ά τό Χρι­στό καί τώ­ρα χαί­ρε­ται καί ἀ­γάλ­λε­ται στόν  Πα­ρά­δει­σο τοῦ Θε­οῦ.

            Καί στή  ζω­ή τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας ἔ­χου­με πολ­λά πα­ρα­δεί­γμα­τα τῆς ἁ­γί­ας τα­πεί­νω­σης, τά ὁ­ποῖ­α βρί­σκου­με στούς δι­ά­φο­ρους βί­ους τῶν Ἀ­γί­ων, μέ ἀ­πό­κο­ρύ­φω­μα «τούς δι­ά Χρι­στόν σα­λούς», πού δέ­χο­νταν τίς ἀ­πο­δο­κι­μα­σί­ες καί τά πε­ρί­γε­λα τῶν ἀλ­λων χω­ρίς κα­θό­λου νά προ­σβάλ­λο­νται,  νά στε­νο­χω­ροῦ­νται ἤ νά μεμ­ψι­μοι­ροῦν καί στό τέ­λος τους εἶ­χαν τήν κα­λήν μαρ­τυ­ρί­α ἀ­πό τό Θε­ό.

            Ἕ­να γνω­στό πα­ρά­δει­γμα εἶ­ναι ὁ Ἅ­γι­ος Νε­κτά­ρι­ος πού κοι­μή­θη­κε τό 1920. Ὅ­σοι δι­ά­βα­σαν τό βί­ο του, θά δι­α­πί­στω­σαν τή με­γά­λη του τα­πει­νο­φρο­σύ­νη. Συ­κο­φα­ντη­μέ­νος, δι­ω­γμέ­νος ἀ­πό τό Πα­τρι­αρ­χεῖ­ο Ἱ­ε­ρο­σο­λύ­μων πη­γαί­νει στήν Ἀ­θή­να, ἀλ­λά, πρίν  φθά­σει ἐ­κεῖ, ἔ­φθα­σεν πρίν ἀ­πό αὐ­τόν ἡ συ­κο­φα­ντί­α καί ἡ δι­α­βο­λή, μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα νά ὑ­πο­φέ­ρει πο­λύ χω­ρίς ὅ­μως νά δι­α­μαρ­τύ­ρε­ται. Αὐ­τή του ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί ὑ­πο­μο­νή, ἔλ­κυ­σε τή Χα­ρη τοῦ Θε­οῦ πού τόν κα­τα­ξί­ω­σε νά κά­νει θαύ­μα­τα τό­σο στό τέ­λος τῆς ζω­ῆς του ὅ­σο καί με­τά τό θά­να­τό του.

Νο­μί­ζω, ἀ­γα­πη­τέ ἀ­να­γνώ­στη, ὅ­τι τά λί­γα αὐ­τά πα­ρα­δεί­γμα­τα χω­ρίς νά χρει­ά­ζο­νται σχό­λι­α ἤ  φι­λο­λο­γί­α ὁ­δη­γοῦν στόν προ­βλη­μα­τι­σμό. Θά μπο­ρού­σα­με βέ­βαι­α νά  φέ­ρου­με σω­ρεί­αν πα­ρα­δει­γμά­των, ἀλ­λά νο­μί­ζω ὅ­τι τά πολ­λά πα­ρα­δεί­γμα­τα δέ θά βο­η­θοῦ­σαν πε­ρισ­σό­τε­ρο ἁ­πλῶς θά μα­κρυ­γο­ρού­σα­με πρά­γμα πού προ­σπα­θοῦ­με νά ἀ­πο­φύ­γου­με. Ἄν θέ­λα­με αὐ­τά τά πα­ρα­δεί­γμα­τα μπο­ροῦ­με νά τά ἀ­ξι­ο­ποι­ή­σου­με μέ τόν προ­βλη­μα­τι­σμό μας: Ἄν ἕ­νας Παῦ­λος, πού ἔ­φτα­σε «μέ­χρι τρί­του οὐ­ρα­νοῦ», θυ­μό­ταν τά ἁ­μαρ­τή­μα­τά του καί τα­πει­νο­φρο­νοῦ­σε καί θε­ω­ροῦ­σε τόν ἑ­αυ­τό του «ἔ­κτρω­μα», τί θά ποῦ­με ἐ­μεῖς; Ἕ­να ἐ­ρώ­τη­μα στόν ἑ­αυ­τό μας πού πρέ­πει νά μᾶς συ­ντα­ράσ­σει.

            Στά πα­ρα­δεί­γμα­τα πού ἀ­να­φέ­ρα­με βλέ­που­με ὅ­τι αὐ­τοί πού τα­πεί­νω­σαν θε­λη­μα­τι­κά τόν ἑ­αυ­τό τους, ὑ­πέ­στη­σαν, βέ­βαι­α, πολ­λούς κό­πους, θλί­ψεις καί τα­πει­νώ­σεις, ἀλ­λά τό τέ­λος φα­νε­ρώ­νει τό με­γά­λο τους κέρ­δος πού εἶ­ναι ἡ τι­μή καί ἡ δό­ξα πού  ἔ­λα­βαν ἀ­πό τό Θε­ό, μέ τά δι­ά­φο­ρα χα­ρί­σμα­τα πού τούς  ἔ­δω­κε. Συ­μπε­ραί­νου­με λοι­πόν ὅ­τι εἶ­ναι πο­λύ ὠ­φέ­λι­μη ἡ τα­πεί­νω­ση καί θά τό δοῦ­με πι­ό κά­τω.

9. Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ ΩΦΕΛΕΙ

            Ἡ τα­πεί­νω­ση μπο­ρεῖ νά  λο­γα­ρι­ά­ζε­ται ἀ­πό τούς ὑ­ψη­λό­φρο­νες καί ὑ­λό­φρο­νες χα­ζο­μά­ρα, βλα­κεί­α, ἐ­ξευ­τε­λι­σμός, κλπ., ἀλ­λά στήν πρα­γμα­τι­κό­τη­τα ὠ­φε­λεῖ πο­λύ τόν ἄν­θρω­πο, τό­σο στή ζω­ή αὐ­τή ὅ­σο καί στήν αἰ­ώ­νι­α. Αὐ­τό φά­νη­κε μέ τά λί­γα πα­ρα­δεί­γμα­τα πού εἴ­δα­με πρίν, ἀλ­λά καί θά φανεῖ πε­ρισ­σό­τε­ρο στή συ­νέ­χει­α.

            Ὁ χρι­στι­α­νός ἄν­θρω­πος μέ τήν ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, σι­γά σι­γά κα­θα­ρί­ζε­ται ἀ­πό τά ψυ­χο­φθό­ρα πά­θη τῆς ἁ­μαρ­τί­ας. Τόν τα­πει­νό ἄν­θρω­πο ἀ­γα­πᾶ καί ἐ­κτι­μᾶ τό­σο ὁ κό­σμος ὅ­σο καί ὁ Θε­ός πού ἀ­να­παύ­ε­ται στήν ψυ­χήν τοῦ τα­πει­νοῦ. Ἡ εὐ­λο­γη­μέ­νη αὐ­τή ἀ­ρε­τή, πού χρει­ά­ζε­ται κό­πο καί προ­σπά­θει­α γι­ά νά ἀ­πο­κτη­θεῖ, χα­ρί­ζει στόν ἄν­θρω­πο τήν ἄ­φε­ση τῶν ἁ­μαρ­τι­ῶν του καί  ἑ­πο­μέ­νως τή χα­ρά, τήν εὶ­ρή­νη καί τήν ἐ­λευ­θε­ρί­α. Γι’ αὐτό καί ὁ Δαυΐδ λέγει: « ὁ Κύ­ρι­ος ἐ­πέ­βλε­ψεν ἐ­πί τήν προ­σευ­χήν τῶν τα­πει­νῶν». Πά­ντο­τε δί­νει πολ­λήν προ­σο­χή ὁ Κύ­ρι­ος στίς προ­σευ­χές τῶν τα­πει­νῶν ἀν­θρώ­πων.

            Ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος μέ τήν τα­πει­νή του συ­μπε­ρι­φο­ρά ἀ­φο­πλί­ζει τό δι­ά­βο­λο καί δι­α­λύ­ει ὅ­λες του τίς πα­γί­δες. Καί τοῦ­το γι­α­τί, ἄν κα­τη­γο­ρη­θεῖ καί συ­κο­φα­ντη­θεῖ, δέν ἀ­ντι­δρᾶ καί πε­ρι­ο­ρί­ζει τό κα­κό στήν ἀρ­χή του. Ἄν ζη­μι­ω­θεῖ, δέν ἀ­ντα­πο­δί­δει, δέν δί­νει συ­νέ­χει­α ἤ ἀ­ντεκ­δί­κη­ση καί τό κα­κό στα­μα­τᾶ καί πλη­γώ­νει τό δι­ά­βο­λο στήν καρ­δι­ά του. Ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος ἀ­γα­πᾶ, συγ­χω­ρεῖ, ἐ­λε­εῖ καί συ­μπα­θεῖ, γι­α­τί μοι­ά­ζει μέ τόν Κύ­ρι­ό του, ὁ Ὁ­ποῖ­ος «λοι­δο­ρού­με­νος οὐκ ἀ­ντε­λοι­δό­ρει καί πά­σχων οὐκ ἠ­πεί­λει». Καί τέ­λος εἶ­ναι μι­ά ψυ­χή πού  ἰ­δι­αί­τε­ρα θά ἐ­πι­βλέ­ψει σ’ αὐ­τήν ὁ βα­σι­λέ­ας τῶν οὐ­ρα­νῶν καί θά τήν το­πο­θε­τή­σει στή βα­σι­λεί­α Του μα­ζί μέ ὅ­λους τούς δι­καί­ους καί ἁ­γί­ους.

            Ἀλ­λά ἡ τα­πεί­νω­ση βο­η­θᾶ ἀ­πο­τε­λε­σμα­τι­κά τήν κοι­νω­νί­α μας ἄν ὅ­λοι τήν ἐ­γκολ­πο­θοῦ­με. Ἡ ση­με­ρι­νή μας κοι­νω­νί­α μα­στί­ζε­ται ἀ­πό πολ­λά καί δι­ά­φο­ρα κα­κά, πού ὅ­λοι γνω­ρί­ζου­με καί γι­ά τά ὁ­ποῖ­α ἀ­γα­να­κτοῦ­με πολ­λές φο­ρές.  Μέ λύ­πη βλέ­που­με νά ὑ­πάρ­χει κοι­νω­νι­κή ἀ­κα­τα­στα­σί­α καί ἔ­ντα­ση στίς δι­α­προ­σω­πι­κές σχέ­σεις τῶν ἀν­θρώ­πων, νά γί­νο­νται ἐ­γκλή­μα­τα καί ἀ­δι­κί­ες, ἐ­πει­δή κυ­ρι­αρ­χεῖ ὁ ἐ­γω­ϊ­σμός, ὁ ἀ­το­μι­κι­σμός,  ἡ φι­λαυ­τί­α. Αἰ­τί­α ἡ ἀ­που­σί­α τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης ἡ ὁ­ποί­α ἐ­ξα­φα­νί­ζει ὅ­λα τά πά­θη. Μέ τήν ἔλ­λει­ψη τῆς ἀ­ρε­τῆς τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, ἀ­που­σι­ά­ζει ἡ αὐ­το­γνω­σί­α, ἡ δι­και­ο­σύ­νη, ἡ εὐ­τα­ξί­α καί ἡ ἀ­γά­πη με­τα­ξύ τῶν ἀν­θρώ­πων μέ ἀ­πο­τέ­λε­σμα τά δυ­σά­ρε­στα πού βλέ­που­με καί  ἀ­κοῦ­με κα­θη­με­ρι­νά.

            Ἄν οἱ ἄν­θρω­ποι ἀ­πο­φά­σι­ζαν νά γί­νουν τα­πει­νό­φρο­νες, ἄν ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη γι­νό­ταν ἀ­ρε­τή ὅ­λων τῶν χρι­στι­α­νῶν σί­γου­ρα θά ἐ­ξα­λεί­φο­νταν ἤ καί θά πε­ρι­ο­ρί­ζο­νταν στό ἐ­λά­χι­στο τά  τό­σα κα­κά πού μᾶς βα­σα­νί­ζουν σή­με­ρα. Θά ξε­ρι­ζω­νό­ταν ἡ ἀν­θρώ­πι­νη μα­ται­ο­δο­ξί­α, ἡ ὑ­πε­ρη­φά­νει­α, ἡ φι­λαυ­τί­α, ὁ θυ­μός, ἡ ὀρ­γή καί κά­θε ἀ­δι­κί­α καί θά βα­σί­λευ­ε ἡ εὐ­τα­ξί­α, ὁ σε­βα­σμός καί ἡ ἀ­γά­πη με­τα­ξύ τῶν ἀν­θρώ­πων καί  σί­γου­ρα θά εἴ­χα­με μι­ά ἰ­δα­νι­κή κοι­νω­νί­α πρός ὄ­φε­λος ὅ­λων.

10. ΕΜΠΟΔΙΑ  ΣΤΗΝ  ΤΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ

            Στή συ­νέ­χει­α θά ἐ­πι­ση­μά­νου­με δύ­ο με­γά­λα ἐ­μπό­δι­α πού δέν ἀ­φή­νουν τήν ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης νά ρι­ζώ­σει στήν ψυ­χή τοῦ χρι­στι­α­νοῦ. Ἡ ἀ­να­φο­ρά αὐ­τή εἶ­ναι ἀ­να­γκαί­α ἐ­νη­μέ­ρω­ση, γι­ά νά προ­φυ­λά­ξει ὅ­λους μας, γι­α­τί τά ἐ­μπό­δι­α αὐ­τά εἶ­ναι πά­θη τοῦ ἁ­μαρ­τω­λοῦ ἑ­αυ­τοῦ μας καί δέν πρέ­πει νά τά ἀ­φή­σου­με νά ρι­ζώ­σουν στήν ψυ­χή, ἐ­πει­δή ἐ­ξα­φα­νί­ζουν κά­θε ἴ­χνος τα­πεί­νω­σης καί ἐ­γκα­θι­στοῦν στήν ψυ­χή τήν ὑ­ψη­λο­φρο­σύ­νη,  τή φι­λαυ­τί­α καί τόν ἐ­γω­ϊ­σμό.

            Σοβαρά ἐμπόδια γιά τήν ταπείνωση ὑπάρχουν πολλά, ἀλλά νομίζω ξεκινοῦν ὅλα  ἀπό  τό δίδυμο,  φιλαυτία καί μα­ται­ο­δο­ξία.

Ἡ φιλαυτία, ἡ ὑπερβολική ἀγάπη τοῦ ἑαυτοῦ μας τυφλώνει τά μάτια τῆς ψυχῆς καί ὁδηγεῖ στή ματαιοδοξία

            Μα­ται­ο­δο­ξί­α εἶ­ναι τό νά κυ­νη­γᾶ­με τή δό­ξα σέ πράγ­μα­τα πού στε­ροῦν­ται τῆς αἰ­ώ­νιας ἀ­ξί­ας ἤ πού ἡ ἀ­ξί­α τους εἶ­ναι μά­ται­α, προ­σω­ρι­νή καί ἐ­φή­με­ρη. Νά με­τα­χει­ρι­ζό­μα­στε κά­θε μέ­σο γιά νά  πά­ρου­με ἕ­να ἀ­ξί­ω­μα, νά κερ­δί­σου­με μιά θέ­ση παραγκωνίζοντας ἄλλους καλλίτερους μας.

Δυ­στυ­χῶς ἡ μα­ται­ο­δο­ξί­α δη­μι­ουρ­γεῖ στόν ἄν­θρω­πο  καί ἕ­να προ­σω­πεῖ­ο, ὄ­χι αὐ­τό πού πραγ­μα­τι­κά εἶ­ναι ὁ ἄν­θρω­πος, ἀλ­λά ἕ­να προ­σω­πεῖ­ο φτι­αγ­μέ­νο ὅ­πως θά τό ἤ­θε­λαν οἱ ἄλ­λοι πού δέν ἀν­τα­πο­κρί­νε­ται στόν πραγ­μα­τι­κό μας ἑ­αυ­τό. Αὐ­τό τό ψεύ­τι­κο προ­σω­πεῖ­ο δέν ἀ­φή­νει τόν ἄν­θρω­πο νά δεῖ τά ἐ­λατ­τώ­μα­τά του καί τίς ἐλ­λεί­ψεις του, γι­ά νά τίς δι­ορ­θώ­σει καί ὁ­δη­γεῖ­ται ἀ­πό τό πά­θος νά ἀ­ρέ­σει σέ ἄλ­λους, στό δρό­μο τῆς ὑ­πο­κρι­σί­ας, τῆς προ­σποί­η­σης καί τῆς ἁ­μαρ­τί­ας, γι­ά νά ἀ­πο­λαύ­σει τή μά­ται­η δό­ξα. Καί τό χει­ρό­τε­ρο, τό προ­σω­πεῖ­ο πού κα­τα­σκευά­ζει ἡ μα­ται­ο­δο­ξί­α μπαί­νει σάν τεῖ­χος με­τα­ξύ μας καί τοῦ Θε­οῦ καί μᾶς χω­ρί­ζει ἀ­πό Αὐ­τόν μέ τρα­γι­κά γι­ά μᾶς ἀ­πο­τε­λέ­σμα­τα.

Πα­ρά­δει­γμα συ­γκε­κρι­μέ­νο: νά ἐ­ξαρ­τοῦ­με τήν ὑ­πό­στα­σή μας, τή κρί­ση μας, γι­ά τόν ἑ­αυ­τό μας καί τή συμ­πε­ρι­φο­ρά μας σ’ ὅ­λη μας τή ζω­ή, ἀ­πό τίς κρί­σεις τῶν ἄλ­λων ἀν­θρώ­πων, πράγ­μα πού ἔ­πρε­πε νά μήν ἔ­χει κα­θό­λου ση­μα­σί­α γι­ά μᾶς. Αὐ­τή μας ἡ τά­ση μᾶς ὑ­πο­χρε­ώ­νει νά συμ­πε­ρι­φε­ρό­μα­στε ὄ­χι ὅ­πως ἐ­μεῖς θέ­λου­με, ἀλ­λά σύμ­φω­να μέ τίς ἐ­πι­θυ­μί­ες τῶν ἄλ­λων, ἀ­νε­ξάρ­τη­τα ἄν εἶ­ναι σω­στό ἤ ὄ­χι.

            Ἡ μα­ται­ο­δο­ξί­α φο­ρεῖ σ’ ὅ­λους μας καί κά­ποι­ο προ­σω­πεῖ­ο καί μᾶς πα­ρα­σύ­ρει ἐ­κεῖ πού δέν πρέ­πει.  Ἕ­να ἁ­πλό πα­ρά­δει­γμα θά τό βε­βαι­ώ­σει .Ξε­κι­νᾶ κά­ποι­α κυ­ρί­α γι­ά νά πά­ει νά ἐκ­κ­λη­σι­α­στεῖ, νά πα­ρα­κο­λου­θή­σει τή Θεί­α Λει­τουρ­γί­α καί τή βλέ­πεις νά φτι­ά­χνε­ται σάν ψεύ­τι­κη κού­κλα. Γι­α­τί τό κά­νει αὐ­τό, ἀ­φοῦ πά­ει νά συ­να­ντή­σει τό Θε­ό καί νά προ­σευ­χη­θεῖ; Μή­πως τό ζη­τᾶ αὐ­τό ὁ Κύ­ρι­ος; Ἀ­σφα­λῶς ὄ­χι, ἀλ­λά φτι­ά­χνε­ται ἔ­τσι γι­ά τά μά­τι­α καί τήν κρί­ση τῶν ἄλ­λων. Κα­τα­σκευ­ά­ζει ἕ­να προ­σω­πεῖ­ο ξέ­νο πρός τόν ἑ­αυ­τό της πού τή χω­ρί­ζει ἀ­πό τό Θε­ό της. Τό ἴ­δι­ο ἰ­σχύ­ει καί γι­ά τούς ἄν­δρες. Βλέ­που­με συ­χνά με­ρι­κούς νά προ­σποι­οῦ­νται στή συ­μπε­ρι­φο­ρά τους, γιά νά τύ­χουν ἐ­παί­νου ἀ­πό τούς ἄλ­λους, ἐ­νῶ δέν εἶ­ναι αὐ­τοί πού φαί­νο­νται στήν πρα­γμα­τι­κό­τη­τα. Αὐ­τό ἰ­σχύ­ει καί στίς ἄλ­λες ἐκ­φάν­σεις τῆς ζω­ῆς μας. Ντρε­πό­μα­στε νά κά­νου­με κά­τι πού πρέ­πει, γι­α­τί φο­βό­μα­στε τήν κρί­ση τῶν ἄλ­λων καί φο­ρά­με τό προ­σω­πεῖ­ο καί κα­λύ­πτου­με τόν πρα­γμα­τι­κό μας ἑ­αυ­τό. Τρῶ­με στό Ἑ­στι­α­τό­ρι­ο καί ση­κω­νό­μα­στε χω­ρίς ἕ­να σταυ­ρό, γι­α­τί φο­βό­μα­στε ὅ­τι θά μᾶς πε­ρι­γε­λά­σουν οἱ ἄλ­λοι. Ἄν ἐ­ρευ­νή­σου­με τή ζω­ή μας, θά βροῦ­με πολ­λά καί δι­ά­φο­ρα προ­σω­πεῖ­α πού με­τα­μορ­φώ­νουν τόν πρα­γμα­τι­κό μας ἑ­αυ­τό. Μα­ται­ο­δο­ξοῦ­με χω­ρίς κα­νέ­να κέρ­δος, μάλ­λον κα­τα­στρο­φή κερ­δί­ζου­με.

            Ἐ­πι­βάλ­λε­ται, νο­μί­ζω, νά μᾶς ἀ­πα­σχο­λή­σει σο­βα­ρά τό κα­κό αὐ­τό· ἄν θέ­λου­με νά  εὐ­α­ρε­στή­σου­με στόν Κύ­ριο, πρέ­πει νά φαι­νό­μα­στε αὐ­τοί πού πραγ­μα­τι­κά εἴ­μα­στε προ­σπα­θών­τας νά βελ­τι­ώ­σου­με τόν κα­κό μας ἑ­αυ­τό καί νά δι­ώ­ξου­με ἀ­πό τή ζω­ή μας τή κα­κή μα­ται­ο­δο­ξί­α.

            Καί σί­γου­ρα μπο­ροῦ­με νά δι­ώ­ξου­με ἀ­πό τή ζω­ή μας τό με­γά­λο αὐ­τό κα­κό. Ἕ­να χα­ρα­κτη­ρι­στι­κό πα­ρά­δειγ­μα παίρ­νου­με ἀ­πό τόν τε­λώ­νη Ζακ­χαῖ­ο, στό Εὐ­αγ­γέ­λιο τοῦ Λου­κᾶ ( κεφ.19. 1 καί ἑ­ξῆς). Στήν ψυ­χή τοῦ ἀν­θρώ­που αὐ­τοῦ, εἶ­χε ἀ­νά­ψει ἡ φλό­γα γι­ά νά δεῖ τόν Κύ­ριον Ἰ­η­σοῦν Χρι­στόν. Καί τί σο­φί­στη­κε; Νά ἀ­νε­βεῖ σ’ ἕ­να δέν­δρο, γι­ά νά δεῖ τόν Κύ­ριο πού θά περ­νοῦ­σε ἀ­π’ ἐ­κεῖ. Αὐ­τός ἕ­νας Ρω­μαῖ­ος πο­λί­της, ἕ­νας ἀ­ξι­ω­μα­τοῦ­χος τῆς πο­λι­τεί­ας μέ τό­σο ὐ­ψη­λή θέ­ση, νά σκαρ­φα­λώ­νει στό δέν­δρο καί νά τόν βλέ­πει ὁ κό­σμος! Πό­σοι δέ θά γε­λοῦ­σαν βλέ­πον­τάς τον ! Κι­’ ὅ­μως. Δέ σκέ­φτη­κε κα­θό­λου «τί θά πεῖ ὁ κό­σμος», για­τί ἄν ἄ­φη­νε τή μα­ται­ο­δο­ξί­α νά κυ­ρι­αρ­χή­σει, δέ θά ἀ­νέ­βαι­νε στή συ­κο­μο­ρέ­α καί δέ θά ἔ­βλε­πε τό Χρι­στό. Πέ­τα­ξε λοι­πόν τό προ­σω­πεῖ­ο καί ἐκ­δη­λώ­θη­κε ὅ­πως ἀ­κρι­βῶς ἔ­νοι­ω­θε. Καί ἀ­φοῦ κρή­μνη­σε τό χω­ρι­στι­κό τεῖ­χος, τό προ­σω­πεῖ­ο, συ­να­ντή­θη­κε μέ τόν Κύ­ρι­ο. Καί αὐ­τή ἡ συ­νά­ντη­ση ἦ­ταν κα­θο­ρι­στι­κή γι­ά τή σω­τη­ρί­α του. Ἄχ,  αὐ­τό τό προ­σω­πεῖ­ο ! Πό­σο κα­κό μᾶς προ­ξε­νεῖ!  Μᾶς κρα­τᾶ μα­κρυ­ά ἀ­πό τή σω­τη­ρί­α.

            Πρέ­πει, νο­μί­ζω,  νά ψά­ξου­με νά βροῦ­με ἀ­πό ποῦ  ἄ­ντλη­σε τή δύ­να­μη ὁ Ζακ­χαῖ­ος νά  ἀ­γνο­ή­σει,  νά χα­λά­σει τό  προ­σω­πεῖ­ο, τή μά­σκα καί νά δεί­ξει τήν ἐ­λευ­θε­ρί­α του.

            Μέ  βε­βαι­ό­τη­τα λέ­με ὅ­τι ἐ­κεῖ­νο πού βο­η­θη­σε τό Zακ­χαῖ­ο νά ἀ­γνο­ή­σει τήν κρί­ση τῶν ἄλ­λων, ἦ­ταν ὁ σφο­δρός πό­θος του νά γνω­ρί­σει τό Χρι­στό. Ἰ­δού τό ἀ­πο­τε­λε­σμα­τι­κό φάρ­μα­κο ἐ­να­ντί­ον τῆς μα­ται­ο­δο­ξί­ας μας. Ὁ σφο­δρός δι­κός μας πό­θος νά  εὐ­α­ρε­στή­σου­με στόν Κύ­ρι­ο καί νά συ­να­ντη­θοῦ­με μα­ζί Του, θά μᾶς δί­νει τή δύ­να­μη νά  ἀ­δι­α­φο­ροῦ­με γι­ά τίς κρί­σεις τῶν ἄλ­λων καί νά μήν ἐ­ξαρ­τοῦ­με τίς ἀ­γα­θές μας πρά­ξεις καί ἐ­νέρ­γει­ες ἀ­πό αὐ­τές .

            Ἄν τα­πει­νο­φρο­νοῦ­μεν ἔ­τσι, σί­γου­ρα θά μᾶς ποῦν καί χα­ζούς καί βλά­κες καί ὀ­πι­σθο­δρο­μι­κούς καί ἄλ­λα. Ἄν πε­ρι­φρο­νή­σου­με ὅ­πως ὁ Ζακ­χαῖ­ος τίς κρί­σεις τῶν ἄλ­λων καί προ­χω­ρή­σου­με στό σκο­πό μας πε­τώ­ντας τό προ­σω­πεῖ­ο, θά συ­να­ντή­σου­με τόν Κύ­ρι­ο, ὅ­πως καί ὁ Ζακ­χαῖ­ος.

            Ἕ­να δεύ­τε­ρο φάρ­μα­κο ἐ­να­ντί­ον τῆς μα­ται­ο­δο­ξί­ας, βρῆ­κα στά κεί­με­να πού ἔ­χω με­λε­τή­σει. Αὐ­τό εἶ­ναι ἡ κα­λή ὑ­πε­ρη­φά­νει­α. Ἴ­σως ξα­φνι­ά­ζει λί­γο ἡ λέ­ξη, ἀλ­λά, ὅ­ταν δι­α­βά­σε­τε τό πε­ρι­στα­τι­κό, τό­τε θά  κα­τα­λά­βε­τε πε­ρί τί­νος πρό­κει­ται.

 Ἀ­να­φέ­ρε­ται ὅ­τι ὁ Ἅ­γι­ος Μα­κά­ρι­ος μι­ά μέ­ρα εἶ­δε με­ρι­κούς μο­να­χούς νά κο­ροϊ­δεύ­ουν ἕ­να νε­ώ­τε­ρό τους μο­να­χό,  ὁ ὁ­ποῖ­ος πα­ρ’ ὅ­λα τά πει­ρά­γμα­τα τῶν  ἄλ­λων μο­να­χῶν, δέν ἔ­δει­χνε κα­νέ­να ἴ­χνος τα­ρα­χῆς, δέν ἔ­δι­νε κα­μι­ά ση­μα­σί­α. Τό­τε ὁ Ἅ­γι­ος Μα­κά­ρι­ος ἔ­μει­νε κα­τά­πλη­κτος ἀ­πό τή γα­λή­νη πού εἶ­χε ὁ νέ­ος αὐ­τός μο­να­χός. Πῆ­γε κο­ντά του καί τόν ρώ­τη­σε, πῶς συμ­βαί­νει ἕ­νας τό­σο νέ­ος μο­να­χός νά ἀ­πο­κτή­σει τό­ση ἀ­πά­θει­α. Ἡ ἀ­πά­ντη­ση τοῦ νέ­ου μο­να­χοῦ ἦ­ταν ἡ ἑ­ξῆς: « Γι­α­τί νά δί­νω ση­μα­σί­α στά γαυ­γί­σμα­τα τῶν σκύλ­λων; Δέν προ­σέ­χω σ’ αὐ­τούς, γι­α­τί ὁ Θε­ός εἶ­ναι ὁ μο­να­δι­κός πού ἀ­πο­δέ­χο­μαι σάν κρι­τή μου». Βλέ­που­με ἐ­δῶ ὅ­τι ὁ νέ­ος αὐ­τός μο­να­χός στη­ρι­ζό­ταν στό Θε­ό, Αὐ­τόν ἀ­να­γνώ­ρι­ζε γι­ά πρα­γμα­τι­κό κρι­τή του καί γι­’ αὐ­τό τὄ­χε καύ­χη­μα καί ἀ­δι­α­φο­ροῦ­σε γι­ά τίς κρί­σεις τῶν ἄλ­λων..

Κι  ἐ­μεῖς, ὅ­ταν δο­θοῦ­με ὁ­λό­ψυ­χα στόν Κύ­ρι­ο, μπο­ροῦ­με νά  καυ­χό­μα­στε γι­ά τό στή­ρι­γμα μας καί νά ἀ­δι­α­φο­ροῦ­με γι­ά τίς  ἁ­μαρ­τω­λές κρί­σεις τῶν ἄλ­λων, πού εἶ­ναι σάν τά γαυ­γί­σμα­τα τῶν σκύλ­λων πού σβύ­νουν καί χά­νο­νται στόν ἀ­έ­ρα.  Βλέ­πε­τε ὑ­πάρ­χει καί κα­λή ὑ­πε­ρη­φά­νει­α πού  ἐ­φαρ­μό­ζε­ται μέ τή δι­ά­κρι­ση πού χρει­ά­ζε­ται, προ­πά­ντων ὅ­ταν πρό­κει­ται νά ἀ­ντι­στα­θοῦ­με στήν ἁ­μαρ­τί­α. Ἄς ποῦ­με ὅ­τι ἀ­φοῦ ἐ­γώ ἔ­χω τέ­τοι­ο στή­ρι­γμα καί κρι­τή τό Θε­ό μου, γι­α­τί νά προ­σέ­χω τό δι­ά­βο­λο καί πει­ρα­στή καί νά προ­σαρ­μό­ζο­μαι μέ τίς ἁ­μαρ­τω­λές καί πρό­σκαι­ρες κρί­σεις ἀν­θρώ­πων; Ἤ νά ἀντιδρῶ ὅταν μέ κρίνουν ἀρνητικά ἄλλοι ἐνῶ ἔχω τή βεβαιότητα τῆς συνείδησης μου ὅτι πολιτεύοομαι κατά Θεό; Μό­νο τό Θε­ό ἀ­να­γνω­ρί­ζω κρι­τή μου καί  τό θέ­λη­μα Αὐ­τοῦ πρέ­πει νά κά­μνω.

            Και ἕ­να ἄλλο θλιβερό ἐ­μπό­δι­ο καί πο­λύ ἐ­πι­κίν­δυ­νο ἐ­πι­ση­μά­νου­με. Αὐ­τό εἶ­ναι ἡ τα­πει­νο­λο­γί­α. Τί ση­μαί­νει αὐ­τό;

            Ὅ­πως σέ κά­θε γνή­σι­ο νό­μι­σμα, οἱ πα­ρά­χα­ρά­κτες δη­μι­ουρ­γοῦν κι  ἕ­να κί­βδη­λο, ψεύ­τι­κο πού ὅ­μως μοι­ά­ζει μέ τό γνή­σι­ο, ἔ­τσι συμ­βαί­νει καί  στίς ἀ­ρε­τές. Ἀ­πέ­να­ντι ἀ­πό κά­θε ἀ­λη­θι­νή ἀ­ρε­τή ὁ δι­ά­βο­λος δη­μι­ουρ­γεῖ καί μι­ά πα­ρό­μοι­α, ἀλ­λά ψεύ­τι­κη, προ­σποι­η­μέ­νη ἀ­ρε­τή καί προ­σπα­θεῖ μέ τό προ­σω­πεῖ­ο αὐ­τό νά πα­ρα­πλα­νή­σει τόν ἄν­θρω­πο. Αὐ­τό συμ­βαί­νει καί μέ τήν ἀ­ρε­τή τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης πού γί­νε­ται τα­πει­νο­λο­γί­α

Τί εἶ­ναι ὅ­μως ἡ τα­πει­νο­λο­γί­α θά πρέ­πει νά τό δι­ευ­κρι­νή­σου­με καί νά δι­α­φω­τί­σου­με τόν ἀ­να­γνώ­στη.         Τα­πει­νο­λο­γί­α εἶ­ναι ἡ προ­σποι­η­μέ­νη τα­πει­νο­φρο­σύ­νη. Εἶ­ναι μι­ά κα­τά­στα­ση πού πε­ρι­έ­χει φι­λαυ­τί­α καί ὑ­πε­ρη­φά­νει­α καί δέν ἔ­χει κα­θό­λου σχέ­ση μέ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη. Ἀ­πέ­χει ὅ­σο ὁ ου­ρα­νός ἀ­πό τή γῆ μέ τήν ἁ­γί­α τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.

            Συ­νή­θως ὁ τα­πει­νο­λό­γος προ­σποι­εῖ­ται τόν τα­πει­νό, γι­ά νά εἶ­ναι ψη­λά στά μά­τια τῶν ἄλ­λων, ὅ­πως ὁ Φα­ρισ­σαῖ­ος τοῦ Εὐ­αγ­γε­λί­ου. Ἐ­πει­δή θέ­λει νά αὐ­το­προ­βάλ­λε­ται, προ­σποι­εῖ­ται τόν τα­πει­νό, γι­ά ἱ­κα­νο­ποι­ή­σει τό ἀρ­ρω­στη­μέ­νο ἐ­γώ του. Ὁ τα­πει­νο­λό­γος μέ ἐ­ξω­τε­ρι­κές ἐκ­δη­λώ­σεις ὑ­πο­κρί­νε­ται ὅ­τι εἶ­ναι τα­πει­νός, μέ σκο­πό νά τόν ἐ­παι­νέ­σουν, ἀλ­λά κά­πο­τε ξε­σκε­πά­ζε­ται καί φέρ­νει τό ἀν­τί­θε­το ἀ­πο­τέ­λε­σμα, για­τί δέν ἔ­χει τή Χά­ρη τοῦ Θε­οῦ στίς ἐ­νέρ­γει­ές του. Φαί­νε­ται τα­πει­νός μέ­χρι πού νά τοῦ θί­ξουν καί στό ἐ­λά­χι­στο τό συμ­φέ­ρον του. Τό­τε δέν τό ἀ­νέ­χε­ται καί σάν φαρ­μα­κε­ρό φί­δι ξερ­νᾶ τό δη­λη­τή­ρι­ό τῆς συ­γκε­κα­λυμ­μέ­νης κα­κί­ας του.

            Αὐ­τοί οἱ τύ­ποι δυ­στυ­χῶς εἶ­ναι γε­μά­τοι μα­ται­ο­δο­ξί­α, ἡ ὁ­ποί­α δη­μι­ουρ­γεῖ προ­σω­πεῖ­ο καί δέν ἀ­φή­νει τόν ἄν­θρω­πο νά δεῖ τόν πρα­γμα­τι­κό ἑ­αυ­τό του. Εἶ­ναι μι­ά με­γά­λη πλά­νη τοῦ δι­α­βό­λου, πού ἔ­χει σάν σκο­πό νά κρα­τή­σει τόν ἄν­θρω­πο μα­κρυ­ά ἀ­πό τή σω­τη­ρί­α.

            Ἡ τα­πει­νο­λο­γί­α εἶ­ναι ἡ χει­ρό­τε­ρη μορ­φή ὑ­πο­κρι­σί­ας καί φα­ρισ­σαϊ­σμοῦ, ἁ­μαρ­τί­ες πο­λύ ἐ­πι­κίν­δυ­νες καί δυ­σκο­λο­θε­ρά­πευ­τες. Τόν τα­πει­νο­λό­γο σί­γου­ρα τόν ἀ­πο­στρέ­φε­ται ὁ Θε­ός, γι­α­τί ἔ­γι­νε αἰ­χμά­λω­τος καί παί­γνι­ο τῶν δαι­μό­νων καί δύ­σκο­λα μπο­ρεῖ νά θε­ρα­πευ­τεῖ ἄν τό θε­λή­σει ἀ­κό­μα.

            Μπο­ρεῖ ὁ τα­πει­νο­λό­γος νά ξε­γε­λά­σει τούς ἀν­θρώ­πους, ἀλ­λά τό Θε­ό ὄ­χι καί  ἄν δέ με­τα­νο­ή­σει, θά ρε­ζη­λευ­τεῖ τήν ἡ­μέ­ρα τῆς  κρί­σε­ως ἐ­νώ­πι­ον Ἀγ­γέ­λων καί ἀν­θρώ­πων.

            Δέν ὑ­πάρ­χει κα­νέ­νας σο­βα­ρός λό­γος νά γί­νε­ται ὁ ἄν­θρω­πος τα­πει­νο­λό­γος, γι­α­τί δέν ἔ­χει νά κερ­δί­σει τί­πο­τε μἄλ­λον ἔ­χει νά χά­σει τή σω­τη­ρί­α του. Ἑ­πο­μέ­νως ἄς φαι­νό­μα­στε αὐ­τοί πού πρα­γμα­τι­κά εἴ­μα­στε ἐ­νώ­πι­ον Θε­οῦ καί ἀν­θρώ­πων, χω­ρίς τό προ­σω­πεῖ­ο τῆς με­τα­μόρ­φω­σης. Μό­νον ἔ­τσι θά  ἀ­να­πτυ­χθοῦ­με πνευ­μα­τι­κά καί θά βο­η­θη­θοῦ­με ἀ­πό τόν Κύ­ρι­ο νά ἀ­πο­κτή­σου­με καί τήν ἀ­λη­θι­νή τα­πεί­νω­ση. Τό­τε θά μᾶς  ἀ­γα­πᾶ ὁ Θε­ός καί θά μᾶς σέ­βο­νται καί οἱ ἄν­θρω­ποι.

            Ὁ σε­βα­στός λευ­ί­της Ἰ­ωάν­νης τῆς Κρον­στάν­δης συμ­βου­λεύ­ει γι­ά τό θέ­μα αὐ­τό τά πι­ό κά­τω: « Νά εἶ­σαι ὅ­σο πι­ό πρᾶ­ος, τα­πει­νός καί πι­ό ἁ­πλός κα­τά τή συ­μπε­ρι­φο­ρά σου καί τίς σχέ­σεις σου πρός τούς ἄλ­λους. Πρό­σε­χε ὅ­μως ἀ­πό τήν ὑ­πο­κρι­σί­α τῆς κού­φι­ας τα­πει­νο­λο­γί­ας. Πρό­κει­ται γι­ά ἕ­να ἀ­πό τά  με­γα­λύ­τε­ρα ἁ­μαρ­τή­μα­τα. Νά πα­ρα­δέ­χε­σαι μέ βα­θι­ά συ­ναί­σθη­ση, κι  ὄ­χι ἁ­πλῶς νά λές, ὅ­τι εἶ­σαι ὁ πρῶ­τος τῶν ἁ­μαρ­τω­λῶν καί ἄ­ρα ὁ ἔ­σχα­τος τῶν ἀν­θρώ­πων. Ἀ­πό τήν ὑ­πε­ρη­φά­νει­α προ­έρ­χε­ται ἡ αὐ­τοϊ­κα­νο­ποί­η­ση, ἡ ψυ­χρό­τη­τα καί ἡ ἀ­νει­λι­κρί­νει­α στή συ­μπε­ρι­φο­ρά μας πρός ὅ­σους δέν εἶ­ναι σέ θέ­ση νά ἱ­κα­νο­ποι­ή­σουν τή δι­κή μας ἀ­νά­γκη».

            Ὁ τα­πει­νο­λό­γος κά­πο­τε ξε­σκε­πά­ζε­ται καί γί­νε­ται πε­ρί­γε­λως ἀν­θρώ­πων καί δαι­μό­νων. Μπο­ρεῖ ὀ τα­πει­νο­λό­γος, ἄν τό θέ­λει, νά ἀ­φή­σει τόν ἑ­αυ­τό του στά χέ­ρι­α καί στήν κρί­ση τοῦ Θε­οῦ καί μέ πολ­λήν προ­σευ­χή καί ἐ­γκρά­τει­α νά ἀ­κο­λου­θή­σει τόν πρα­γμα­τι­κό δρό­μο τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, ση­κώ­νο­ντας καί τό σταυ­ρό πού συ­νε­πά­γε­ται ἡ ἄ­σκη­ση τῆς ἀ­ρε­τῆς αὐ­τῆς.

11. ΑΝΑΦΟΡΕΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΔΡΩΝ  ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ –ΑΠΕΙΝΟΦΡΟΣΥΝΗ

Ὁ μα­κα­ρι­στός Σέρ­βος Ἀρ­χιμ. Ὶ­ου­στί­νος Πό­πο­βιτ­ς,  σέ μελέτη του, (ἡ  τα­πεί­νω­ση κα­τά τόν Ἰ­σα­άκ τό Σύ­ρο μέ­σα ἀ­πό τούς δι­ά­φο­ρου λό­γους του)., γράφει: «Ἡ πί­στη ἔ­χει δι­κό της τρό­πο σκέ­ψε­ως, δι­ό­τι ἔ­χει δι­κό της τρό­πο ζω­ῆς. Ὁ χρι­στι­α­νός ὄ­χι μό­νο ζεῖ μέ τήν πί­στη, ἀλ­λά καί σκέ­φτε­ται μέ τήν πί­στη. Ἡ πί­στη δί­νει τή νέ­α κα­τη­γο­ρί­α τῆς σκέ­ψε­ως μέ τήν ὁ­ποί­αν πρα­γμα­τώ­νε­ται ὅ­λο τό γνω­σι­ο­λο­γι­κό ἔρ­γο τοῦ ἀν­θρώ­που πού πι­στεύ­ει. Ἡ νέ­α αὐ­τή κα­τη­γο­ρί­α τῆς σκέ­ψε­ως εἶ­ναι ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη. Στήν ἀ­πέ­ρα­ντη πρα­γμα­τι­κό­τη­τα τῆς πί­στε­ως ὁ νοῦς τα­πει­νώ­νε­ται μπρός στά ἀ­πόρ­ρη­τα μυ­στή­ρι­α τῆς ἐν Πνεύ­μα­τι Ἁ­γί­ῳ ζω­ῆς. Τήν ὑ­πε­ρη­φά­νει­αν τοῦ νοῦ ἀ­ντι­κα­θι­στᾶ ἡ τα­πεί­νω­ση·τήν ἀ­λα­ζο­νεί­α ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.Ὁ ἀ­σκη­τής τῆς πί­στε­ως πε­ρι­φρου­ρεῖ κά­θε σκέ­ψη του μέ τήν τα­πεί­νω­ση καί ἔ­τσι ἐ­ξα­σφα­λί­ζει γι­ά τόν ἑ­αυ­τό του τή γνώ­ση τῆς Αἰ­ώ­νι­ας ἀ­λή­θει­ας.

            Ἀ­ντλώ­ντας τή δύ­να­μή της ἀ­πό τήν προ­σευ­χή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη προ­χω­ρεῖ ἀ­πό αὔ­ξη­ση σέ αὔ­ξη­ση, ἡ ὁ­ποί­α δέν ἔ­χει τέ­λος. Ὁ Ἅ­γι­ος Ἰ­σα­άκ δι­δά­σκει, ὅ­τι ἡ προ­σευ­χή καί ἡ  τα­πει­νο­φρο­σύ­νη βρί­σκο­νται πά­ντο­τε σέ ἀ­νά­λο­γη συμ­με­τρί­α: μέ τήν αὔ­ξη­ση τῆς προ­σευ­χῆς αὐ­ξά­νει καί ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη καί τό ἀ­ντί­στρο­φο Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι ἡ δύ­να­μη ἡ ὁ­ποί­α«συ­νά­γει τήν καρ­δί­αν» καί δέν τήν ἀ­φή­νει νά δι­α­σκορ­πί­ζε­ται στίς ὑ­πε­ρή­φα­νες σκέ­ψεις καί ἐ­μπα­θεῖς ἐ­πι­θυ­μί­ες. Τήν τα­πεί­νω­ση ὑ­πο­στη­ρί­ζει καί προ­φυ­λάσ­σει τό Ἅ­γι­ον Πνεῦ­μα καί αὐ­τή πλη­σι­ά­ζει ὄ­χι μο­νά­χα τόν ἄν­θρω­πο στό Θε­ό, ἀλ­λά καί τό Θε­ό στόν ἄν­θρω­πο. Ἀ­κό­μα ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι ἡ αἰ­τί­α τῆς σαρ­κώ­σε­ως τοῦ Υἱ­οῦ τοῦ Θε­οῦ, αὐ­τῆς τῆς βα­θυ­τά­της ἑ­νώ­σε­ως τοῦ Θε­οῦ μέ τόν ἄν­θρω­πο. Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη «Θε­όν ποι­εῖ τόν ἄν­θρω­πον ἐ­πί τῆς γῆς». Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη «στο­λή θε­ό­τη­τος ἐ­στιν». « Ὁ γάρ Λό­γος ὁ ἐ­ναν­θρω­πί­σας αὐ­τήν ἐ­νε­δύ­σα­το, καί ὡ­μί­λη­σε ὑ­μῖν δι­’ αὐ­τῆς ἐν τῷ σώ­μα­τι ἡ­μῶν».

            Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι μυ­στι­κή θεί­α δύ­να­μη, ἡ ὁ­ποί­α δί­νε­ται μό­νο στούς ἁ­γί­ους, μό­νο στούς  τέ­λει­ους στήν ἀ­ρε­τή, καί δί­νε­ται δι­ά τῆς χά­ρι­τος. Ἡ τα­πεί­νω­ση« συ­γκλεί­ει ἐν ἐν ἑ­αυ­τῇ τά πά­ντα». Μέ τή χά­ρη τοῦ Ἁ­γί­ου Πνεύ­μα­τος «τά μυ­στή­ρι­α τοῖς τα­πει­νό­φρο­σι ἀ­πο­κα­λύ­πτο­νται». Γι­’ αὐ­τό καί αὐ­τοί εἶ­ναι τέ­λει­οι «ἐν τῇ σο­φί­α». «Ὁ τα­πει­νό­φρων πη­γή ἐ­στι τῶν μυ­στη­ρί­ων τοῦ και­νοῦ αἰ­ῶ­νος». ( «Ὁ­δός Θε­ο­γνω­σί­ας» σελ. 198.)

            Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη εἶ­ναι ἡ σω­φρο­σύ­νη· « τά δύ­ο (ταῦ­τα) ἐ­νέ­χυ­ρον ἐκ τῆς Τρι­ά­δος ἑ­τοι­μά­ζου­σιν ἐν τῇ ψυ­χῇ». Ἡ σω­φρο­σύ­νη εἶ­ναι τό ἀ­πο­τέ­λε­σμα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης· μέ τή σω­φρο­σύ­νη θε­ρα­πεύ­ε­ται ὁ νοῦς καί γί­νε­ται σώ­φρων. « Ἀ­κο­λου­θεῖ δέ τῇ τα­πει­νο­φρο­σύ­νῃ ἡ ἐ­πι­εί­κει­α, καί τό συ­νᾶ­ξαι ἑ­αυ­τόν, ὅ­περ ἐ­στί σω­φρο­σύ­νη τῶν αἰ­σθή­σε­ων». Ἠ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη στο­λί­ζει τήν ψυ­χή μέ σω­φρο­σύ­νη.

            Κα­θώς στρέ­φε­ται πρός τόν κό­σμον ὁ τα­πει­νό­φρων ἄν­θρω­πος, ἐκ­φρά­ζει ὅ­λην τήν προ­σω­πι­κό­τη­τά του μέ τήν τα­πεί­νω­ση. Μι­μεῖ­ται αὐ­τόν τόν σαρ­κω­θέ­ντα Θε­ό.«Κα­θά­περ ψυ­χή οὐκ ἔ­στι γνω­στή, οὐ­δέ τοῖς σω­μα­τι­κοῖς ὀ­φθαλ­μοῖς ὁ­ρα­τή, οὕ­τως ὁ τα­πει­νό­φρων οὐ γι­νώ­σκε­ται με­τα­ξύ τῶν ἀν­θρώ­πων.

            Ὁ τα­πει­νό­φρων «σμι­κρύ­νει ἑ­αυ­τόν πρός πά­ντας ἀν­θρώ­πους», ἀλ­λ’ ὁ Θε­ός γι­’ αὐ­τό τόν δο­ξά­ζει, δι­ό­τι « ὅ­που βλα­στά­νει ἡ τα­πεί­νω­ση, ἐ­κεῖ ἡ τοῦ Θε­οῦ δό­ξα βρύ­ει» ἐ­κεῖ ὁ ὀ­φθαλ­μός τοῦ φυ­τοῦ τῆς ψυ­χῆς ἀν­θί­ζει σέ ἄν­θος ἀ­μά­ρα­ντο».

Στίς ἑ­πό­με­νες σε­λί­δες θά με­τα­φέ­ρου­με με­ρι­κές ἀ­να­φο­ρές ἀ­πό τήν ἐ­μπει­ρί­α τῶν Ἅ­γί­ων τῆς Ἐκ­κ­λη­σί­ας μας, οἱ ὁ­ποῖ­οι ἔ­μα­θαν ἀ­π’ αὐ­τά πού ἔ­πα­θαν στή ζω­ή τους καί σί­γου­ρα ὠ­φε­λοῦν ὅ­λους ἐ­μᾶς τούς ἐ­μπε­ρί­στα­τους χρι­στι­α­νούς πού ζοῦ­με σ’ ἕ­να κό­σμο με­γά­λων πει­ρα­σμῶν καί προ­κλή­σε­ων καί πα­ρα­πλά­νη­σης.

Κι  ἄλλες ἀναφορές Πατέρων

Ἀντώνιος ὁ Μέγας:

            « Εἶ­δα ὅ­λες τίς πα­γί­δες τοῦ ἐ­χθροῦ ἁ­πλω­μέ­νες σ’ ὅ­λη τή γῆ·  καί στε­νά­ξας εἶ­πα· ποι­ός ἄ­ρα­γε μπο­ρεῖ νά τίς ξε­πε­ρά­σει χω­ρίς νά πά­θει τί­πο­τε; Καί τό­τε μι­ά φω­νή μοῦ ἀ­­πά­ντη­σε· ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.

Ἀθανάσιος  ὁ Μέγας:

            «Ἡ  τα­πεί­νω­ση ἀ­πό τή φύ­ση της ὑ­ψώ­νει τόν ἄν­θρω­πο καί ἔ­χει τήν ἀ­γά­πη τοῦ Θε­οῦ.­.. Ἐ­πει­δή εἶ­ναι ἀ­γα­θή καί σω­τή­ρια τήν ἐ­φό­ρε­σε ὁ Κύ­ριος, ὅ­ταν ἐκ­πλή­ρω­σε τό σχέ­διο τοῦ Θε­οῦ γιά τή σω­τη­ρί­α τῶν ἀν­θρώ­πων»

Αβ­βᾶ Δω­ρό­θε­ος:

            «Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι με­γά­λη ἀ­ρε­τή καί ἔ­χει τή χά­ρη τοῦ Θε­οῦ στίς ψυ­χές τῶν τα­πει­νῶν ἀν­θρώ­πων. Πε­ρισ­σό­τε­ρο ἀ­πό κά­θε ἄλ­λο χρει­α­ζό­μα­στε τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη.­.. για­τί μέ τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κα­τα­στρέ­φον­ται οἱ πα­γί­δες τοῦ ἐ­χθροῦ.»

Βα­σί­λει­ος ὁ Μέ­γας:

            « Προ­κο­πή τῆς ψυ­χῆς εἶ­ναι ἡ προ­κο­πή στήν τα­πεί­νω­ση. Γνώ­ση θε­ο­σε­βεί­ας, ση­μαί­νει γνώ­ση τα­πεί­νω­σης καί πρα­ό­τη­τας. Ἡ τα­πεί­νω­ση εἶ­ναι μί­μη­ση Χρι­στοῦ, ἡ δέ ἔ­παρ­ση καί θρα­σύ­τη­τα καί ἀ­ναί­δεια, εἶ­ναι μί­μη­ση δι­α­βό­λου».

Ὁ Ἀββᾶ Ἠσαΐας:

            « Ἐ­κεῖ­νος πού ἔ­χει τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, δέν ἔ­χει γλῶσ­σα νά ἐ­λέγ­ξει τόν ἀ­με­λῇ ἤ αὐ­τόν πού κα­τα­φρο­νεῖ Οὔ­τε καί μά­τι­α ἔ­χει, γι­ά νά προ­σέ­χει τά ἐ­λατ­τώ­μα­τα τῶν ἄλ­λων. Δέν ἔ­χει αὐ­τι­ά, γι­ά νά ἀ­κού­σει ὅ­σα δέν ὠ­φε­λοῦν τήν ψυ­χήν του. Ἀ­γά­πη­σε τήν τα­πεί­νω­ση καί αὐ­τή θά σέ σκε­πά­σει ἀ­πό τίς ἁ­μαρ­τί­ες σου. Νά μή βα­ρε­θεῖς γι­ά κά­ποι­ο κό­πο, γι­α­τί ὁ κό­πος καί ἡ κα­κο­πά­θει­α γεν­νοῦν τήν τα­πεί­νω­ση. Ἡ δέ τα­πεί­νω­ση συγ­χω­ρεῖ ὅ­λες τίς ἁ­μαρ­τί­ες».

Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος:

            «Αὐ­τή εἶ­ναι ἡ πι­ό με­γά­λη ἀ­π’ ὅ­λες τίς ἀ­ρε­τές, τό νά κα­τορ­θώ­νει κα­νείς νά τα­πει­νο­φρο­νεῖ. Μέ τήν τα­πεί­νω­ση καί πρα­ό­τη­τα ἔρ­χε­ται ἡ θεί­α βο­ή­θει­α. Ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κά­νει δι­καί­ους τούς ἁ­μαρ­τω­λούς. Ἀ­πό τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη κα­τορ­θώ­νε­ται ἡ ὁ­μό­νοι­α. Χω­ρίς αὐ­τήν εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά σω­θοῦ­με. Ὅ­σοι ἐ­πι­θυ­μοῦν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη νά μήν στα­μα­τοῦν νά ἐ­ξε­τά­ζουν καί νά ἀ­να­κρί­νουν κα­θη­με­ρι­νά τόν ἑ­αυ­τό τους».

Ἰσαάκ ὁ Σύρος:

            «Ὁ τα­πει­νός ἄν­θρω­πος τι­μᾶ­ται ἀ­π’ ὅ­λους. Οἱ ἐ­χθροί τῆς ἀ­λή­θει­ας δέν μπο­ροῦν νά κα­τα­φρο­νή­σουν τήν τα­πεί­νω­ση. Ἄν καί εἶ­ναι φτω­χός ἐ­κεῖ­νος πού ἀ­πέ­κτη­σε τήν τα­πεί­νω­ση, τι­μᾶ­ται γι­’ αὐ­τήν σάν νά φο­ρεῖ πορ­φύ­ραν καί στε­φά­νι... Νά ὑ­πο­μέ­νεις τόν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό καί τήν τα­πεί­νω­ση μέ κα­λή θέ­λη­ση, γι­ά νά ἀ­πο­κτή­σεις τό θάρ­ρος τῆς ἀ­νε­μπο­δί­στου ἀ­να­φο­ρᾶς πρός τό Θε­ό. Ὅ­ταν ὁ ἄν­θρω­πος ὑ­πο­μέ­νει θε­λη­μα­τι­κά κά­θε σκλη­ρό λό­γο, χω­ρίς ὅ­μως νά ἔ­χει ἁ­μαρ­τή­σει πρός ἐ­κεῖ­νον ὁ ὁ­ποῖ­ος τοῦ τόν εἶ­πε, φο­ρεῖ μέν στήν κε­φα­λή ἀ­κάν­θι­νο στέ­φα­νον, γί­νε­ται ὅ­μως μα­κά­ρι­ος, γι­α­τί σέ και­ρόν τόν ὁ­ποῖ­ο δέ γνω­ρί­ζει,  στε­φα­νώ­νε­ται ἄ­φθαρ­τα. Ἡ τε­λει­ό­τη­τα τῆς τα­πει­νώ­σε­ως εἶ­ναι τό νά μπο­ρεῖς νά δε­χθεῖς μέ χα­ράν ἐ­ξευ­τε­λι­σμό καί κά­θε ψεύ­τι­κη κα­τη­γο­ρί­α. Για­τί ἐ­κεῖ­νος πού εἶ­ναι πραγ­μα­τι­κά τα­πει­νό­φρο­νας, ὅ­ταν ἀ­δι­κεῖ­ται, δέν τα­ράσ­σε­ται οὔ­τε ἀ­πο­λο­γεῖ­ται γι­ά τήν ὑ­πό­θε­ση πού ἀ­δι­κή­θη­κε, ἀλ­λά δέ­χε­ται σάν ἀ­λή­θεια τή συ­κο­φαν­τί­α καί δέ φρον­τί­ζει νά πεί­σει τούς ἀν­θρώ­πους ὅ­τι ἀ­δι­κή­θη­κε ἀλ­λά ζη­τᾶ συγ­χώ­ρη­ση.­».

Μα­κά­ριος ὁ Αἰ­γύ­πτιος:

            «Αὐ­τό εἶ­ναι τό θε­μέ­λιο τοῦ δρό­μου πού ὁ­δη­γεῖ στό Θε­ό, τό νά βα­δί­ζεις τό δρό­μο τῆς ζω­ῆς μέ ὑ­πο­μο­νή με­γά­λη, μέ ἐλ­πί­δα καί τα­πει­νο­φρο­σύ­νη χω­ρίς ἐ­γω­ϊ­σμό.

            Ἅν, λοι­πόν κα­νείς δέν ἔ­χει πολ­λήν τα­πεί­νω­ση, αὐ­τός πα­ρα­δί­νε­ται στό σα­τα­νᾶ, ἀ­πο­γυ­μνώ­νε­ται ἀ­πό τή θεί­α Χά­ρη πού τοῦ δό­θη­κε, καί δο­κι­μά­ζε­ται ἀ­πό πολ­λές θλί­ψεις καί τό­τε ἐκ­δη­λώ­νε­ται ἡ ὑ­πε­ρη­φά­νειά του, για­τί εἶ­ναι γυ­μνός καί τα­λαί­πω­ρος. Πρέ­πει αὐ­τός πού δέ­χε­ται τόν πλοῦ­το τοῦ Θε­οῦ νά ζεῖ μέ πολ­λή τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, μέ συν­τρι­βή καρ­διᾶς καί νά θε­ω­ρεῖ τόν ἑ­αυ­τό του ὅ­τι εἶ­ναι φτω­χός καί δέν ἔ­χει τί­πο­τα δι­κό του. Αὐ­τός πού τα­πει­νώ­νει ἔ­τσι τόν ἑ­αυ­τό του μπο­ρεῖ νά δι­α­τη­ρεῖ τή Χά­ρη»

Μά­ξι­μος ὁ Ὁ­μο­λο­γη­τής:

            «Ἡ τα­πεί­νω­ση καί  ἡ κα­κο­πά­θεια ἐ­λευ­θε­ρώ­νουν τόν ἄν­θρω­πο ἀ­πό κά­θε ἁ­μαρ­τί­α, κα­θώς κό­βει ἡ μι­ά τά πά­θη τῆς ψυ­χῆς καί ἡ ἄλ­λη τά πά­θη τοῦ σώ­μα­τος».

Ἁ­γί­α Συγ­κλι­τι­κή, γι­ά τά νεῦ­ρα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης :

            «Ὅ­πως τό κε­ρί λει­ώ­νει κον­τά στή φω­τιά, ἔ­τσι καί ἡ ψυ­χή πα­ρα­λύ­ει ἀ­πό τούς ἐ­παί­νους καί χά­νει τή δύ­να­μή της. Ἀν­τί­θε­τα, ὅ­πως ἡ ψύ­ξη, τό κε­ρί πού δι­α­λύ­θη­κε ἀ­πό τή θερ­μό­τη­τα τό πή­ζει καί τό κά­νει στε­ρε­ό, ἔ­τσι καί ἡ ὕ­βρη καί ἡ κα­τα­φρό­νη­ση συ­σφίγ­γουν τήν ψυ­χή καί τήν στε­ρε­ώ­νουν. Δι­ό­τι ὅ­πως λέ­γει καί ἡ Ἁ­γί­α Γρα­φή:« Νά χαί­ρε­στε καί νά εὐ­χα­ρι­στῆ­σθε, ὅ­ταν σᾶς ὀ­νει­δί­ζουν καί σᾶς κα­τα­δι­ώ­κουν» καί τά ὑ­πό­λοι­πα. Καί σέ ἄλ­λο ση­μεῖ­ον πά­λιν« μέ τή θλί­ψη μ’ ἔ­κα­νες με­γά­λο»(ψαλ­μ. 4. 1). Ὄ­χι δέ μό­νον αὐ­τό, ἀλ­λά καί τήν σπου­δαι­ο­τέ­ραν τῶν ἀ­ρε­τῶν, τήν τα­πει­νο­φρο­σύ­νη δη­λα­δή, ἡ ἐ­ξου­δέ­νω­ση εἶ­ναι ἐ­κεί­νη πού τήν ἐμ­φυ­τεύ­ει, ἐκ φύ­σε­ως, μέ­σα στήν ψυ­χή. Δι­ό­τι πραγ­μα­τι­κά νεῦ­ρα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης εἶ­ναι οἱ χλευα­σμοί, οἱ ὕ­βρεις καί τά κτυ­πή­μα­τα, ἡ πε­ρι­φρό­νη­ση πού μᾶς κά­νουν.­.. Εἶ­ναι τό­σο με­γά­λη ἀ­ρε­τή ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη, ὥ­στε ὁ δι­ά­βο­λος πού μπο­ρεῖ νά μι­μεῖ­ται ὅ­λες σχε­δόν τίς ἀ­ρε­τές, αὐ­τήν οὔ­τε κἄν γνω­ρί­ζει τί εἶ­ναι. Γι­’ αὐ­τό καί ὁ Ἀ­πό­στο­λος Πέ­τρος, ἐ­πει­δή γνω­ρί­ζει τήν ἀ­σφά­λει­α καί τή στα­θε­ρό­τη­τα τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης, μᾶς προ­στά­ζει νά τήν στε­ρε­ώ­σου­με ἐ­πά­νω μας, ὥ­στε νά εἶ­ναι ἀ­να­πό­σπα­στη ἀ­πό τόν ἑ­αυ­τό μας καί αὐ­τή νά συ­γκρα­τεῖ καί νά συ­σφίγ­γει ὅ­λες τίς ἀ­ρε­τές. Ὅ­πως ἀ­κρι­βῶς εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά κα­τα­σκευ­α­στεῖ πλοῖ­ο χω­ρίς καρ­φι­ά, ἔ­τσι εἶ­ναι ἀ­δύ­να­το νά σω­θεῖ ὁ ἄν­θρω­πος χω­ρίς τα­πει­νο­φρο­σύ­νη... Ἀρ­χή λοι­πόν καί σκο­πός καί σέ σέ­να ἄς εἶ­ναι ἡ τα­πει­νο­φρο­σύ­νη».

Φιλόθεος ὁ Σιναΐτης:

            «Ἔ­χου­μεν ἀ­νά­γκη ἀ­πό πολ­λήν τα­πεί­νω­ση, ἐ­φ’ ὅ­σον μέ τή Χά­ρη τοῦ Κυ­ρί­ου φρο­ντί­ζου­με γι­ά τή φύ­λα­ξη τοῦ νοῦ. Τα­πεί­νω­ση πρῶ­τον ἀ­πέ­να­ντι στό Θε­ό καί ἔ­πει­τα ἀ­πέ­να­ντι στούς ἀν­θρώ­πους. Μέ κά­θε τρό­πο καί ἀ­πό πα­ντοῦ, ὀ­φεί­λου­με νά συ­ντρί­βου­με τήν καρ­δι­ά μας, με­τα­χει­ρι­ζό­με­νοι κά­θε τί πού τα­πει­νώ­νει. Συ­ντρί­βει καί τα­πει­νώ­νει τήν καρ­δι­ά ἡ ἀ­νά­μνη­ση τῆς πα­λι­ᾶς μας ζω­ῆς, ἄν τή θυ­μού­μα­στε λε­πτο­με­ρῶς.Ὅ­πως καί ἡ  συ­νε­χής μνή­μη τοῦ θα­νά­του... Ἀ­κό­μα τα­πει­νώ­νουν τήν ψυ­χή καί οἱ πολ­λές εὐ­ερ­γε­σί­ες τοῦ Θε­οῦ σέ μᾶς ὅ­ταν τίς με­τροῦ­με μι­ά μι­ά καί τίς φέρ­νου­με στό νοῦ μας». 

12. Αντί  επιλόγου

ΜΕΡΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΦΗ ΤΗΣ ΤΑΠΕΙΝΩΣΗΣ

            Στήν ἰ­δι­ο­τρο­πί­α τοῦ ἤ τῆς συ­ζύ­γου σου, ἀ­πά­ντη­σες μέ κα­λω­σύ­νη χω­ρίς καί χω­ρίς νεῦ­ρα;

            Στήν ἀ­τα­ξί­α ἤ τήν πα­ρα­κο­ή τοῦ παι­δι­οῦ σου φέρ­θη­κες μέ ἀ­γά­πη καί ὑπο­μο­νή καί στίς σο­βα­ρές ἀ­παι­τή­σεις του προ­σπά­θη­σες μέ λο­γι­κά ἐ­πι­χει­ρή­μα­τα καί μέ ἀ­γά­πη νά τόν πεί­σεις;

            Στό δρό­μο, ἀ­ντι­με­τώ­πι­σες μέ ὑ­πο­μο­νή καί πρα­ό­τη­τα τήν κα­κή συ­μπε­ρι­φο­ρά ἤ τό λά­θος τοῦ συ­ναν­θρώ­που σου;

Στήν ἐρ­γα­σί­α σου, ἀ­νέ­χθη­κες μά ὑ­πο­μο­νή καί χω­ρίς μορ­φα­σμούς τήν ἰ­δι­ο­τρο­πί­α τοῦ συ­να­δέλ­φου σου ἤ τοῦ προϊ­στα­μέ­νου σου;

            Στή διάρκεια τῆς ἡμέρας σκέ­πα­σες τά λά­θη τῶν ἄλ­λων, χω­ρίς νά τούς ἐκ­θέ­σεις;                  

Τίς κα­τη­γο­ρί­ες ἤ  συ­κο­φαν­τί­ες πού προ­ῆλ­θαν ἀ­πό φθό­νο καί κα­κί­α ἄλ­λων τίς ἀ­γνό­η­σες μέ  σι­ω­πή καί γα­λή­νη;                   

            Σέ ἐ­κεί­νους πού σοῦ προ­ξέ­νη­σαν ζη­μιά ἀ­πό λά­θος ἤ ἠ­θε­λη­μέ­να ἔ­δει­ξες μα­κρο­θυ­μί­α καί  συγ­χώ­ρε­ση;

            Τίς προ­κλη­τι­κές συμ­πε­ρι­φο­ρές ἤ φρά­σεις πού ἄ­φη­ναν ὑ­πο­νο­ού­με­να γι­ά σέ­να καί τήν ὑ­πό­λη­ψή σου τίς ἀ­γνό­η­σες χω­ρίς κα­κί­α;

            Ἔ­χεις προ­σευ­χη­θεῖ γι­’ αὐ­τούς πού σέ πί­κρα­ναν ἤ σέ ζή­μι­ω­σαν ἤ σέ ἐ­χθρεύ­ον­ται;

            Ἄν ἀ­παν­τή­σεις θε­τι­κά ἤ ἄν προ­σπα­θεῖς νά συ­πε­ρι­φέ­σαι θε­τι­κά στίς πι­ό πά­νω ἐ­ρω­τή­σεις, σί­γου­ρα βρί­σκε­σαι σέ κα­λό δρό­μο, στό δρό­μο τῆς τα­πει­νο­φρο­σύ­νης. Σοῦ εὔ­χο­μαι νά τόν κρα­τή­σει στε­ρε­ά καί νά τόν  πλα­τύ­νεις μέ­χρι τό τέ­λος, μέ τή βο­ή­θεια πάν­το­τε τοῦ Κυ­ρί­ου πού θά λαμ­βά­νεις ἄν θέ­λεις καί δι­ά τῆς συ­νε­χούς προ­σευ­χῆς σου.

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΤΩ ΘΕΩ ΔΟΞΑ

Χα­ρα­λά­μπους Νε­ο­φύ­του

Πρε­σβυ­τέ­ρου

                      

ΤΑ­ΠΕΙ­ΝΩ­ΣΗ   ΚΑΙ  ΤΑ­ΠΕΙ­ΝΟ­ΦΡΟ­ΣΥ­ΝΗ

ΕΚΔΟΣΗ  ΤΡΙΤΗ

‘’Ορθόδοξος Ὁδοδείχτης

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-