Ἀποφθέγματα Ρώσων Ἁγίων καὶ Γερόντων
Ὅσιοι
Ὅσιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ
Ἅγιος Σιλουανός
Γέροντες μὲ ἀλφαβητικὴ σειρά:
Ἀββᾶς Ναζάριος
Γέροντας Ἱλαρίων
Γέροντας Σωφρόνιος
Πάτερ Ἀρσένιος
Πάτερ Νικόλαος Πεκατῶρος
Στάρετς Ἀντώνιος
Στάρετς Βαρσανούφιος
Στάρετς Ζαχαρίας
Στάρετς Μπόρις Χόλτσεφ
Στάρετς Σαμψὼν Σίβερς
Ἄλλοι Ρῶσσοι Γέροντες
Ὁσίου Σεραφεὶμ τοῦ Σαρώφ
«Χριστὸς Ἀνέστη, χαρά μου!».
«Ὅτε ἐλάλουν ἐκ τοῦ νοός μου συνέβαινον σφάλματα».
«Νηστεία δὲν εἶναι μόνο νὰ τρώῃ κανεὶς ἀραιά, ἀλλὰ καὶ νὰ τρώῃ λίγο. Δὲν εἶναι φρόνιμο αὐτὸς ποὺ νηστεύει, νὰ περιμένῃ μὲ ἀνυπομονησία τὴν ὥρα τοῦ γεύματος καὶ νὰ ρίχνεται μὲ βουλημία – σωματικὴ καὶ πνευματικὴ στὸ φαγητό. Ἡ ἀληθινὴ νηστεία ἐξ ἄλλου δὲν εἶναι μόνο στὸ νὰ δαμάζῃ κανεὶς τὸ σῶμα του, ἀλλὰ καὶ στὸ νὰ στερῆται, προκειμένου νὰ δώσῃ ψωμὶ σ᾿ ἐκεῖνον ποὺ δὲν ἔχει.»
«Ἀπόκτησε τὴν ἐσωτερικὴ εἰρήνη καὶ χιλιάδες θὰ βροῦν κοντά σου τὴ σωτηρία».
«Ἂν εἶσαι σωστὸς χριστιανός, χιλιάδες ἄνθρωποι γύρω σου – βλέποντάς σε θὰ σωθοῦν.»
«Ἂς μὴν ἀκολουθοῦμε τὸ δρόμο τῆς ἀπογοητεύσεως, διακήρυττε, κτυπώντας χαρούμενα τὸ πόδι του
στὸ ἔδαφος. Ὁ Χριστὸς τὰ νίκησε ὅλα. Ἀνέστησε τὸν Ἀδάμ. Ἔδωσε πάλι στὴν Εὔα τὴν ἀξιοπρέπειά της. Ἐθανάτωσε τὸν θάνατο».
«Γιατί ζῇς χωρισμένος ἀπὸ τὴν γυναῖκα σου; Πήγαινε γρήγορα νὰ τὴν ξαναβρῇς. Πήγαινε.» (Σὲ ἄνδρα ποὺ ζοῦσε χωρισμένος ἀπὸ τὴ γυναῖκα του).
«Ἐὰν πιστεύῃς, χαρά μου, πάντα δυνατὰ τῷ πιστεύοντι...»
«Ἡ ζωή μας, μπορεῖ νὰ συγκριθῆ μὲ μία λαμπάδα καμωμένη ἀπὸ κερὶ καὶ φυτίλι, ποὺ καίει μὲ μία φλόγα ποὺ ἐμεῖς ἀνάψαμε. Τὸ κερὶ – εἶναι ἡ πίστη μας. Τὸ φυτίλι ἡ ἐλπίδα μας. Καὶ ἡ φλόγα – ἡ ἀγάπη ποὺ ἑνώνει τὴν πίστη μαζὶ μὲ τὴν ἐλπίδα, ὅπως τὸ κερὶ καὶ τὸ φυτίλι καῖνε μαζὶ μὲ ἀποτέλεσμα τὴ φωτιά. Ἕνα κερὶ κακῆς ποιότητας βγάζει, ὅταν τὸ ἀνάβῃς καὶ ὅταν τὸ σβήνῃς, μία ἄσχημη μυρωδιά. Ὅμοια εἶναι καὶ ἡ ζωὴ ἑνὸς ἁμαρτωλοῦ...».
«Τὸ πᾶν εἶναι ν᾿ ἀποφασίσεις κάτι. Ἡ ἀπόφαση εἶναι ἡ ἀρχή.»
Ἁγίου Σιλουανοῦ
«Κράτα τὸν νοῦ σου στὸν ᾅδη καὶ μὴ ἀπελπίζου»
Ὁ Κύριος κελεύει ἡμᾶς νὰ ἀγαπῶμεν Αὐτὸν ἐξ ὅλης ψυχῆς, ἀλλὰ πὼς εἶναι δυνατὸν νὰ ἀγαπᾷς Ἐκεῖνον τὸν Ὁποῖον οὐδέποτε εἶδες, καὶ πῶς νὰ μάθεις αὐτὴν τὴν ἀγάπην; Ὁ Κύριος γνωρίζεται ἐκ τῆς ἐνεργείας Αὐτοῦ εἰς τὴν ψυχήν. Ὅταν ὁ Κύριος ἐπισκεφθεῖ αὐτήν, ἡ ψυχὴ γνωρίζει ὅτι ἦτο ὁ προσφιλὴς Ἐπισκέπτης καὶ ἀνεχώρησεν, ἡ δὲ ψυχῇ ἐπιθυμεῖ καὶ ἀναζητεῖ Αὐτὸν μετὰ δακρύων: «Ποῦ ἐκρύβης, Φῶς μου; Ποῦ εἶσαι χαρά μου; Τὰ ἴχνη Σου εὐωδιάζουν ἐν τῇ ψυχῇ μου, ἀλλὰ Σὺ ἀπῆλθες, καὶ ἡ ψυχή μου Σὲ ποθεῖ, καὶ ἠκηδίασεν ἡ καρδία μου καὶ θλίβεται, καὶ οὐδὲν πλέον χαροποιεῖ ἐμέ, διότι ἐπίκρανα τὸν Κύριον, καὶ Αὐτὸς ἐκρύβη ἀπ᾿ ἐμοῦ».
Ἐὰν ἤμεθα ἁπλοὶ ὡς τὰ παιδία, ὁ Κύριος θὰ ἐδείκνυεν εἰς ἡμᾶς τὸν παράδεισον, θὰ ἐβλέπομεν Αὐτὸν ἐν τῇ δόξῃ τῶν Χερουβὶμ καὶ τῶν Σεραφὶμ καὶ πασῶν τῶν ἐπουρανίων δυνάμεων καὶ τῶν Ἁγίων. Ἀλλὰ δὲν εἴμεθα ταπεινοί, καὶ διὰ τοῦτο βασανίζομεν καὶ ἑαυτοὺς καὶ τοὺς ἄλλους, ὅσοι ζοῦν μεθ᾿ ἡμῶν.
Ἐκ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν ἀδελφὸν ἔρχεται ἡ χάρις, καὶ διὰ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν ἀδελφὸν φυλάττεται. Ἐὰν ὅμως δὲν ἀγαπῶμεν τὸν ἀδελφόν, τότε καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δὲν ἔρχεται εἰς τὴν ψυχήν, ἕνεκα τῆς κατακρίσεως ἢ τοῦ μίσους πρὸς τὸν ἀδελφόν.
Ὤ, πόσον πρέπει νὰ ἱκετεύωμεν τὸν Κύριον, ἵνα δώσει εἰς τὴν ψυχὴν τὸ ταπεινὸν Ἅγιον Πνεῦμα! Ἡ ταπεινὴ ψυχὴ ἔχει μεγάλην ἀνάπαυσιν, ἡ ὑπερήφανος ὅμως βασανίζει ἡ ἰδία ἑαυτήν. Ὁ ὑπερήφανος δὲν γνωρίζει τὴν ἀγάπην τοῦ Θεοῦ καὶ εὑρίσκεται μακρὰν Αὐτοῦ. Ὑπερηφανεύεται ὅτι εἶναι πλούσιος ἢ ἐπιστήμων ἢ ἔνδοξος, ἀλλὰ δὲν γνωρίζει τὸ ἔσχατον τῆς πενίας καὶ τῆς ἀπωλείας αὐτοῦ, διότι τὸν Θεὸν δὲν ἐγνώρισεν. Ὅστις ὅμως ἀγωνίζεται κατὰ τῆς ὑπερηφανίας, εἰς αὐτὸν ὁ Κύριος γίνεται βοηθός, ἵνα νικήσῃ τοῦτο τὸ πάθος.
Φαίνεται εἰς πολλοὺς ὅτι οἱ Ἁγίοι εἶναι μακρὰν ἀφ᾿ ἡμῶν. Ἀλλὰ εἶναι μακρὰν ἐκείνων οἵτινες φυλάττουν τὰς ἐντολὰς τοῦ Χριστοῦ καὶ ἔχουν τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ἐπικαλεῖσθε μετὰ πίστεως τὴν Θεοτόκον καὶ τοὺς Ἁγίους. Οὗτοι ἀκούουν τῶν προσευχῶν ἡμῶν καὶ γνωρίζουν καὶ τοὺς διαλογισμοὺς ἡμῶν.
Οἱ Ἅγιοι ἀκούουν τῶν προσευχῶν ἡμῶν καὶ ἔχουν ἀπὸ Θεοῦ τὴν δύναμιν, ἵνα βοηθοῦν ἡμᾶς. Τοῦτο εἶναι γνωστὸ εἰς ὅλον τὸ γένος τῶν χριστιανῶν.
Ἐὰν ζητῇς ὅπως ὁ νοῦς σου προσεύχηται ἡνωμένος μετὰ τῆς καρδίας, καὶ δὲν ἐπιτυγχάνῃς τούτου, τότε λέγε τὴν προσευχὴν διὰ τοῦ στόματος καὶ κράτει τὸν νοῦν ἐν ταῖς λέξεσι τῆς προσευχῆς, ὡς διδάσκει ἡ «Κλῖμαξ». Ἐν καιρῷ ὁ Κύριος θὰ δώσῃ εἰς σὲ καὶ τὴν καρδιακὴν προσευχήν, ἄνευ λογισμῶν, καὶ θὰ προσεύχησαι ἀβιάστως.
Ὁ Κύριος ἔδωκεν εἰς ἡμᾶς τὴν ἐντολὴν νὰ ἀγαπῶμεν τὸν Θεὸν ἐξ ὅλης της καρδίας καὶ ἐξ ὅλης της διανοίας καὶ ἐξ ὅλης της ψυχῆς. Ἀλλ᾿ ἄνευ προσευχῆς πῶς εἶναι δυνατὸν νὰ ἀγαπᾷς; Διὰ τοῦτο ὁ νοῦς καὶ ἡ καρδία τοῦ ἀνθρώπου ὀφείλουν πάντοτε νὰ εἶναι ἐλεύθεροι διὰ προσευχήν.
Παρομοίαν ἀναζήτησιν τῆς ἐπιγνώσεως τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, διὰ τῆς ἀμέσου ἐν προσευχῇ στροφῆς πρὸς Αὐτόν, ἰδίως ἐν καιρῷ ἀνάγκης ἢ θλίψεως, ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπον εἰς τὴν κατάστασιν περὶ τῆς ὁποίας ὁμιλεῖ ὁ Γέρων: «Ἀκούει ἐντὸς τῆς ψυχῆς αὐτοῦ ἀπάντησιν ἐκ τοῦ Θεοῦ καὶ διδάσκεται καὶ κατανοῇ τὴν χειραγωγίαν Αὐτοῦ... Οὕτως οἱ πάντες πρέπει νὰ μανθάνωμεν νὰ ἀναγνωρίζωμεν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, διότι, ἂν δὲν μανθάνωμεν, ποτὲ δὲν θὰ γνωρίσωμεν αὐτὴν τὴν ὁδόν».
1. Ἡ γνῶσις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ εἶναι δυνατὴ διὰ διαφόρων ὁδῶν. Μία ἐξ αὐτῶν εἶναι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, αἱ ἐντολαὶ τοῦ Χριστοῦ. Ἀλλ᾿ ἐν ταῖς εὐαγγελικαῖς ἐντολαῖς, παρὰ τὴν τελειότηταν αὐτῶν ἢ μάλον λόγῳ τῆς τελειότητος αὐτῶν, τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ ἀποκαλύπτεται εἰς τὴν τελικὴν γενικὴν αὐτοῦ ἔννοιαν, καὶ ὁ ἄνθρωπος εἰς τὴν ζωὴν αὐτοῦ, ἀντιμέτωπος πρὸς ἀτελείωτον ποικιλίαν περιστάσεων, συχνάκις δὲν γνωρίζει πὼς πρέπει νὰ ἐνεργήσῃ, ἵνα εὑρεθῇ ἡ πρᾶξις αὐτοῦ ἐντὸς τοῦ ρεύματος τοῦ Θείου θελήματος.
2. «Εἶναι καλὸν πάντοτε νὰ ζητῇς παρὰ τοῦ Θεοῦ «σύνεσιν ἐν πάσι», τί καὶ πὼς πρέπει νὰ πράξης ἢ νὰ εἴπῃς. Ἄλλαις λέξεσιν, εἰς ἑκάστην περίπτωσιν δέον ὅπως ζητῇς τὴν ἐπίγνωσιν τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ καὶ τὰς ὁδοὺς πρὸς ἐκπλήρωσιν αὐτοῦ.
Ἡ ἐκζήτησις τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ εἶναι τὸ σπουδαιότερον ἔργον τῆς ζωῆς ἡμῶν, διότι «ὁδεύοντες τὴν ὁδόν» τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ γινόμεθα μέτοχοι τῆς αἰωνίου θείας ζωῆς.
Ὅπου ἄφεσις ἁμαρτιῶν, ἐκεῖ ἐλευθερία συνειδήσεως καὶ ἀγάπη, ἔστω καὶ μικρά.
Ἐὰν θέλεις νὰ μάθεις πόσον ἀγαπᾷ ἡμᾶς ὁ Κύριος, μίσησον τὰς ἁμαρτίας καὶ τοὺς κακοὺς λογισμούς, καὶ προσεύχου ἐνθέρμως ἡμέρας καὶ νυκτός, καὶ τότε θὰ δώσῃ εἰς σὲ ὁ Κύριος τὴν χάριν Αὐτοῦ καὶ θὰ γνωρίσης τὸν Κύριον δι᾿ Ἁγίου Πνεύματος. Μετὰ θάνατον δέ, ὅταν θὰ ἔλθῃς εἰς τὸν παράδεισον, θὰ ἀναγνωρίσῃς καὶ ἐκεῖ τὸν Κύριον διὰ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καθὼς ἐγνώρισας Αὐτὸν ἐπὶ τῆς γῆς.
Ἡ πρὸς τὸν Θεὸν ἀγάπη ὑπάρχει εἰς διαφόρους βαθμούς: Ὅστις ἀνθίσταται εἰς κακοὺς λογισμούς, οὗτος ἀγαπᾷ κατὰ τὸ μέτρον αὐτοῦ τὸν Θεόν. Ὅστις ἀγωνίζεται κατὰ τῆς ἁμαρτίας, παρακαλεῖ τὸν θεὸν ὅπως δίδῃ εἰς αὐτὸν δύναμιν, ἵνα μὴ ἁμαρτάνῃ, ἀλλ᾿ ἐξ ἀδυναμίας προσκόπτει εἰσέτι πρὸς τὴν ἁμαρτίαν καὶ θλίβεται διὰ τοῦτο καὶ μετανοεῖ. Οὗτος ἔχει τὴν χάριν ἐν τῷ βάθει τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ νοῦ, ἀλλὰ τὰ πάθη δὲν ἔχουν εἰσέτι ἡττηθῆ. Ὅστις δὲ ὑπερενίκησε τὰ πάθη, οὗτος δὲν ἔχει πλέον ἀγῶνα, ἀλλὰ μόνον προσέχει ἐαυτῷ ἐν παντί, ὅπως μὴ πέσει εἰς ἁμαρτίαν. Ὁ τοιοῦτος ἔχει τὴν χάρην μεγάλην καὶ αἰσθητήν. Ὅστις αἰσθάνεται τὴν χάριν καὶ ἐν τῇ ψυχῇ καὶ ἐν τῷ σώματι, οὗτος εἶναι τέλειος ἀνήρ, καὶ ἐὰν διαφυλάξῃ τὴν χάριν ταύτην, τὸ σῶμα αὐτοῦ ἁγιάζεται καὶ ἀποβαίνει ἅγιον λείψανον.
Ὅστις ζῇ κατὰ τὰς ἐντολὰς, οὗτος καθ᾿ ἑκάστην ὥραν καὶ στιγμὴν ἀκούει νὰ ἠχῇ ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ ἡ χάρις. Ὑπάρχουν ὅμως καὶ ἄνθρωποι οἵτινες δὲν κατανοοῦν τὴν ἔλευσιν αὐτῆς.
«Ὅταν ὁ νοῦς εἶναι ὅλος ἐν τῷ Θεῷ, τότε ὁ κόσμος λησμονεῖται ἐντελῶς».
«Νὰ προσεύχησαι ὑπὲρ τῶν ἀνθρώπων σημαίνει νὰ χέῃς αἷμα».
«Ποῖος δὲν θέλει ἐλευθερίαν; Πάντες θέλουν αὐτήν, ἀλλὰ πρέπει νὰ γνωρίζῃς εἰς τί συνίσταται καὶ πὼς ἀποκτᾶται. Ὁ ἐφιέμενος ἐλευθερίας δεσμεύει ἑαυτόν. Καθ᾿ ὃ μέτρον δεσμεύεις σεαυτόν, τὸ πνεῦμα σου θὰ ἀπολαύῃ ἐλευθερίας... Πρέπει νὰ δεσμεύῃς τὰ πάθη ἐντός σου, ἵνα μὴ κατακυριεύουν τοῦ πνεύματός σου. Πρέπει νὰ δεσμεύῃς σεαυτόν, ἵνα μὴ ἀδικήσῃς τὸν πλησίον σου... Συνήθως οἱ ἄνθρωποι ζητοῦν τὴν ἐλευθερίαν, ἵνα πράττουν «ὅτι θέλουν». Τοῦτο ὅμως δὲν εἶναι ἐλευθερία, ἀλλ᾿ ἡ ἐξουσία τῆς ἁμαρτίας ἐπὶ σέ. Ἡ ἐλευθερία νὰ ἁμαρτάνῃς – νὰ γαστριμαργῇς, νὰ μεθύσκησαι, νὰ μνησικακῇς, νὰ ἐκβιάζῃς, νὰ φονεύῃς, ἢ νὰ πράττῃς τι παρόμοιον – οὐδόλως εἶναι ἐλευθερία, ἀλλὰ δουλεία, ὡς ὁ Κύριος εἶπεν: «Πᾶς ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν δοῦλος ἐστὶ τῆς ἁμαρτίας» (Ἰω. η´ 34). Εἶναι ἀναγκαῖον νὰ προσεύχησαι πολύ, ὅπως ἐλευθερωθῇς τῆς φοβερᾶς αὐτῆς δουλείας.
«Ἡμεῖς φρονοῦμε ὅτι ἡ ἀληθινὴ ἐλευθερία ἔγκειται εἰς τὸ νὰ μὴ ἁμαρτάνῃς, εἰς τὸ νὰ ἀγαπᾷς τὸν Κύριον καὶ τὸν πλησίον μεθ᾿ ὅλης της καρδίας σου καὶ ὅλης της ἰσχύος σου.
«Ἡ ἀληθὴς ἐλευθερία εἶναι ἡ διαρκὴς διαμονὴ ἐν τῷ Θεῷ».
Ὁ ἐχέφρων ὑποτακτικὸς ἢ ἐξομολογούμενος ἰδοὺ πῶς συμπεριφέρεται πρὸς τὸν πνευματικό. Ἐκθέτει ἐν ὀλίγοις τὸ πλέον οὐσιῶδες περὶ τοῦ λογισμοῦ ἢ τῆς καταστάσεως αὐτοῦ καὶ κατόπιν ἀφήνει τὸν πνευματικὸν ἐλεύθερον. Ὁ πνευματικός, προσευχόμενος ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς συναντήσεως, ἀναμένει φωτισμὸν ἐκ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἐὰν αἰσθάνηται ἐν τῇ ψυχῇ αὐτοῦ «πληροφορίαν», τότε δίδει τὴν ἀπάντησιν, τὴν ὁποίαν καὶ δέχονται ὡς τελικήν. Διότι, ἐὰν ὁ ἐξομολογούμενος παραβλέψη τὸν «πρῶτον λόγον» τοῦ πνευματικοῦ, τότε συγχρόνως θὰ μειωθῆ ἡ ἐνέργεια τοῦ μυστηρίου καὶ ἡ ἐξομολόγησις δυνατὸν νὰ μεταβληθῆ εἰς ἁπλὴν ἀνθρωπίνην συζήτησιν.
Ἡ ὁδὸς τοῦ Γέροντος ἦτο τοιαύτη, ὥστε ὁ πορευόμενος αὐτὴν (ὑπακοήν) νὰ λαμβάνῃ εὐκόλως τὸ δῶρον τοῦ μεγάλου ἐλέους τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ οἱ ἔχοντες ἴδιον θέλημα καὶ ἴδιον νοῦν, ὅσον καὶ ἂν εἶναι πολυμαθεῖς καὶ εὐφυεῖς, καὶ ἐὰν εἰσέτι φονεύσουν ἑαυτοὺς διὰ τῶν πλέον αὐστηρῶν ἀσκήσεων ἢ ἐργασιῶν πολυμαθείας θεολογικῆς, δὲν θὰ ἐπιτύχουν νὰ περισυλλέξουν εἰ μὴ ψυχία πίπτοντα ἐκ τοῦ Θρόνου τοῦ Ἐλέους.
Ὁ Γέρων ἔλεγεν: «Ἄλλο πρᾶγμα εἶναι νὰ πιστεύῃ τὶς εἰς τὸν Θεὸν καὶ ἄλλο νὰ γνωρίζῃ Αὐτόν».
Ὁ Θεὸς οὐδεμίαν ἀσκεῖ βίαν ἐπὶ τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλ᾿ ἵσταται μακροθυμῶν παρὰ τὴν καρδίαν καὶ ταπεινῶς ἀναμένει πότε θὰ ἀνοιχθῆ αὕτη εἰς Αὐτόν. Ὁ ἴδιος ὁ Θεὸς ζητεῖ τὸν ἄνθρωπον, πρὶν ἢ ὁ ἄνθρωπος ἐκζητήση Αὐτόν. Καὶ ὅταν, κατὰ τὴν κατάλληλον στιγμήν, ἐμφανίζηται ὁ Κύριος εἰς τὸν ἄνθρωπον, τότε μόνον γνωρίζει οὗτος τὸν Θεὸν κατὰ τὸ δοθὲν εἰς αὐτὸν μέτρον καὶ τότε μόνον ἄρχεται οὗτος νὰ ἐκζητῇ τὸν Θεόν, ὅστις ἀποκρύπτεται ἀπὸ τῆς καρδίας.
«Πῶς θὰ ζητῇς ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον δὲν ἀπώλεσας; Πῶς θὰ ζητῇς ἐκεῖνο, τὸ ὁποῖον οὐδόλως γνωρίζεις; Ἀλλὰ ἡ ψυχὴ γνωρίζει τὸν Κύριον καὶ διὰ τοῦτο ἐκζητεῖ Αὐτόν».
«Οὕτω καὶ ἐν τῇ ψυχῇ ἡμῶν, ὅταν ἐπικαλώμεθα τὸ ἅγιον ὄνομα τοῦ Κυρίου, γίνεται μεγάλη γαλήνη».
«Ὢ Κύριε, δὸς ἡμῖν ἵνα σὲ αἰνῶμεν ἕως τῆς ἐσχάτης ἡμῶν πνοῆς».
«Ψυχὴ ἥτις ἐγνώρισε τὸν Κύριον οὐδὲν φοβεῖται, ἐκτὸς τῆς ἁμαρτίας, καὶ πρὸ παντὸς τὴν ἁμαρτίαν τῆς ὑπερηφανίας. Γνωρίζει ὅτι ὁ Κύριος ἀγαπᾷ ἡμᾶς, τότε τί νὰ φοβηθῶμεν;»
«Πολλοὶ προσεύχονται προφορικῶς ἢ ἀγαποῦν νὰ προσεύχωνται διὰ βιβλίων. Καὶ τοῦτο εἶναι καλόν, καὶ ὁ Κύριος δέχεται τὴν προσευχὴν καὶ σπλαχνίζεται αὐτούς. Ἐὰν ὅμως προσεύχηταί τις εἰς τὸν Κύριον καὶ σκέπτηται ἄλλα τινά, τότε ὁ Κύριος δὲν εἰσακούει τῆς τοιαύτης προσευχῆς.
Ὅστις προσεύχεται ἐκ συνηθείας, δὲν ἔχει ἀλλαγὰς εἰς τὴν προσευχήν, ὅστις ὅμως προσεύχεται θερμῶς, ὑφίσταται πολλὰς ἀλλαγὰς κατὰ τὴν προσευχήν: Διεξάγει μάχην πρὸς τὸν ἐχθρόν, μάχην πρὸς τὸν ἑαυτόν, πρὸς τὰ πάθη, μάχην πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, καὶ ἐν παντὶ πρέπει νὰ εἶναι ἀνδρεῖος».
«Πολλοὶ ἀγαποῦν νὰ ἀναγινώσκουν σοβαρὰ βιβλία, καὶ τοῦτον εἶναι καλόν, ἀλλ᾿ ἀνωτέρα πάντων εἶναι ἡ προσευχή».
«Διψᾷ ἡ ψυχή μου τὸν Κύριον καὶ μετὰ δακρύων ἀναζητῶ Αὐτόν».
«Ὢ ἡ ἀγάπη τοῦ Κυρίου! Δὲν ἔχω δυνάμεις νὰ περιγράψω αὐτήν, διότι εἶναι ἀπείρως μεγάλη καὶ θαυμαστή».
«Κύριε, δὸς μοὶ Σὲ μόνον νὰ ἀγαπῶ. Σὺ ἔκτισας ἐμέ, Σὺ ἐφώτισας ἐμὲ διὰ τοῦ ἁγίου βαπτίσματος, Σὺ συγχωρεῖς τὰς ἁμαρτίας μου καὶ δίδεις νὰ κοινωνῶ τὸ τίμιον Σῶμα Σου καὶ Αἷμα. Δὸς μοὶ τὴν δύναμιν νὰ μένω πάντοτε ἐν Σοί. Κύριε, δὸς μοὶ ἀδαμιαίαν μετάνοιαν καὶ τὴν ἁγίαν Σου ταπείνωσιν».
«Διὰ τί οἱ Ἅγιοι Πατέρες ἔθεσαν τὴν ὑπακοὴν ὑπεράνω τῆς νηστείας καὶ τῆς προσευχῆς;
Διότι ἐκ τῆς ἀσκήσεως, χωρὶς τῆς ὑπακοῆς, γεννᾶται ἡ κενοδοξία. Ὁ ὑπήκοος ἐργάζεται τὸ πᾶν κατ᾿ ἐντολὴν καὶ δὲν ἔχει πρόφασιν, ἵνα ὑπερηφανεύηται. Ἐκτὸς δὲ τούτου ὁ ὑπήκοος ἀπέκοψε τὸ θέλημα αὐτοῦ ἐν πᾶσι, καὶ διὰ τοῦτο ὁ νοῦς αὐτοῦ εἶναι ἐλεύθερος ἀπὸ πάσης μερίμνης καὶ προσεύχεται καθαρῶς. Ὁ νοῦς ἐκείνου, ὅστις φυλάττει τὴν ὑπακοήν, κατέχεται μόνον ὑπὸ τοῦ Θεοῦ καὶ τῆς ἐντολῆς τοῦ γέροντος, ὁ νοῦς ὅμως τοῦ ἀνυπηκόου εἶναι ἀπησχολημένος εἰς διαφόρους ὑποθέσεις καὶ κατακρίσεις τοῦ γέροντος, καὶ διὰ τοῦτο οὐδέποτε εἶναι καθαρός».
«Οὕτω πρέπει νὰ βιάζωμεν ἑαυτοὺς πρὸς τὸ καλὸν καθ᾿ ὅλην τὴν ζωὴν ἡμῶν, καὶ τὸ κυριώτερον, νὰ συγχωρῶμεν εἰς τοὺς ἄλλους τὰ πλημμελήματα αὐτῶν, καὶ τότε ὁ Κύριος δὲν θὰ μνησθῇ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν καὶ θὰ δώση εἰς ἡμᾶς τὴν χάριν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος».
«Κύριε ἐλεήμων, δίδαξον πάντας ἡμᾶς διὰ τοῦ Πνεύματός Σου τοῦ Ἁγίου νὰ ζῶμεν κατὰ τὸ θέλημά Σου, ὥστε πάντες ἡμεῖς ἐν τῷ Φωτί Σου νὰ γνωρίσωμεν Σὲ τὸν ἀληθινὸν Θεόν, διότι ἄνευ τοῦ Φωτός Σου δὲν δυνάμεθα νὰ κατανοήσωμεν τὸ πλήρωμα τῆς ἀγάπης Σου. Φώτισον ἡμᾶς διὰ τῆς χάριτός Σου, καὶ αὕτη θὰ θερμάνη τὰς καρδίας ἡμῶν, ἵνα Σὲ ἀγαπῶμεν».
«Ὁ ἀδελφός μας εἶναι ἡ ζωή μας».
«Ὑπάρχουν πολλοὶ τρόποι νὰ στερῆται κανεὶς τὴν πίστη. Ὁ χειρότερος εἶναι νὰ ἔχῃ μία πίστη λογικὴ καὶ συλλογική. Βεβαίως δὲν ἀποκλείεται νὰ ὑπερασπίζῃ κανεὶς τὴν πίστη του μὲ τὴ βοήθεια τῆς λογικῆς, χρειάζεται ὅμως γι᾿ αὐτὸ μία διάνοια, σὲ κατάσταση χάριτος, νὰ τρέφεται ἀπὸ τὰ βάθη τῆς θείας ζωῆς. Ὅταν στερεύῃ αὐτὴ ἡ πηγή, ἀρχίζει ὁ θρησκευτικὸς ὀρθολογισμός».
«Κι ἐγὼ ὅταν ἤμουν στὸν κόσμο, σκεφτόμουν πὼς νὰ ἦταν ἡ εὐτυχία ἐπὶ τῆς γῆς: Εἶμαι ὑγιής, κομψός, πλούσιος, ὁ κόσμος μὲ ἀγαπᾷ – κι εἶχα αὐτὴν τὴν κενοδοξία. Ὅταν ὅμως ἐγνώρισα μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὸν Κύριο, ἄρχισα πιὰ νὰ θεωρῶ ὅλη τὴ δόξα τοῦ κόσμου σὰν καπνό, ποὺ τὸν διασκορπίζει ὁ ἄνεμος».
«Ἀπὸ τότε ἡ ψυχή μου ἑλκύεται πρὸς Αὐτὸν καὶ τίποτε πιὰ δὲν μὲ εὐφραίνει στὴ γῆ, ἀλλὰ μοναδική μου ἀγαλλίαση εἶναι ὁ Θεός. Αὐτὸ εἶναι ὁ Θεός. Αὐτὸς εἶναι ἡ χαρά μου, Αὐτὸς ἡ δύναμή μου, Αὐτὸς ἡ σοφία μου, Αὐτὸς ὁ πλοῦτος μου».
«Ἡ προσευχὴ δίνεται στὸν προσευχόμενο. Ἡ προσευχὴ ποὺ γίνεται μόνο ἀπὸ συνήθεια, χωρὶς καρδιὰ συντετριμμένη γιὰ τὴν ἁμαρτία του, δὲν εἶναι ἀρεστὴ στὸ Θεό».
Τί μᾶς ἐμποδίζει νὰ γνωρίσουμε τὸ Θεὸ
Ἡ ἀπιστία προέρχεται ἀπὸ τὴν ὑπερηφάνεια. Ὁ ὑπερήφανος ἰσχυρίζεται πὼς θὰ γνωρίσει τὰ πάντα μὲ τὸ νοῦ του καὶ τὴν ἐπιστήμη, ἀλλὰ ἡ γνώση τοῦ Θεοῦ παραμένει ἀνέφικτη γι᾿ αὐτόν, γιατὶ ὁ Θεὸς γνωρίζεται μόνο μὲ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ὁ Κύριος ἀποκαλύπτεται στὶς ταπεινὲς ψυχές. Σ᾿ αὐτὲς δείχνει τὰ ἔργα Του, ποὺ εἶναι ἀκατάληπτα γιὰ τὸ νοῦ μας. Μὲ τὸν φυσικό μας νοῦ μποροῦμε νὰ γνωρίσουμε μόνο τὰ γήινα πράγματα, κι αὐτὰ μερικῶς, ἐνῷ ὁ Θεὸς καὶ ὅλα τὰ οὐράνια γνωρίζονται μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα.
Μερικοὶ μοχθοῦν σ᾿ ὅλη τους τὴ ζωὴ γιὰ νὰ μάθουν τί ὑπάρχει στὸν ἥλιο ἢ στὴ σελήνη ἢ κάτι παρόμοιο, ἀλλ᾿ αὐτὰ δὲν ὠφελοῦν τὴν ψυχή. Ἂν ὅμως προσπαθούσαμε νὰ γνωρίσουμε τί ὑπάρχει μέσα στὸν ἄνθρωπο, τότε θὰ βλέπαμε στὴν ψυχὴ τοῦ ἁμαρτωλοῦ σκοτάδι καὶ κόλαση. Καὶ εἶναι ὠφέλιμο νὰ τὸ ξέρουμε, γιατὶ θὰ εἴμαστε αἰώνια εἴτε στὴ βασιλεία εἴτε στὴν κόλαση.
Κύριος ἔδωσε στὴ γῆ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Καὶ ὅσοι τὸ ἔλαβαν αἰσθάνονται τὸν παράδεισο μέσα τους.
Ἴσως πεῖς: «Γιατί λοιπὸν δὲν ἔχω καὶ ἐγὼ μία τέτοια χάρη;» Ἐπειδὴ ἐσὺ δὲν παραδόθηκες στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ ζεῖς σύμφωνα μὲ τὸ δικό σου θέλημα.
Παρατηρῆστε ἐκεῖνον ποὺ ἀγαπάει τὸ θέλημά του: Δὲν ἔχει ποτὲ εἰρήνη στὴ ψυχή του καὶ δὲν εὐχαριστιέται μὲ τίποτα. Γι᾿ αὐτὸν ὅλα γίνονται ὅπως δὲν θὰ ἔπρεπε. Ὅποιος ὅμως δόθηκε ὁλοκληρωτικὰ στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ἔχει τὴν καθαρὴ προσευχὴ καὶ ἡ ψυχή του ἀγαπάει τὸν Κύριο.
Ἔτσι δόθηκε στὸ Θεὸ ἡ Ὑπεραγία Παρθένος: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμά σου» (Λουκ. 1:38).
Ἂν λέγαμε κι ἐμεῖς, «Ἰδοὺ ὁ δοῦλος Κυρίου· γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμα σου», τότε τὰ εὐαγγελικὰ λόγια τοῦ Κυρίου θὰ ζοῦσαν στὶς ψυχές μας, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ θὰ βασίλευσε σ᾿ ὅλον τὸν κόσμο καὶ ἡ ζωὴ στὴ γῆ θὰ ἦταν ἀπερίγραπτα ὡραῖα.
Ἀλλὰ μολονότι τὰ λόγια τοῦ Κυρίου ἀκούγονται τόσους αἰῶνες σ᾿ ὅλη τὴν οἰκουμένη, οἱ ἄνθρωποι δὲν τὰ καταλαβαίνουν καὶ δὲν θέλουν νὰ τὰ παραδεχθοῦν. Ὁποῖος ὅμως ζεῖ σύμφωνα μὲ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, αὐτὸς θὰ δοξαστεῖ καὶ στὸν οὐρανὸ καὶ στὴ γῆ.
Γέροντος Σωφρονίου Σαχάρωφ
«Ὁ καθηγιασμένος γάμος, ὁ πειθαρχημένος, ὁ χωρὶς διαστροφήν, διατηρεῖ τὸν ἄνθρωπον φυσικῶς καὶ ἠθικῶς, ἐνῷ πᾶσα ἄλλη μορφὴ σαρκικῆς ἀπολαύσεως, ἔστω καὶ ὑπὸ ὀνειρώδη μόνον μορφήν, διαφθείρει ὁλόκληρον τὸν ἄνθρωπον, ἤτοι τὴν ψυχὴν καὶ τὸ σῶμα».
(Ἀπὸ τὸ βιβλίο «Περὶ Πνεύματος καὶ ζωῆς»)
Ἀγαπητοί μου ἀδελφοὶ καὶ ἀδελφές, ἀνοῖξτε τὴν καρδιά σας, γιὰ νὰ χαράξει ἐκεῖ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὴν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ. Τότε θὰ γίνετε σιγὰ-σιγὰ ἱκανοὶ νὰ ἔχετε μέσα σας τὴ χαρὰ καὶ τὸ πένθος, τὸ θάνατο καὶ τὴν ἀνάσταση.
Κοιτάξτε τὸ μεγαλειῶδες θέαμα ποὺ ὁ Θεός μας φανέρωσε στὴ δημιουργία τοῦ κόσμου, στὴν κατασκευὴ τοῦ ἀνθρώπου «κατ᾿ εἰκόνα καὶ καθ᾿ ὁμοίωσίν» Του. Ἐκεῖνο ποὺ ἀναζητοῦμε δὲν περιορίζεται στὴ μικρή μας καθημερινὴ ζωή. Ἀναζητοῦμε νὰ εἴμαστε μὲ τὸν Θεὸ καὶ νὰ ἀποκτήσουμε μέσα μας τὴ ζωὴ σὲ ὅλο τὸ πλάτος, τὸ κοσμικὸ καὶ τὸ θεῖο.
Γιὰ τὴν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωσή του.
Μὴν ἔχετε ὑπερβολικὴ ἐμπιστοσύνη στὴν ἀνώτερη μόρφωση ποὺ ἀποκτήσατε στὸν κόσμο. Ὁ πολιτισμὸς στὸν ὁποῖο ζοῦμε εἶναι κουλτούρα τῆς πτώσεως.
Τί σημαίνει σωτηρία; Ὁ θάνατος τοῦ σώματος εἶναι ἄραγε ἡ προϋπόθεση γιὰ τὴν εἴσοδο στὴ Βασιλεία τοῦ Χριστοῦ; Πῶς μποροῦμε νὰ ἀναπτύξουμε τὴν ἱκανότητά μας νὰ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Χριστοῦ, σύμφωνα μὲ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα; Ἕνα μόνο ἔχει σημασία: νὰ φυλάξουμε τὴν ἔνταση τῆς προσευχῆς καὶ τῆς μετάνοιας. Τότε ὁ θάνατος δὲ θὰ εἶναι ρήξη, ἀλλὰ μετάβαση στὴ Βασιλεία, γιὰ τὴν ὁποία θὰ ἔχουμε ἑτοιμασθεῖ μὲ τὴν κοινωνία τοῦ Σώματος καὶ τοῦ Αἵματος τοῦ Χριστοῦ, μὲ τὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ὀνόματός Του: «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ἐλέησον ἡμᾶς καὶ τὸν κόσμον Σου».
Ἡ ἀπελπισία εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς συνειδήσεως ὅτι ὁ Θεὸς θέλει νὰ μᾶς δώσει τὴν αἰώνια ζωή. Ὁ κόσμος ζεῖ στὴν ἀπελπισία. Οἱ ἄνθρωποι ἔχουν καταδικάσει οἱ ἴδιοι τὸν ἑαυτὸ τοὺς στὸ θάνατο. Πρέπει νὰ παλέψουμε σῶμα πρὸς σῶμα μὲ τὴν ἀκηδία.
«Καταξίωσον, Κύριε, ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ ἀναμαρτήτους φυλαχθῆναι ἡμᾶς». Πολλὲς φορὲς ἐπανέλαβα αὐτὴ τὴν προσευχὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἐπὶ γῆς ἀναμάρτητη ζωή μας ἀνοίγει τὶς πύλες τοῦ Οὐρανοῦ. Δὲν εἶναι ὁ πλοῦτος τῶν γνώσεων ποὺ σῴζει τὸν ἄνθρωπο. Εἶναι ἡ ἀναμάρτητη ζωὴ ποὺ μᾶς προετοιμάζει γιὰ τὴ ζωὴ μὲ τὸν Θεὸ στὸ μέλλοντα αἰῶνα. Ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματός μας διδάσκει τὶς αἰώνειες ἀλήθειες κατὰ τὸ μέτρο ποὺ ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὶς ἐντολές: «Ἀγαπήσεις τὸν Θεό σου, τὸν Δημιουργό σου, μὲ ὅλο τὸ εἶναι σου καὶ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν». Ναί, κρατεῖτε πάντοτε αὐτὲς τὶς ἐντολές.
Ποιὰ στάση νὰ κρατᾶμε στὴν ἐκκλησία; Πρέπει νὰ στεκόμαστε μὲ ἔνταση καὶ αὐτοσυγκέντρωση. Νὰ ἔχουμε ἔνταση, δηλαδὴ μεγάλη προσοχή, ὥστε νὰ μὴν διαχέεται ὁ νοῦς μας μὲ ἐπιφανειακὰ πράγματα καὶ ἀλλότριες σκέψεις.
Ἀββᾶς Ναζάριος:
Ὅταν βρίσκεσαι μέσα στὸ ναό, νὰ σκέφτεσαι ὅτι βρίσκεσαι στὸν ἴδιο τὸν οὐρανό, ὅτι στέκεσαι μπροστὰ στὸ Θεὸ καὶ τὶς οὐράνιες δυνάμεις καὶ κάνε ὅτι κάνουν καὶ ἐκεῖνες.
Προσπάθησε ὅσο μπορεῖς νὰ μπαίνεις μὲ ὅλη σου τὴν καρδιὰ στὴν ἐκκλησία καὶ ὅσα διαβάζεις καὶ ψάλλεις νὰ τὰ ἐντυπώνεις στὸν νοῦ σου. (Συντριβή, δάκρυα, μετάνοια, Εὐχή, ἀναπνοή.)
Συνειδητοποίησε ἁμαρτωλέ, ὅτι μόνο στὸν ἴδιο τὸ Θεὸ ἀνήκει ἡ κρίση τῆς δημιουργίας Του.
Ὅ,τι φανερώνεται εἶναι φῶς, ἐνῷ ὅτι κρύβεται εἶναι σκοτάδι. Γι᾿ αὐτὸ ἂς ἀποκαλύψουμε στὸν πατέρα μας ὄχι μόνο αὐτὰ ποὺ λέμε ἀλλὰ κι αὐτὰ ποὺ σκεφτόμαστε. Θὰ ἔρθει καιρὸς ποὺ θὰ κριθοῦμε ὄχι σύμφωνα μὲ τὸ βιβλίο ποὺ καταγράφει τὴ γνώση καὶ τὴν ἀντίληψη, ἀλλὰ σύμφωνα μὲ τὸ βιβλίο ποὺ καταγράφει τὴ συνείδησή μας.
Προσπάθησε νὰ μὴν κάνεις τὸ θέλημά σου καὶ νὰ μὴν ἐμπιστεύεσαι στὶς γνώσεις σου.
Ὅπου δὲν ὑπάρχει ἀγάπη καὶ φόβος Θεοῦ, ὑπάρχει κάθε εἶδος ἀταξίας καὶ πονηρίας.
Γέροντας Ἱλαρίων: (Ὑποτακτικός του Ἀββᾶ Ναζαρίου)
Ἐλπίζω νὰ προοδεύσετε σὲ ἀρετές. Κι αὐτὸ θὰ συμβεῖ ἂν ζήσετε μὲ προσοχὴ καὶ δὲν ἀμελεῖτε τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Γιατὶ εἶναι τὸ κεφάλαιο καὶ ἡ ἀρχὴ ὅλων τῶν ἀρετῶν. Τίποτα δὲν μπορεῖ νὰ προφυλάξει τόσο τὴν ψυχὴ ἀπὸ τὴν εἴσοδο τοῦ πονηροῦ δαίμονα ὅσο ἡ νοερὰ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ καὶ ἡ θερμὴ ἱκεσία.
Ἂν ἀρχίσεις νὰ φροντίζεις μὲ ἐπιμέλεια ν᾿ ἀποκτήσεις ταπείνωση πρόσεξε, γιατὶ ὁ φθονερὸς δαίμονας δὲ θὰ τὸ ἀνεχτεῖ καὶ εἴτε θὰ ἐγείρει ἐναντίον σου πειρασμοὺς γιὰ νὰ δοκιμάσει τὴν ταπείνωση καὶ τὴ σταθερότητά σου εἴτε θὰ ξεσηκώσει ἐναντίον σου τοὺς ὑποκριτὲς καὶ τοὺς ἀμελεῖς... Πρέπει μὲ ὅλη σου τὴν καρδιὰ νὰ ὁμολογήσεις ὅτι σου ἀξίζει νὰ ὑποφέρεις πολὺ περισσότερα.
Φρόντισε νὰ ἔχεις καλὴ διάθεση καὶ ζεστὴ ἀγάπη πρὸς τοὺς ἀδελφούς. Ἡ καρδιά, τὰ μάτια καὶ τὸ πρόσωπό σου πρέπει νὰ εἶναι χαρούμενα καὶ γεμάτα σεβασμό.
Νὰ ἐργάζεσαι προσευχόμενος, μὲ ἀγάπη, μὲ ζῆλο καὶ μὲ μεγάλη προσοχή. Νὰ ἐργάζεσαι ὄχι σὰ νὰ βρίσκεσαι μπροστὰ σὲ ἀνθρώπους ἀλλὰ στὸν ἴδιο τὸ Θεό. Νὰ ἔχεις στὸ νοῦ σου ὅτι εἶναι «ἐπικατάρατος ὁ ποιῶν τὰ ἔργα Κυρίου ἀμελῶς» (Ἱερ. λα´ 10). Φυλάξου ὅσο μπορεῖς ἀπ᾿ τὴν ἀμέλεια καὶ τὴν ἀνθρωπαρέσκεια.
Ἀγαπητέ, ἐξέτασε προσεχτικὰ τὸν ἑαυτό σου, τὴ συνείδησή σου, ἂν ἔχεις ἁμαρτήσει μὲ ὁποιοδήποτε τρόπο, ἂν ἔχεις διαπράξει κάποια μεγάλη ἢ μία ἄλλη μικρὴ ἁμαρτία, ἂν εἶσαι ἔνοχος μὲ ἔργα ἢ μὲ λόγια ἢ μὲ τὴ σκέψη σου. Ἐξομολογήσου (τὴν ἴδια ἡμέρα) ὅλα ὅσα ἔκανες ἢ σκέφτηκες ἢ εἶπες καὶ γενικὰ ὅτι σὲ ἐλέγχει ἡ συνείδησή σου, ἂν ἐπέτρεψες νὰ εἰσχωρήσουν μέσα σου ὑπερήφανες ἢ κενόδοξες σκέψεις, ἂν πρόσβαλες κανένα ἢ ἂν ἐναντιώθηκες στὸν ἀδελφό σου ἢ ἂν τὸν κατέκρινες.
«Δόξα τῷ Θεῷ πάντων ἕνεκεν».
Οἱ θλίψεις ἀκολουθοῦνται πάντα ἀπὸ χαρές. Ἡ ἐνοχὴ ἐπισύρει τὴν τιμωρία.
Μὴν ἀπελπίζεσαι μετὰ ἀπὸ μία πτώση, ἀλλὰ ἀγωνίζου. Μὴ λυπᾶσαι πολύ, ὥστε ὁ ἐχθρός, ποὺ σὲ ἔχει ἤδη πληγώσει ἀρκετά, νὰ μὴ σὲ φέρει σὲ ἀπελπισία, ποὺ εἶναι ἡ χειρότερη ἀπ᾿ ὅλες τὶς ἁμαρτίες, ὅπως λέει ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος.
Στάρετς Ζαχαρίας
«Μετὰ ποὺ θὰ πῇ κανεὶς τὶς προσευχὲς μὲ μεγάλη προσοχή, πρέπει νὰ μείνη τουλάχιστον γιὰ λίγα λεπτὰ ἥσυχος μὲ τὶς σκέψεις καὶ τὰ αἰσθήματά του, περιμένοντας μέσα στὴν καρδιά του μία πληροφορία ἢ μία ἀπάντηση. Αὐτὰ τὰ τρία λεπτὰ θὰ σᾶς διδάξουν πολλά. Πρῶτα, τρία λεπτά, ὕστερα πέντε καὶ ἔπειτα θὰ δεῖτε ἐσεῖς πόσα χρειάζονται γιὰ τὸν καθένα σας. Σᾶς παρακαλῶ νὰ κάνετε αὐτὸ καὶ σᾶς δίνω τὴν εὐλογία γιὰ χάρη του. Θὰ σᾶς κάνῃ τὴν προσευχὴ τὴν ἀδιάλειπτο πιὸ ἔντονη, ἀλλὰ καὶ θὰ φέρῃ τὴν ἐκκοπὴ τοῦ θελήματός σας. Θὰ σᾶς δώση δὲ καὶ μία δίψα νὰ ἀποκτήσετε τὸ ‘Ἅγιο Πνεῦμα μέσα στὶς καρδιές σας».
«Ἡ προσευχὴ εἶναι ἡ ἀρχὴ τῆς αἰωνίας ζωῆς, εἶναι ἡ θύρα μὲ τὴν ὁποία μπαίνουμε στὴν Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, εἶναι ἡ ὁδὸς ποὺ μᾶς φέρνει στὸν Κύριο καὶ μᾶς ἑνώνει μαζί Του. Χωρὶς προσευχὴ ὁ ἄνθρωπος δὲν ζῇ, ἀλλὰ πεθαίνει συνεχῶς, ἀκόμα κι ἂν δὲν τὸ καταλαβαίνει».
«Παιδιά μου, προσπαθῆστε νὰ ἀποκτήσετε ἕνα πνεῦμα συνεχοῦς προσευχῆς. Ζητήσατε τὸ ἐπιμόνως ἀπὸ τὴν Μητέρα τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία προσεύχεται ἀκοίμητα γιὰ μᾶς, ὅπως σας ἔχω ξαναπεῖ πολλὲς φορές».
«Νὰ εἶσθε θαρραλέοι κι ὅταν σας στέλνῃ ὁ Κύριος μεγάλες δοκιμασίες».
«Τὰ πάθη σας ὑπερδυναμώνουν, ἡ προσευχὴ ἀσθενεῖ καὶ οὔτε κἂν θέλει κανεὶς νὰ προσεύχεται. Ἡ προσοχή μας καταναλώνεται ἀπὸ διάφορες ἐπιθυμίες καὶ πάθη. Ἀκριβῶς τότε, σὰν ἐπὶ σκοποῦ, συναντῶνται τέτοιες ἐσωτερικὲς καὶ ἐξωτερικὲς ἀποτυχίες, ποὺ κάνουν ἕνα ἀδύνατο ἄνθρωπο νὰ πέση στὴν κατάθλιψη. Αὐτὸ τὸ πάθος, ἡ κατάθλιψη, σκοτώνει κάθε τί τὸ ἅγιο, κάθε τί τὸ ζωντανὸ καὶ ἀνθρώπινο».
«Πιὸ γρήγορα θὰ σταυρωθῆτε ἐπάνω στὸν σταυρό, ὅταν προσεύχεσθε ὅπως προσευχόντουσαν πολλοὶ ἀπὸ τοὺς πνευματικούς μας ἥρωες τὸν παλαιὸ καιρό. Νὰ λέτε: «Ἀναστήτω ὁ Θεὸς καὶ διασκορπισθήτωσαν οἱ ἐχθροὶ αὐτοῦ καὶ φυγέτωσαν ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ οἱ μισοῦντες αὐτόν». Ἂν τὸν ἔχῃ κανείς, νὰ τὸν διαβάζῃ τὸν κανόνα στὸν Τίμιο καὶ Ζωοποιὸ Σταυρὸ τοῦ Χριστοῦ, καὶ τότε θὰ σταυρωθῆ ξανὰ ἐπάνω στὸν σταυρό. Παρακαλέσατε τὸν Παρηγορητὴ τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων μας, νὰ σᾶς μαλακώνῃ, νὰ σᾶς συγχωρῇ, νὰ μπαίνει μέσα στὴν ψυχή σας καὶ νὰ διώχνῃ μακριὰ τὴν φοβερὴ κατάθλιψη ποὺ σᾶς πλακώνει».
«Ἰδού, μερικὰ λόγια ἀπὸ τὸν κανόνα τοῦ Τιμίου καὶ Ζωοποιοῦ Σταυροῦ:
Χαῖρε, Σταυρέ, ἡ ἀνάστασις πάντων,
Χαῖρε, Σταυρέ, ἀνόρθωσις τῶν πεπτωκότων,
Χαῖρε, Σταυρέ, τῶν παθῶν ὁ νεκρωτής,
Χαῖρε, Σταυρέ, ἀνατρέπων ἡμῶν τὰς βουλάς.
Χαῖρε, Σταυρέ, ἰσχύς μου, στερέωμα καὶ δύναμις,
Χαῖρε, Σταυρέ, ρύστης καὶ προστάτις μου κατὰ τῶν πολεμούντων.
Χαῖρε, Σταυρέ, ὑπερασπιστά μου καὶ ἀντιλῆπτορ,
Χαῖρε, Σταυρέ, δόξα μου καὶ κραταίωμα,
Χαῖρε, Σταυρέ, ἀένναος φύλαξ καὶ προστάτης.
‘Εκτεινον τὰς χεῖρας σου, εὐλογημένη Δέσποινα Θεοτόκε, ἐν εἴδει σταυροῦ, πρὸ τὸν ἐπὶ Σταυροῦ ὑψωθέντα καὶ πρόσδεξαι σήμερον, Παρθένε, τὰς ἱκεσίας πάντων τῶν δεομένων Σου».
Μία μέρα καθήμενος στὸ κελλί του, ὁ Στάρετς ἔτυχε νὰ ρίξη μία ματιὰ στὴν ἁγία του γωνιά, ὅπου ἦταν οἱ εἰκόνες του. Ἕνα θέαμα ὅμως τὸν τρόμαξε. Μπροστὰ στὶς εἰκόνες στεκόταν ἕνας δαίμονας μὲ ἕνα ἀηδιαστικό, φρικιαστικὸ κεφάλι, σὰν κουκουνάρι. Στεκόταν ἐκεῖ καὶ παραληροῦσε τοὺς Ψαλμοὺς τοῦ Δαβίδ.
«Ε! τί κάνεις; Σίγουρα δὲν προσεύχεσαι;», ρώτησε ὁ Στάρετς.
«Ἐγώ; Ἐγὼ βρίζω τὴν προσευχή», τραύλισε ὁ δαίμονας καὶ ἔγινε ἄφαντος.
Ὁ Στάρετς μας νουθετοῦσε νὰ μὴ προσευχώμαστε ὅπως-ὅπως, χωρὶς νὰ παρακολουθοῦμε τὰ λόγια της προσευχῆς μας, ἐνῷ οἱ καρδιές μας θὰ εἶναι βυθισμένες σὲ συναισθήματα τελείως ἄσχετα μὲ τὴν προσευχή μας καὶ οἱ σκέψεις μας θὰ περιπλανῶνται ἐδῶ καὶ ἐκεῖ, ὅπου θέλουν.
Ἡ προσευχὴ δὲν εἶναι μιὰ λειτουργία μηχανική, ἀλλὰ μιὰ συνάντηση μὲ τὸν Θεό, μιὰ συνομιλία μαζί του.
«Προσεύχεσθε ταπεινά, λοιπόν, μὲ φόβο Θεοῦ, μὲ εὐλάβεια, ἔτσι ὥστε ἡ προσευχή μας νὰ μὴ γίνῃ μία ὕβρις τῆς προσευχῆς».
«Σᾶς παρακαλῶ ξανὰ καὶ σᾶς νουθετῶ. Νὰ φοβᾶσθε πάρα πολὺ μήπως πέσετε στὴν ἁμαρτία. Μὴ σταυρώνετε τὸν Σωτῆρα πάλι καὶ πάλι μὲ τὶς ἁμαρτίες. Νὰ παίρνετε εὐλογία ἀπὸ τὴν Βασίλισσα τῶν Οὐρανῶν γιὰ κάθε τί καὶ ὁ Θεὸς θὰ σᾶς ἀνεβάσῃ στὴν πρώτη βαθμίδα τῆς Χάριτος: τὴν ἀναγνώριση τῶν ἁμαρτιῶν σας».
«Προσέξατε τὴν συνείδησή σας, ποὺ εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ φωνὴ τοῦ Ἀγγέλου φύλακά σας. Μὴ ἀμελήσετε νὰ φροντίζετε γιὰ τὴν συνείδησή σας, διότι μπορεῖ νὰ τὴν χάσετε. μπορεῖ νὰ καταφρονηθῆ καὶ νὰ γίνει ἄχρηστη, καὶ τότε πιὰ δὲν θὰ εἶναι ἡ φωνὴ τοῦ Θεοῦ.»
«Ἀποκτῆστε ἀρετές, διότι ἀντιστρατεύονται στὴν ἁμαρτία».
«Μὴ καταθλίβεσθε σὲ καμιὰ περίπτωση ἢ κάτω ἀπὸ ὁποιαδήποτε περίσταση. Ἡ κατάθλιψη εἶναι ὁ δήμιος ποὺ σκοτώνει τὴν ἐνέργεια, ἀπαραίτητη γιὰ τὴν ὑποδοχὴ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος μέσα στὴν καρδιά. ‘Ενας καταθλιμμένος ἄνθρωπος χάνει τὴν δυνατότητα νὰ προσεύχεται καὶ εἶναι νεκρὸς ὅσον ἀφορᾷ τοὺς πνευματικοὺς ἀγῶνας».
«Πρέπει νὰ ξέρῃ κανεὶς πὼς νὰ διακρίνει τὰ ὄνειρα. Ὄνειρα ποὺ εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό, δίνουν στὴν ψυχὴ γαλήνη καὶ χαρά, κινοῦν τὴν καρδιὰ σὲ μετάνοια, διώχνουν λογισμοὺς ὑπερηφανείας καὶ κενοδοξίας, ἐγείρουν τὸν ἄνθρωπο νὰ παλέψῃ μὲ τὴν ἁμαρτία».
«Οὔτε τρίχα δὲν θὰ πέση ἀπὸ κάποιο κεφάλι, ἐὰν δὲν εἶναι θέλημα Θεοῦ». Ἔλεγε ὅτι πρέπει νὰ εἴμαστε χαρούμενοι καὶ ὅτι μεγάλως προσβάλλουμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὅταν λόγῳ τῶν θλίψεων καὶ τῶν στενοχωριῶν ποὺ μᾶς ἔρχονται, πέφτουμε στὴν κατήφεια, στὸν γογγυσμό, στὴν ἀπελπισία, στὴν ἄμετρη λύπη καὶ στὴν σκληρὴ ἀναισθησία. Αὐτὰ τὰ φρικτὰ ἁμαρτήματα εἶναι τὰ πρόθυρα τῆς κολάσεως τοῦ πυρός. Ἡ καταθλιμμένη ψυχὴ εἶναι ἤδη ἐγκλωβισμένη μέσα σὲ μία φλογερὴ φωτιά, χειρότερη ἀπὸ ἐκείνην τῆς κολάσεως. Δὲν ὑπάρχει πιὰ καμιὰ αἴσθηση στὴν ψυχὴ αὐτή, ἐκτὸς ἀπὸ ἕνα ὀξύτατο, ὀδυνηρὸ συναίσθημα, τὸ ὁποῖο σκοτώνει καὶ καίει τὰ πάντα. Τὶς δυστυχίες καὶ τὶς θλίψεις μᾶς τὶς στέλνει ἡ θεία Πρόνοια γιὰ νὰ μᾶς δοκιμάσῃ καὶ νὰ μᾶς ἐνδυναμώσῃ γιὰ τὴν ζωὴ τοῦ πνευματικοῦ ἡρωϊσμοῦ. Ἡ μεγαλύτερη ἄσκηση εἶναι νὰ ὑπομένωμε ἀγόγγυστα, ὡς τὸ τέλος τῶν ἡμερῶν μας, ὅλα ὅσα ἔρχονται ἐπάνω μας μέσα στὴν κοιλάδα αὐτὴ τοῦ κλαυθμῶνος. Ὁ δὲ ὑπομείνας εἰς τέλος, οὗτος σωθήσεται».
«Δὲν πρέπει νὰ ἀποδώσῃς στὸν ἑαυτό σου τὰ ὀδυνηρὰ γεγονότα τὰ ὁποῖα εἴτε ἐσύ, εἴτε ὁ πλησίον σου δοκιμάζουν. Ὄχι, ὅλα αὐτὰ δὲν προέρχονται ἀπὸ σένα, ἀλλὰ παραχωροῦνται σὲ σένα σὰν ἕνας σταυρὸς γιὰ νὰ τὸν βαστάζῃς. Βάσταζε τὸν, λοιπόν, μὲ χαρά, ἐνδυναμωμένος ἀπὸ τὴν λαμπρὰ ἐλπίδα καὶ τὴν στερεὰ πίστη, πὼς ἐκεῖ «ἔνθα οὐκ ἔστιν ὀδύνη, οὐ λύπη, οὐ στεναγμός, ἀλλὰ ζωὴ ἀτελεύτητος», ἡ θλίψη ποὺ ἔχεις ὑποφέρει ἐδῶ μὲ ἐλπίδα καὶ ὑπομονὴ θὰ δώσῃ καὶ σὲ σένα καὶ στοὺς πλησίον σου τέτοια χαρὰ καὶ τέτοια ἐγγύτητα στὴν τέλεια Ἀγάπη καὶ Ἀλήθεια, ὅση ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ κἂν νὰ ἀρχίσῃ νὰ φαντάζεται. Ἐὰν ὑπομένῃς τὴν θλίψη μὲ μακροθυμία, μαρτυρεῖς ἔτσι τὴν πιστότητά σου στὸν Χριστό, τὴν ἀφοσίωσή σου στὸν Σωτῆρα καὶ τὴν ἀγάπη σου σ᾿ Αὐτόν, ὁ ὁποῖος ἀναστήθηκε ἐκ τῶν νεκρῶν καὶ σᾶς προσκαλεῖ κοντά Του».
Ἐὰν ἕνας ἄνθρωπος παρακούῃ τὴν συνείδηση μία φορά, δυὸ φορὲς ἢ περισσότερο, τότε δὲν τὴν ἀκούει πιά.
«Δὲν πρέπει κανεὶς νὰ ξεχνάει ποτὲ τὴν πανταχοῦ παρουσία τοῦ Θεοῦ. Τὸ νὰ ξεχνάῃ κανείς, αὐτὸ εἶναι ἁμαρτία».
«Ἀποκτῆστε τὴν συνήθεια νὰ μὴ ἀρχίζετε καμιὰ ὑπόθεση χωρὶς προσευχή. Ἐὰν δουλεύετε στὴν ἐργασία σας, πρὶν τίποτε ἄλλο, πᾶρτε τὴν εὐλογία τῆς βασιλίσσης τῶν Οὐρανῶν. Λέγετε τὴν εὐχὴ τοῦ Ἰησοῦ ἐνώπιόν Της. Νοιῶστε τὴν παρουσία τοῦ Κυρίου στὴν καρδιά σας ἐνῷ δουλεύετε. Αὐτὸς τὰ βλέπει ὅλα καὶ τὶς σκέψεις σας καὶ τὰ αἰσθήματά σας. Προσπαθῆστε νὰ ἑνώσετε τὴν προσευχὴ μὲ κάθε κίνησή σας, μὲ κάθε πλησίασμά σας μὲ ὁποιοδήποτε πρᾶγμα. Ἡ προσευχὴ γεννᾷ τὴν ταπείνωση καὶ χωρὶς ταπείνωση δὲν ὑπάρχει σωτηρία. Ὅταν τελειώσετε τὴν δουλειά σας, νὰ εὐχαριστήσετε τὸν Κύριο καὶ τὴν Κυρία Θεοτόκο».
«Νὰ κάνετε τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ἐπάνω στὸν ἑαυτό σας πιὸ συχνά. Καὶ ἂν θυμᾶστε πώς, ὅταν ὑψώνεται ὁ σταυρός, τὰ τάγματα τῶν ἀερίων πνευμάτων πίπτουν. «Κύριε, ἔδωκας τὸν Σταυρόν Σου ὡς ὅπλον κατὰ τοῦ διαβόλου»...».
Στάρετς Ἀντωνίου τῆς Ὄπτινα
«Ἂν δὲν θεραπεύτηκες ἀκόμα δὲ σημαίνει πὼς ὁ Θεὸς δὲν ἄκουσε τὶς προσευχὲς ποὺ γίνονται γιὰ σένα, ἀλλὰ πὼς δὲ θεραπεύει ἀμέσως μερικοὺς ἀνθρώπους, γιὰ νὰ ὠφεληθοῦν περισσότερο. Μὲ τὰ πρόσκαιρα βάσανα ὁ ἁμαρτωλὸς ἄνθρωπος ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὰ αἰώνια βάσανα καὶ ταυτόχρονα κερδίζει τὴ σωτηρία του, γίνεται κληρονόμος τῆς βασιλείας τῶν οὐρανῶν.
Ὁ Κύριος καὶ Θεὸς μὲ τὴν ἄπειρη σοφία Του τὰ ρυθμίζει ὅλα σύμφωνα μὲ τὴν ἀγάπη Του γιὰ τὸ ἀνθρώπινο γένος καὶ χαρίζει σὲ ὅλους αὐτὸ ποὺ τοὺς ὠφελεῖ. Ἐμᾶς δὲν πρέπει νὰ μᾶς ἀπασχολεῖ γιατὶ τὸ ἕνα γίνεται ἔτσι καὶ τὸ ἄλλο ἀλλιῶς, ἀλλὰ ν᾿ ἀφοσιωνόμαστε μὲ παιδικὴ ὑποταγὴ στὸ θέλημα τοῦ οὐρανίου πατέρα μας καὶ νὰ λέμε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς ψυχῆς μας: «Πάτερ ἡμῶν... γεννηθήτω τὸ θέλημά Σου».
«Ἂν θέλεις νὰ δεῖς καλύτερες μέρες, ν᾿ ἀγαπήσεις τὴν ἁγία ταπείνωση μ᾿ ὅλη σου τὴν ψυχὴ καὶ θὰ βρεῖς τὴν εἰρήνη τοῦ Χριστοῦ».
«Ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει τόσο τὶς καλὲς ὅσο καὶ τὶς σκληρὲς ἐξουσίες γιὰ μᾶς. Τὶς πρῶτες γιὰ νὰ μᾶς παρηγοροῦν, τὶς δεύτερες γιὰ νὰ μᾶς προκαλέσουν συντριβὴ καὶ ταπείνωση.»
«Τὴν ψυχική σου ὠφέλεια θὰ τὴ βρεῖς ἐκεῖ ποὺ δὲ γίνεται τὸ θέλημά σου».
Ὁδηγίες γιὰ καθημερινὴ ἐνασχόληση:
Στὴν ἀγάπητη δόκιμη Ν.Ν.
Ὅταν σηκώνεσαι ἀπὸ τὸν ὕπνο ἡ πρώτη σου σκέψη πρέπει νὰ στραφεῖ στὸ Θεό, ὁ πρῶτος σου λόγος πρέπει νά ῾ναι προσευχὴ στὸ Θεὸ – τὸν Πατέρα καὶ Δημιουργό σου.
Νὰ μετανοεῖς καὶ νὰ δοξολογεῖς τὸ Θεὸ ποὺ δὲν ἐπέτρεψε ν᾿ ἀπωλεστεῖς ἀπὸ τὶς ἀδυναμίες σου.
Βάλε ἀρχὴ νὰ κάνεις ὅ,τι εἶναι ἄριστο. Κανένας δὲ θὰ ὁλοκληρώσει τὴν πορεία πρὸς τὸν οὐρανό, ἐκτὸς ἀπὸ κεῖνον ποὺ ξεκινάει τὴν ἡμέρα του καλά.
Νὰ ξεκινᾷς τὴν ἡμέρα σου σὰν σεραφεὶμ στὴν προσευχή, σὰν χερουβὶμ στὶς πράξεις καὶ σὰν ἄγγελος στὴ συμπεριφορά σου.
Μὴν περνᾷς τὸν καιρό σου ἀργή.
Σὲ ὅλες τὶς πράξεις, τὰ λόγια καὶ τὶς σκέψεις σου ὁ νοῦς σου νἆναι στὸ Θεό.
Ὁ λόγος σου νἆναι ἤρεμος, ταπεινός, σοβαρὸς κι ὠφέλιμος. Ἡ σιωπὴ θὰ σὲ βοηθήσει νὰ λὲς μόνο τ᾿ ἀπαραίτητα λόγια, μὲ διάκριση. «Λόγος σαθρὸς ἐκ τοῦ στόματος ὑμῶν μὴ ἐκπορευέσθω» (Ἐφεσ. δ´ 29).
Μὴ γελᾷς μὲ θόρυβο, ἀλλὰ μόνο νὰ χαμογελᾷς. Κι αὐτὸ ὄχι συχνά.
Ν᾿ ἀποφεύγεις τὴν ἀντιλογία καὶ τὴ φιλονικία.
Ν᾿ ἀγαπᾷς πάντα τὴν ταπείνωση καὶ ν᾿ ἀποφεύγεις πάντα τὴν ὑπερηφάνεια.
Μὴ μισήσεις κανένα, γιὰ ὁποιοδήποτε λόγο.
Νἆσαι ἐγκρατὴς στὸ φαγητό, τὸ ποτὸ καὶ τὰ γλυκά.
Νἆσαι καταδεχτικὴ μὲ ὅλους· ἔτσι ὁ Θεὸς θὰ σ᾿ εὐλογεῖ κι οἱ καλοὶ ἄνθρωποι θὰ σ᾿ ἐπαινοῦν.
Ὁ θάνατος δίνει τέλος σ᾿ ὅλα τὰ πράγματα. Αὐτὸ πρέπει νὰ τὄχει πάντα στὸ νοῦ του ὁ ἄνθρωπος.
Πράξεις σὰν κι αὐτὲς εἶναι εὐάρεστες στὸ θεό, ὡς «ὀσμὴ εὐωδίας πνευματικῆς».
Σὲ παρακαλῶ νὰ μνημονεύεις στὶς προσευχές σου τὸν ἀνάξιο μοναχὸ Ἀντώνιο ποὔχει ἁμαρτήσει πολὺ σὲ ὅλους καὶ σὲ σένα, κι ὁ Θεὸς νὰ σοῦ μνησθεῖ στὴ βασιλεία Του.
«Σὲ παρακαλῶ νὰ ματαιώσεις πρὸς τὸ παρὸν τὸ ταξίδι σου. Τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δὲν πρέπει νὰ τὴν ἀναζητήσουμε κάπου ἀλλοῦ ἀλλὰ μέσα μας, στὴν καρδιά μας. Θὰ μὲ ρωτήσεις: Τί εἶναι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ; Σοῦ ἀπαντῶ: Ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἐνάρετη ἐν Χριστῷ ζωή. Τὸ νἄχει ἡ ψυχή σου ταπείνωση καὶ ὑπομονή, εἰρήνη. Ἂν ζεῖς ἔτσι, θὰ δεῖς τὴν εἰρήνη (δηλ. Τὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ) μέσα σου ὅσο ζεῖς καί, μετὰ τὴν κοίμησή σου, θὰ ζεῖς πάλι μαζί της».
Στάρετς Βαρσανούφιος
Τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ πρέπει νὰ τὴν λέμε ὁλόκληρη. Χωρὶς νὰ τὴν περικόπτωμε. Αὐτὴν τὴν παρακαταθήκη μας ἔδωσαν οἱ ἅγιοι Γέροντες. Καὶ ὁ τόνος νὰ πέφτῃ στὴν τελευταία λέξη: «τὸν ἁμαρτωλόν». Σκοπὸς τῆς προσευχῆς αὐτῆς εἶναι πάντοτε ἕνας: ἡ μνήμη τοῦ Θεοῦ».
Τὸ πρῶτο σας ἔργο, μόλις ξυπνήσετε, νὰ εἶναι τὸ σημεῖο τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ Σταυροῦ. Καὶ τὰ πρῶτα σας λόγια της εὐχῆς τοῦ Ἰησοῦ.
Ὅταν σᾶς ἔρχωνται λογισμοί, μὴ προσπαθῆτε νὰ τοὺς διώξετε ἀνοίγοντας ἕνα λογικὸ διάλογο μαζί τους. Χτυπᾶτε τους ἐπάνω στὴν Πέτρα. Πέτρα εἶναι ὁ Χριστός. Τὸ Ὄνομά Του. Ἡ προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Δὲν εἶναι στὸ χέρι σας, νὰ μὴ τοὺς δεχθῆτε. Τοὺς λογισμοὺς τοὺς διώχνει μόνο τὸ Ὄνομα τοῦ Ἰησοῦ.
Ὅταν ἡ προσευχὴ – συμβαίνει μερικὲς φορὲς – γίνεται χωρὶς προσοχὴ καὶ μηχανικά, μὴν ἀπογοητεύεσθε. Τὴν ὥρα τῆς προσευχῆς μὲ τὸ ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ ἁγιάζεται ἀκόμη καὶ τὸ στόμα μας.
Κάθε ἡμέρα, τὸ βράδυ, νὰ ἐλέγχετε τὸν ἑαυτό σας. Καὶ νὰ μετανοῆτε γιὰ τὶς ἁμαρτίες σας. Ὁ ἔλεγχος τῆς ζωῆς μας μᾶς ὁδηγεῖ σὲ ἐπίγνωση τῆς ἀδυναμίας μας καὶ σὲ μετάνοια.
Εἶναι δυνατὸ νὰ προσεύχεται ὁ ἄνθρωπος, ποῦ ἔχει νοῦ διασκορπισμένο;
Ἡ ζωὴ τῆς νήψης καὶ προσοχῆς διευκολύνει τὴν προσευχὴ καὶ μᾶς φέρνει κοντὰ στὸ Θεό.
Στὴν ἁγία γραφὴ βλέπομε ὅτι ὁ Θεὸς δὲν τοὺς ἀγαπάει τοὺς δειλούς.
Δὲν κάνει νὰ θυμώνωμε ἐναντίον ἐκείνων, ποὺ μᾶς προκαλοῦν λύπη. Εἶναι οἱ καλύτεροι εὐεργέτες μας.
Γιατί δὲν λέγει ἡ Γραφή, ὅτι ὁ Θεὸς ἀντιπαθεῖ τοὺς πόρνους, ἢ ἄλλους ἁμαρτωλούς, ἀλλὰ τοὺς ὑπερηφάνους; Ἐπειδὴ ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι ἰδιότητα τῶν δαιμόνων. Ἐπειδὴ ὁ ὑπερήφανος εἶναι κατὰ κάποιο τρόπο συγγενὴς τοῦ διαβόλου.
Θανάσιμη εἶναι ἡ ἁμαρτία, ὅταν ὁ ἄνθρωπος δὲν μετανοῇ γι᾿ αὐτήν... Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν ψυχή, ποὺ ἔχει νεκρωθῆ ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ εἶναι ἀνίκανη νὰ ἰδῆ τὴν αἰώνια μακαριότητα.
Ἡ γυναῖκα δὲν ζῇ χωρὶς πίστη. Ἡ ἀπιστία γιὰ τὴν γυναῖκα εἶναι πρόσκαιρη. Καὶ ξαναγυρίζει στὴν πίστη, στὸ Θεό. Διαφορετικὰ γρήγορα διαλύεται.
Δὲν μποροῦμε νὰ εἰσδύσωμε μὲ τὴν δική μας δύναμη στὸ ἐσωτερικὸ νόημα τῶν γεγονότων. Αὐτὸ εἶναι δώρημα ἄνωθεν. Ἂν ὅμως βαδίζετε αὐτὸ τὸν δρόμο, τότε θὰ μπορέσετε νὰ εἰσδύσετε στὸ νόημα τῶν γεγονότων, μόνο μὲ τὴν προσευχὴ τοῦ Ἰησοῦ. Τότε θὰ ἰδῆτε καὶ κάτι περισσότερο ἀπὸ αὐτά, ὅπως εἶπε ὁ Κύριος στὸν Ναθαναήλ. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀρχίζῃ νὰ βλέπῃ κάτι, ποὺ πρῶτα δὲν τὸ διέκρινε, καὶ ἄλλοι δὲν τὸ διακρίνουν οὔτε τώρα, ἔχει ἤδη ἀρχίσει ἡ κάθαρση τοῦ νοῦ του.
Ἀπερίγραπτα βάσανα περιμένουν τοὺς ἁμαρτωλοὺς στὸν ᾅδη. Ὅπως καὶ ἀπερίγραπτη μακαριότητα περιμένει τοὺς δικαίους.
Ὅλοι ψάχνουν γιὰ τὸν Θεό. Σκοπὸς δικός μας εἶναι νὰ τὸν βροῦμε τὸν Θεό... Μὲ τὴν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ.
Οἱ ἅγιοι πατέρες μας λένε, πὼς μία πρόγευσις τῆς γεέννης γίνεται ἐδῶ στὴν γῆ, ὅπως ἀκριβῶς καὶ τῆς αἰώνιας μακαριότητας. Οἱ ἁμαρτωλοὶ ἀρχίζουν νὰ αἰσθάνονται τὴν τιμωρία τοῦ ᾅδη, καὶ οἱ δίκαιοι τὴν χαρά. Μὲ μία διαφορά: ὅτι καὶ οἱ δυὸ στὴν μέλλουσα ζωὴ θὰ εἶναι ἀσύγκριτα μεγαλύτερα. Ἀναμφισβήτητα...
Χωρὶς ἀγάπη στὸν Κύριο, οὔτε μακαριότητα μποροῦμε νὰ ἀποκτήσωμε, οὔτε παράδεισο...
Τὸ φῶς βρίσκεται στὸν παράδεισο. Καὶ εὐφραίνει τοὺς δικαίους ἐνῷ τὸ πῦρ, χωρὶς φῶς στὴν κόλαση καίει τοὺς ἁμαρτωλούς...
Ἡ φρίκη τῶν κολάσεων τοῦ ᾅδη εἶναι συνεχῶς στὴν σκέψη μου. Τὴν χρησιμοποιῶ γιὰ νὰ ταπεινώνομαι... Ἂς σηκωθοῦμε νὰ κάνωμε μία προσευχὴ νὰ μᾶς ἀπαλλάξει ὁ Κύριος ἀπὸ τὸ πῦρ τῆς κόλασης.
Εἶναι φανερό, πὼς ὅποιος διαβάζει τὴν Ἀποκάλυψη, ὅταν φθάση τὸ τέλος τοῦ κόσμου, θὰ εἶναι πραγματικὰ μακάριος. Γιατὶ θὰ καταλαβαίνει κάτι ἀπὸ αὐτά, ποὺ θὰ γίνονται τότε. Καὶ θὰ ἀρχίσει νὰ ἑτοιμάζεται.
Ἡ ὁδὸς τῆς ὑπακοῆς εἶναι ἡ πιὸ σύντομη. Καὶ ἡ πιὸ σωστή. Ἡ ὑπακοὴ εἶναι κάτι, ποὺ ξεπερνάει τὶς φυσικὲς δυνάμεις τοῦ ἀνθρώπου. Γι᾿ αὐτό, γιὰ τὴν τήρησή της ὁ Κύριος δίνει τὴν δύναμη.
«Ὁ ζυγός μου χρηστὸς καὶ τὸ φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστι». Ἐκ πρώτης ὄψεως φαίνεται, πὼς στὰ λόγια αὐτὰ ὑπάρχει μία ἀντίφαση. ... Στενὴ καὶ τεθλιμμένη εἶναι μόνο γιὰ κείνους, ποὺ μπαίνουν σ᾿ αὐτὴν μὲ τὸ ζόρι. Κατ᾿ ἀνάγκη. Χωρὶς δική τους ἐσωτερικὴ διάθεση. Γιὰ κάποιον ἄλλο λόγο. Ὄχι γιὰ τὴν σωτηρία τῆς ψυχῆς τους.
«Ἅμα ὑπάρχει ταπείνωση, ὑπάρχουν ὅλα. Καὶ ὅταν ταπείνωση δὲν ὑπάρχει, δὲν ὑπάρχει τίποτε. Ἔστω κι ἂν ὁ ἄνθρωπος κάνει θαύματα».
«Ἡ θρησκευτικότητα μεταδίδεται κληρονομικά».
«Ὁ ἐχθρὸς τὸ φθονεῖ, ὅταν μας βλέπῃ νὰ ἔχουμε μεταξύ μας ἐπικοινωνία μὲ εἰλικρίνεια καὶ ἀγάπη ἐν Χριστῷ. Καὶ προσπαθεῖ νὰ σπείρῃ ἔχθρα καὶ διχόνοια ἐπειδὴ μισεῖ τὸ καλό... Ἡ καλή μας πράξη νὰ φανερώνωμε τοὺς λογισμούς μας ὁ ἕνας στὸν ἄλλο, θὰ διαλύση τὴν κακία του».
«Οἱ θλίψεις, ποὺ μᾶς ἔρχονται ἡ μία ἐπάνω στὴν ἄλλη, σταλμένες ἀπὸ τὸ Θεό, εἶναι σημεῖο τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ γιὰ μᾶς. Ὁ σκοπὸς τῆς κάθε μίας εἶναι διαφορετικός. Μᾶς τὶς στέλνει, ἢ γιὰ νὰ μᾶς κόψῃ κάτι κακό, ἢ γιὰ νὰ μᾶς φρονηματίσῃ ἢ γιὰ νὰ μᾶς δοξάσῃ στὴν μέλλουσα ζωὴ πιὸ πολύ, ἢ γιὰ νὰ μᾶς τιμωρήσῃ γιὰ παλαιότερες ἁμαρτίες μας. Ὅλοι βαστάζουν τὸ σταυρό τους. Καὶ σεῖς τὸν δικό σας... Βαστάζετε τὸν! Τουλάχιστον μὲ τὸ ἕνα σας δακτυλάκι!... Βαστᾶτε τον. Εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴν σωτηρία ὅλων...
«Τὸ κύριο στοιχεῖο στὴν προσευχὴ εἶναι ἡ ὑπομονή. Ὁ ἐχθρὸς προσπαθεῖ μὲ κάθε τρόπο νὰ ἀποσπάση τὸν μοναχὸ ἀπὸ τὴν εὐχή. Ἡ ἐπιτυχία ἔγκειται στὴν συνέχιση τῆς εὐχῆς μὲ ὑπομονή».
Ἀρχιμανδρίτης Νικόλαος Πεκατῶρος
«Ὁ κάθε ἄνθρωπος, σηκώνει τὸ σταυρό του. Ἕνας ἄνθρωπος, μὴ μπορώντας ἢ μὴ θέλοντας νὰ κάνει ὑπομονὴ στὴ ἄρση τοῦ σταυροῦ του, παρακάλεσε τὸν Θεὸ νὰ τοῦ δώσει ἄλλο σταυρό, πιὸ κατάλληλο γι᾿ αὐτόν. Τοῦ ἐμφανίζεται λοιπὸν ἄγγελος Κυρίου καὶ τοῦ δείχει ἕνα ἀπέραντο κάμπο μὲ τοὺς σταυροὺς τῶν ἀνθρώπων καὶ μὲ τὸ δικαίωμα νὰ διαλέξει ἕνα. Διαλέγει πρῶτα ἕνα μικρό, ἀλλὰ καθὼς τὸν ἔβαλε στὴν πλάτη του τὸν ἐνοχλοῦσε, διαλέγει δεύτερο, ποὺ φαινόταν ἐλαφρὺς καὶ ὡραῖος, ἀλλὰ καὶ αὐτὸς δὲν τὸν εὐκόλυνε, τέλος βρίσκει κάποιο ποὺ μποροῦσε νὰ τὸν βαστάξει καὶ ὁ ἄγγελος τοῦ δηλώνει ὅτι αὐτὸς εἶναι ὁ ἴδιος, ὁ δικός του, ποὺ εἶχε ἀπὸ τὴν ἀρχή, ἀφοῦ ἔφερε τ᾿ ὄνομά του. Ὁ Γέροντας εὐχαριστώντας καὶ δοξολογώντας τὸν ἅγιο Θεὸ σήκωνε ἀπὸ τὴ νεότητά του τὸν σταυρό του».
«Προσευχὴ ἀπὸ καρδίας, ὄχι προσευχὴ μὲ χασμουρητά»... «Προσευχὴ ὅπως ὁ Πέτρος, ὅταν βυθιζόταν στὴ θάλασσα...»... «Ἡ προσευχὴ ποὺ γίνεται νυσταλέα δὲν εἶναι εὐάρεστη στὸν Θεό».
«Ὁ Κύριος βλέπει τὴ διάθεση τοῦ ἀνθρώπου καὶ δὲν ἀγαπᾷ νὰ κάνουμε κάτι ἀπὸ «ἀγγαρεία»...»
Ἀναφέροντας τὴν παραβολὴ τοῦ πρώτου καὶ τελευταίου ἐργάτη, ἔλεγε: «Ὁ Θεὸς εἶναι ὁ νοικοκύρης, μὴ ἀνακατεύεστε στὶς δουλειὲς τοῦ Θεοῦ».
«Ὁ Κύριος θέλει τὴ σωτηρία μας, ἔχυσε τὸ αἷμα Του δι᾿ αὐτήν. Γι᾿ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ διστάζουμε νὰ ζητοῦμε τὴν βοήθειά Του, οὔτε ν᾿ ἀδιαφοροῦμε».
«Νὰ εἶσθε σύμφωνοι μὲ τὶς ἐντολὲς τοῦ Θεοῦ».
«Ὁ σπείρων ἐν τῇ σαρκὶ ἐκ τῆς σαρκὸς θερίσει φθοράν, ὁ σπείρων ἐν τῷ πνεύματι ἐκ τοῦ πνεύματος θερίζει ζωὴν αἰώνιον».
Ἡ μεγάλη μοναξιὰ τῆς ζωῆς τὰ τελευταῖα χρόνια, μὲ τὶς παντὸς εἴδους φοβερὲς ἀσθένειες καὶ δυσκολίες, ἀποτελοῦν τὴ μεγάλη προετοιμασία τοῦ ἀνθρώπου γιὰ τὴν ἔξοδό του ἀπὸ αὐτὴ τὴ ζωὴ πρὸς συνάντηση τοῦ Δεσπότου Χριστοῦ. Οἱ δυσκολίες καὶ οἱ ἀσθένειες ἀποτελοῦν «λουτρὸν παλιγγενεσίας» καὶ ἀποτελοῦν ἕνα «ἡλεκτροσόκ», γιὰ νὰ φύγουν καὶ οἱ τελευταῖες ἁμαρτίες.
Τόνιζε πολὺ καὶ συχνὰ νὰ μὴ εἶναι οἱ ἄνθρωποι ποτὲ ἀχάριστοι. Τελικὰ στὴ ζωὴ πρέπει ν᾿ ἀφήνουμε νὰ γίνεται τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ἔρχονται τὰ πράγματα ἔτσι ποὺ δὲν ἔχουμε μερικὲς φορὲς ἄλλη ἐπιλογὴ καὶ αὐτὸ γίνεται ἀπὸ ὑπόδειξη καὶ ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ ταπεινωθοῦμε στὸ κραταιὸ θέλημά Του, γιὰ τὸ δικό μας καλό.
«Οἱ πράξεις τῶν ἀνθρώπων ἔχουν ἀξία ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ὅταν εἶναι ἀποτέλεσμα ὑπομονῆς, ὅταν γίνονται μὲ καθαρὰ κι ἀνιδιοτελῆ κίνητρα. Ὁ Κύριος βλέπει τὴν καρδιὰ τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴ διάθεσή του, ἂν κάτι τὸ κάνει ἀπὸ «ὑποχρέωση» καὶ καθῆκον μὲ βαρειὰ καρδιὰ ἢ ἀπὸ ἀγάπη καὶ φιλότιμο καὶ ἐλευθερία».
«Ὁ Θεός μου ἔδωσε μία μακροχρόνια ἀρρώστεια γιὰ νὰ σκεφθῶ τὶς ἁμαρτίες μου».
Πατὴρ Ἀρσένιος
«Κάθε ἄνθρωπος, φεύγοντας ἀπὸ τὴ ζωή, πρέπει κάτι νὰ ἀφήσει πίσω του: Τὸ σπίτι ποὺ ἔχτισε, τὸ δέντρο ποὺ φύτεψε, τὸ βιβλίο ποὺ ἔγραψε... Καὶ αὐτὰ ὄχι γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ γιὰ τὸ συνάνθρωπό του. Ἀκόμα καὶ μετὰ τὸ θάνατό σου, θὰ ἐξακολουθήσει νὰ ὑπάρχει κάτι ἀπὸ σένα σ᾿ ὅλα ὅσα ἄγγιξαν τὰ χέρια σου. Οἱ ἄθρωποι θὰ σὲ θυμοῦνται, ὅταν θὰ βλέπουν μὲ χαρὰ αὐτὰ ποὺ τοὺς ἄφησες καὶ θὰ δοξάζουν τὸν Κύριο. Δὲν ἔχει σημασία τὸ τί ἔκανες, φτάνει νὰ τὸ ἔκανες στὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ καὶ ἀπὸ ἀγάπη στὸν ἄνθρωπο...».
«Ἡ πιὸ σπουδαία, ἡ πιὸ μεγάλη, ἡ πιὸ θεάρεστη ἀρετὴ εἶναι ἡ ἀγάπη. Ν᾿ ἀγαπᾷς τοὺς ἀδελφούς σου, ποὺ εἶναι εἰκόνες τοῦ Θεοῦ, νὰ τοὺς βοηθᾷς στὴν ἀνάγκη τους, νὰ τοὺς συμπαραστέκεσαι στὸν πόνο τους, νὰ προσεύχεσαι γιὰ τὴ σωτηρία τους...».
«Κάθε ἄνθρωπος ποὺ σὲ πλησιάζει μὲ ἀγαθὴ προαίρεση καὶ ἐμπιστοσύνη, καθὼς εἶναι εἰκόνα ζωντανή του Θεοῦ, σοῦ μεταδίδει φῶς καὶ χαρά. Μπορεῖ νὰ σοῦ φορτώνει τὰ βάσανα καὶ τοὺς καημούς του, ἀλλὰ ἐσὺ διακρίνεις πίσω ἀπ᾿ ὅλα τὸ θέλημα τοῦ Κυρίου. Ἂν μάλιστα τὸν βοηθήσεις, μὲ τὴ χάρη τοῦ Πανάγαθου, νὰ ξεπεράσει τὰ ὅποια προβλήματά του, τότε ἡ εὐφροσύνη σου εἶναι ἀπερίγραπτη. Ἀνάμεσα στὰ πνευματικά μου παιδιὰ ὑπάρχουν μερικοί, ποὺ κυριολεκτικὰ μὲ ἀνακαινίζουν ὅποτε ἐπικοινωνῶ μαζί τους. Αὐτοὶ εἶναι γιὰ μένα τὸ πιὸ λαμπρὸ φῶς, ἡ πιὸ μεγάλη χαρά!».
«Κάθε ἄνθρωπος ἔχει, θὰ λέγαμε, διαφορετικὴ δύναμη πίστεως. Γιατὶ ἡ πίστη δίνεται ἀπὸ τὸν Κύριο ἀνάλογα μὲ τὴν προαίρεση, τὶς ἐσωτερικὲς δυνάμεις, τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα ἀλλὰ καὶ τὶς εὐκαιρίες ποὺ εἶχε ὁ καθένας στὴ ζωή του. Ἔτσι λ.χ. σ᾿ ἕνα ἱερέα, σ᾿ ἕνα μοναχό, σ᾿ ἕνα θεολόγο, σ᾿ ἕναν ἄνθρωπο, τέλος πάντων, ποὺ μπόρεσε καὶ νὰ μελετήσει τὰ ἱερὰ βιβλία καὶ νὰ διδαχθεῖ ἀπὸ φωτισμένους γεροντάδες ἢ δάσκαλους, δόθηκαν πολλά. Γι᾿ αὐτὸ καὶ θὰ τοῦ ζητηθοῦν πολλὰ ἀπὸ τὸ Θεό. Θὰ τοῦ ζητηθεῖ θερμὴ πίστη, θὰ τοῦ ζητηθοῦν καὶ οἱ ἀνάλογοι καρποὶ τῆς πίστεως. Ἐνῷ σὲ ἄλλους... Νά, πᾶρτε γιὰ παράδειγμα τὸν Παῦλο (ἀστυν. στὰ χρόνια τῶν διωγμῶν στὴ Ρωσσία ποὺ πίστεψε στὸ Θεό) καὶ τὴ Ζίνα. Σ᾿ αὐτοὺς τί δόθηκε; Σχεδὸν τίποτα. Στὴν ψυχὴ τοὺς ὅμως ὑπῆρχε μία θεϊκὴ σπίθα. Καὶ αὐτὴ τὴ σπίθα τὴ διατήρησε ἡ μητέρα τοῦ Παύλου, ὥσπου οἱ περιστάσεις ἐπέτρεψαν νὰ φουντώσει, νὰ γίνει φωτιὰ μεγάλη καὶ ἄσβεστη. Μὰ καὶ τὸν καιρὸ ποὺ ζοῦσαν μέσα στὴν ἄγνοια, μέσα στὴν ἄγνοια, μέσα στὸ σκοτάδι τῆς ἀπιστίας, πόσα καλὰ κάνανε! Πόσους ἀνθρώπους βοήθησαν. Γιατί; Γιατὶ εἶναι ψυχὲς ἄδολες. Γιατὶ ἔχουν καρδιὲς καθαρές, προαίρεση ἀγαθή. Καὶ δὲν εἶναι ἡ πρώτη φορὰ στὴ ζωή μου ποὺ συναντῶ τέτοιους ἀνθρώπους...».
Στάρετς Σαμψὼν Σίβερς
Στὴν ἐξομολόγηση ἔλεγε: Φανταστῆτε ὅτι μπροστά σας δὲν εἶμαι ἐγώ, ὁ μάρτυρας, ἀλλὰ ὁ μέγας Δικαστής. Τί θὰ τοῦ ποῦμε;
Εἴμαστε στὸ ναὸ μόνο σωματικά. Ἡ λειτουργία δὲν μᾶς ἀπασχολεῖ καθόλου. Κι ὅταν τελειώσει, βγαίνουμε χωρὶς νὰ εἴμαστε ἀνανεωμένοι. Χωρὶς νὰ εἴμαστε πλημμυρισμένοι ἀπὸ χαρά. Δὲν ἀγαποῦμε τὸ ναὸ τοῦ Θεοῦ. Ἀργοῦμε στὶς ἀκολουθίες, φεύγουμε ὅτι ὥρα θέλουμε, εἴμαστε ἀδιάφοροι καὶ ἀμέτοχοι.
Ἡ ἁμαρτία εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα. Ἡ αἰτία εἶναι τὰ πάθη.
Ὅταν πρόκειται νὰ πᾷς κάπου, κόρη μου, νὰ προσεύχεσαι πολύ, πρίν. Πρὶν τὸ φαγητὸ ἐπίσης, πρέπει νὰ προσευχόμαστε. Νὰ εὐχαριστοῦμε ἀδιάκοπα τὸ θεὸ ποὺ ἔχουμε τὴν ὑγεία μας. Δῶρο δικό Του εἶναι. Πρέπει νὰ εἴμαστε ταπεινόφρονες. Νὰ ξερριζώνουμε τὴν ὑπερηφάνεια ἀπὸ τὴν καρδιά μας. Πολλὲς φορὲς ἔρχεται μία ἀρρώστια καὶ μᾶς ταπεινώνει. Γι᾿ αὐτὸ τὴν ἐπιτρέπει ὁ Θεός. Πρῶτα ὁ Θεός, μετὰ ὁ συνάνθρωπος καὶ μετὰ ὁ ἐαυτός μας. Ποτὲ μὴν ὑπόσχεσαι ἀσυλλόγιστα. Ὁ ὑπερήφανος ὑπόσχεται ἀβασάνιστα, ἀπὸ ἐγωισμό. Ὁ ταπεινὸς λέει «θὰ προσπαθήσω».
Ἀκόμη κι ἂν ἔχει πρόσωπο ἀλόγου μία κοπέλα ποὺ σκέπτεται τὸ Θεό, εἶναι ὄμορφη.
Ὅταν βρεθοῦμε σὲ τραπέζι μὲ ἄθεους, θὰ τοὺς ποῦμε: «Δὲν μπορῶ νὰ φάω, γιατὶ ἁπλούστατα δὲν θέλω νὰ προσβάλω τὸν Θεό».
Ἐρώτηση: Πάτερ, δὲν μπορῶ νὰ πείσω τὸν πατέρα μου νὰ πηγαίνει στὴν ἐκκλησία. Ἂν πεθάνει δίχως νὰ κοινωνήσει, τί γίνεται;
Ἄπάντηση: Καλὸ εἶναι νὰ τοῦ δίνεις πνευματικὰ βιβλία νὰ διαβάζει καὶ νὰ προσεύχεσαι γι᾿ αὐτόν...
Ἐρώτηση: Ὁ πατέρας μου αἰσθάνεται πολὺ ἁμαρτωλὸς κι ὅτι γι᾿ αὐτὸ δὲν ἔχει δικαίωμα νὰ πηγαίνει στὴν ἐκκλησία.
Ἀπάντηση: Οἱ δαίμονες τοῦ βάζουν αὐτὴ τὴ σκέψη, γιὰ νὰ τὸν κρατοῦν μακριὰ ἀπὸ τὴ σωτηρία. Αὐτὸ εἶναι ὑπερηφάνεια.
Ἐρώτηση: Πάτερ, ὁ πατέρας μου εἶναι ἀνάπηρος. Ἔχει τὸ ἕνα του χέρι. Αὐτὸ ὅπως εἶναι φυσικό, τὸν γεμίζει μὲ θλίψη.
Ἀπάντηση: Μὲ τὴν ὑπομονή, μπορεῖ νὰ καλύψει πολλὲς ἁμαρτίες. Ὁ Θεὸς καὶ βλέπει καὶ ἀκούει... Κάθε πρωὶ ποὺ λὲς καλημέρα στοὺς γύρω σου, πρέπει νὰ πεῖς καὶ στὸν Θεό. Νὰ προσευχηθεῖς δηλαδή. Τὸ βράδυ ἐπίσης. Αὐτὰ πὲς καὶ στὸν πατέρα σου. Πάντα ὑπάρχει ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ στὴ ζωή μας. Μὴ μαλώνεις τὸν πατέρα σου, ἂν σὲ κουράζει. Χρειάζεται λεπτότητα καὶ εὐαισθησία γιὰ νὰ τὸν βοηθήσεις. Ἐμεῖς ποὺ γνωρίζουμε, δὲν πρέπει νὰ κάνουμε τοὺς δικαστὲς στοὺς ἄλλους καὶ νὰ τοὺς κατηγοροῦμε. Μὲ ἀγάπη καὶ ὑπομονὴ νὰ τοὺς βοηθοῦμε νὰ πλησιάσουν τὸν Θεό. Ὁ Θεὸς ζητᾷ εὐθύνες περισσότερες ἀπ᾿ αὐτοὺς ποὺ γνωρίζουν...
Ἐρώτηση: Δηλαδὴ στάρετς, εἶναι σὲ καλύτερη θέση αὐτοὶ ποὺ δὲν γνωρίζουν καὶ δὲν πιστεύουν;
Ἀπάντηση: Δὲν εἶν᾿ ἔτσι, γιατὶ ἁπλούστατα ὅλοι γνωρίζουμε τί θέλει ὁ Θεός. Κάνουμε ὅμως ὅτι δὲν ἀκοῦμε. Εἴμαστε ἡδονοθῆρες. Σκεπτόμαστε μόνο τὴν ἀπόλαυση, γι᾿ αὐτὸ καὶ δὲν μποροῦμε νὰ δικαιωθοῦμε. Ὁ σατανᾶς καραδοκεῖ δίπλα μας. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ἀγωνίζεται πνευματικά, ἔχει μεγαλύτερο πόλεμο ἀπὸ τὸ διάβολο. Ὁ φύλακας ἄγγελος εἶν ἕνας. Τὰ δαιμόνια γύρω μας, πολλά. Συνεχῶς. Φοβοῦνται τὸ σταυρό. Εἶναι δύναμη μεγάλη. Οἱ δαίμονες δὲν τολμοῦν νὰ πλησιάσουν τοὺς ἀνθρώπους καὶ τὰ σπίτια ποὺ προστατεύονται ἀπὸ τὸ σταυρό.
Ὁ πόρνος, ὁ ἀλκοολικός, ὁ μοιχός, ἂν μετανοιώσουν θὰ σωθοῦν. Αὐτὸς ὅμως ποὺ ἔχει κακὴ καρδιὰ καὶ δὲν συγχωρεῖ, δὲν θ᾿ ἀπολαύσει τὴ ζεστασιὰ τοῦ Θεοῦ.
«Δίδαξε μὲ Κύριε, νὰ προσεύχομαι. Δὲν ξέρω νὰ προσεύχομαι...
Μερικὲς φορές, τὸ μυστικὸ αὐτό μας ἀποκαλύπτεται στὴ θεία λειτουργία ὅταν κοινωνᾶμε».
Στάρετς Μπόρις Χόλτσεφ (29 Ὀκτωβρίου)
Φόβος Θεοῦ εἶναι ἡ συνείδηση τῆς ὑπευθυνότητας γιὰ τὴ σωτηρία μας. Ἔχουμε μέγιστη εὐθύνη γιὰ τὸ πὼς ζοῦμε τὴ στιγμὴ ποὺ τὴ ζωή μας τὴν ἔδωσε ὁ Θεὸς γιὰ νὰ τὴ χρησιμοποιήσουμε γιὰ τὴ σωτηρία μας... Φόβος Θεοῦ εἶναι τὸ πρῶτο σκαλοπάτι· ἡ ἀρχὴ τῆς σοφίας. Ἀκολουθεῖ ἡ δοξολογία – ἀπὸ μέρους τοῦ παιδιοῦ στὸν οὐράνιο Πατέρα του.
Ὅσο ἁμαρτωλὸς κι ἂν εἶναι ὁ ἄνθρωπος, μένει πάντα μέσα ἡ σπίθα τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ ἡ σπίθα εἶναι ἱκανὴ νὰ θεριέψει, νὰ γίνει πυρκαϊὰ καὶ νὰ κάψει τὴν ἁμαρτωλότητα, λευκαίνοντας τὸν ἄνθρωπο. Ἡ σπίθα τοῦ Θεοῦ, εἶναι ἡ συνείδηση. Ἄνθρωπος ἀσυνείδητος δὲν ὑπάρχει. Νὰ φυλάγετε καλά, ὡς θησαυρὸ ἀτίμητο, τὴ συνείδησή σας. Συνεχῶς νὰ βρίσκεστε σὲ ἐγρήγορση. Μερικοὶ νομίζουν ὅτι χάνει κανεὶς τὴν ψυχή του, μόνον ἀπὸ μεγάλα ἁμαρτήματα, παραθεωρώντας τὰ μικρά. Ἔρχεται ὁ θάνατος καὶ τοὺς βρίσκει ἀκάθαρτους! Ἀποφασίζοντας νὰ ζῆτε ἐν Χριστῷ, νὰ γνωρίζετε ὅτι θὰ σᾶς ταλαιπωροῦν πολυποίκιλοι πειρασμοί! Ὅταν μάθετε νὰ προσεύχεστε, θὰ βρῆτε τὴ δύναμη νὰ τοὺς νικᾶτε, νὰ κυριαρχῆτε στὰ πάθη.
Ἀποφθέγματα ἄλλων Ρώσσων Γερόντων:
Ἐπίσκοπος Βαρνάβας Μπελιάγιεφ, ὁ διὰ Χριστὸν σαλὸς
Ὁ κόπος στὴν προσευχὴ καὶ γενικότερα στὴν πνευματικὴ προσπάθεια εἶναι ὠφέλιμος, διότι ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἐκτιμάει αὐτὸ ποὺ ἀποκτᾷ μὲ μεγάλη προσπάθεια. Αὐτὸ ποὺ ζητᾶμε ἀπὸ τὸ Θεό, θὰ μποροῦσε νὰ μᾶς τὸ ἱκανοποιήσει ἀμέσως, δίχως κανένα κόπο δικό μας. Ὅμως πολλὲς φορὲς ἀργεῖ νὰ μᾶς δώσει. Κι αὐτό, γιὰ τὸ καλό μας εἶναι. Μᾶς βοηθεῖ νὰ αὐξάνει ἡ πίστη καὶ νὰ ἐντείνονται οἱ πνευματικὲς προσπάθειές μας. Ἀκόμα κι ἂν ἡ προσευχή μας εἶναι ψυχρὴ καὶ βαριὰ καὶ νοιώθουμε ὅτι ἀπογοητευόμαστε, δὲν πρέπει νὰ σταματᾶμε. Πρέπει νὰ πολεμᾶμε, νὰ ἐντείνουμε τὶς προσευχές μας καὶ ὁ φιλεύσπλαχνος Κύριος θὰ δεῖ τὴν ἀδυναμία μας καὶ θὰ μᾶς ἐλεήσει.
Μέγας Φιλάρετος τῆς Μόσχας
«Οἱ ὁρατὲς ἀλλὰ μὴ πραγματικὲς ἀρετές μας μᾶς ἐμποδίζουν νὰ δοῦμε τὶς ἀόρατες, μὰ πραγματικὲς ἁμαρτίες μας».
Στάρετς Μακάριος τῆς Ὄπτινα
Ποτὲ δὲν εἶναι δυνατὸ νὰ πάρουν τὰ πράγματα καλύτερη ἐξέλιξη, παρὰ μόνο ἔτσι ὅπως τὸ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς μέσα στὸ ἔλεός Του. Γι᾿ αὐτὸ δόξασέ Τον γιὰ ὅλα.
Στάρετς Ἀλέξιος Μετσώφ
«Στὴν ψυχὴ τοῦ ἀγοριοῦ ἢ τοῦ κοριτσιοῦ ποὺ ἔχει λάβει εὐλογημένη ἀγωγὴ ἀπὸ τοὺς γονεῖς του, ποτὲ δὲν θὰ θριαμβεύσει τὸ κακό. Μπορεῖ πρὸς στιγμήν, ὁ ἄνθρωπος ν᾿ ἀπομακρυνθεῖ ἀπὸ τὸ σωστὸ δρόμο. Ὅμως οἱ ἱεροὶ σπόροι ποὺ ἔχουν φυτευθεῖ ἀπὸ τοὺς γονεῖς καὶ τὸν πνευματικὸ μέσα του, θὰ τὸν ἀφυπνίσουν ἀπὸ τὴν ἁμαρτωλότητα καὶ θὰ τὸν ἐπαναφέρουν στὸν παράδεισο ποὺ ἔχασε».
«Ὁ γάμος εἶναι σταυρός. Ἡ ἀγάπη πρέπει ν᾿ ἀγκαλιάζει καὶ τὴν ψυχικὴ καὶ τὴ βιολογικὴ ζωὴ τῶν συζύγων. Καὶ ὁλοκληρωμένη νὰ παρέχεται στὸ παιδί.»
«Ἂν κάνετε κάτι καλὸ καὶ στὴν πορεία ἀντιμετωπίζετε δυσκολίες, ὁπωσδήποτε πρέπει νὰ συνεχίσετε. Ἡ σωτηρία τῆς ψυχῆς πρέπει νὰ ἐπιτευχθεῖ κάτω ἀπ᾿ τὶς ὁποιεσδήποτε συνθῆκες».
«... Δὲν προσεύχεσαι, δὲν ζητᾷς τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ, γι᾿ αὐτὸ ἔχεις αὐτὸ τὸν ἐκνευρισμό. Ἔτσι πλέον, ἁμαρτάνεις συνεχῶς καὶ δυσκολεύεις τὴ σχέση σου μὲ τὸ Θεό».
Ἱερομάρτυς Σέργιος Μετσώφ
«Νὰ ἐκτιμᾶτε πολὺ τὸ ὅτι ἔχετε τὴ δυνατότητα νὰ πηγαίνετε σὲ ἐκκλησία καὶ νὰ συμμετέχετε σὲ ἀκολουθίες...Νὰ χαίρεστε, διότι μέσα στὶς δοκιμασίες, φαίνεται ἐντονότερη ἡ βοήθεια τοῦ Θεοῦ... Δόξα τῷ Θεῷ, πάντων ἕνεκεν (φυλακισμένος) ».
«Ὅσο βαρὺς κι ἂν εἶναι ὁ σταυρὸς τῆς δοκιμασίας, τὸ ξύλο ἀπὸ τὸ ὁποῖο κατασκευάσθηκε, πάντοτε φυτρώνει στὸ ἔδαφος τῆς καρδιᾶς! Μὴ φοβᾶστε. Κι ἂν γκεμίζονται ὅλα γύρω σας, κι ἂν ἰσοπεδώνονται οἱ ναοὶ καὶ τὰ μοναστήρια, μὴν ἀποκαρδιώνεστε! Μένει καὶ θὰ μένει ὄρθιος ὁ ναὸς τῆς ψυχῆς μας, τὸν ὁποῖο κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ καταστρέψει, παρὰ μόνον ἐμεῖς οἱ ἴδιοι! Θυσιαστήριο εἶναι ἡ καρδιά μας. Πάνω της, μὲ δάκρυα προσφέρουμε τὸ μέγα μυστήριο τῆς μετανοίας!».
«Σκοπὸς τῆς Ἐκκλησίας, δὲν εἶναι νὰ μᾶς διασκεδάσει, νὰ ἔχουμε κάποιες συγκινήσεις, γιὰ νὰ μπορέσουμε μετὰ νὰ προσευχηθοῦμε. Ἀδιάκοπα πρέπει νὰ προσευχόμαστε. Ἡ προσευχή μας ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ πὼς ζοῦμε. Στὴν προσευχή μας ἀντανακλᾷ αὐτὸ μὲ τὸ ὁποῖο ἀπασχολούμαστε πρὶν προσευχηθοῦμε. Ἄρα, πρέπει πρὶν προσευχηθοῦμε, νὰ προσευχόμαστε».
Ἅγιος ἐπίσκοπος Ἰγνάτιος Μπρεντσιανίνωφ
«Ἐμᾶς μπορεῖ νὰ μᾶς τραβήξει ὁτιδήποτε. Καὶ ἡ ὀμορφιὰ τῆς Θ. Λειτουργίας καὶ τὸ νὰ ὑπηρετοῦμε ἕναν ὑψηλὸ σκοπό. Μ᾿ αὐτὰ ὅμως ὅλα, ὑπάρχει κίνδυνος νὰ χάσουμε τὸ πιὸ βασικό. Ὁ Κύριος δὲν μᾶς ἄφησε κάποιο σύστημα, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἐντολές Του. Καὶ ἡ κυριότερη ἐντολή, εἶναι τῆς ἀγάπης πρὸς ὅλους καὶ ἰδιαιτέρως πρὸς τοὺς ἐχθρούς. Ὅσο πιὸ κοντὰ θὰ εἴμαστε στὸ τέλος, οἱ ἄνθρωποι θὰ γίνονται πιὸ ψυχροὶ καὶ σκληροί. Μὲ τὴν ἄνθιση τῆς ἀνομίας, ψύχεται ἡ ἀγάπη. Τὸ βασικὸ γιὰ τὸν χριστιανὸ εἶναι ἡ ἀγάπη. Γι᾿ αὐτὸ ἐμεῖς πρέπει ν᾿ ἀπαντοῦμε μὲ ἀγάπη στὴν ψυχρότητα καὶ σκληρότητα τοῦ κόσμου αὐτοῦ».
ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
^
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.