Πρόλογος
Στήν κορυφή τῶν ἁγίων µορφῶν τοῦ χριστιανισµοῦ, πιό ψηλά ἀπ’ ὅλους τούς ὁσίους καί ὀµολογητές, τούς πατέρες καί µάρτυρες, τούς προφῆτες καί ἀποστόλους, ἀλλά καί ἀπό τούς ἀγγέλους ἀκόµη βρίσκεται ἡ ὁλόλαµπρη µορφή τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, ἀφοῦ αὐτή εἶναι ἡ «Τιµιωτέρα τῶν Χερουβείµ καί ἐνδοξοτέρα τῶν Σεραφείµ».
Ἡ Παναγία µας ὑπῆρξε ἡ «εὐλογηµένη ἐν γυναιξίν», τό ἐκλεκτό δοχεῖο τοῦ Ἀχώρητου Θεοῦ, διότι:« τόν ἀχώρητον ἐν παντί, ἐχώρεσεν ἐν γαστρί» καί ἔγινε «πλατυτέρα τῶν οὐρανῶν».
Ἡ µοναδική αὐτή τιµή πού ἔκαµε ὁ πανάγαθος Θεός στή Θεοτόκο Μαρία προκαλεῖ ἔκπληξη στόν κάθε καλοπροαίρετο ἑρευνητή τῆς προσωπηκότητάς της. Καί προβάλλει µόνο του τό ἐρώτηµα: Γιατί ὁ Πάνσοφος Θεός προτίµησε τήν ταπεινή Μαρία ἀπό τόσες ἄλλες νέες γυναῖκες; Τί τό ἰδιαίτερο καί ξεχωριστό εἶχε αὐτή ἀπό τίς ἄλλες;
Γιατί ὁ Ἀρχάγγελος Γαβριήλ προσπέρασε τά µέγαρα, καί τ’ ἄλλα ἀρχοντικά τῶν διαφόρων φηµισµένων µεγαλουπόλεων καί κατευθύνθηκε στό φτωχικό σπίτι τῆς ἄσηµης πολίχνης Ναζαρέτ;
Τήν ἀπάντηση στό ἐρώτηµα αὐτό µᾶς τή δίνει ἡ προσφώνηση τοῦ Ἀρχαγγέλου: «Χαῖρε κεχαριτωµένη Μαρία...». Φορτωµένη χάριτες, περιβόλι τῶν ἀρετῶν ἡ καρδιά της, ἦταν ἡ διαλεκτή ἀνάµεσα στίς διαλεκτές.
Οἱ ἀρετές τῆς Παναγίας µας ἔφεραν τόν Ὑιστο Θεό στή γῆ γιά νά σώσει τόν κόσµο. Κανένας ἄλλος ἀπόγονος τῆς Εὔας δέν εὐεργέτησε τόσο τήν ἀνθρωπότητα, ὅσο ἡ στοργική Αὐτή Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Ὑπόφερε αὐτή καί ταλαιπωρήθηκε γιά τή σωτηρία ὁλόκληρης τῆς ἀνθρωπότητας.
Γνωρίζει ὅµως ὁ πολύς κόσµος ποιά ὑπῆρξεν ἡ Θεοτόκος, ποιές οἱ προτυπώσεις της στήν Π. ∆ιαθήκη, ποιά ἡ ζωή καί ἡ ἀποστολή της, ποιές οἱ συκοφαντίες ἐναντίον της ἀπό τούς ἐχθρούς τῆς ὀρθόδοξης πίστης µας; Τό πρόσωπο τῆς Θεοτόκου εἶναι αὐτό πού τόσο ἀγαποῦµε, ἀλλά καί τόσο ἀ- γνοοῦµε.
Βέβαια, « τό µέγα τῆς Θεοτόκου µυστήριον καί διανοίας καί γλώσσης ἐστίν ἁνώτερον» σηµειώνει ὁ ἅγιος Βασίλειος Σελευκείας. Ἀλήθεια ποιός νοῦς, ὅσο ἰδιοφυής κι’ ἄν εἶναι, µπορεῖ νά ὑµνήσει ἐπάξια τό µεγαλεῖο τῆς Παναγίας; Ποιά πέννα ὅσο δόκιµη κι’ ἄν εἶναι µπορεῖ νά περιγράψει τήν ψυχική ὀµορφιά Ἐκείνης, πού ἔγινε ἡ Μητέρα τοῦ Παντοκράτορα Θεοῦ;
Ὁ ταπεινός πρεσβύτης τοῦ Θεοῦ, ὁ σεβαστός π. Χαράλαµπος Νεοφύτου προσπαθεῖ φιλότιµα, µέ τή µικρή αὐτή µελέτη του, νά δώσει ἀπαντήσεις καί νά φωτίσει τίς διάφορες πτυχές τῆς προσωπικότητας τῆς Παναγίας. Ἡ ἐργασία αὐτή δέν ἔχει ἐπιστηµονικές ἀξιώσεις. Ἔχει τό χαρακτήρα λαϊκῆς δογµατικῆς καί ἀπευθύνεται στό εὑρύ κοινό.
Πιστεύω ὅτι οἱ εὐσεβεῖς ἀναγνώστες θά ὠφελειθοῦν ἀπό τή µελέτη τοῦ µικροῦ αὐτοῦ βιβλίου, θά ἀγαπήσουν περισσότερο τήν Παναγία µας καί θά προστρέξουν µέ µεγαλύτερη εὐλάβεια σ’ Αὐτή γιά νά ζητήσουν τή χάρη, τή προστασία καί βοήθειά Της.
Στέλιος Θεοφάνους Θεολόγος
Εισαγωγή
Ἡ ἁγία Γραφή ἐλάχιστες πληροφορίες µᾶς δίνει γύρω ἀπό τή ζωή τῆς Παρθένου, τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου µας. Οἱ Εὐαγγελιστές, ἀναφέρουν µόνον ἐκεῖνα τά γεγονότα πού ἔχουν σχέση µέ τό µεγάλο µυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσµου καί παραλείπουν νά µᾶς ἐνηµερώσουν γι- ά τίς διάφορες πτυχές τῆς ζωῆς της. Γιά τό λόγο αὐτό ἡ Ἐκκλησία, προκειµένου νά ἐνηµερώσει τούς πιστούς της γιά τίς διάφορες πτυχές τῆς ζωῆς τῆς Παρθένου Μαρίας, ἔστρεψε τήν προσοχή της στίς διάφορες παραδόσεις τῆς ἐποχῆς πού ἔζησε ἡ Παρθένος.
Οἱ πηγές αὐτές εἶναι τά λεγόµενα «Ἀπόκρυφα». Κυρίως χρησιµοποίησε τό «Πρωτοευαγγέλιο» τό λεγόµενο « τοῦ Ἰακώβου». Τά κείµενα αὐτά, ἄν καί στεροῦνται «κανονικότητας», ἐντούτοις παρέχουν πολλά στοιχεῖα πού ρίχνουν φῶς στά διάφορα στάδια τῆς ζωῆς τῆς Παρθένου Μαρίας. Τά στοιχεῖα αὐτά χαρακτηρίζονται ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Καλλίνικο, σάν «µαργαριτάρια σκεπα- σµένα ἀπό σκουπίδια»: «Γνωρίζω ὅτι εἰς τά σελί- δας τῶν ἀποκρύφων ὡς µαργαρῖται ὑπό σκύβαλα γεράσµιαι τινές πανάρχαιαι παραδόσεις εἶναι ἐντεθαµµέναι, ταύτας δέ καί ἡ µεσῆλιξ κατ’ ἀνατολάς καί δυσµάς Ἐκκλησία, ἀπεδέχθη οἰκοδοµῆσαι ἐπ’ αὐτῶν...ὁλόκληρον τόν Θεοµητορικόν κύκλο της τόν ἀποτελοῦντα ἀναπόσπαστο τµῆµα τῆς λατρείας της». Αὐτά τά µαργαριτάρια, ἡ Ἐκκλησία ἀνέσυρε, τά καθάρισε καί σύµφωνα µ’ αὐτά ἔκτισε ὅλο τό θεοµητορικό κύκλο τῶν ἑορτῶν.
Αὐτή τή µεµαρτυρηµένη συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας µας θά ἀκολουθήσοµε σ’ αὐτή τή µικρή προσπάθειά µας, γιά νά παρουσιάσοµε στούς ἁπλούς χριστιανούς µας τά διάφορα στάδια καί γεγονότα τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας µας, γιά νά τήν ἔχουν παράδειγµα καί νά µιµοῦνται τή συµπεριφορά της κατά τίς διάφορες περιστάσεις, χαρούµενες καί θλιµµένες, ἀλλά καί νά τήν ὑπερασπίζονται σωστά ἐνώπιον τῶν αἱρετικῶν πού τή συκοφαντοῦν ἀσύστολα.
Χαραλάµπους Νεοφύτου Πρεσβυτέρου
Η Παρθένος Μαρία καρπός θερμής προσευχής
Προτυπώσεις τής Παρθένου στήν Παλαιά Διαθήκη
Η σύλληψη και η γέννηση τής Παρθένου
Τά εισόδια τής Παρθένου στο Ναό
Η μνηστεία τής Παρθένου
Ο Ευαγγελισμός τής Θεοτόκου
Η επίσκεψη στήν Ορεινή
Υπόνοιες κλεψιγαμίας
Η γέννηση του Χριστού
Τό τέλος τής Παρθένου
Η Παναγία στούς Ουρανούς
Η αλήθεια γιά τόν όρο Θεοτόκος
Η αειπαρθενία τής Θεοτόκου
Οι αδελφοί του Κυρίου
Αντί επιλόγου
Η Θεοτόκος και το μυστήριο του Σταυρού
Συνήθως, κατά την περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, η Εκκλησία εστιάζει την προσοχή της στο πρόσωπο του Χριστού. Πρόκειται για το πρόσωπο το οποίο κατέχει την κεντρικότερη θέση στο μυστήριο της Θείας Οικονομίας., και τούτο είναι ευνόητο, εάν αναλογισθεί κανείς ότι ο Υιός, το δεύτερο πρόσωπο της Αγίας και Ομοουσίου Τριάδος, είναι ο κατ’ εξοχήν εκφραστής της κοινής, φυσικής ενέργειας της Θεότητας με την οποία ο άνθρωπος και ο κόσμος ανακαινίζονται, μεταποιούνται, μεταμορφώνονται. Ο Υιός, δηλαδή ο Σαρκωμένος Λόγος, κάνει πραγματική τη δυνατότητα θεώσεως των προσώπων της κοινωνίας, μια δυνατότητα που ο δημιουργός δίνει για δεύτερη φορά στο δημιούργημα. Η πραγματικότητα της σάρκωσης του Λόγου αποτελεί τη στέρεη βάση της πραγματικότητας της Εκκλησίας και συνεπώς της πραγματικότητας της σωτηρίας. Η αληθινή σωτηρία, με άλλα και απλούστερα λόγια, προϋποθέτει τον αληθινό λυτρωτή και τούτον συναντά η Εκκλησία μας στο πρόσωπο του σαρκωμένου Λόγου.
Η Ενδοξωτέρα θνήσκει
« Μετέστη προς την ζωήν »
H ταπεινή Κόρη της Ναζαρέτ, η αειπάρθενος Μαριάμ, αξιώθηκε να ζήσει την τιμιότερη ζωή, που έζησε ποτέ άνθρωπος! Γιατί μόνη Αυτή «εν γυναιξί» εξελέγη για να προσφέρει στον ενανθρωπήσαντα Υιό και Λόγο του Θεού τις μητρικές Της υπηρεσίες! Απέβη έτσι το Πρόσωπο της ευδοκίας αυτής της Αγίας Τριάδος! Κατέστη όντως το πιο κοντινό και στενό Πρόσωπο που συνεδέθη ποτέ με τον Κύριο του παντός!
Πρώτη Αυτή πληροφορή- θηκε από τον αρχάγγελο Γαβριήλ για τη θεία υπόσταση του μέλλοντος να γεννηθεί εξ αυτής υπερφυώς, ότι δηλαδή θα είναι ο Υιός του Θεού. Και πρώτη Αυτή άκουσε από το αρχαγγελικό στόμα το όνομα, το όποιο θα είχε ως άνθρωπος: « Καί καλέσεις τό ὄνομα αὐτοῦ Ἰησοῦν » ( Λουκ. α', 31).
Θεοτόκος χριστολογική και σωτηριολογική έννοια
Ἕνας γέροντας τῆς ὀρθοδόξου παραδόσεώς μας ἔλεγε ὅτι θά πρέπει νά θέτουμε "φυλακήν τῷ στόματι ἡμῶν", ὅταν μιλοῦμε γιά τά "ὑπέρ ἔννοιαν" μυστήρια τοῦ Χριστοῦ. Πολύ δέ περισσότερο, ὀφείλουμε νά ἱστάμεθα μέ τόν προσήκοντα σεβασμό, ὅταν καλούμεθα νά μιλήσουμε γιά τό ὑπερφυές "μυστήριο τῶν μυστηρίων" τοῦ Χριστοῦ, γιά τήν Ὑπερευλογημένη Θεοτόκο καί Ἀειπάρθενο Μητέρα Του. Ἀναφορικά μέ τό ὄντως "μέγα τῆς Θεοτόκου μυστήριον", θά μπορούσαμε, μαζί μέ ὅλο τό πλήρωμα τῆς Ἐκκλησίας, καί ἐμεῖς μέ ζέουσα προσευχητική διάθεση νά ἐπαναλάβουμε τά λόγια τοῦ ὑμνωδοῦ: "Τείχισόν μου τάς φρένας Σωτήρ μου· τό γάρ τεῖχος τοῦ κόσμου ἀνυμνῆσαι τολμῶ, τήν ἄχραντον Μητέρα σου· ἐν πύργῳ ρημάτων ἐνίσχυσόν με, καί ἐν βάρεσιν ἐννοιῶν ὀχύρωσόν με. Σύ γάρ βοᾷς τῶν αἰτούντων πιστῶς τάς αἰτήσεις πληροῦν. Σύ οὖν μοι δώρησαι γλῶτταν, προφοράν, καί λογισμόν ἀκαταίσχυντον· πᾶσα γάρ δόσις ἐλλάμψεως παρά Σοῦ καταπέμπεται Φωταγωγέ, ὁ μήτραν οἰκήσας ἀειπάρθενον".
Εις την Πάνδοξον Κοίμησιν της Υπεραγίας Δεσποίνης ημών και Παναχράντου Θεοτόκου
Από τόσο λοιπόν παλαιά εγκωμιαζόταν. Αλλ’ επί πλέον το ότι η Παρθένος είναι ο καρπός των δημιουργημάτων και ότι αυτή ακριβώς είναι η αναφορά και σχέση της μακαρίας προς το υλικό σύμπαν, γίνεται φανερό από τα παραπάνω. Εφόσον δηλαδή σε όλη τη φύση καρπός είναι ό,τι τηνεπαναφέρει από την εξαφάνιση προς την οποία βαδίζει και την καθίστά και πάλι νέα με τη νέα ζωή της καρποφορίας, ποιος (στην περίπτωση της ανθρωπίνης φύσεως) ανέπλασε και αναγέννησε τους ανθρώπους; Από πού προήλθε η «καινή κτίση»; Ποιος άλλαξε ριζικά όλο το σύμπαν; Γιατί βέβαια είναι γεγονός ότι ο ουρανός δέχθηκε νέους αναγεννημένους πολίτες. Κι αυτούς τους μετέφερε από τη γη η Παρθένος!
«Επί σοι Χαίρει, Κεχαριτωμένη. Πάσα η κτίσις»
Φώτης Κόντογλου
(Η Κοίμησις της Θεοτόκου)
Ελληνική Δημιουργία, τ. 37, 1949
«Ως εμψύχω Θεού κιβωτώ ψαυέτω μηδαμώς χειρ αμυήτων. χείλη δε πιστών τη Θεοτόκω ασιγήτως φωνήν του αγγέλου αναμέλποντα, εν αγαλλιάσει βοάτω: Όντως ανωτέρα πάντων υπάρχεις, Παρθένε αγνή». «Εσένα που είσαι ζωντανή κιβωτός του Θεού, ας μη σε αγγίζει ολότελα χέρι άπιστο, αλλά χείλια πιστά ας ψάλλουνε δίχως να σωπάσουνε τη φωνή του αγγέλου (ο υμνωδός θέλει να πει τη φωνή του αρχαγγέλου Γαβριήλ, που είπε «ευλογημένη συ εν γυναιξί») κι ας κράζουνε: «Αληθινά, είσαι ανώτερη απ’ όλα Παρθένε αγνή».
Θεοτόκος - Η Πλατυτέρα των Ουρανών
Ο Αύγουστος είναι ο μήνας της Παναγίας! Όσο κι αν περιλαμβάνει αυτός ο μήνας και μια μεγάλη δεσποτική εορτή -τη Μεταμόρφωση του Χριστού- ο Αύγουστος είναι ο κατ' εξοχήν θεομητορικός μήνας του χρόνου. Ακόμη πιο πολύ κι από τον Μάρτη, τον μήνα του Ευαγγελισμού. Γιατί δεν είναι μόνο η γιορτή, η Κοίμηση της Παναγίας στις 15 Αυγούστου, που χρωματίζει όλο τον μήνα. Είναι προπάντων ολόκληρο το πριν από την Κοίμηση δεκαπενθήμερο: Οι καθημερινές Παρακλήσεις στην εικόνα της Παναγίας με την κατάνυξη και τη συντριβή τους. Η νηστεία, η πιο φιλάνθρωπη όλου του χρόνου, μιας και δεν λείπουν τα παντοειδή φρούτα και λαχανικά. Τα μελτέμια που προϊδεάζουν για τον επερχόμενο χειμώνα και κάνουν πιο ποθητή τη μητρική αγκαλιά... Ακόμη ηχεί πένθιμα στ' αυτιά μου η δειλινή ικεσία του χριστιανού ποιητή Μ. Μουντέ:
Έλα σαν Αυγουστιάτικο μελτέμι
προτού οι εφτά πληγές σφραγίσουνε το τέλος....
Ύμνοι και τροπάρια της Παναγιάς
Εις την Κοίμησιν της Θεοτόκου
Ω, τι παράδοξο θαύμα! Η πηγή της ζωής σε μνήμα αποθέτεται, κι’ ο τάφος σκάλα γίνεται που πάγει στον ουρανό.Ευφραίνου Γεθσημανή, η αγιασμένη εκκλησιά της Θεοτόκου. Ας κράξουμε οι πιστοί, έχοντες τον Γαβριήλ για ταξίαρχο: Κεχαριτωμένη, χαίρε, με σένα είναι ο Κύριος, που δωρίζει στον κόσμο με σένα το μέγα έλεος.
Τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἐπιφανίου Κύπρου
ἐπισκόπου πόλεως Κωνσταντίας, τῆς Κυπριωνήσου
Ἐγκώμιον εἰς τὴν Παναγίαν Θεοτόκον
Τὰς ἐκλαμπούσας μαρμαρυγὰς τῆς Θεοτόκου ἀκτῖνας φοβερὰς καὶ ἀκαταλήπτους δυνάμεις, οὐρανοῦ καὶ γῆς οἰκουμένης μυστήριον, θαῦμα, ἱλαστήριον φράσας ὁ τάλας ἐγώ, εἰς ἀκριβεστέραν ἔννοιαν ὁ τῆς καρδίας μου ἔνδον σκιρτήσας λογισμὸς βαθείας μνήμης, καὶ ὑψηλοτάτης θεωρίας πειρώμενος φέρειν τὸ θαῦμα, τρόμος καὶ φόβος πολὺς καὶ δεινὸς συνέσχε με, ὦ ἀγαπητοί. Ἡ γὰρ μνήμη τῆς φρικτῆς θεωρίας, ἔντρομον τὴν ψυχήν μου, καὶ φρικώδη τὴν καρδίαν ἐνέγκασα οὐ μετρίως ἐτιμώρησεν, ἀλλὰ δυνατῶς ἐβασάνισεν. Ἐπιπλήττει γάρ μου τὸν νοῦν, τῆς μεγίστης θεωρίας ἡ μνήμη, ὡς ἀκαταλήπτου μυστηρίου, τὸ λέγειν οὐκ ἰσχύουσα
Στο πάθος του Κυρίου και στο θρήνο της Θεοτόκου
Ρωμανός ο Μελωδός
Οίκος 7.
ΕΠΕΙΤ' ΑΠ' ΑΥΤΑ τα λόγια
η πάναγνη μητέρα σ' αυτόν που ανέκφραστα απ' αυτήν
εσαρκώθη κι εγεννήθηκε,
με πιο πολύ
τυραγνισμένη την ψυχή,
έτσι εφώναζε:
Τι μου λες, παιδί μου,
«τι τις άλλες τις γυναίκες
τις θες μαζί σου»;
Κι όμως αυτές σε είχαν σα γιο στην κοιλιά,
καθώς εγώ στη μήτρα
και σου 'δωσα απ' τα στήθη μου το γάλα.
Πώς λοιπόν θέλεις τώρα
να μη σε κλάψω, γιε μου,
που άδικον θάνατο
τρέχεις για να βρής
κι ας ανάστησες νεκρούς,
εσύ ο γιος κι ο Θεός μου;
Τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἐπιφανίου Κύπρου
ἐπισκόπου πόλεως Κωνσταντίας, τῆς Κυπριωνήσου
Ἐγκώμιον εἰς τὴν Παναγίαν Θεοτόκον
Τὰς ἐκλαμπούσας μαρμαρυγὰς τῆς Θεοτόκου ἀκτῖνας φοβερὰς καὶ ἀκαταλήπτους δυνάμεις, οὐρανοῦ καὶ γῆς οἰκουμένης μυστήριον, θαῦμα, ἱλαστήριον φράσας ὁ τάλας ἐγώ, εἰς ἀκριβεστέραν ἔννοιαν ὁ τῆς καρδίας μου ἔνδον σκιρτήσας λογισμὸς βαθείας μνήμης, καὶ ὑψηλοτάτης θεωρίας πειρώμενος φέρειν τὸ θαῦμα, τρόμος καὶ φόβος πολὺς καὶ δεινὸς συνέσχε με, ὦ ἀγαπητοί. Ἡ γὰρ μνήμη τῆς φρικτῆς θεωρίας, ἔντρομον τὴν ψυχήν μου, καὶ φρικώδη τὴν καρδίαν ἐνέγκασα οὐ μετρίως ἐτιμώρησεν, ἀλλὰ δυνατῶς ἐβασάνισεν. Ἐπιπλήττει γάρ μου τὸν νοῦν, τῆς μεγίστης θεωρίας ἡ μνήμη, ὡς ἀκαταλήπτου μυστηρίου, τὸ λέγειν οὐκ ἰσχύουσα. Τίς γὰρ ἱκανὸς τοιοῦτο φρᾶσαι μυστήριον; ποῖον δὲ φθέγξασθαι στόμα, ἢ ποία γλῶσσα λαλήσει, Λέληθεν, εἰπεῖν οὐκ ἰσχύει. Νῦν δὲ τολμήσω περὶ τῆς μόνης Θεοτόκου καθ᾿ ὃ καταλαμβάνω· καὶ πάλιν φοβοῦμαι. Οὐκ ἔχω γλῶτταν ἀξίως εἰπεῖν τὰ λίαν μεγάλα. Ἰσχνόωνος γὰρ καὶ βραδύγλωσσος, καὶ οὐκ εὔλαλος ὑπάρχω, ἵν᾿ οὕτως εἴπω, περὶ τῆς μεγαλωνύμου καὶ ὁσίας καὶ ἀπειρογάμου καὶ θεοτόκου Μαρίας, μητρὸς τοῦ Κυρίου·
Εὐχὴ ἐξομολογητικὴ εἰς τὴν ὑπεραγίαν Θεοτόκον
Ἁγίου Γρηγορίου Παλαμᾶ
Νεοελληνικὴ ἀπόδοσις: Βασίλειος Σκιαδᾶς, θεολόγος
Παρθένε Δέσποινα Θεοτόκε, ἡ τὸν Θεὸν Λόγον κατὰ σάρκα γεννήσασα, οἶδα μέν, οἶδα, ὅτι οὐκ ἔστιν εὐπρεπές, οὐδὲ ἄξιον ἐμὲ τὸν οὕτω πανάσωτον εἰκόνα καθαρὰν σοῦ τῆς ἁγνῆς, σοῦ τῆς ἀειπαρθένου, σοῦ τῆς σῶμα καὶ ψυχὴν ἐχούσης καθαρὰ καὶ ἀμόλυντα, ὀφθαλμοῖς μεμολυσμένοις ὁρᾶν καὶ χείλεσιν ἀκαθάρτοις καὶ βεβήλοις περιπτύσσεσθαι, ἢ παρακαλεῖν. Δίκαιον γάρ ἐστιν ἐμὲ τὸν οὕτω πανάσωτον ὑπὸ τῆς σῆς καθαρότητος μισεῖσθαι καὶ βδελύττεσθαι· πλήν, ἐπειδήπερ διὰ τοῦτο γέγονεν ὁ Θεός, ὃν ἐγέννησας, ἄνθρωπος, ὅπως καλέσῃ τοὺς ἁμαρτωλοὺς εἰς μετάνοιαν, θαρρῶν κἀγὼ προσέρχομαί σοι μετὰ δακρύων δεόμενος.
Γεώργιος Θ. Ζώρας
Η Παναγία εις την Νεοελληνικήν Ποίησιν
Ελληνική Δημιουργία, αρ. 61, 1950
Ασχολούμενος άλλοτε με το θέμα της Παναγίας και της συλλογής «Άνθη ευλαβείας» (1) έγραφα ότι, η Παρθένος, η γλυκεία μήτηρ του Θεανθρώπου, σύμβολον αγιωσύνης και αγνότητος, αλλά ταυτοχρόνως και μητρικής αγάπης και πόνου, απετέλεσεν εις όλας τας εποχάς θέμα ιδιαιτέρως προσφιλές εις τους ποιητάς, από των πρώτων χριστιανικών χρόνων μέχρι της εποχής μας, και εις την ορθόδοξον Ανατολήν και εις την καθολικήν Δύσιν.
Εις την φιλολογίαν αυτήν, την πρώτην θέσιν κατέχει αναμφιβόλως η βυζαντινή υμνογραφία. Ουδέποτε άλλοτε η μορφή της Θεοτόκου εύρε τόσον υψηλόν, τόσον λυρικόν και τόσον εμπνευσμένον από βαθυτάτην πίστιν ύμνον:
Χαίρε, δι’ ης η χαρά εκλάμψει,
Χαίρε, δι’ ης η αρά εκλείψει…
Χαίρε, ύψος δυσανάβατον ανθρωπίνοις λογισμοίς,
Χαίρε, βάθος δυσθεώρητον και αγγέλων οφθαλμοίς…
Η ΘΕΟΤΟΚΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ
Χρυσοστόμου Α. Σταμούλη, Καθηγητού Πανεπιστημίου,
Η Παρθένος Μαρία είναι ο ναός ο ακατάλυτος και άγιος, στον οποίο σκήνωσε ο Λόγος. Είναι το χωρίον του αχωρήτου. Είναι ακόμη η χωρήσασα τον αχώρητον «εν μήτρα αγία παρθενική». Συνεπώς, η θεολογική ταύτιση Θεοτόκου και Εκκλησίας, που συχνά ακούμε στα κείμενα των Πατέρων της Εκκλησίας, οδηγεί στην ανέρευση και ανάδειξη της θεολογικής αλήθειας σύμφωνα με την οποία η Εκκλησία είναι χωρίον ή χώρα του αχωρήτου και πλατυτέρα των ουρανών. ’λλωστε, όπως ορθά έχει υπογραμμίσει ο μακαριστός Επίσκοπος Κοζάνης Διονύσιος Ψαριανός, «η πλατυτέρα, ζωγραφουμένη εις το ημιθόλιον της κόγχης του ιερού βήματος, μετά του Ιησού Χριστού, τούτο ακριβώς συμβολίζει: την Εκκλησία μετά του Ιησού Χριστού εν τω μέσω αυτής».
Λόγος εις την Κοίμησιν της Θεοτόκου
Ηλίας Μηνιάτης
Παρέστη η βασίλισσα εκ δεξιών σου, εν ιματισμώ
διαχρύσω περιβεβλημένη, πεποικιλμένη.
Αυτή είναι η πλέον ζωντανή και πρεπώδης εικών της μεταστάσης εις ουρανόν Θεομήτορος.οπού εζωγράφισε με θεοκίνητον κάλαμον ο Προφητάναξ· και προς την θεωρίαν της εικόνος ταύτης προσκαλώ σήμερον τα όμματα της ευλαβούς σας διανοίας, ω φιλέορτον σύστημα.
Ἡ ἁγία Γραφή ἐλάχιστες πληροφορίες µᾶς δίνει γύρω ἀπό τή ζωή τῆς Παρθένου, τῆς Παναγίας Μητέρας τοῦ Κυρίου µας. Οἱ Εὐαγγελιστές, ἀναφέρουν µόνον ἐκεῖνα τά γεγονότα πού ἔχουν σχέση µέ τό µεγάλο µυστήριο τῆς σωτηρίας τοῦ κόσµου καί παραλείπουν νά µᾶς ἐνηµερώσουν γι- ά τίς διάφορες πτυχές τῆς ζωῆς της. Γιά τό λόγο αὐτό ἡ Ἐκκλησία, προκειµένου νά ἐνηµερώσει τούς πιστούς της γιά τίς διάφορες πτυχές τῆς ζωῆς τῆς Παρθένου Μαρίας, ἔστρεψε τήν προσοχή της στίς διάφορες παραδόσεις τῆς ἐποχῆς πού ἔζησε ἡ Παρθένος.
Οἱ πηγές αὐτές εἶναι τά λεγόµενα «Ἀπόκρυφα». Κυρίως χρησιµοποίησε τό «Πρωτοευαγγέλιο» τό λεγόµενο « τοῦ Ἰακώβου». Τά κείµενα αὐτά, ἄν καί στεροῦνται «κανονικότητας», ἐντούτοις παρέχουν πολλά στοιχεῖα πού ρίχνουν φῶς στά διάφορα στάδια τῆς ζωῆς τῆς Παρθένου Μαρίας. Τά στοιχεῖα αὐτά χαρακτηρίζονται ἀπό τόν Κωνσταντῖνο Καλλίνικο, σάν «µαργαριτάρια σκεπα- σµένα ἀπό σκουπίδια»: «Γνωρίζω ὅτι εἰς τά σελί- δας τῶν ἀποκρύφων ὡς µαργαρῖται ὑπό σκύβαλα γεράσµιαι τινές πανάρχαιαι παραδόσεις εἶναι ἐντεθαµµέναι, ταύτας δέ καί ἡ µεσῆλιξ κατ’ ἀνατολάς καί δυσµάς Ἐκκλησία, ἀπεδέχθη οἰκοδοµῆσαι ἐπ’ αὐτῶν...ὁλόκληρον τόν Θεοµητορικόν κύκλο της τόν ἀποτελοῦντα ἀναπόσπαστο τµῆµα τῆς λατρείας της». Αὐτά τά µαργαριτάρια, ἡ Ἐκκλησία ἀνέσυρε, τά καθάρισε καί σύµφωνα µ’ αὐτά ἔκτισε ὅλο τό θεοµητορικό κύκλο τῶν ἑορτῶν.
Αὐτή τή µεµαρτυρηµένη συνείδηση τῆς Ἐκκλησίας µας θά ἀκολουθήσοµε σ’ αὐτή τή µικρή προσπάθειά µας, γιά νά παρουσιάσοµε στούς ἁπλούς χριστιανούς µας τά διάφορα στάδια καί γεγονότα τῆς ζωῆς τῆς Παναγίας µας, γιά νά τήν ἔχουν παράδειγµα καί νά µιµοῦνται τή συµπεριφορά της κατά τίς διάφορες περιστάσεις, χαρούµενες καί θλιµµένες, ἀλλά καί νά τήν ὑπερασπίζονται σωστά ἐνώπιον τῶν αἱρετικῶν πού τή συκοφαντοῦν ἀσύστολα.
Χαραλάµπους Νεοφύτου Πρεσβυτέρου
-------------------------------------------------------------------------------------------------------
Περιεχόμενα
Εισαγωγή
Πρόλογος
Η Παρθένος Μαρία καρπός θερμής προσευχής
Προτυπώσεις τής Παρθένου στήν Παλαιά Διαθήκη
Η σύλληψη και η γέννηση τής Παρθένου
Τά εισόδια τής Παρθένου στο Ναό
Η μνηστεία τής Παρθένου
Ο Ευαγγελισμός τής Θεοτόκου
Η επίσκεψη στήν Ορεινή
Υπόνοιες κλεψιγαμίας
Η γέννηση του Χριστού
Τό τέλος τής Παρθένου
Η Παναγία στούς Ουρανούς
Η αλήθεια γιά τόν όρο Θεοτόκος
Η αειπαρθενία τής Θεοτόκου
Οι αδελφοί του Κυρίου
Αντί επιλόγου
Η ΘΕΟΜΗΤΩΡ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ, ΤΗΝ ΠΙΣΤΙΝ, ΤΗΝ ΛΑΤΡΕΙΑΝ
π. Κωνσταντινου Παπαθεοδωρου Πρωτοπρεσβυτέρου
Τὸ Ἱερὸν πρόσωπον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, τῆς Μητέρας τοῦ Θεοῦ καὶ Μητέρας ὅλων τῶν χριστιανῶν, τὸ ὁποῖον ὑμνεῖται ἀπὸ χείλη Ἀγγέλων καὶ ἀνθρώπων, ὑπῆρξεν ἀνέκαθεν σεβαστὸν καὶ ἄξιον πάσης τιμῆς καὶ προσκυνήσεως, ἰδιαιτέρως εἰς τὴν Ἀνατολήν.
Κατὰ καιρούς, ἐγράφησαν ἄπειρα βιβλία μὲ σκοπὸ νὰ σκιαγραφήσουν τὸ ἱερὸν πρόσωπον τῆς Θεομήτορος καὶ νὰ ἐξυμνήσουν τὸ μεγαλεῖον καὶ τὴν δόξαν αὐτῆς. Ἐγράφησαν ὅμως καὶ βιβλία ἐχθρικά, ποὺ θέλησαν νὰ σπιλώσουν τὸ ὑπὲρ πᾶν ὄνομα μεταξὺ τῶν γυναικείων ὀνομάτων τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης. Ὄνομα ποὺ ἔπαιξε σημαντικότατον ρόλον διὰ τὴν σωτηρίαν τῆς ἀνθρωπότητος.
Παρὰ τὰς προσπαθείας των, ὄχι μόνον δὲν ἠμπόρεσαν νὰ ἐπιτύχουν κάτι, ἀλλὰ ἔδωσαν τὴν ἀφορμὴν νὰ γραφοῦν ἀκόμη περισσότερα βιβλία διὰ τὸ ὑπέρλαμπρον πρόσωπον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου, καὶ νὰ ἀποδοθοῦν εἰς αὐτὴν περισσότεραι τιμαὶ καὶ νὰ ὑμνηθῆ τὸ ὄνομά της ἀπὸ ὑμνογράφους καὶ ποιητάς, ἀπὸ ἐπιστήμονας ἀληθινοὺς καὶ συνετοὺς κάθε κλάδου ἐπιστήμης, Θεολόγους, Ρήτορας, Φιλολόγους, Μαθηματικούς, Ἀστρονόμους, Μηχανικούς, Φυσικοὺς κ.λπ. Ἕκαστος ἐξ αὐτῶν ἀπέδωσε ξεχωριστοὺς χαρακτηρισμούς, ὅπως ἤρμοζε πράγματι εἰς τὸ Ἱερὸν πρόσωπον τῆς Θεομήτορος. Καὶ εἶναι ἄξιον λόγου πῶς ἄνθρωποι ἀσχολούμενοι μὲ τὰ ἐπιστημονικὰ φαινόμενα ἀποδίδουν μετὰ σεβασμοῦ τοιούτους χαρακτηρισμοὺς εἰς τὸ ὑπέρλαμπρον πρόσωπον τῆς Θεομήτορος.
Η Θεομήτωρ στην Ιστορία την Πίστη την Λατρεία
Ο Ιδιωτικός βίος της Θεομήτορος
Ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου
Η Θεοτόκος εμπρός εις τον Εσταυρωμένον Ιησούν
Η Κοίμησις της Θεοτόκου
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.