3 Η ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΛΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

3 Η ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΟΛΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ

Άφοΰ οι Πατέρες άποτελοΰν τή γνησιώτερη έκφραση τής θεολογίας τής Εκκλησίας, έπεται ότι ό τρόπος μέ τόν όποιο θεολογούσαν είναι καί ό γνησιώτερος, αύτός πού κυ¬ρίως άρμόζει στή φύση τής 'Εκκλησίας. Συχνά οί Πατέρες χαρακτηρίζονται π.χ. ώς έρμηνευτές τής Γραφής, ιστορικοί τής Εκκλησίας ή τών θεολογικών διαμαχών, ιστορικοί τών αιρέσεων, δογματικοί καί άντιρρητικοί. Ή άλήθεια όμως είναι ότι κάθε Πατήρ—τό τονίσαμε πολλές φορές—άντιμε- τώπιζε βασικά τή θεολογική κρίση τής έποχής του καί οι¬κοδομούσε τούς πιστούς. Δέν είχε σκοπό τήν έρμηνεία, τήν ιστορία ή τή δογματική. Άλλά πρός έπιτέλεση τοΰ έργου του χρησιμοποιούσε ώς θεμέλιο άσφαλές τή Γραφή, άναλύοντάς την, έρμηνεύοντάς την, πρός διαλεύκανση ειδικού θεο¬λογικού θέματος ή πρός οικοδομή γενικά τών πιστών.

Μέ τόν ίδιο τρόπο οί Πατέρες έπεξεργάζονταν τή θεολογική προσφορά τών προγενέστερων Πατέρων, έπιχειροΰσαν ύπο- τυπώδη σύνθεση τής διδασκαλίας τής Εκκλησίας. Μέ κέντρο κάποιο επίμαχο έποχικό πρόβλημα εξέφραζαν μέ τά γλωσσι¬κά καί φιλοσοφικά μέσα ή μέτρα τής έποχής τή θεολογία τους, άλλά δέν είχαν ποτέ σκοπό νά συντάξουν δογματική, όπως γνωρίζομε αύτή σήμερα. Επίσης οί Πατέρες έγραψαν πρός άνατροπή τής θεολογίας τών κακοδόξων καί αιρετικών τής έποχής τους, άλλά δέν έκαμαν ποτέ κύριο έργο τους τήν ανατροπή όλων τών προγενέστερων αιρέσεων, διότι αύτές είχαν ήδη άνατραπή. 'Αντιρρητικό καθαρά έργο άσκησαν ώρισμένοι μόνο έκκλησιαστικοί συγγραφείς (π.χ. ό Έπιφάνιος Σαλαμίνας Κύπρου + 403) πού έδωσαν περιληπτικά τά έπι- χειρήματα τών παλαιοτέρων θεολόγων, μέ τά όποια έδειξαν τήν κακοδοξότητα τών γνωστών πλέον αιρέσεων. 'Ακόμη τό γεγονός ότι ό 'Αθανάσιος άσχολήθηκε μέ τήν ιστορία τών συνόδων τής έποχής του, δέ σημαίνει ότι σκοπό είχε νά καλλιεργήση τήν ιστοριογραφία. Σκοπό είχε νά παρουσιάση διά τών πραγματικών γεγονότων τήν άλήθεια, γι' αύτό καί είναι θεολόγος παρά τήν προσφυγή του στήν έξιστόρηση. Ιστοριογράφοι ήσαν ό Εύσέβιος Καισαρείας, ό Σωζομενός καί άλλοι, πού δέν είναι όμως Πατέρες καί Διδάσκαλοι.

Ή φύση τής θεολογίας τών Πατέρων μας ύποχρεώνει νά τή θέσωμε στό κέντρο τής όλης θεολογίας, διότι άποτελεΐ κυριολεκτικά τή συνείδηση τής 'Εκκλησίας, τήν Τδια τήν πορεία καί τή ζωή τής 'Εκκλησίας. Οί σημερινοί κλάδοι τής θεολογικής έπιστήμης, όπως ή Δογματική, ή Ποιμαντική, ή 'Εκκλησ. 'Ιστορία, ή 'Ερμηνευτική, ή 'Ομιλητική, ή Ιστορία Δογμάτων δέ φωτίζουν ούτε όρίζουν τήν Πατρολογία, άλλά αύτοί φωτίζονται ή όρίζονται άπό τήν Πατρολογία. Καί τοΰτο διότι τό πάν στό χώρο τής 'Εκκλησίας δημιουργήθηκε διά τών Πατέρων, διότι ό θεός δημιουργεί καί κατευθύνει τήν 'Εκκλησία μέσω τών εκλεκτών αύτών όργάνων του. Είναι αύ- τονόητο λοιπόν ότι, έάν κανείς θέλη νά γνωρίση όρθά ό,τι σπουδαίο συντελέσθηκε στό χώρο τής 'Εκκλησίας, πρέπει άπαραίτητα νά γνωρίση τούς Πατέρες, τούς όποιους μελετά ή Πατρολογία. Αύτός είναι ό λόγος γιά τόν όποιο ή Πατρο¬λογία βρίσκεται στό κέντρο τής όλης θεολογικής έπιστήμης. Έάν αύτή έργάζεται σωστά, τότε γίνεται είδος πηγής γιά όλους τούς θεολογικούς κλάδους. Ή Πατρολογία πρέπει νά άναλύη διεξοδικά καί νά έρμηνεύη τούς Πατέρες όρθά (θεο¬λογία, μέθοδο...), ώστε ό έρμηνευτής, ό δογματικός, ό ίστο- ρικός, ό έρευνητής τής ποιμαντικής, δ κατηχητής και ό Ιερα¬πόστολος νά έχουν στή διάθεσή τους τή θεμελιώδη καί γνή¬σια Παράδοση, στήν όποία στηριζόμενοι νά προχωρήσουν τυχόν σέ νέες θεολογικές προσπάθειες, άνάλογα μέ τις συν¬θήκες καί τά δεδομένα τής έποχής τους. Ή διαδικασία καί θεώρηση αύτή εξασφαλίζει τή δυναμική συνέχεια τής Παρα¬δόσεως. "Οσο οί Πατέρες θά έκτιμοΰνται κατά τόν τρόπο αύτό καί όσο ή Πατρολογία θά πετυχαίνη τήν όρθή έρμηνεία τους, τόσο γνησιώτερη καί δυναμικώτερη όρθοδοξία θά έχωμε σέ όλες τις εκφάνσεις καί μορφές τής θεολογίας μας

Έν τούτοις δ απολογισμός τών πατρολογικών ερευνών σέ άναφορά μέ τά παραπάνω είναι σχεδόν άπογοητευτικός. Ή πατρολογία έ'χει γίνει σέ βαθ¬μό επικίνδυνο έπιστήμη κυρίως ίστορικοφιλολογική, γεγονός πού τήν έμπο- δίζει νά διαδραματίση πρωτεύοντα ρόλο στό χώρο τών θεολογικών έξελίξεων. Λησμονείται ότι δσο ή θεολογία δέν εμπνέεται άπό τις τολμηρές καί συγκλο¬νιστικές πτήσεις τών Πατέρων, θά έκλαμβάνη ώς γενναία θεολογικά βήματα ποικίλες διανοητικές επεξεργασίας, θά ύπερτιμά τά θύραθεν φιλολογικοφιλο- σοφικά επιτεύγματα, θά επηρεάζεται άπό αύτά σέ βαθμό επικίνδυνο, θά μέ¬νη μικρή καί δειλή, θά μεταβάλλεται σέ σχολαστικισμό κι ας θέλη νά έμφανί- ζεται προοδευτική καί τολμηρή.

Θά μπορούσαμε νά ύποστηρίξωμε οτι τό μεγαλύτερο κακό, πού έ'γινε στήν Πατρολογία άπό τά μέσα τοΰ περασμένου αίώνα, είναι δτι τήν καλλιέρ¬γησαν ώς έπιστήμη κυρίως ίστορικοφιλολογική, δπως άποδεικνύουν άκόμγ^ καί οί τίτλοι τών σχετικών εγχειριδίων.

Σελίδες 86 - 88

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-