ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ: Εκκλησιαστική Ιστορία

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑ (1430 - 1821)

Το 1430 ο σουλτάνος Μουράτ Β΄ , γενόμενος κύριος της Θεσσαλονίκης, προξένησε μεγάλες δηώσεις και καταστροφές, επί πολλάς διαρκεσάσας ημέρας. ΙΙρος τοις άλλοις κατεσκάφηκε ο τάφος του αγίου Δημητρίου, κατετεμαχίσθη δε το λείψανο της αγίας Θεοδώρας της μυροβλήτιδος. Μονές και ναοί μετεβλήθησαν εις άμορφα ερείπια, τα δε μάρμαρα αυτών απεστάλησαν εις Αδριανούπολιν προς ίδρυσιν βαλανείου. Το αυτό έτος κατελήφθησαν τα Ιωάννινα. Το 1456 εκυριεύθησαν υπό των Τούρκων αι Αθήναι, μετά διετίαν δε (1458) εισήλθεν εις την πόλιν ο κατακτητής Μωάμεθ Β΄ θριαμβευτικώς. Το 1470 εξεδίωξεν ούτος τους Ενετούς εξ Ευβοίας και ταυτοχρόνως κατέλαβε την Πελοπόννησον, συμπληρώσας ούτω την κατάκτησιν της Ελλάδος. Το γεγονός τούτο αρνητικώς ωφέλησε την Ορθόδοξον Εκκλησίαν και δι’ αυτής την υπόδουλωθείσαν χώρα, διότι απεμάκρυνε μεν τον επείσακτον λατινικόν κλήρον, υπεβοήθησε δε την αποκατάστασιν των Ορθοδόξων ιεραρχών και της Εκκλησίας. Αι Αθήναι εθεωρούντο κτήμα του «κισλάραγα» του σουλτάνου, ήτις του αρχηγού των ευνούχων του σεραγίου, όστις εδέχετo ευμενώς τας αιτήσεις των κατοίκων και επροστάτευεν αυτούς. Οι Ναοί του ΙΙαρθενώνος της Ακροπόλεως και οι οπωσδήποτε εξέχοντες εν τη πόλει των Αθηνών, καταληφθέντες υπό των Τούρκων, μετεβλήθησαν εις τζαμιά. Εκτός τινων άλλων διεσώθη το αρχαίον Θησείον, όπερ ήτο μεταβλημένον εις ναό του αγίου Γεωργίου. Ουχ ήττον η Εκκλησία ήρξατο καταλαμβάνουσα διακεκριμένην θέσιν. Ο μητροπολίτης Αθηνών εφοδιαζόμενος δια σουλτανικού βερατίου, ως και οι λοιποί μητροπολίται του Οικουμενικού Θρόνου, ως πρόεδρος του κοινοτικού συμβουλίου Αθηνών απέκτησε σημαντικήν πολιτικήν ισχύν και απέβη εν σμικρώ εθνάρχης. Έφερε δε τίτλο «μητροπολίτης ’θηνῶν καὶ Λεβαδείας, ὑπέρτιμος καἰ ἔξαρχος πάσης Ἑλλάδος» ή κατά τον τη΄ αιώνα «μητροπολίτης Ἀθηνῶν καὶ ἔξαρχος πάσης Ἑλλάδος καὶ τῶν Κυκλάδων νήσων καὶ τὸν τόπον ἐπέχων τοῦ Καισαρείας» .

Εκκλησιαστική Ιστορία τής Ελλάδος
β. Προνόμια της Εκκλησίας
γ. Κοινοτική Αυτοδίοικησις
δ. Καταπίεσις των υποδούλων
ε. Η Εκκλησία και αι απόπειραι προς απελευθέρωσιν
στ. Αι επεμβάσεις των δυτικών
ζ. Αντιδράσεις κατά του εξισλαμισμού
η. Εκκλησιαστικά κέντρα εν Ελλάδι
θ. Εσωτερική ζωή της Εκκλησίας
ι. Οι νεομάρτυρες
ια. Εκκλησία και ελληνική παιδεία
ιβ. Θεολογικά γράμματα
ιγ. Εκκλησία και ο απελευθερωτικός αγών

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ
ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ( Μακαριστού)
Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΠ' ΑΡΧΗΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ 1934
Κεφάλαιο πρώτο
Οι πρώτοι χρόνοι (50-529)
Διάδοση του Χριστιανισμού στην Ελλάδα
Η επισκοπή Κορίνθου
Οι διωγμοί
Πρώτη διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας της Ελλάδας
Οι αιρέσεις και η Εκκλησία της Ελλάδας
Κεφάλαιο δεύτερο - Οι μέσοι χρόνοι (529-1204)
Πτώση της εθνικής θρησκείας στην Ελλάδα
Η εξαρχία Θεσσαλονίκης
Η Εικονομαχία και η Εκκλησία της Ελλάδας
Νέα διοικητική οργάνωση της Εκκλησίας
Ο μοναχικός βίος
Η εσωτερική ζωή της Εκκλησίας της Ελλάδας

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΑΝΙΚΑΣ
Ὑπό τόν ὅρο «Ἐκκλησιαστική Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος» (Ε. Ι. Ε.) ἐννοοῦμε τήν εἰδική καί αὐτοτελή ἱστορική ἐπιστήμη, ἡ ὁποία ἐντάσσεται στόν εὐρύτερο κύκλο τῶν ἐπιστημῶν τοῦ Ἱστορικοῦ Κλάδου τῆς Θεολογίας. Ἀντικείμενο ἔρευνας τῆς Ε. Ι. Ε. εἶναι ἡ συστηματική καί ἀντικειμενική ἐξέταση καί ἀνάδειξη τῆς ἐξωτερικῆς καί ἐσωτερικῆς ἐξελίξεως καί δράσεως τῆς τοπικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στή συγκεκριμένη ἐκείνη περιοχή, ἡ ὁποία ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ἀποστόλου Παύλου μέχρι σήμερα ἀποτελεῖ μιά ἰδιάζουσα πολιτικογεωγραφική, ἱστορική, ἐθνολογική, θρησκευτική καί πολιτιστική ἑνότητα, γνωστή ὑπό τήν ἐπωνυμία   Ἑλλάς . Οἱ ἱστορικές προϋποθέσεις, πού στήν πολιτική καί ἐκκλησιαστική Γεωγραφία ὁριοθέτησαν τό περιεχόμενο τοῦ τοπωνυμικοῦ Ἑ λλ άς   ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Χριστοῦ μέχρι σήμερα, ταυτίζουν γεωγραφικά καί οὐσιαστικά τό ἰδιαίτερο περιεχόμενο τῆς Ε. Ι. Ε. μέ τή χρισ τιανική ἱστορία τοῦ εὐρωπαϊκοῦ Ἑλληνισμοῦ, ὁ ὁποῖος διαχρονικά ἀποτελεῖ τήν πηγή καί τό κέντρο τῆς καθόλου ἱστορίας τοῦ ἑλληνικοῦ κόσμου.

Ὁρισμός Περιεχόμενα
Ἀναγκαιότητα καί χρησιμότητα τοῦ μαθήματος τῆς   Ἐκκλησιαστικής Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος
Οἱ πρῶτες ἐπιστημονικές ἔρευνες γιά τήν Ἐκκλησιαστική   Ἱστορία τῆς Ἑλλάδος
Πηγές τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας τῆς Ἑλλάδος .
Ἵδρυση τῶν πρώτων Ἐκκλησιῶν τῆς Ἑλλάδος ἀπό τόν Απόστολο   Παῦλο (49 /50)
Α’ .Περίοδος (49/ 50-732/3), τοῦ Ἑλληνορρωμαϊκοῦ Καθολικισμοῦ .
Β’.Περίοδος (732 /3-1430/53), τῆς Βυζαντινῆς (Καθολικῆς) Ὀρθοδoξίας
Γ’ Περίοδος ( ἀρχές 15ο υ α ἰ.-1821/1833), τῆς Μεταβυζαντινῆς   Ορθοδοξ ίας
Δ’Περίοδος (1821 /1833 μέχρ ι σήμερα), τῆς αὐτοκεφάλου Ἐκκλησίας της Ἑλλάδος
Ἡ Ἑλλάδα εκκλησιαστικώς σήμερα.

ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΑΔΟΣ

ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Ε.ΠΕΤΡΟΥΝΙΑ ΘΕΟΛΟΓΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

Τὸ σύνολον τῶν ἀνθρώπων, οἱ ὁποῖοι πιστεύουν εἰς τὸν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστὸν ὡς Λυτρωτὴν τοῦ Κόσμου καὶ ἀναγνωρίζουν Αὐτόν ὡς ἱδρυτὴν τῆς θρησκείας των, όνομάζεται Ἐκκλησία .Ἐκκλησιαστική Ἱστορία ἑπομένως εἶναι ἡ συστηματικὴ ἔκθεσις πάντων ὅσα ἀναφέρονται εἰς τὴν ἵδρυσιν, τὴν ἐξάπλωσιν, τὴν ἀνάπτυξιν καὶ τὴν ζωὴν ἐν γένει τῆς Ἐκκλησίας μας ἀπὸ τῆς ἐμφανίσεώς της μέχρι σήμερον.

Μᾶς διδάσκει δηλ. πῶς ἱδρύθη ἡ πρώτη Ἐκκλησία, πῶς διεδόθη ἡ διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ εἰς ὅλον τὸν κόσμον, ποίας δυσκολίας συνήντησεν εἰς τὴν ἐξάπλωσίν της, ποία ἡ λατρεία καὶ τὰ ἤθη τῶν Χριστιανῶν, ποῖοι οἱ μεγάλοι Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας καὶ πῶς ἕκαστος ἔζησε καὶ ἔδρασε, πῶς ἐχωρίσθησαν οἱ Χριστιανοὶ εἰς Ὀρθοδόξους, Δυτικοὺς καὶ Διαμαρτυρομένους κ.λ.π.

Ἀξία καὶ χρησιμότης τῆς Ἐκκλησιαστικῆς Ἱστορίας.

Εἶναι φανερὸν ὅτι ἡ Εκκλησιαστικὴ Ἱστορία εἶναι τμῆμα τῆς ὅλης Ἱστορίας τῆς ἀνθρωπότητος, καὶ μάλιστα τῆς ἱστορίας τοῦ πολιτισμοῦ.

Ὁ Χριστιανισμὸς εἶχε τεραστίαν ἐπίδρασιν εἰς τὴν ζωὴν τῶν ἀνθρώπων ἔκαμε τὰ ἤθη εὐγενέστερα καὶ ἡμερώτερα, ἔδωσε νέαν ζωὴν εἰς τὰς τέχνας, τὰ γράμματα καὶ τὸν πολιτισμὸν ἐν γένει. Ὁ μελετῶν λοιπὸν τὴν Ἐκκλησιαστικὴν Ἱστορίαν δύναται νὰ ἐννοήσῃ πληρέστερον καὶ τὴν Ἱστορίαν τῆς Ἀνθρωπότητος.

Ἐκκλησία καὶ Ἐκκλησιαστική Ἱστορία

Η Ίδρυσις τής Εκλησίας και η ζωή τών πρώτων Χριστιανών

Η ζωή και το Έργο των Αποστόλων
Η διάδοσις του Χριστιανισμού

Διοίκησις της Εκκλησίας ,Λατρεία κα Ήθη των Χριστιανών

Ο Θριάμβος του Χριστιανισμού
Οικουμενικαί Σύνοδοι και Αιρέσεις
Οι Μεγάλοι Πατέρες και Διδάσκαλοι τής Εκκλησίας

Διοίκηση,Λατρεία,Χριστιανική Τέχνη και Ηθη
Απο του Σχίσματος μέχρι τής Αλώσεως
Η ζωή της Ορθοδόξου Εκκλησίας κατά την Γ΄ περίοδον
Η Δυτική Εκκλησία κατά την Γ' περίοδον

Απο τής Αλώσεως μέχρι σήμερον

Η Εκκλησία της Ελλάδος
Αι άλλαι αυτοκέφαλοι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι
Η Θρησκευτική Μεταρρύθμισις
Η Παπική Εκκλησία
Αι σχέσεις μεταξύ των Εκκλησιών

Παράρτημα

ΟΙ ΕΠΙΡΡΟΕΣ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΤΟ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΟ ΔΥΤΙΚΟ ΚΟΣΜΟ
Πολύ συχνά βεβαιώνεται πως από την πολιτιστική πλευρά το κύριο λειτούργημα του Βυζαντίου ήταν να υπηρετήσει, για πάνω από χίλια χρόνια, σαν έπαλξη της Χριστιανοσύνης ενάντια στους άπιστους εισβολείς και εκτελώντας αυτό το έργο να διατηρήσει για τον κόσμο την πνευματική και τη φιλοσοφική κληρονομία της αρχαίας Ελλάδας(1). Δεν υπάρχει βέβαια αμφιβολία για τη σπουδαία υπηρεσία που πρόσφερε το Βυζάντιο σαν συντηρητής της ελληνικής μαθήσεως. Στο κάτω της γραφής η ελληνική γλώσσα κι η φιλολογία είχαν κατ’ ουσία εξαφανιστεί από την γερμανοκυριαρχούμενη Δύση στη διάρκεια της εποχής που ονομάστηκε τα Σκοτεινά Χρόνια. Αλλά το Βυζάντιο ήταν το δίχως άλλο κάτι περισσότερο από ένας παθητικός θεματοφύλακας του αρχαίου πολιτισμού. Αντίθετα, καθώς αναπτυσσόταν η παιδεία του, αντικατόπτριζε ένα αξιοσημείωτο κράμα, όχι μόνο της
φιλοσοφίας και της φιλολογίας της Ελλάδας, αλλά και των θρησκευτικών ιδεωδών της Χριστιανοσύνης -η οποία στην Ανατολή ακολούθησε μία εξέλιξη σημαντικά διαφορετική από κείνη της λατινικής Δύσης- και τρίτο, κάποια έξοχη μυστικιστική ποιότητα, που μπορεί τουλάχιστον το ένα μέρος της ν’αποδοθεί στις διάφορες επιρροές της Συρίας, της Αιγύπτου, των Εβραίων και ακόμα και της Περσίας. Αυτά τα τρία στοιχεία, ο ελληνορωμαϊκός κλασικισμός (περιέχεται και η διοικητική παράδοση της Ρώμης), ο βυζαντινός τύπος της Χριστιανοσύνης και εκείνα που μπορούμε να αποκαλέσουμε το ανατολικό συνθετικό, συγχωνεύτηκαν από τους Βυζαντινούς σε μιά μοναδική και βιώσιμη σύνθεση, που έκανε την Κωνσταντινούπολη, τουλάχιστον ως το 1304, την πολιτιστική πρωτεύουσα όλης της Χριστιανοσύνης. Αυτό το πολυπρόσωπο αμάλγαμα, όπως θα προσπαθήσουμε να δείξουμε, κατέστησε ικανό το Βυζάντιο να παίξει ένα πολύ πέρα από ασήμαντο ρόλο στη διάρθρωση του Δυτικού Πολιτισμού(2).

ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΗ
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
ΙΑΤΡΙΚΗ
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ
ΔΙΟΙΚΗΣΗ, ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ, ΔΙΚΑΙΟ ΚΑΙ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ
ΣΥΝΤΕΧΝΙΕΣ
ΕΞΕΥΓΕΝΙΣΜΕΝΗ ΖΩΗ
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΕΥΛΑΒΕΙΑ: Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΚΑΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ
ΤΕΧΝΗ
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ ΚΑΙ ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ
© ΙΩΑΝΝΟΥ Σ. ΡΩΜΑΝΙΔΟΥ
Διάλεξις γενόμενη την 21.3.1976 εις την Ιεράν πόλιν Μεσολογγίου
Η Ρωμηοσύνη και ο συγγραφέας
Έχουμε συνηθίσει στις 25 του Μάρτη κάθε χρονιά, γιορτάζοντας την έπέτειο της εθνικής παλιγγενεσίας, ν’ αναφερόμαστε σε γεγονότα που έχουν σχέση με την λευτεριά του γένους ή, καλύτερα, με την δημιουργία του ελληνικού Κράτους.
Από έναν προπαρασκευασμένο σωβινισμό, γραμμένο απ’ τις μεγάλες δυνάμεις του 1821, μάθαμε να μιλάμε για την εποποιΐα των προγόνων μας, που τους δένουμε κατευθείαν γραμμή με την αρχαιότητα!
Πραγματικά για πολλά χρόνια γιορτάζουμε τούτη την απελευθέρωσή μας, χωρίς νάχουμε εξετάσει καλά καλά πώς την γιορτάζουμε. Εδώ υπάρχει κάποια παραδοξότητα. Γιορτάζουμε την απελευθέρωσή μας; Ποιά τάχα απελευθέρωση; Των αρχαίων Ελλήνων; Δηλαδή των προπατόρων μας του 4ου αιώνα π.Χ. ; Κι’ έπειτα; Τα επόμενα χρόνια τί γίναμε; Που βρισκόμαστε; Είμαστε ένα Έθνος με αρχαιότητα μόνο και σύγχρονη εποχή; Τα ενδιάμεσα χρόνια τί κάναμε;
Εδώ βρισκόμαστε μπροστά σε μια ιστορική παραχάραξη. Όταν το 1453 έπεσε η Βασιλίδα των Πόλεων, η Κωνσταντινούπολη, στα χέρια των Οθωμανών δεν κατεκτήθη η αρχαιότης αλλά η πρωτεύουσα της Ρωμηοσύνης. Δηλαδή, η πρώτη πόλη της Ρωμαίϊκης Αυτοκρατορίας, κομμάτι της οποίας ήταν το μέρος που κατοικούμε.
Τούτες οι αλήθειες, που σε πολλούς φαίνονται παράδοξες, γιατί μάθανε την ψεύτικη ιστορία, αποκαλύπτει σ’ ένα του βιβλίο ο κ. Ιωάννης Ρωμανίδης, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, με τον τίτλο “Ρωμηοσύνη”.
Ο κ. Ι. Ρωμανίδης βαθύτατα Ρωμηός, γεννημένος στην Καππαδοκία, μεγαλωμένος στην Αμερική εκεί σπούδασε και ήταν καθηγητής. Αντιμετώπισε από προσωπικά του βιώματα την νοθεία της ιστορίας μας. Αναζήτησε την σκοπιμότητα, μελέτησε πηγές και κατέληξε σ’ ωρισμένα συμπεράσματα. Τέλος, αποκάλυψε στα βιβλία του την ιστορική απάτη, που γίνεται.
Β. Α. Λαμπρόπουλος
Κωνσταντινούπολη Νέα Ρώμη,
5 Μαρτίου 1976
Περιεχόμενα

Η Ρωμηοσύνη και ο συγγραφέας
α) αφιλοτιμία και χυδαιότης
β) το εισαχθέν όνομα
γ) ειρωνεία και καταφρόνησις
δ) πραγματικά Ρωμιοί
ε) έξωθεν επιβολή
στ) Κοραής κατά Ρωμηοσύνης
ζ) τα κριτήρια
η) το Γραικός και οι Φράγκοι
θ) πλαστογραφία Ρωμηοσύνης και οι Νεογραικοί
ι) υπόδουλοι στον εαυτόν μας
ια) συμφωνία Νεογραικών και Τούρκων
ιβ) υπό τα ράκη της Ρωμηοσύνης
ιγ) πόθεν το πρόβλημα που τα συμφέροντα
ιδ) Ρωμαίοι, Έλληνες και τα συντάγματα
ιε) τα πρωτόκολλα των Τριών Δυνάμεων
ιστ) διαμαρτυρία Παλαμά
ιζ) που και πότε άρχισεν η Ρωμηοσύνη
ιη) ευρωπαϊκός ρατσισμός και οι Νεογραικοί
ιθ) Ρωμηοσύνη δίγλωσσος μέχρι σήμερον
κ) οι Ρωμαίοι εξελληνίσθησαν π.Χ.
κα) και ο λαός της Ρώμης ωμιλούσε ελληνικά
κβ) ο Ρωμηός ο ίδιος από π.Χ.
κγ) ουδέποτε λατινική, ουδέποτε γραικική, πάντα ρωμαίϊκη
κδ) ο Παλαμάς υποστηρίζει τα πραγματικά μας ονόματα
κε) Ρωμανία - Ρούμελη
κστ) συμμαχία Κομιτατζήδων και Νεογραικών
κζ) διάλυσις της Ρωμηοσύνης του Ρήγα του Βελεστινλή
κη) αφιλοπάτριδες οι Νεογραικοί
κθ) ο Παλαμάς προείδε την Ρωμηοσύνην θριαμβεύτριαν

ΤΟ ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΗΘΟΣ

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ ΚΑΙ Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΔΥΣΗΣ

ΦΩΤΙΟΣ ΣΩΤ. ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ

Η προσέγγιση των όρων

Τα τελευταία χρόνια βιώνουμε μία ξαφνική και συνεχιζόμενη έξαρση της αναφοράς πολλών ανθρώπων, διάφορων πεποιθήσεων, μορφωτικού επιπέδου και κοινωνικών στρωμάτων, γύρω από το θέμα «Ορθοδοξία».

Από την προσέγγιση που γίνεται, διαπιστώνει κανείς πως στις πιο πολλές περιπτώσεις υπάρχει μία πολυποίκιλη ιδεολογική χρήση του όρου, η οποία όμως δεν έχει καμία σχέση με το περιεχόμενο και τη δυναμική του. Σε άλλες πάλι προσεγγίσεις επιχειρείται μία αποστεωμένη «φολκλορική» προβολή των εξωτερικών του στοιχείων, ενώ σε κάποιες άλλες συνδέεται η «Ορθοδοξία» αποκλειστικά με το πολιτιστικό προϊόν που προσφέρει στην ανθρωπότητα (αρχιτεκτονική, τέχνη κλπ.).

1 - Το ορθόδοξο εκκλησιαστικό ήθος

2 - Η διαφορετική και αποκλίνουσα πορεία των δύο κόσμων

3 - Ο επαναπροσδιορισμός και η προοπτική της σύγκλισης