2ος τύπος: της Τυπολατρίας

2ος τύπος: της Τυπολατρίας

 Ο επόμενος τύπος θρησκευτικής ζωής - του αυστηρού τυπολάτρη - φέρει ίχνη μιας εντελώς διαφορετικής προέλευσης. Συγκριτικά με τον "ιδρυματικό" τύπο είναι μεν αρχαϊκός, όμως ποτέ δεν εξαφανίσθηκε εντελώς. Συμπλέχθηκε με την "ιδρυματική" ευσέβεια, εναντιώθηκε σε αυτήν, αν και ποτέ δεν την έχει καταπολεμήσει. Η "ιδρυματική" ευσέβεια συνάντησε την αυστηρή τυπολατρία μέσα στην Εκκλησία από την στιγμή της προέλευσής της, αφού ολόκληρη η περιφέρεια Muscovite Rus [3] ήταν εμποτισμένη με το πνεύμα της. Το Σχίσμα των Παλαιόπιστων ξεφύτρωσε μέσα από εκεί, και απορρόφησε τις δυνάμεις του μέσα στον εαυτό του. Με το να τροποποιεί τον εαυτό του και να γίνεται όλο και πιο σύνθετο, κατάφερε να αντέξει, μέχρι τον καιρό μας. Είναι πιθανότατα το πιο τρομακτικό και αδρανές υπόλειμμα που κληρονομήθηκε από την Muscovite Rus.

 Δεν υπάρχει αμφιβολία πως το δημιουργικό και θεολογικό επίπεδο της Μοσχοβίτικης ευσέβειας ήταν εξαιρετικά αδύναμο. Η Μόσχα υιοθέτησε πολλά πράγματα από το Βυζάντιο, αλλά κάπως κατάφερε να απωλέσει την δημιουργική του ένταση. Η Μόσχα ξανα-σφυρηλάτησε όλη την τρικυμιώδη και παράδοξη παλμικότητα της Βυζαντινής ιδιοφυίας, σε μια ακίνητη μορφή, μια λατρεία του γράμματος, μια λατρεία της παράδοσης, μια επαναλαμβανόμενη ρυθμική κίνηση. Η Μόσχα μπόρεσε, όχι μόνο να παγώσει την Βυζαντινή της κληρονομιά, αλλά κατάφερε μέχρι να αποξηράνει και την Βιβλική της κληρονομιά, οστεοποιώντας την και στερώντας την από το ζωντανό και πλήρες χάριτος πνεύμα. Κατά τον λόγο ενός αρχαίου προφήτη, άρχισε να στοιβάζει "εντολή επί εντολής, και κανόνα επί κανόνα" (Ησαϊας 28/κη: 10,13). Την υπέροχη ροή της Βυζαντινής ρητορικής την εκλάμβανε ως κάτι που δεν έπρεπε να αγγιχτεί, εισάγοντάς την στην δική της υποχρεωτική λειτουργική τάξη, μετατρέποντας κάθε αυθορμητισμό σε τύπο, τυλίγοντας κάθε θρησκευτικό στίχο μέσα σε μια μορφή νόμου.

 Η ακραία έκφραση αυτού του στάσιμου, υπέροχου, ακίνητου, προστατευτικού πνεύματος ήταν το Σχίσμα των Παλαιόπιστων. Από κάποια σκοπιά έχει μεγάλα προσόντα: μας έχει διατηρήσει δείγματα αγιογράφησης αρχαίων εικόνων, έχει διατηρήσει τις αρχαίες ψαλμωδίες, έχει διατηρήσει σε ασφαλές μέρος - μακριά από την ροή της ζωής - ένα στιγμιότυπο από την ανάπτυξη της ευσέβειας και την οριστικοποίησε μια και καλή. Αλλά με όλα αυτά, μπέρδεψε την ιεράρχηση των αξιών του Χριστιανικού τρόπου ζωής, προτιμώντας τα βασανιστήρια - ακόμη και τον θάνατο - όχι μόνο προς υπεράσπιση της χειρονομίας της ευλογίας με τα δύο δάχτυλα[4], αλλά και για το δικαίωμα να γράφουν "Isus" αντί "Iisus".

 Εδώ δεν πρόκειται απλώς για ζήτημα αγραμματοσύνης. Το ζήτημα είναι πολύ πιο σοβαρό, όπως φάνηκε στην επόμενη περίοδο. Εδώ έχουμε να κάνουμε με μια πίστη σε ένα συγκεκριμένο είδος μαγείας - όχι μόνο μιας λέξης, ενός ονόματος, αλλά του κάθε γράμματος που απαρτίζει το όνομα (π.χ. "Ισούς"). Μια τρομακτική τιμωρία έχει επισκεφτεί τους Παλαιόπιστους για την μεταχείρισή τους της αλήθειας του Χριστού. Μπείτε μέσα σε μια αίθουσα συναντήσεων των Παλαιόπιστων. Περιέχει όλα όσα έχουν θεωρήσει πολύτιμα κατά την διάρκεια όλης της ιστορίας τους. Έχει ανεκτίμητες εικόνες της αρχαίας τεχνοτροπίας. Έχει αρχαία βιβλία. Αντηχεί ειδική ψαλμωδία που ψάλλεται κατά την παλαιά παρασημαντική "kriuk" (άγκιστρου) - όλα εκείνα τα πράγματα για τα οποία αγωνίστηκαν και υπέμειναν μαρτύρια. Λείπει μονάχα ένα πράγμα: το μεγαλόπρεπο εικονοστάσιο της αίθουσας, φορτωμένο με εικόνες καλυμμένες με ογκώδη μεταλλικά φορέματα, δεν στεγάζει τίποτε, δεν διαφυλάσσει τίποτε. Διότι πίσω από το εικονοστάσιο είναι ένας γυμνός τοίχος, πάνω στον οποίο έχει στερεωθεί το εικονοστάσιο. Δεν υπάρχει κανένα Ιερό, καμία Αγία Τράπεζα, κανένα τραπέζι Προσκομιδής, αφού δεν υπάρχει κανένα Μυστήριο, κανένα Άγιο Μυστήριο.

 Όλα έχουν συντηρηθεί, εκτός από το ζωντανό πνεύμα της Εκκλησίας, η Θεανθρώπινη, θεωτική μυστηριακή ζωή. Μόνο η λαμπρή μορφή έχει μείνει.

Πρέπει κανείς να δώσει λίγη σκέψη στο φαινόμενο αυτό. Εδώ οι άνθρωποι έχουν λάβει τιμωρία για την νίκη τους, για την επίτευξη των στόχων τους. Έχοντας άπαξ διαστρεβλώσει την αλήθεια του Χριστού, έμειναν με το άδειο κέλυφός της. Θα πρέπει κανείς να το φέρνει αυτό στο νου, κάθε φορά που μπαίνουμε στον πειρασμό να αντικαθιστούμε το πνεύμα με την μορφή, την αγάπη με τον τύπο. Στον πειρασμό αυτό παραφυλάει ο ίδιος κίνδυνος: να μείνουμε με την μορφή και τον τύπο, αλλά να διακυβεύουμε το πνεύμα και την αγάπη. Είναι πολύ πιθανό, αυτός ο συμβολισμός μιας Εκκλησίας χωρίς Ιερό να αντικατοπτρίζεται συχνά και μέσα στις ανθρώπινες ψυχές.

 Ενώ έχανε το ζωντανό πνεύμα του Χριστιανισμού, η Εκκλησία του 18ου και 19ου αιώνα δεν μπόρεσε να ξεριζώσει από μέσα της εκείνο το Μοσχοβίτικο πνεύμα της τυπολατρικής ορθότητας: τι συνιστάται, τι επιτρέπεται, τι πρέπει να διατηρηθεί. Εκτός αυτού, η ανθρώπινη ψυχή, συχνά πνιγμένη μέσα στην επίσημη, ψυχρή, Κρατικά επικυρωμένη Συνοδική Εκκλησία και μη βρίσκοντας κανένα δρόμο προς οποιαδήποτε ζωντανή πηγή πίστεως, έφευγε τρέχοντας από την ιδρυματική αντίληψη της ευσέβειας, και μέσα στην αγκαλιά της τυπολατρικής ορθότητας, θέτοντας αυτό σε αντίθεση προς την επίσημη συμβατικότητα. Η τυπολατρική ορθότητα έχει κάτι κοινό με την εκκλησιαστική αισθητική και τον ασκητισμό, όμως η ουσία της είναι κάτι αλλιώτικο. Απλώς, δεν δίνεται έμφαση σε αυτή.

 Ποια είναι η ηθική διάθεση του αυστηρού τυπολάτρη; Ποια είναι η πνευματική του σύνθεση; Η μεγαλύτερή του επιθυμία είναι η απόλυτη πνευματική τάξη, η ολοκληρωτική υποταγή της εσωτερικής ζωής σε έναν εξωτερικό ρυθμό, ο οποίος έχει υπολογιστεί έντεχνα, στην παραμικρή του λεπτομέρεια. Αυτός ο εξωτερικός ρυθμός περικλείει τα πάντα εντός του. Έξω από την Εκκλησία, γνωρίζει την πνευματική σημασία της κάθε λεπτομέρειας της ζωής. Τηρεί την νηστεία. Ζει την κάθε μέρα ακολουθώντας τον λειτουργικό κύκλο της Εκκλησίας. Ανάβει τα καντήλια στους προκαθορισμένους χρόνους. Κάνει τον Σταυρό του σωστά. Μέσα στην Εκκλησία, παρομοίως πνίγει τον οποιονδήποτε αυθορμητισμό, δεν επιτρέπει καμία απόκλιση από τις κατεστημένες κινήσεις. Γονατίζει την κατάλληλη στιγμή στις Λειτουργίες, κλίνει την κεφαλή και σταυροκοπείται την σωστή στιγμή. Γνωρίζει με βεβαιότητα πως είναι έγκλημα να γονατίζει από το Πάσχα μέχρι την Πεντηκοστή. Ξέρει πόσες φορές θα πάει για Εξομολόγηση μέσα στο έτος και, πάνω απ' όλα, κατέχει την σειρά των Λειτουργιών στην πιο μικρή τους λεπτομέρεια. Θυμώνει και αγανακτεί αν κάτι παραλειφθεί στις Λειτουργίες της Εκκλησίας, διότι δεν θα έπρεπε αυτό να γίνεται. Όμως ταυτόχρονα είναι εντελώς αδιάφορος όταν αυτό που διαβάζεται είναι ακαταλαβίστικο ή όταν διαβάζεται πολύ γρήγορα. Αυτό το άτομο δεν προτιμά τα μνημόσυνα, τις παρακλήσεις και τους ακάθιστους πάνω από τα άλλα. Όχι. Οι πιο αγαπητές λειτουργίες είναι οι πιο σπάνιες - πάνω από εκείνες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Αισθάνεται ιδιαίτερο ενθουσιασμό με την πολυπλοκότητα των λειτουργιών, όταν μια ακίνητη εορτή συμπίπτει με μια κινητή - για παράδειγμα, όταν ο Ευαγγελισμός πέφτει μέσα στις τελευταίες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας.

 Για αυτό το άτομο, η μορφή και η δομή της Λειτουργίας συχνά επισκιάζει το εσωτερικό περιεχόμενο των μεμονωμένων προσευχών. Είναι με βεβαιότητα φανατικός υποστηρικτής της Σλαυονικής γλώσσας για την Εκκλησία. Γι' αυτόν, η χρήση της Ρωσικής στην Εκκλησία είναι σχεδόν βλασφημία. Αγαπά την Σλαυονική, επειδή την έχει συνηθίσει και δεν θέλει να αλλάξει ακόμη και τις μη ικανοποιητικές, ανορθόγραφες και ανακριβείς μεταφράσεις από την Ελληνική. Τα μακροσκελή αναγνώσματα από τον psalomshchik (ψάλτη) τον βυθίζουν σε μια ιδιαίτερη ατμόσφαιρα ευσέβειας, δίνοντας έτσι ένα συγκεκριμένο ρυθμό στην πνευματική ζωή του. Αυτό του είναι σημαντικό, αυτό είναι που θέλει. Το περιεχόμενο δεν τον απασχολεί στην πραγματικότητα. Οι προσευχές του είναι μακρόσυρτες, και έχει ένα καθιερωμένο και αναλλοίωτο "κανόνα" για αυτές. Αυτός ο κανόνας συχνά απαιτεί την επανάληψη των ίδιων προσευχών, και πάντα στο ίδιο σημείο.

 Το Ευαγγέλιο και η Κυριακή Προσευχή δεν ξεχωρίζουν μέσα στην γενική δομή του κανόνα του. Απλώς αποτελούν μέρος ενός αρμονικού συνόλου που έχει καθοριστεί μια για πάντα.

 Αν του πεις ότι δεν καταλαβαίνεις κάτι, είτε στην ουσία, η επειδή ο psalomshchik (ψάλτης) διαβάζει πολύ γρήγορα, θα σου απαντήσει πως δεν είναι ανάγκη να καταλαβαίνεις. Είναι μονάχα ανάγκη να επιτευχθεί μια ειδική ατμόσφαιρα ευσέβειας, όπου μερικές λέξεις εδώ και κει θα διακρίνονται, οι οποίες θα σου είναι κατανοητές και απαραίτητες.

 Η πνευματική ζωή ενός τέτοιου ατόμου έχει σχεδιαστεί στην παραμικρή της λεπτομέρεια. Γνωρίζει την ειδική τεχνική που χρειάζεται για να φέρει τον εαυτό του σε μια συγκεκριμένη πνευματική κατάσταση. Είναι ικανός να σου μάθει πώς να αναπνέεις, σε ποια στάση να κρατάς το σώμα σου την ώρα της προσευχής, και αν τα πόδια πρέπει να είναι κοντά σε ζεστό ή κοντά σε κρύο μέρος.

 Αν αναλύσει κανείς αυτό το ειδικό φαινόμενο, γίνεται φανερό πως βασικά, δεν στηρίζεται στον Ανατολικό Χριστιανισμό, καθ' ότι εδώ διαισθάνεται κανείς τις ξεκάθαρες μορφές των Δερβίσηδων και τους ήχους του Ινδουισμού και, πιο σημαντικά, μια παθιασμένη πίστη στην μαγεία της λέξης και στον συνδυασμό λέξεων, χειρονομιών και τις ακολουθίες των χειρονομιών. Δεν υπάρχει αμφιβολία, πως αυτή η πίστη στην μαγεία έχει πολύ αληθινές ρίζες στο βάθος της. Πολλά μπορούν να επιτευχθούν με αυτή την μέθοδο: ένας μεγάλος βαθμός αυτοπειθαρχίας, μια μεγάλη δόση ελέγχου του εαυτού και όλου του χάους της ανθρώπινης ψυχής, ακόμα και ελέγχου των άλλων - μια ολοκληρωμένη δόμηση της εσωτερικής και εξωτερικής ζωής - ακόμα και ένα είδος έμπνευσης κάτω από τον νόμο.

 Όμως το ένα πράγμα που αυτή η μέθοδος δεν επιτυγχάνει είναι -βέβαια- η αγάπη. Μπορεί εδώ να ισχύει το: "Εαν ταις γλώσσαις των ανθρώπων λαλώ και των αγγέλων, αγάπην δε μη έχω, γέγονα χαλκός ηχών ή κύμβαλον αλαλάζον." (Α' Κορ.13:1). Σίγουρα, οι πράξεις αγάπης και καλοσύνης μπαίνουν στο ρυθμό της ζωής του αυστηρού τυπολάτρη. Ο αυστηρός τυπολάτρης γνωρίζει πως οφείλει να βοηθά τους φτωχούς, ειδικά κατά την διάρκεια της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Μέσα στον χρόνο του, στέλνει και σταρένια ψωμάκια "kalachi" σε αυτούς που είναι κλεισμένοι στις φυλακές. Μπορεί ακόμα να οργανώσει και έρανο, να χτίσει ιδρύματα βοηθείας, και να προσφέρει γεύματα για τους πιο ενδεείς αδελφούς του. Όμως το βασικό κίνητρο τέτοιων δραστηριοτήτων είναι πως έχουν συστηθεί - έχουν μπει μέσα στον γενικό ρυθμό της ζωής του - έχουν γίνει μέρος της τυπολατρικής αντίληψής του για τα πράγματα. Με αυτή την έννοια, έχει ένα πολύ ανεπτυγμένο αίσθημα υποχρέωσης και υπακοής. Έτσι, η σχέση του με τους άλλους είναι καθορισμένη από μια αυτο-επιβληθείσα υποχρέωση, και όχι από ένα αυθόρμητο αίσθημα αγάπης προς αυτούς.

 Σήμερα, αυτός ο τύπος ευσέβειας έχει μάλλον την τάση να μεγαλώνει και να εξαπλώνεται. Η εξάπλωση αυτή μπορεί εύκολα να εξηγηθεί, αν λάβουμε υπ' όψιν όλη την δυστυχία, εγκατάλειψη, αμέλεια και εξάντληση της σύγχρονης ανθρώπινης ψυχής. Αυτή η ψυχή δεν ψάχνει για προκλήσεις: φοβάται, μήπως η οποιαδήποτε πρόκληση θα είναι ένα φορτίο πέραν των δυνάμεών της. Δεν μπορεί πλέον, ούτε να ψάχνει, ούτε να δεχθεί το ενδεχόμενο της απογοήτευσης. Ο αυστηρός και αραιός αέρας της θυσιαστικής αγάπης είναι πέραν των δυνάμεών της. Αν η ζωή την έχει προσπεράσει χωρίς να της δώσει κάποια εξωτερική ευημερία, καμία εξωτερική σταθερότητα, τότε στρέφεται με ιδιαίτερο ζήλο προς την εσωτερική ευημερία, προς την απόλυτη αποφασιστικότητα και εγκυρότητα του έσω κόσμου της. Ρίχνει πάνω από το χάος ένα στέρεο κάλυμμα από εκείνο που συνιστάται, που επιτρέπεται, και το χάος παύει να την βασανίζει. Γνωρίζει την αποτελεσματικότητα των μαγικών επαναλαμβανόμενων ψαλμών, που συχνά εκφράζονται με ακαταλαβίστικες συλλαβές. Όπως οι Δερβίσηδες, γνωρίζει την δύναμη μιας χειρονομίας ή μιας πόζας. Νοιώθει προστατευμένη και γαλήνια. Όλες αυτές οι ιδιαιτερότητες του αυστηρού τυπολατρικού μονοπατιού καθορίζουν την ανάπτυξή του στην εποχή μας. Είναι πάρα πολύ πιθανό να το περιμένει μια μεγάλη περίοδος ανάπτυξης.

 Πρέπει να σημειωθεί εδώ πως και από μια άλλη άποψη, η εποχή μας μπορεί να περιμένει να δει μια περαιτέρω ανάπτυξη της αυστηρής τυπολατρίας. Σήμερα μπορούμε να διακρίνουμε μια σχεδόν παγκόσμια δίψα για οριστικές, σταθερές οδηγίες κάποιου είδους: πώς να πιστεύουμε, για ποιο πράγμα να πολεμούμε, πώς να συμπεριφερόμαστε, πώς να μιλούμε, πώς να σκεφτόμαστε. Βλέπουμε πως ο κόσμος έχει μια δίψα για εξουσιαστικούς ηγέτες που μπορούν να οδηγήσουν μια τυφλή και πιστή μάζα από πίσω τους. Γνωρίζουμε για την ύπαρξη μιας από τις πιο τρομακτικές δικτατορίες που έχει ποτέ υπάρξει - μια τυραννία επί ιδεών. Το αλάθητο κέντρο - για παράδειγμα το Κόμμα, ή ο Ηγέτης, ο Φύρερ - θέλει να σκεπτόμαστε και να ενεργούμε κατά ένα τρόπο, και το άτομο που πιστεύει στο αλάθητο της ντιρεκτίβας, με πολλή ευκολία, και με εκπληκτική και ακατανόητη άνεση, αναδομεί τον εσωτερικό του κόσμο ώστε να αντιστοιχεί με την ντιρεκτίβα αυτή. Γνωρίζουμε για την παρουσία φιλοσοφιών και κοσμοθεωριών που έχουν επιβληθεί από το Κράτος. Αν δεχθούμε πως κάπου, η Εκκλησία θα μπορούσε να γίνει, αν όχι υποστηρικτική τότε τουλάχιστον ανεκτική σε αυτό, τότε θα κατακλυσθεί με νέους πυρήνες ανθρώπων οι οποίοι έχουν ανατραφεί με υποχρεωτικές ντιρεκτίβες, και η αυστηρή τυπολατρία θα τους διδάξει αμέσως ποιο μονοπάτι πρέπει να ακολουθήσουν, όπου υπάρχει λιγότερη αμφιβολία, όπου οι ντιρεκτίβες είναι πιο ακριβείς και ρυθμίζουν καλύτερα ολόκληρη τη ζωή μας, και όπου τελικά ολόκληρο το χάος της ανθρώπινης ψυχής δαμάζεται και οδηγείται στα προκαθορισμένα κλουβιά. Εδώ, η επιτυχία της τυπολατρίας είναι απολύτως προβλέψιμη.

 Όμως ταυτόχρονα είναι αδύνατον να μιλούμε για τις δημιουργικές της δυνατότητες. Η ίδια η αρχή της, ήτοι η σταθερή επανάληψη κανονισμών, λέξεων και κινήσεων, αποκλείει την οποιαδήποτε πιθανότητα δημιουργικής έκφρασης. Από την αρχαιότητα κιόλας, η αυστηρή τυπολατρία ήταν αντιτιθέμενη προς την προφητεία και την δημιουργικότητα. Το έργο της ήταν να διατηρεί και να επαναλαμβάνει, και όχι να γκρεμίζει και να ξαναχτίζει. Αν όντως κατορθώσει να βγει από πάνω, τότε αυτό σημαίνει τον αφανισμό του δημιουργικού πνεύματος και της ελευθερίας στην Εκκλησία, για πολλές δεκαετίες.

 Η κυριώτερη ερώτηση όμως που θα έπρεπε να απευθυνθεί στην αυστηρή τυπολατρία είναι η εξής: πώς ανταποκρίνεται στις εντολές του Χριστού που αφορούν στην αγάπη για τον Θεό και για τους συνανθρώπους; Έχει καμία θέση για αυτά; Πού, μέσα της, βρίσκεται ο άνθρωπος για τον οποίον κατέβηκε ο Χριστός; Ακόμα και αν δεχθούμε πως μέσα της υπάρχει μια δική της έκφραση αγάπης για τον Θεό, είναι όμως δύσκολο να διακρίνουμε με ποιόν τρόπο εκδηλώνεται η αγάπη προς τον συνάνθρωπο.

 Ο Χριστός, ο Οποίος απεστράφη τους Γραμματείς και τους Φαρισαίους, ο Οποίος πλησίασε τις πόρνες, τους τελώνες και τους αμαρτωλούς, είναι αδύνατον να είναι ο Διδάσκαλος εκείνων που φοβούνται να λερώσουν τα άψογα ιμάτιά τους, που είναι ολοκληρωτικά αφοσιωμένοι κατά γράμμα, που ζούνε μόνο βάσει των κανονισμών, και που κυβερνούν ολόκληρη την ζωή τους σύμφωνα με κανονισμούς. Άνθρωποι τέτοιου είδους θεωρούν τον εαυτό τους ως πνευματικά υγιή, επειδή τηρούν όλα όσα επιτάσσει η πνευματική υγιεινή. Όμως ο Χριστός μας είπε πως ΔΕΝ είναι οι υγιείς που χρειάζονται ιατρό, αλλά οι ασθενείς. Μάλιστα, σήμερα έχουμε δύο φρούρια μιας τέτοιας Ορθοδοξίας - την παραδοσιακή, βασισμένη σε Κανόνες, Πατερική και πατρική Ορθοδοξία: Άθως και Βαλαάμ. Ένας κόσμος με ανθρώπους μακράν αποκομμένους από την δική μας οχλαγωγία και τις δικές μας αμαρτίες, ένας κόσμος πιστών δούλων του Χριστού, ένας κόσμος Θεογνωσίας και αφοσίωσης.

 Και τι νομίζετε πως αναστατώνει περισσότερο αυτόν τον κόσμο της ιερότητας; Πώς θεωρεί τις τωρινές συμφορές που μας διαμελίζουν - τις νέες διδασκαλίες, τις αιρέσεις ίσως, την ανέχεια, την καταστροφή και τον διωγμό της Εκκλησίας, τους Μάρτυρες στην Ρωσία, το ποδοπάτημα της πίστης σε όλο τον κόσμο, την έλλειψη αγάπης; Άραγε αυτό είναι που απασχολεί αυτές τις νήσους των εκλεκτών - αυτές τις κορυφές του Ορθοδόξου πνεύματος; Επ' ουδενί. Αυτό που έχουν εκλάβει ως το πλέον σημαντικό, ως πλέον ζωτικό, ως το πλέον φλέγον θέμα της ημέρας, είναι το ζήτημα της χρήσης του Παλαιού ή του Νέου Ημερολογίου στις Θείες Λειτουργίες. Αυτό είναι που τους διασπά σε φατρίες, αυτό είναι που τους οδηγεί στην καταδίκη εκείνων που σκέπτονται αλλιώτικα από αυτούς, αυτό είναι που καθορίζει το δικό τους μέτρο των πραγμάτων.

 Είναι δύσκολο να μιλήσει κανείς για την αγάπη έχοντας ένα τέτοιο υπόβαθρο, αφού η αγάπη κάπως έμεινε απ' έξω από το Νέο αλλά και από το Παλαιό. Μπορούμε, φυσικά, να δηλώνουμε πως ο Υιος του Ανθρώπου ήταν ο Κύριος του Σαββάτου, και πως είχε παραβιάσει το Σάββατο ακριβώς εν ονόματι της αγάπης. Όμως εκεί που δεν το παραβιάζουν, εκεί που δεν μπορούν να το παραβιάσουν, είναι επειδή δεν υπάρχει κανένα "εν ονόματι", και ούτε αγάπη υπάρχει. Η αυστηρή τυπολατρία εδώ αποκαλύπτει εαυτόν ως δούλη του Σαββάτου, και όχι κατά τον τρόπο του Υιού του Ανθρώπου. Και στ' αλήθεια, υπάρχει κάτι απειλητικό και δυσοίωνο εδώ, ακριβώς επειδή στον Άθωνα και στο Βαλαάμ - τα αρχαία κέντρα της παραδοσιακής Ορθοδόξου πνευματικότητας - μπορεί κανείς να βρει απάντηση μόνο σε ένα ερώτημα απ' όλα εκείνα που εγείρει η ζωή: αν η Εκκλησία θα έπρεπε να ζει σύμφωνα με το Παλαιό ή με το Νέο... Αντί του Ζώντος Θεού, αντί του σταυρωμένου και αναστημένου Χριστού, μήπως εδώ έχουμε ένα νέο είδωλο, ένα νέο είδος παγανισμού, ο οποίος φανερώνεται στις διαφωνίες γύρω από ημερολόγια, στα Τυπικά, στους κανονισμούς και τις απαγορεύσεις; Ένα Σάββατο που θριαμβεύει πάνω από τον Υιό του Ανθρώπου; Η ειδωλολατρία στον κόσμο είναι τρομακτική όταν προδίδει τον Χριστό εν ονόματι του Κράτους, του έθνους, μιας κοινωνικής ιδέας, ή της μεσοαστικής άνεσης και καλοπέρασης. Ακόμη πιο τρομακτική όμως είναι η ειδωλολατρία μέσα στην Εκκλησία, όταν αντικαθιστά την αγάπη του Χριστού με την φύλαξη του Σαββάτου.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-