49.119. Εὐχαριστία πρὸς τὸν Θεὸν περὶ τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν ἐκ τῆς στάσεως προσδοκηθέντων κακῶν, καὶ ἀνάμνησις τῶν τότε συμβάντων· ἔτι δὲ καὶ κατὰ τῶν τὸ σῶμα ἡμῶν διαβαλλόντων, καὶ δι' ὅλου περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου κατασκευῆς· καὶ πρὸς τῷ τέλει περὶ τοῦ κατορθῶσαι τὸ μὴ ὀμνύειν. Ὁμιλία ιαʹ.

49.119. Εὐχαριστία πρὸς τὸν Θεὸν περὶ τῆς ἀπαλλαγῆς τῶν ἐκ τῆς στάσεως προσδοκηθέντων κακῶν, καὶ ἀνάμνησις τῶν τότε συμβάντων· ἔτι δὲ καὶ κατὰ τῶν τὸ σῶμα ἡμῶν διαβαλλόντων, καὶ δι' ὅλου περὶ τῆς τοῦ ἀνθρώπου κατασκευῆς· καὶ πρὸς τῷ τέλει περὶ τοῦ κατορθῶσαι τὸ μὴ ὀμνύειν. Ὁμιλία ιαʹ.
αʹ. Ἐπειδὰν ἐννοήσω τὸν παρελθόντα χειμῶνα καὶ τὴν παροῦσαν γαλήνην, οὐ παύομαι λέγων·  Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς ὁ ποιῶν  πάντα, καὶ μετασκευάζων αὐτά· ὁ ποιήσας φῶς ἐκ σκότους, ὁ κατάγων εἰς πύλας ᾅδου καὶ ἀνάγων, ὁ παιδεύων καὶ μὴ θανατῶν, καὶ τοῦτο καὶ ὑμᾶς λέγειν βούλομαι διηνεκῶς, καὶ μὴ διαλιμπάνειν· εἰ γὰρ αὐτὸς τοῖς ἔργοις ἡμᾶς εὐηργέτησε, τίνος ἂν εἴημεν ἄξιοι συγγνώμης  ἡμεῖς, μηδὲ λόγοις αὐτὸν ἀμειβόμενοι; ∆ιὸ παρακαλῶ μηδέποτε διαλιμπάνειν  εὐχαριστοῦντας αὐτῷ·  ἂν  γὰρ  περὶ  τὰ  πρῶτα  γενώμεθα  εὐγνώμονες,  εὔδηλον  ὅτι  καὶ  ἑτέρων μειζόνων  ἀπολαύσομεν. Λέγωμεν τοίνυν  διηνεκῶς· Εὐλογητὸς ὁ Θεὸς, ὁ καὶ ἡμῖν δοὺς μετὰ ἀδείας τὴν εἰωθυῖαν ὑμῖν παραθεῖναι τράπεζαν, καὶ ὑμῖν παρασχὼν μετὰ τοῦ θαῤῥεῖν τῶν  ἡμετέρων  ἀκροᾶσθαι λόγων·  εὐλογητὸς  ὁ Θεὸς, ὅτι οὐκέτι τὸν ἔξωθεν φεύγοντες κίνδυνον, ἀλλ' ἀκροάσεως ἐπιθυμοῦντες, ἐνταῦθα συντρέχομεν, οὐκέτι μετὰ ἀγωνίας  καὶ τρόμου καὶ φροντίδος ἀλλήλοις συγγινόμεθα, ἀλλὰ μετὰ ἀδείας πολλῆς  ἅπαν  ἀποτιναξάμενοι  τὸ δέος· ὡς  τάς  γε ἔμπροσθεν ἡμέρας τῶν κλυδωνιζομένων  ἐν μέσῳ πελάγει, καὶ ναυάγιον  καθ' ἑκάστην προσδοκώντων τὴν ὥραν, οὐδὲν ἄμεινον διεκείμεθα, μυρίαις δι' ὅλης ἡμέρας σοβούμενοι φήμαις, ταραττόμενοι καὶ δονούμενοι πάντοθεν, καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν περιεργαζόμενοι


καὶ πολυπραγμονοῦντες,  τίς ἀφῖκται ἐκ τοῦ στρατοπέδου; τί δὲ ἐλθὼν  ἀπήγγειλε, καὶ πότερον ἀληθὲς ἢ ψευδὲς τὸ λεγόμενον; καὶ νύκτας ἀΰπνους διατελοῦντες, καὶ τὴν πόλιν ὁρῶντες καὶ δακρύοντες ὡς αὐτίκα ἀπολουμένην. ∆ιὰ τοῦτο καὶ ἡμεῖς τὰς ἔμπροσθεν ταύτας ἐσιγήσαμεν ἡμέρας, διὰ τὸ κεκενῶσθαι τὴν πόλιν ἡμῶν ἅπασαν, καὶ πρὸς τὰς ἐρημίας μετωκίσθαι πάντας, καὶ διὰ τὸ τοὺς ὑπολειφθέντας ἐσκοτῶσθαι τῷ νέφει  τῆς ἀθυμίας. Ψυχὴ γὰρ ἅπαξ ἀθυμίας πλησθεῖσα, πρὸς πᾶσαν ἀκρόασίν ἐστιν  ἀνεπιτήδειος.  ∆ιὰ  τοῦτο  καὶ  οἱ  τοῦ  Ἰὼβ  φίλοι  παραγενόμενοι.  καὶ  τὴν τραγῳδίαν  τῆς οἰκίας ἐκείνης ἰδόντες, καὶ τὸν δίκαιον ἐπὶ τῆς κοπρίας καθήμενον καὶ   ἡλκωμένον,   διέῤῥηξάν   τε   τὰ   ἱμάτια   αὐτῶν,   καὶ   ἀνῴμωξαν,   καὶ   σιγῇ παρεκάθηντο,   δηλοῦντες   ὅτι  οὐδὲν   οὕτως   ἐπιτήδειον   παρὰ  τὴν   ἀρχὴν   τοῖς ὀδυνωμένοις ὡς ἡσυχία καὶ σιγή· καὶ γὰρ ἦν μεῖζον παραμυθίας τὸ πάθος. ∆ιὰ τοῦτο καὶ οἱ Ἰουδαῖοι  49.120 τῷ  πηλῷ  καὶ τῇ πλινθείᾳ  προσδεδεμένοι, Μωσέα παραγενόμενον   ἰδόντες,   οὐκ   ἐδύναντο   τοῖς   λεγομένοις   προσέχειν   ἀπὸ   τῆς ὀλιγοψυχίας   καὶ  τῆς  θλίψεως   αὐτῶν.  Καὶ τί  θαυμαστὸν  εἰ  μικρόψυχοί  τινες ἄνθρωποι τοῦτο ἔπαθον, ὅπου καὶ τοὺς μαθητὰς εὑρίσκομεν τούτῳ περιπεσόντας τῷ πάθει; Μετὰ γὰρ τὸ μυστικὸν ἐκεῖνο δεῖπνον, ἐπειδὴ λαβὼν αὐτοὺς ὁ Χριστὸς κατ' ἰδίαν  διελέγετο,  παρὰ μὲν  τὴν  ἀρχὴν  συνεχῶς  αὐτὸν  ἠρώτων  οἱ  μαθηταί·  Ποῦ ὑπάγεις; ἐπειδὴ δὲ εἶπεν αὐτοῖς τὰ μικρὸν ὕστερον αὐτοὺς διαδεξόμενα κακὰ, τοὺς πολέμους,  τὰς  ἐπαναστάσεις, τὰς  ἀπεχθείας  τὰς  παρὰ πάντων,  τὰς  μάστιγας, τὰ δεσμωτήρια, τὰ δικαστήρια, τὰς ἀπαγωγὰς, ὥσπερ τινὶ φορτίῳ βαρυτάτῳ τῷ φόβῳ τῶν  εἰρημένων  καὶ  τῇ  τῶν  μελλόντων   ἀθυμίᾳ  πιεζομένη  τότε  αὐτῶν  ἡ  ψυχὴ, ἀχανὴς  λοιπὸν   ἔμεινε.  ∆ιὸ  συγχυθέντας   αὐτοὺς  ἰδὼν  ὁ  Χριστὸς, αὐτὸ  τοῦτο ὀνειδίζων ἔλεγε· Πορεύομαι πρὸς τὸν Πατέρα μου, καὶ οὐδεὶς ἐξ ὑμῶν ἐρωτᾷ με· Ποῦ ὑπάγεις; ἀλλ' ὅτι ταῦτα λελάληκα ὑμῖν, ἡ λύπη πεπλήρωκεν ὑμῶν τὴν καρδίαν. ∆ιὰ τοῦτο   καὶ   ἡμεῖς   ἐσιγήσαμεν   τὸν   παρελθόντα   χρόνον,   τὸν   παρόντα   καιρὸν ἀναμένοντες.  Εἰ γὰρ ὁ μέλλων  δεῖσθαί τινος, κἂν εὔλογα μέλλῃ προτείνειν, ἐπιτηδειότητα ἀναμένει καιροῦ, ὅπως ἡμέρῳ καὶ εὖ διακειμένῳ τῷ μέλλοντι διδόναι τὴν  αἴτησιν  προσέλθοι, καὶ τὴν  ἀπὸ τοῦ καιροῦ λαβὼν  συμμαχίαν  ἐπιτύχοι  τῆς χάριτος,  πολλῷ  μᾶλλον  τὸν  λέγοντα   καιρὸν  ἐπιτήδειον   ζητεῖν  χρὴ,  ὅπως  εὖ διακειμένῳ τῷ ἀκροατῇ καὶ πάσης ἀπηλλαγμένῳ  φροντίδος καὶ ἀθυμίας προσαγάγῃ τοὺς λόγους· ὃ δὴ καὶ ἡμεῖς πεποιήκαμεν.
βʹ. Νῦν γοῦν  ἐπειδὴ  τὴν  ἀθυμίαν  ἀπετινάξασθε, καὶ τῶν  προτέρων  ὑμᾶς ἀναμνῆσαι βουλόμεθα, ὥστε σαφέστερον ὑμῖν γενέσθαι τὸν λόγον· ὃ γὰρ περὶ τῆς κτίσεως  εἰρήκαμεν,  ὅτι  οὐχὶ  καλὴν  μόνον  καὶ  θαυμαστὴν  καὶ  μεγάλην  αὐτὴν ἐποίησεν ὁ Θεὸς, ἀλλὰ καὶ ἀσθενῆ καὶ φθαρτὴν,  καὶ τούτων  αὐτῶν  πάλιν  πολλὰ ἐγκατέθηκε δείγματα, ἀμφότερα πρὸς τὸ χρήσιμον ἡμῖν οἰκονομῶν, καὶ διὰ μὲν τοῦ κάλλους εἰς τὸ θαῦμα τοῦ πεποιηκότος ἐνάγων, διὰ δὲ τῆς ἀσθενείας τοῦ σέβεσθαι τὴν  κτίσιν  ἡμᾶς  ἀπάγων·  τοῦτο  καὶ  ἐπὶ  τοῦ  σώματος τοῦ  ἡμετέρου ἔστιν  ἰδεῖν γεγενημένον. Καὶ γὰρ καὶ περὶ τούτου πολλοὶ ζητοῦσι τῶν τε τῆς ἀληθείας ἐχθρῶν τῶν τε σὺν ἡμῖν τεταγμένων,  τίνος ἕνεκεν φθαρτὸν καὶ ἐπίκηρον γέγονεν. 49.121
Ἑλλήνων  δὲ πολλοὶ  καὶ αἱρετικῶν  οὐδὲ γεγενῆσθαι  αὐτὸ παρὰ τοῦ Θεοῦ φασιν·
ἀνάξιον γὰρ αὐτὸ τῆς τοῦ Θεοῦ δημιουργίας εἶναι λέγουσι, ῥύπους καὶ ἱδρῶτας καὶ δάκρυα καὶ πόνους καὶ ταλαιπωρίας καὶ τὰ ἄλλα τοῦ σώματος ἐπιόντες ἅπαντα. Ἐγὼ δὲ, ἐπειδὰν περὶ τούτων γένηται λόγος, πρῶτον μὲν ἐκεῖνο ἂν εἴποιμι· Μή μοι τὸν ἄνθρωπον λέγε τοῦτον τὸν προσκεκρουκότα, τὸν ἠτιμωμένον, τὸν καταδικασθέντα· ἀλλ' εἰ βούλει  μαθεῖν  ὁποῖον  ἐξ ἀρχῆς  ἡμῖν  τὸ σῶμα ἔπλασεν  ὁ Θεὸς, ἐπὶ  τὸν παράδεισον ἔλθωμεν, καὶ τὸν ἐξ ἀρχῆς γενόμενον ἄνθρωπον ἴδωμεν. Οὐ γὰρ οὕτω τὸ σῶμα ἐκεῖνο φθαρτὸν  καὶ ἐπίκηρον  ἦν, ἀλλ' ὥσπερ τις χρυσοῦς ἀνδριὰς ἀπὸ χωνευτηρίου  προελθὼν ἄρτι καὶ λαμπρὸν ἀποστίλβων, οὕτω πάσης φθορᾶς ἐκεῖνο

τὸ σῶμα ἀπήλλακτο, καὶ οὔτε πόνος ἠνώχλει, οὔτε ἱδρὼς ἐλυμαίνετο, οὐ φροντίδες ἐπεβούλευον, οὐκ ἀθυμίαι ἐπολιόρκουν, οὐκ ἄλλο τι τῶν τοιούτων  ἐλύπει παθῶν· ἐπειδὴ δὲ σωφρόνως τὴν εὐημερίαν οὐκ ἤνεγκεν, ἀλλ' ἐξύβρισεν εἰς τὸν εὐεργέτην, καὶ τὸν  ἀπατεῶνα  δαίμονα τοῦ κηδεμόνος  Θεοῦ καὶ τιμήσαντος  αὐτὸν  ἐνόμισεν ἀξιοπιστότερον εἶναι, καὶ θεὸς γενέσθαι προσεδόκησε, καὶ μείζονα τῆς οἰκείας ἀξίας ἔλαβεν ἔννοιαν, τότε δὴ, τότε καὶ διὰ τῶν πραγμάτων αὐτῶν σωφρονίζων αὐτὸν ὁ Θεὸς, φθαρτόν τε ἐποίησε καὶ θνητὸν, καὶ ταῖς πολλαῖς ταύταις κατέδησεν ἀνάγκαις, οὐχὶ μισῶν, οὐδὲ ἀποστρεφόμενος, ἀλλὰ κηδόμενος, καὶ τὴν πονηρὰν καὶ ὀλέθριον ἐκείνην ἀπόνοιαν ἐκ προοιμίων κωλύων,  καὶ περαιτέρω προελθεῖν οὐκ ἐῶν, ἀλλὰ δι'  αὐτῆς  τῶν  πραγμάτων  τῆς  πείρας  διδάσκων  αὐτὸν,  ὅτι  θνητός  τέ  ἐστι  καὶ ἐπίκηρος, καὶ ταύτῃ πείθων  μηδέποτε τοιαῦτα φαντάζεσθαι καὶ ὀνειροπολεῖν· καὶ γὰρ  εἶπεν   ὁ  διάβολος·  Ἔσεσθε  ὡς   θεοί.  Πρόῤῥιζον  οὖν   ταύτην   ἀνασπάσαι βουλόμενος τὴν ἔννοιαν, πολυπαθὲς αὐτοῦ καὶ ταλαίπωρον  τὸ σῶμα πεποίηκε, δι' αὐτῆς  τῆς  φύσεως  παιδεύων  αὐτὸν,  μηδέποτε τοιαύτην  λαβεῖν  ἔννοιαν.  Καὶ ὅτι τοῦτό ἐστιν ἀληθὲς, μάλιστα μὲν καὶ ἐκ τῶν ἐπ' ἐκείνου γεγενημένων  δῆλον· μετὰ γὰρ τὴν προσδοκίαν ἐκείνην  ταύτῃ κατεδικάσθη τῇ τιμωρίᾳ. Καὶ σκόπει μοι Θεοῦ σύνεσιν·  οὐκ  ἀφῆκεν   αὐτὸν  πρῶτον   ἀποθανεῖν,   ἀλλὰ  τὸν  υἱὸν  τὸν  ἐκείνου συνεχώρησε τοῦτο παθεῖν, ἵνα πρὸ τῶν  ὀφθαλμῶν  ἰδὼν  τὸ σῶμα σηπόμενον καὶ φθειρόμενον, μεγάλην ἀπὸ τῆς ὄψεως ταύτης δέξηται φιλοσοφίας διδασκαλίαν, καὶ μάθῃ τί γέγονε, καὶ σωφρονισθεὶς καλῶς, οὕτως ἐντεῦθεν ἀπέλθῃ. Μάλιστα μὲν οὖν, ὅπερ ἔφην, καὶ ἐκ τῶν ἤδη γεγενημένων  τοῦτο δῆλον, οὐκ ἔλαττον δὲ καὶ ἐκ τῶν μετὰ  ταῦτα  ῥηθησομένων  ἔσται φανερόν.  Εἰ γὰρ  ἀνάγκῃ  τοιαύτῃ  τοῦ  σώματος ἐνδεδεμένου, καὶ πάντων ἀποθνησκόντων καὶ φθειρομένων καὶ σηπομένων ἐν ταῖς ἁπάντων  ὄψεσι καὶ διαλελυμένων  εἰς κόνιν, καὶ τῶν ἔξωθεν φιλοσόφων  ἕνα καὶ τοῦτον ποιησαμένων συμπληρωτικὸν ὅρον τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους ἐρωτηθέντες γὰρ, τί ποτε ἄνθρωπός ἐστι, ζῶον λογικὸν  θνητὸν  εἶπον· εἰ τοίνυν  πάντων  ταῦτα ὁμολογούντων ἐτόλμησαν ἑαυτοὺς ἀπαθανατίσαι τινὲς ἐν ταῖς τῶν πολλῶν ὑπολήψεσι, καὶ τῆς ὅψεως μαρτυρούσης τὸν θάνατον, ἐφιλονείκησαν ἀναῤῥηθῆναι θεοὶ, καὶ ἐτιμήθησαν οὕτως· εἰ μὴ προὐχώρησεν ὁ θάνατος διδάσκων ἅπαντας τὸ τῆς φύσεως  ἐπίκηρον   καὶ  φθαρτὸν,   ποῦ  οὐκ  ἂν  ἐξέβησαν  ἀσεβείας  πολλοὶ   τῶν ἀνθρώπων;  Ἄκουσον τοίνυν  τί φησιν ὁ προφήτης  περί τινος  βαρβάρου βασιλέως τοιαύτην μανέντος μανίαν· 49.122 Ἐπάνω τῶν ἄστρων τοῦ οὐρανοῦ θήσω, φησὶ, τὸν θρόνον  μου,  καὶ  ἔσομαι  ὅμοιος  τῷ  Ὑψίστῳ.  Εἶτα  καταγελῶν   αὐτοῦ,  καὶ  τὴν τελευτὴν αὐτοῦ δηλῶν, φησίν· Ὑποκάτω σου στρώσουσι σῆψιν, καὶ τὸ κατακάλυμμά σου σκώληξ. Ὃ δὲ λέγει τοιοῦτόν ἐστιν· Ἄνθρωπος τοιαύτην ἀναμένων  τελευτὴν, τοιαῦτα φαντάζεσθαι ἐτόλμησας; Καὶ περὶ ἑτέρου πάλιν  τοῦ βασιλέως, λέγω  τῶν Τυρίων, τοιαῦτα κατασκευάζοντος καὶ βουλομένου νομίζεσθαι θεοῦ, φησί· Σὺ δὲ οὐκ εἶ θεὸς, ἀλλ' ἄνθρωπος, καὶ οἱ κατακεντοῦντές σε τοῦτο ἐροῦσιν. Ὥστε ἄνωθεν καὶ μεθ' ὑπερβολῆς ἀναιρῶν τῆς εἰδωλολατρείας τὴν ὑπόθεσιν, τοιοῦτον ἡμῖν τὸ σῶμα ἐποίησεν ὁ Θεός. Καὶ τί θαυμάζεις εἰ ἐπὶ τοῦ σώματος τοῦτο γέγονεν, ὅπου γε καὶ ἐπὶ τῆς ψυχῆς ἔστιν ἰδεῖν τοιοῦτόν τι γεγενημένον; Θνητὴν μὲν γὰρ οὐκ ἐποίησεν, ἀλλ' ἀφῆκεν ἀθάνατον  εἶναι· λήθῃ δὲ καὶ ἀγνοίᾳ καὶ ἀθυμίᾳ καὶ φροντίσιν  ὑπεύθυνον αὐτὴν κατεσκεύασε· καὶ τοῦτο ἐποίησεν, ἵνα μὴ πρὸς τὴν οἰκείαν εὐγένειαν ἰδοῦσα, μείζονα τῆς οἰκείας ἀξίας ἔννοιαν λάβῃ. Εἰ γὰρ καὶ τούτων ὄντων ἐτόλμησάν τινες εἰπεῖν, ὅτι τῆς οὐσίας ἐστὶ τοῦ Θεοῦ· εἰ καὶ τούτων ἀπήλλακτο τῶν παθῶν, ποῦ οὐκ ἂν ἦλθον οὗτοι μανίας; Πλὴν ἀλλ' ὅπερ ἐπὶ τῆς κτίσεως ἕλεγον, τοῦτο καὶ ἐπὶ τοῦ σώματος λέγω, ὅτι ὁμοίως δι' ἀμφότερα ταῦτα θαυμάζω τὸν Θεὸν, καὶ ὅτι φθαρτὸν αὐτὸ ἐποίησε, καὶ ὅτι ἐν τῇ φθορᾷ τὴν οἰκείαν ἰσχὺν ἐπεδείξατο καὶ σοφίαν. Ὅτι μὲν γὰρ βελτίονος αὐτὸ ἴσχυε ποιῆσαι ὕλης, ἔδειξεν ἐκ τοῦ οὐρανίου τε σώματος καὶ τοῦ

ἡλιακοῦ. Ὁ γὰρ ἐκεῖνα τοιαῦτα ποιήσας, καὶ τοῦτο τοιοῦτον ποιῆσαι, εἴπερ ἐθέλησεν, ἴσχυσεν ἄν· ἀλλ' ἡ αἰτία τῆς ἀσθενείας ἐστὶν ἡ προειρημένη πρόφασις. Οὐ μὴν τοῦτο ὑποτέμνεται  τοῦ ∆ημιουργοῦ τὸ θαῦμα, ἀλλὰ καὶ ἐπιτείνει  πλέον. Τὸ γὰρ εὐτελὲς τῆς οὐσίας τοῦτο μάλιστα δείκνυσι τῆς τέχνης  τὸ εὔπορον καὶ εὐμήχανον,  ὅτι ἐν πηλῷ  καὶ  τέφρᾳ  τοσαύτην  ἐνέθηκεν   ἁρμονίαν,  καὶ  τοιαύτας  αἰσθήσεις  οὕτω ποικίλας καὶ παντοδαπὰς καὶ τοιαῦτα δυναμένας φιλοσοφεῖν.  γʹ. Ὥστε ὅσῳπερ ἂν κατηγορῇς τοῦ τῆς οὐσίας εὐτελοῦς, τοσούτῳ μᾶλλον θαύμασον τὸ μεγαλεῖον τῆς τέχνης.  Ἐπεὶ  καὶ  ἀνδριαντοποιὸν   οὐχ  οὕτω  θαυμάζω  τὸν  ἀπὸ  χρυσοῦ  καλὸν ἀνδριάντα  ποιοῦντα, ὡς τὸν ἀπὸ πηλοῦ τοῦ διαπίπτοντος  τῇ τῆς τέχνης  εὐπορίᾳ δυνάμενον  κάλλος ἐπιδεῖξαι πλάσεως θαυμαστὸν καὶ ἀμήχανον. Ἐκεῖ μὲν γὰρ καὶ συντελεῖ τι ἡ ὕλη τῷ πλάττοντι, ἐνταῦθα δὲ, γυμνὴ τῆς τέχνης ἐστὶν ἡ ἐπίδειξις. Σὺ δὲ εἰ βούλει μαθεῖν πόση τοῦ δημιουργήσαντος ἡμᾶς ἐστιν ἡ σοφία, ἐννόησον  τί γίνεται ἀπὸ πηλοῦ· τί δὲ ἕτερον ἀλλ' ἢ πλίνθος καὶ κέραμος; Ἀλλ' ὅμως ἴσχυσεν ὁ ἀριστοτέχνης  Θεὸς  ἀπὸ  τῆς  ὕλης  ἐξ  ἧς  γίνεται   κέραμος  καὶ  πλίνθος   μόνον, ὀφθαλμὸν οὕτω ποιῆσαι καλὸν, ὡς ἅπαντας ἐκπλήττειν τοὺς ὁρῶντας, καὶ τοσαύτην ἐνθεῖναι τούτῳ δύναμιν, ὡς ἀέρος τοσοῦτον ὕψος καθορᾷν, καὶ μικρᾶς κόρης ἀντιλήψει  τοσαῦτα περιλαμβάνειν  σώματα, καὶ ὄρη, καὶ νάπας, καὶ βουνοὺς, καὶ πελάγη, καὶ οὐρανὸν δι' ἐκείνης τῆς μικρᾶς. Μὴ τοίνυν εἴπῃς μοι τὰ δάκρυα καὶ τὰς λήμας· τοῦτο γὰρ διὰ τὴν σὴν ἁμαρτίαν γέγονεν· ἀλλ' ἐννόησον αὐτοῦ τὸ κάλλος, καὶ τὴν δύναμιν τὴν ὀπτικὴν, καὶ πῶς τοσοῦτον ἐπιὼν ἀέρος μῆκος οὐ κάμνει καὶ ταλαιπωρεῖ, ἀλλὰ πόδες μὲν ὀλίγον προελθόντες πονοῦσι καὶ ἐκλύονται, ὀφθαλμὸς δὲ  ὁδεύων  τοσοῦτο  μὲν  ὕψος,  49.123 τοσοῦτο  δὲ  εὖρος,  οὐδεμιᾶς  αἰσθάνεται ἀῤῥωστίας. Ἐπειδὴ γὰρ τῶν  ἁπάντων  μελῶν  ἡμῖν ἀναγκαιότερόν  ἐστι τοῦτο, οὐκ ἀφῆκεν αὐτὸ πιέζεσθαι καμάτῳ, ὥστε ἀνεμπόδιστον ἡμῖν αὐτοῦ τὴν διακονίαν εἶναι καὶ ἀκώλυτον.  Μᾶλλον δὲ ποῖος λόγος παραστῆσαι δυνήσεται τοῦ μέλους τούτου τὴν ἀρετὴν ἅπασαν; καὶ τί λέγω περὶ κόρης καὶ τῆς ὀπτικῆς δυνάμεως; Ἐὰν γὰρ, ὃ πάντων   εὐτελέστερον  εἶναι  δοκεῖ  τῶν  μελῶν,  τοῦ  ὀφθαλμοῦ  τὰς  βλεφαρίδας ἐξετάσῃς μόνον,  καὶ ἐν ταύταις  πολλὴν  ὄψει τοῦ δημιουργοῦ Θεοῦ τὴν  σοφίαν. Καθάπερ γὰρ ἐπὶ τῶν  ἀσταχύων  οἱ ἀνθέρικες ὥσπερ τινὰ  δόρατα προβεβλημένοι τοὺς ὄρνιθας ἀποσοβοῦσιν, οὐκ ἐπιτρέποντες  ἐγκαθέζεσθαι τῷ καρπῷ καὶ διακλᾷν τὴν καλάμην  ἀσθενεστέραν οὖσαν· οὕτω δὴ καὶ ἐπὶ τῶν  ὀφθαλμῶν,  ὥσπερ τινὲς ἀνθέρικες καὶ δόρατα προβέβληνται αἱ τῶν βλεφάρων τρίχες, κόνιν καὶ κάρφη καὶ πάντα τὰ διενοχλοῦντα ἔξωθεν ἀποκρουόμεναι τῶν ὀφθαλμῶν, καὶ οὐκ ἐῶσαι ἐνοχλεῖσθαι τὰ βλέφαρα. Ἴδοις ἂν καὶ ἐπὶ τῶν ὀφρύων ἑτέραν σοφίαν οὐκ ἐλάττονα ταύτης.  Τίς γὰρ οὐκ ἂν  ἐκπλαγείη  τὴν  θέσιν  αὐτῶν;  ὅτι  οὔτε  πέρα τοῦ  μέτρου προβέβληνται, ὥστε ἐπισκοτεῖν τοῖς ὀφθαλμοῖς, οὔτε ἐνδοτέρω τοῦ δέοντος ὑφιζάνουσιν·  ἀλλ'  ὥσπερ  οἰκίας  γεῖσος,  οὕτως  ἐξέχουσιν  ἄνωθεν,  τὸν  ἐκ  τῆς κεφαλῆς κατιόντα ἱδρῶτα δεχόμεναι, καὶ τοὺς ὀφθαλμοὺς λυπεῖν οὐκ ἐῶσαι. ∆ιὰ δὴ τοῦτο καὶ τρίχες αὐταῖς εἰσιν ἐμπεφυκυῖαι, τῇ δασύτητι τὰ καταῤῥέοντα ἐπέχουσαι, καὶ μετὰ πολλῆς  στέγουσαι τῆς ἀκριβείας, καὶ πολλὴν  ταῖς ὄψεσι τὴν εὐμορφίαν παρέχουσαι. Οὐ τοῦτο δὲ μόνον ἄν τις θαυμάσειεν, ἀλλὰ καὶ ἕτερον οὐκ ἔλαττον τούτου. Τίνος γὰρ ἕνεκεν, εἰπέ μοι, αἱ μὲν τῆς κεφαλῆς αὔξονται τρίχες καὶ ἀποκείρονται, αἱ δὲ τῶν ὀφρύων  οὐκ ἔτι; οὐδὲ γὰρ τοῦτο ἁπλῶς, οὐδὲ ὡς ἔτυχεν ἡμῖν γέγονεν,  ἀλλ'  ὥστε μὴ χαλωμένας  ἐπισκοτεῖν τοῖς ὀφθαλμοῖς, ὅπερ οἱ πρὸς βαθὺ γῆρας ἐλθόντες πάσχουσι. Τίς δ' ἂν δυνηθείη τὴν διὰ τοῦ ἐγκεφάλου δεικνυμένην  σοφίαν  ἅπασαν διελθεῖν;  Πρῶτον μὲν  γὰρ αὐτὸν  ἁπαλὸν  ἐποίησεν, ἐπειδὴ ταῖς  αἰσθήσεσιν ἁπάσαις αὐτὸς χορηγεῖ  τὰς πηγάς· εἶτα ἵνα  μὴ παρὰ τὴν οἰκείαν παραβλάπτηται φύσιν, ὀστοῖς αὐτὸν πάντοθεν ἐπετείχισε· πάλιν ἵνα μὴ τῇ σκληρότητι τῶν ὀστῶν παρατριβόμενος ἐνοχλῆται, ὑμένα μέσον ἐπέτεινεν, οὐχ ἕνα

μόνον, ἀλλὰ καὶ δεύτερον, τὸν μὲν ὑποτείνας τῷ βρέγματι κάτωθεν, τὸν δὲ ἄνωθεν περιβαλὼν τῇ τοῦ ἐγκεφάλου σαρκί· καὶ ἔστιν ἐκεῖνος τούτου σκληρότερος. Τοῦτο δὲ ἐποίησε διά τε τὴν εἰρημένην  αἰτίαν, καὶ ἵνα τὰς φερομένας ἐπὶ τῆς κεφαλῆς πληγὰς μὴ πρῶτος ὁ ἐγκέφαλος δέχηται, ἀλλὰ προαπαντῶσαι αἱ μήνιγγες αὗται ταῖς βολαῖς τὴν βλάβην διαλύωσιν ἅπασαν, καὶ ἀνεπηρέαστον αὐτὸν διατηρῶσι. Καὶ τὸ μὴ συνεχές τε καὶ ἓν εἶναι τὸ καλύπτον  αὐτὸν ὀστοῦν, ἀλλὰ πολλὰς πανταχόθεν ἔχειν   ῥαφὰς,  πολλῆς   ἀσφαλείας   αὐτῷ   πάλιν   ὑπόθεσις  γίνεται.   Τῶν  τε  γὰρ συνεχόντων  αὐτὸν  ἀτμῶν  εἰς τὸ ἔξω ῥᾳδία γένοιτ' ἂν ἀναπνοὴ  διὰ τῶν  ῥαφῶν ἐκείνων, ὥστε αὐτὸν μὴ συμπνίγεσθαι· πληγή τε εἵ τις ἐπενεχθείη ποθὲν, οὐχ ὁλοσχερὴς γίνεται ἡ βλάβη. Εἰ μὲν γὰρ ἓν καὶ συνεχὲς ἦν τὸ ὀστοῦν, καὶ εἰς ἓν μέρος κατενεχθεῖσα ἡ πληγὴ τὸ πᾶν ἐλυμήνατο ἄν· τῷ δὲ εἰς πολλὰ διαιρεῖσθαι νῦν, οὐκ ἂν γένοιτο τοῦτο. Εἰ γὰρ καὶ συμβαίη τρωθῆναι μέρος ἓν, τὸ κατ' ἐκεῖνο τὸ μέρος ὀστοῦν  κείμενον   παραβλάπτεται  μόνον,  τὰ  δὲ  λοιπὰ  ἀσινῆ  μένει  πάντα,  τοῦ συνεχοῦς  τῆς  πληγῆς  διακοπτομένου  τῇ  τῶν  ὀστῶν  διαι  49.124 ρέσει, καὶ  οὐκ ἰσχύοντος εἰς τὰ παρακείμενα ἐκταθῆναι. ∆ιὰ τοῦτο ἐκ πολλῶν  αὐτοῦ τὴν σκέπην ὀστῶν συνέθηκεν ὁ Θεὸς, καὶ καθάπερ οἰκίαν τις οἰκοδομῶν, στέγην καὶ κεραμῖδας ἄνωθεν  ἐπιτίθησιν· οὕτω καὶ τὰ ὀστᾶ ταῦτα ἐπέθηκεν ἄνωθεν  ἐπὶ τῆς κεφαλῆς  ὁ Θεὸς, καὶ τρίχας βλαστάνειν  παρεσκεύασεν, ὥστε ἀντὶ πιλημάτων  τινῶν  εἶναι τῇ κεφαλῇ. Τὸ αὐτὸ δὲ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῆς καρδίας ἐποίησεν. Ἐπειδὴ γὰρ τὸ κυριώτατόν ἐστι τῶν  ἐν  ἡμῖν  μελῶν  ἡ  καρδία, καὶ  τῆς  ζωῆς  ἡμῶν  ἁπάσης αὕτη  τὸ  κῦρος ἐγκεχείρισται,  καὶ  τὸ  τυχὸν  πληγείσης  αὐτῆς  θάνατος  γίνεται,   στεγανοῖς  καὶ σκληροῖς ὀστοῖς καὶ ταύτην πανταχόθεν  περιέφραξε, ταῖς τοῦ θώρακος προβολαῖς καὶ ταῖς ὠμοπλάταις ὄπισθεν τειχίσας αὐτήν· καὶ ὅπερ ἐπὶ τῶν μηνίγγων  ἐποίησε, τοῦτο  καὶ  ἐπὶ  ταύτης  εἰργάσατο. Ὥστε γὰρ  μὴ  συνεχῶς  ἁλλομένην  αὐτὴν  καὶ πηδῶσαν ἐν τοῖς θυμοῖς καὶ ταῖς τοιαύταις  ὁρμαῖς καὶ τῇ σκληρότητι τῶν  ὀστῶν ἐγκρούουσαν τῶν περιφραττόντων  αὐτὴν παρατρίβεσθαι καὶ ὀδυνᾶσθαι, ὑμένας τε ὑπέτεινεν  ἐκεῖ πολλοὺς, καὶ τὸν πνεύμονα  ὑπέθηκεν  ὥσπερ ἁπαλὸν  στρῶμα τοῖς ἅλμασιν αὐτῆς παραθεὶς, ἵνα ἀλύπως ἐῤῥηγνυμένη τούτῳ, μηδὲν ἀηδὲς πάσχῃ. Καὶ τί λέγω  περὶ ἐγκεφάλου  καὶ καρδίας, ὅπου γε εἴ τις καὶ περὶ τῶν  ὀνύχων  αὐτῶν ζητήσειε, πολλὴν καὶ ἐν τούτοις ὄψεται τὴν σοφίαν τοῦ Θεοῦ διαδεικνυμένην,  καὶ ἀπὸ τοῦ σχήματος αὐτῶν, καὶ ἀπὸ τῆς οὐσίας, καὶ ἀπὸ τῆς θέσεως. Ἐνῆν δὲ εἰπεῖν καὶ τίνος  ἕνεκεν  οὐκ ἰσόμετροι πάντες  ἡμῖν  εἰσιν οἱ δάκτυλοι,  καὶ πολλὰ  ἕτερα τούτων πλείονα· ἀλλ' ἀρκούντως καὶ ἐκ τῶν εἰρημένων τοῖς ἐθέλουσι προσέχειν ἡ σοφία τοῦ δημιουργήσαντος ἡμᾶς διαλάμπει Θεοῦ· διόπερ ἀφεὶς τοῦτο τὸ μέρος τοῖς φιλοπόνοις ἐξεργάσασθαι μετὰ ἀκριβείας, ἐφ' ἑτέραν ἀντίθεσιν τρέψομαι. δʹ. Καὶ γὰρ πολλοὶ  μετὰ  τῶν  εἰρημένων  κἀκεῖνο  ἀντιλέγουσι·  Τί  δήποτε,  εἰ  βασιλεὺς  τῶν ἀλόγων ἐστὶν ὁ ἄνθρωπος, καὶ ῥώμῃ καὶ ὀξύτητι καὶ τάχει πολλὰ τῶν ζώων αὐτοῦ πλεονεκτεῖ; καὶ γὰρ ταχύτερον ἵππος ἀνθρώπου, καὶ τλητικώτερον βοῦς, καὶ κουφότερον ἀετὸς, καὶ ἰοχυρότερον λέων. Τί οὖν ἂν εἴποιμεν πρὸς ταῦτα; Ὅτι καὶ ἐντεῦθεν  μάλιστα εἰσόμεθα τοῦ Θεοῦ τὴν σοφίαν, καὶ τὴν τιμὴν ἣν ἡμᾶς ἐτίμησε. Ταχύτερον μὲν γὰρ ἵππος ἀνθρώπου, ἀλλ' εἰς ἀποδημίας τάχος ἐπιτηδειότερον ἄνθρωπος  ἵππου· ἵππος μὲν γὰρ, κἂν πάντων  ὀξύτατος καὶ ἀλκιμώτατος  ᾖ, μόλις διακοσίους δραμεῖται τῆς ἡμέρας σταδίους· ἄνθρωπος δὲ ὑποζεύξας ἵππους ἐκ διαδοχῆς πολλοὺς, καὶ δισχιλίους δυνήσεται σταδίους διανύσαι. Ὥστε ὅπερ ἐκείνῳ τὸ τάχος, τούτῳ ὁ λογισμὸς καὶ ἡ τέχνη παρέσχε μετὰ πλείονος τῆς ὑπερβολῆς· οὐκ ἔχει μὲν γὰρ πόδας ἰσχυροὺς ὁ ἄνθρωπος, ὥσπερ ἐκεῖνος, ἔχει δὲ τοὺς ἐκείνου τῶν ἑαυτοῦ οὐκ ἔλαττον  αὐτῷ  διακονουμένους.  Τῶν μὲν γὰρ ἀλόγων  οὐδὲ ἓν ζώων ἕτερον πρὸς τὴν ἑαυτοῦ χρείαν ὑποζεῦξαι δύναται, ὁ δὲ ἄνθρωπος πάντα ἔπεισι, καὶ διὰ  τῆς  ποικίλης  τέχνης  τῆς  παρὰ τοῦ  Θεοῦ δοθείσης αὐτῷ,  πρὸς τὴν  μάλιστα

προσήκουσαν αὐτῷ οἰκονομίαν ἕκαστον ὑπάγει τῶν ζώων. Εἰ δὲ ἦσαν οὕτως ἰσχυροὶ οἱ πόδες τῶν ἀνθρώπων  ὡς οἱ τῶν ἵππων, πρὸς ἕτερα ἂν ἐγένοντο ἄχρηστοι, πρὸς δυσχωρίας, πρὸς ἀκρωρείας, πρὸς ἀναβάσεις δένδρων·  ἡ γὰρ ὁπλὴ  ταῖς  πρὸς τὰ τοιαῦτα βαδίσεσιν ἐμποδίζειν εἴωθεν. Ὥστε εἰ καὶ ἁπαλώτεροι αἱ πόδες αὐτῶν, ἀλλὰ πρὸς πλείους ἐπιτηδειότεροι χρείας, καὶ οὔτε διὰ τὴν ἀσθένειάν τι βλάπτονται, τῆς τοῦ ἵπ 49.125 που δυνάμεως διακονουμένης, καὶ παρὰ τὴν ποικιλίαν  τῆς βαδίσεως πλεονεκτοῦσι. Πάλιν ἐστὶ πτερὸν τῷ ἀετῷ κοῦφον, ἀλλ'  ἔστιν ἐμοὶ λογισμὸς καὶ τέχνη  δι' ἧς δύναμαι πάντα τὰ ἱπτάμενα ζῶα κατενεγκεῖν  καὶ χειρώσασθαι. Εἰ δὲ βούλει καὶ τὸ ἐμὸν πτερὸν ἰδεῖν, ἔχω πολλῷ  κουφότερον  ἐκείνου, οὐ μέχρι δέκα σταδίων καὶ εἴκοσι, οὐδὲ μέχρι τοῦ οὐρανοῦ, ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ αὐτὸν ἀνιπτάμενον τὸν οὐρανὸν, καὶ ὑπὲρ τὸν οὐρανὸν τοῦ οὐρανοῦ ἄνω, οὗ ὁ Χριστός ἐστιν ἐν δεξιᾷ τοῦ Θεοῦ καθήμενος. Τὰ ἄλογα πάλιν ἐν τῷ σώματι τὰ ὅπλα ἔχει, οἷον ὁ βοῦς τὰ κέρατα, τοὺς ὀδόντας  ὁ ὗς ὁ ἄγριος, τοὺς ὄνυχας  ὁ λέων·  ἐμοὶ δὲ οὐκ ἐν τῇ φύσει τοῦ σώματος τὰ ὅπλα κατέθετο ὁ Θεὸς, ἀλλ' ἔξω τοῦ σώματος, δεικνὺς ὅτι ἥμερον ζῶον ὁ ἄνθρωπος, καὶ ὅτι οὐκ ἀεί μοι τούτων τῶν ὅπλων καιρός· καὶ γὰρ πολλάκις μὲν αὐτὰ   ἀποτίθημι,   πολλάκις    δὲ   μεταχειρίζομαι.   Ἵν'   οὖν   ἐλεύθερος   ὦ   καὶ ἀπολελυμένος,  καὶ μὴ διηνεκῶς  ἀναγκάζωμαι  βαστάζειν τὰ ὅπλα, ἐποίησεν αὐτὰ κεχωρισμένα τῆς φύσεως εἶναι τῆς ἐμῆς. Οὐ γὰρ μόνον τῷ ψυχὴν  ἔχειν  λογικὴν κρατοῦμεν τῶν  ἀλόγων,  ἀλλὰ καὶ τῷ σώματι πλεονεκτοῦμεν  αὐτῶν· καὶ γὰρ καὶ τοῦτο τῇ τῆς ψυχῆς εὐγενείᾳ συμβαῖνον κατεσκεύασεν ὁ Θεὸς, καὶ τοῖς ἐπιτάγμασιν αὐτῆς ἐπιτήδειον· καὶ γὰρ τὸ σῶμα τοιοῦτον οὐχ ἁπλῶς ἐποίησον, ἀλλ' οἷον εἰκὸς εἶναι λογικῇ ψυχῇ διακονούμενον· ὡς εἰ μὴ τοιοῦτον ἦν, σφόδρα ἂν ἐνεποδίσθησαν αἱ τῆς  ψυχῆς  ἐνέργειαι·  καὶ  τοῦτο  δῆλον  ἐκ τῶν  νοσημάτων.  Εἰ γὰρ μικρόν  τι παρατραπείη τῆς οἰκείας καταστάσεως αὐτὴ τῆς σαρκὸς ἡ διακόσμησις, πολλαὶ τῶν ἐνεργειῶν  τῆς ψυχῆς  ἐμποδίζονται·  οἷόν τι λέγω,  εἰ θερμότερος ἢ ψυχρότερος ὁ ἐγκέφαλος γένοιτο. Ὥστε πολλὴν καὶ ἀπὸ τοῦ σώματος ἔστιν ἰδεῖν τὴν κηδεμονίαν τοῦ Θεοῦ, οὐχ ὅτι μόνον ἐξ ἀρχῆς αὐτὸ βέλτιον ἐποίησε τοῦ νῦν ὄντος, οὐδ' ὅτι καὶ νῦν  πρὸς  τὸ  χρήσιμον  αὐτὸ  μετεσκεύασεν, ἀλλ'  ὅτι  καὶ  πρὸς  πολλῷ  μείζονα ἀναστήσει δόξαν πάλιν. Εἰ δὲ καὶ ἑτέρωθεν θέλεις μαθεῖν ὅσην περὶ τὸ σῶμα ὁ Θεὸς ἐπεδείξατο σοφίαν, ἐρῶ τοῦτο ὃ μάλιστα πάντων ὁ Παῦλος ἐκπληττόμενος φαίνεται συνεχῶς. Τί δὲ τοῦτό ἐστιν; Τὰ μέλη πλεονεκτεῖν  ἀλλήλων  πεποίηκεν, οὐκ ἐν τοῖς αὐτοῖς, ἀλλὰ τὰ μὲν ἐν κάλλει, τὰ δὲ ἰσχύϊ κρατεῖν  παρεσκεύασεν· οἷον καλὸς ὁ ὀφθαλμὸς, ἀλλ' ἰσχυρότεροι οἱ πόδες· τιμία ἡ κεφαλὴ, ἀλλ' οὐ δύναται εἰπεῖν τοῖς ποσίν· Χρείαν ὑμῶν οὐκ ἔχω. Καὶ τοῦτο καὶ ἐπὶ τῶν ἀλόγων ἔστιν ἰδεῖν, τοῦτο καὶ ἐπὶ  τοῦ  βίου  παντός.  Ὁ  γοῦν  βασιλεὺς  τῶν  ὑπηκόων  δεῖται,  οἱ  ὑπήκοοι  τοῦ βασιλέως, ὥσπερ ἡ κεφαλὴ  τῶν  ποδῶν. Καὶ πάλιν  ἐπὶ τῶν  ἀλόγων  τὰ μὲν ἔστιν ἰσχυρότερα,  τὰ  δὲ  εὐπρεπέστερα, καὶ  τὰ  μὲν  ἡμᾶς  τέρπει,  τὰ  δὲ  τρέφει,  τὰ  δὲ περιβάλλει· οἷον τέρπει μὲν ὁ ταὼς, τρέφουσι δὲ ὄρνιθες καὶ ὕες, περιβάλλουσι δὲ πρόβατα καὶ αἶγες, συμπονεῖ δὲ βοῦς καὶ ὄνος. Ἔστι δὲ καὶ ἄλλα ἃ τούτων μὲν οὐδὲν παρέχει, γυμνάζει δὲ ἡμῶν τὴν δύναμιν, ὡς τὰ ἄγρια θηρία τῶν κυνηγετῶν  αὔξει τὴν ἰσχὺν, καὶ τῷ φόβῳ παιδεύει τὸ γένος ἡμῶν, καὶ προσεκτικώτερον ποιεῖ, καὶ πρὸς θεραπείαν δὲ ἡμῖν οὐκ ὀλίγην φορὰν ἀπὸ τῶν οἰκείων εἰσάγει σωμάτων. Ὥστε ὅταν εἴπῃ σοί τις· Πῶς ἄρχουν εἶ τῶν ἀλόγων φοβούμενος λέοντα; εἰπὲ πρὸς αὐτὸν, ὅτι Παρὰ τὴν ἀρχὴν οὐχ οὕτω τὰ πράγματα διέκειτο, ὅτε εὐδοκίμουν παρὰ τῷ Θεῷ, ὅτε  ἐν  παραδείσῳ  διέτριβον·  ἀλλ'  ἐπειδὴ  προσέκρουσα τῷ  ∆εσπότῃ, ὑπεύθυνος ἐγενόμην τοῖς δούλοις· καὶ οὐδὲ νῦν ὀλοσχερῶς, ἀλλ' ἔχω τινὰ τέχνην δι' ἧς κρατῶ τῶν  θηρίων.  Οὕτω καὶ  ἐπὶ  τῶν  οἰκιῶν  γίνεται  τῶν  μεγάλων,  ὅτε  οἱ  υἱοὶ,  κἂν εὐγενεῖς ὦσιν, ὦσι δὲ ἀτελεῖς, πολλοὺς τῶν δούλων 49.126 δεδοίκασιν· ὅταν δὲ καὶ προσκεκρουκότες ὦσιν, ἐπιτείνεται  μᾶλλον  ἡ ἀγωνία.  Ταῦτα καὶ περὶ ὄφεων  καὶ

σκορπίων καὶ ἐχιδνῶν  ἔστιν εἰπεῖν, ὅτι διὰ τὴν ἁμαρτίαν ἡμῖν ἐστι φοβερά. εʹ. Οὐκ ἐπὶ τοῦ σώματος δὲ τοῦ ἡμετέρου μόνον, οὐδὲ ἐπὶ τῶν βίων τῶν διαφόρων, οὐδὲ ἐπὶ τῶν ἀλόγων, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ δένδρων ἔστιν ἰδεῖν τὴν ποικιλίαν ταύτην· καὶ τὸ πάντων εὐτελέστερον ἴδοι τις ἂν κατὰ τοῦ μείζονος ἔχον ὑπεροχὴν, καὶ οὐ πάντα ἐν ἅπασιν ὄντα, ἵνα πάντα ἡμῖν ἀναγκαῖα ᾖ, καὶ τοῦ ∆εσπότου τὴν ποικίλην  σοφίαν ἴδωμεν. Μὴ τοίνυν  κατηγόρει  τοῦ  Θεοῦ διὰ  τὴν  φθορὰν  τοῦ  σώματος, ἀλλὰ  διὰ  τοῦτο μᾶλλον αὐτὸν προσκύνει, καὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς κηδεμονίας αὐτὸν θαύμαζε· τῆς σοφίας μὲν, ὅτι ἴσχυσεν ἐν οὕτω φθαρτῷ σώματι τοσαύτην ἐπιδείξασθαι ἁρμονίαν· τῆς κηδεμονίας δὲ, ὅτι διὰ τὴν τῆς ψυχῆς ὠφέλειαν  φθαρτὸν  αὐτὸ ἐποίησεν, ἵνα αὐτῆς καταστείλῃ τὸ φύσημα, καὶ τὴν ἀπόνοιαν καθέλῃ. Τί οὖν οὐκ ἐξ ἀρχῆς αὐτὸ τοιοῦτον ἐποίησεν ὁ Θεὸς, φησίν; Ἀπολογούμενός σοι διὰ τῶν πραγμάτων αὐτῶν, καὶ μονονουχὶ λέγων διὰ τῆς ἐκβάσεως αὐτῆς, ὅτι Ἐγὼ μέν σε ἐπὶ μείζονα ἐκάλουν τιμὴν, σὺ δὲ σαυτὸν ἀνάξιον κατέστησας τῆς δωρεᾶς, ἐκπεσὼν τοῦ παραδείσου· πλὴν ἀλλ' οὐδὲ οὕτω περιόψομαί σε, ἀλλὰ διορθώσομαί σου τὸ ἁμάρτημα, καὶ εἰς τὸν οὐρανόν σε ἀνάξω. Καὶ γὰρ διὰ τοῦτό σε ἐπὶ τοσοῦτον χρόνον ἀφῆκα σήπεσθαι καὶ διαφθείρεσθαι, ἵνα ἐν τῷ πλήθει τοῦ χρόνου μόνιμός σοι γένηται  τῆς ταπεινοφροσύνης  ἡ διδασκαλία, καὶ  μηδέποτε  τὴν  προτέραν  ἔννοιαν  ἀναλάβῃς. Ὑπὲρ  δὴ  τούτων   ἁπάντων   εὐχαριστήσωμεν   τῷ   φιλανθρώπῳ   Θεῷ,  καὶ   τῆς κηδεμονίας αὐτὸν ἀμειψώμεθα ἀμοιβὴν ἡμᾶς ὠφελοῦσαν πάλιν, καὶ τῆς ἑντολῆς, ὑπὲρ  ἧς  συχνῶς  ὑμῖν  διαλέγομαι,  πολλὴν  ποιησώμεθα  τὴν  σπουδήν.  Οὐδὲ γὰρ ἀποστήσομαι ἕως ἂν κατορθώσητε, ἐπειδὴ τὸ ζητούμενον  ἡμῖν οὐ τοῦτό ἐστιν, ἢ ὀλιγάκις εἰπεῖν, ἢ πολλάκις, ἀλλὰ μέχρι τότε λέγειν, ἕως ἂν ὑμᾶς πείσωμεν. Πρὸς μὲν  οὖν  Ἰουδαίους  ὁ  Θεὸς ἔλεγε  διὰ  τοῦ  προφήτου·  Εἰ εἰς  κρίσεις  καὶ  μάχας νηστεύετε, ἵνα  τί  μοι νηστεύετε; πρὸς ὑμᾶς δὲ ἐρεῖ δι' ἡμῶν·  Εἰ εἰς ὅρκους καὶ ἐπιορκίας νηστεύετε, ἵνα τί νηστεύετε; Πῶς γὰρ τὸ Πάσχα ὀψόμεθα τὸ ἱερόν; πῶς τὴν θυσίαν δεξόμεθα τὴν ἁγίαν; πῶς τῶν θαυμαστῶν κοινωνήσομεν μυστηρίων διὰ τῆς γλώττης,  δι' ἧς τὸν νόμον τοῦ Θεοῦ κατεπατήσαμεν, διὰ τῆς γλώττης,  δι' ἧς τὴν ψυχὴν  ἐμολύναμεν;  Εἰ γὰρ  πορφυρίδα  τις  βασιλικὴν  οὐκ  ἂν  ἀνάσχοιτο  χερσὶ δέξασθαι  μεμιασμέναις,  πῶς  σῶμα  ∆εσποτικὸν  δεξόμεθα  ἀκαθάρτῳ   γενομένῃ γλώττῃ; Ὁ μὲν γὰρ ὅρκος τοῦ Πονηροῦ, ἡ δὲ θυσία τοῦ ∆εσπότου. Τίς οὖν κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος, ἢ τίς συμφώνησις Χριστῷ πρὸς Βελίαρ; Ὅτι μὲν οὖν ἐσπουδάκατε ταύτης ἀπαλλαγῆναι  τῆς παρανομίας, οἶδα σαφῶς, ἀλλ' ἐπειδὴ καθ' αὑτὸν ἕκαστος οὐκ ἂν εὐκόλως αὐτὸ κατορθώσειε, ποιησώμεθα φρατρίας καὶ συμμορίας, καὶ ὅπερ ἐπὶ   τῶν   συμποσίων  οἱ  πένητες   ποιοῦσιν,   ἐπειδὰν   αὐτῶν   ἕκαστος  ἑστιάτωρ ὁλόκληρος γενέσθαι μὴ δύνηται, συνελθόντες ἅπαντες ἐξ ἐράνου τὴν εὐωχίαν εἰσφέρουσι, τοῦτο καὶ ἡμεῖς ποιήσωμεν· ἐπειδὴ καθ' ἑαυτούς ἐσμεν ῥᾴθυμοι, συμμορίας ποιήσαντες  ἀλλήλοις  παρεγγυῶμεν  εἰσφέρειν  συμβουλὴν,  καὶ παραγγελίαν, καὶ παράκλησιν, καὶ ἐπιτίμησιν, καὶ ὑπόμνησιν, καὶ ἀπειλὴν, ἵνα ἐκ τῆς ἑκάστου σπουδῆς ἅπαντες κατορθώ 49.127 σωμεν. Ἐπειδὴ γὰρ τὰ τῶν πλησίον ὀξύτερον βλέπομεν  ἢ τὰ ἡμέτερα, ἡμεῖς ἑτέρους φυλάττωμεν,  καὶ τὴν  ἡμετέραν φυλακὴν  ἐπιτρέψωμεν  ἐκείνοις, καὶ τὴν καλὴν ἅμιλλαν  ταύτην  ποιησώμεθα, ἵνα οὕτω περιγενόμενοι τῆς πονηρᾶς ταύτης συνηθείας, μετὰ παῤῥησίας ἐπὶ 49.128 τὴν ἁγίαν  ταύτην  ἔλθωμεν  ἑορτὴν,  καὶ τῆς  ἁγίας  μετάσχωμεν  θυσίας μετὰ χρηστῆς ἐλπίδος, καὶ συνειδότος ἀγαθοῦ, χάριτι καὶ φιλανθρωπίᾳ  τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι' οὗ καὶ μεθ' οὗ τῷ Πατρὶ ἡ δόξα ἅμα τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-