VIII ΟΙ ΕΣΧΑΤΕΣ ΠΛΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΤΑ ΧΡΥΣΕΣ ΦΙΑΛΕΣ (κεφ. 15-16)

VIII  ΟΙ ΕΣΧΑΤΕΣ ΠΛΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΤΑ ΧΡΥΣΕΣ ΦΙΑΛΕΣ (κεφ. 15-16)
Α. Λειτουργικά προκαταρκτικά (15,1-8)
1    Και είδον άλλο ση μείον εν τω ούρανω μέγα και Θαυμαστό ν, αγγέλους έπτά έχοντας πληγάς έπτά τάς έσχάτας, ότι έν αύταϊς έτελέσθη ό Θυμός του Θεοϋ.
2    Και είδον ώς Θάλασσαν ύαλίνην μεμιγμένην πυρίκαί τους νικώντας έκ του Θηρίου και έκ της εικόνος αυτού και έκ τού άριΘμοϋ τού ονόματος αύτούέστώτας έπί την Θάλασσαν την ύαλίνην έχοντας κιθάρας τού Θεοϋ.
3 και άδουσιν την ωδήν Μωϋσέως τού δούλου τού θεού και τήν ωδή ν τού αρνιού λέγοντες'μεγάλα και θαυμαστά τά έργα σου,κύριε ό θεός ό παντοκράτωρ' δίκαιαι και άληθιναί αί οδοί σου, ό βασιλεύς τών εθνών
4    τις ου μή φοβηθή, κύριε,και δοξάσει τό όνομά σου;ότι μόνος όσιος.ότι πάντα τά ένθη ήξουσινκαι προσκυνήσουσιν ένώπιόν σου.ότι τά δικαιώματα σου έφανερώθησαν.
5    Και μετά ταύτα είδον, καίήνοίγη ό ναός της σκηνής τοϋ μαρτυρίου έν τω ούρανω, 6 και έξήλθον οίέπτά άγγελοι οίέχοντες τάς έπτά πληγάς έκ τοϋ ναού ένδεδυμένοι λίνον καθαρό ν λαμπρό ν και περιεζωσμένοι περί τά στήθη ζώνας χρυσάς. 7 και έν έκ τών τεσσάρων ζώων έδωκεν τοις έπτά άγγέλοις έπτά φιάλας χρυσάς γεμούσας τοϋ θυμού τοϋ Οεοϋ τοϋ ζώντος εις τούς αιώνας τών αιώνων. 8 και έγεμίσθη ό ναός καπνού έκ τής δόξης τοϋ Οεοϋ και έκ τής δυνάμεως αύτού, και ουδείς έδύνατο είσελθείν εις τον ναόν άχρι τελεσθώσιν αί έπτά πληγαί τών έπτά άγγέλων.
1    Τότε είδα ένα άλλο σημάδι στσν ουρανό, μεγάλο και θαυμαστό: Εφτά αγγέλους που είχαν τις τελευταίες εφτά πληγές, γιατί με αυτές φτάνει στο τέλος του ο θυμός του θεού.
2    Είδα κάτι σαν γυάλινη θάλασσα ανακατεμένη με φωτιά· είδα κι εκείνους που νίκησαν το θηρίο, το άγαλμά του και τον αριθμό του ονόματος του, να στέκονται πάνω στη γυάλινη θάλασσα. Κρατούσαν κιθάρες θεϊκές 3 και τραγουδούσαν το άσμα του Μωυσή, του δούλου του θεού, και το άσμα του Αρνιού, λέγοντας:
«Μεγάλα και θαυμαστά τα έργα σου. Κύριε, θεέ παντοκράτορα! Δίκαιες κι αληθινές οι ενέργειές σου, βασιλιά των εθνών!

4    Ποιος δε θα σε φοβηθεί, Κύριε,και ποιος δε θα δοξάσει το όνομά σου;
Εσύ μονάχα είσαι άγιοςκι όλα τα έθνη θα έρθουν για να σε προσκυνήσουν, γιατί φανερώθηκαν οι βουλές σου».
5    Ύστερα απ' αυτά είδα να ανοίγει ο ουράνιος ναός της σκηνής του μαρτυρίου 6 και να βγαίνουν από τον ουρανό οι εφτά άγγελοι που κρατούσαν τις εφτά πληγές, ντυμένοι καθάρια, λαμπερά λινά φορέματα, και

ζωσμένοι χρυσά ζωνάρια γύρω από τα στήθη τους. 7 Τότε ένα από τα τέσσερα όντα έδωσε στους εφτά αγγέλους εφτά χρυσές φιάλες γεμάτες με το θυμό του θεού που ζει αιώνια. 8 Και γέμισε ο ναός καπνό από το μεγαλείο

και τη δύναμη του θεού-κανένας δεν μπορούσε να μπει στο ναό, ώσπου να συμπληρωθούν και οι εφτά πληγές των εφτά αγγέλων.
* * *
Στα κεφ. 15-16 που αρχικά δεν είχαν ίσως σχέση με την πάλη των αγίων προς το θηρίο, ο Ιωάννης, με κατάλληλες εδώ κι εκεί παρεμβολές, το μετέτρεψε σε αυτό που φυσιολογικά χρειαζόταν η εξέλιξη του βιβλίου. Μετά τα

λειτουργικά προκαταρκτικά (στο κεφ. 15), που όσο πάμε προς το τέλος καταλαμβάνουν προέχουσα θέση, χωρίς ποτέ να ξεχνάμε το λειτουργικό χαρακτήρα που έχει το κείμενο ως σύνολο, με τις παρεμβολές εδώ κι εκεί στο

κεφ. 16 κι όλο πιο ξεκάθαρα με τις τελευταίες 3 εκ των επτά πληγών, ο Ιωάννης κινείται σαφέστερα προς τα αποφασιστικά γεγονότα της τελικής φάσης αυτού του κόσμου: Η Βαβυλώνα, το κέντρο του τότε κόσμου, σείεται

και καίγεται· η αυτοκρατορική εξουσία του θηρίου με τους συμμάχους της προετοιμάζονται για να διεκδικήσουν την εξουσία τους στον κόσμο· ο Μεσσίας κάνει τους γάμους του με την εκκλησία και μαζί με ουράνια

στρατειά εκστρατεύει εναντίον του θηρίου και των συμμάχων του και τους κατατροπώνει. Τα κεφ. 15-19 είναι μια ενότητα· είναι οι Μεγάλες Ώρες του Τέλους. Πρέπει όμως, πριν εισέλθουμε στην ερμηνευτική ανάλυση των

κεφ. 15-16, που περιλαμβάνουν τα φοβερά γεγονότα πριν από την πυρκαγιά και την πτώση της Βαβυλώνας-Ρώμης, να πούμε δυο λόγια για την ευρύτερη ενότητα των γεγονότων του Τέλους: α) Από την αρχή της Απκ. ο σ.

παίζει ιστορικά και θεολογικά με το θέμα: το Τέλος ενώ έρχεται, είναι ωσάν ήδη να έχει έλθει. Υπάρχει εξέλιξη στο θέμα του βιβλίου, κι όμως το τέλος του βιβλίου προϋποτίθεται σε κάθε σταθμό. Αυτός είναι ο λόγος για τα

τόσα πρωθύστερα όπως και για τις επαναλήψεις. Μεταξύ του αποκαλυπτικού ενεστώτα και μέλλοντα, πόση ποικιλία γεγονότων μπορεί να χωρέσει; Πολύ μικρή, που παραταύτα δεν μπορεί παρά να αναπτυχθεί σε 3 επτάδες,
όχι σε μία. Το υπαρκτό-ανύπαρκτο κενό που μεσολαβεί μεταξύ μέλλοντα και ενεστώτα κατ* ανάγκη παρουσιάζει τεχνητές επαναλήψεις, β) Αλλού υποστηρίξαμε την άποψη πως οι επεκτάσεις και επαναλήψεις του Ιωάννη

δεν οφείλονται στην πρόθεσή του να γράψει μια χριστιανι-κή-εσχατολογική εγκυκλοπαίδεια, επειδή είχε πολύ και, σε ορισμένα θέματα, διπλό ή τριπλό παρόμοιο υλικό στη διάθεσή του. αλλά στο θεολογικό του στόχο να

βοηθήσει τους αναγνώστες του να σκεφθούν, να ζήσουν και να υπομείνουν μαζί τον επώδυνο γι' αυτούς χρόνο, στην κάποια εκ των πραγμάτων επιβληθείσα εξέλιξη του, και το εναγώνια προσδοκώμενο Τέλος. Με άλλα

λόγια, κάθε στιγμή του βιβλίου, υπό ορισμένη έννοια, είναι παρόν και μέλλον, γ) Για τους παραπάνω λόγους, για τον ερμηνευτή, είναι σημαντική η απάντηση στο ερώτημα: του διέφυγαν οι επαναλήψεις ή είναι θεολογικά

σκόπιμες; Φυσικά, επηρεάστηκε από την ποικιλία ορισμένων εσχατολογικών παραδόσεων στις πηγές του· ποιες όμως είναι αυτές οι περιπτώσεις που μπορεί να υπέκυψε σ' έναν τέτοιο πειρασμό; δ) Η τρίτη επτάδα μας δίνει

την αφορμή να προσθέσουμε μερικές παρατηρήσω ·ς περί των επτάδων στην Απκ. Ο Ιωάννης, οικοδομών* το βιβλίο του επί του αριθμού επτά (7 εκκλησίες, 7 σφραγίδες κ.τ.λ.) συμμορφώνεται προς κάποια μάλλον διάχυτη

θεολογία του αριθμού 7 κατά τους χρόνους του. Περί αυτού του τελευταίου δεν αφήνει αμφιβολία ο Φίλωνας (Περί της κατά Μωϋσέα κοσμοποιΐας, 99 εξ.). Υποστηρίζει ότι ανήκει στη φύση του αριθμού 7 πως ούτε άλλο

μονό αριθμό γεννά, ενώ δε γεννιέται από κανέναν άλλο* ότι αυτή την ιδιότητα οι Πυθαγόρειοι είχαν αναγάγει σε θεία αρχή, ταυτίζοντας το 7 με την ακινησία της θείας αρχής του κόσμου.
Γνωστοί ερμηνευτές του ευαγγελίου του Ιωάννη (Ο. Η. ϋοάά π.χ.) μιλούν περί θεολογικής σημασίας της επτάδας σε ολόκληρη την ιωάννεια φιλολογία. Ο προφήτης Ιωάννης, λοιπόν, ίσως γνώρισε τη θεολογική σημασία της

επτάδας μέσα στον ιωάννειο κύκλο. Είτε όμως ο Ιωάννης βρήκε τις επτάδες στην παράδοση είτε είναι δικό του προϊόν, φαίνεται πως ο αριθμός αυτός ως σύμβολο εκφράζει την ολοκληρία του συμβολιζόμενου είτε αυτό είναι

εκκλησίες (7 εκκλησίες της Ασίας) είτε πληγές, κατά τις οποίες, στη διήγηση περί δημιουργίας του κόσμου στη Γένεση, αντιτάσσει την εκ μέρους του Θεού ολοκληρωτική διάλυση του κόσμου προκειμένου να τον

ξαναφτιάξει. Ο ΜοίΤαΠ θεωρεί τις επτάδες ως ποιητική επέκταση της απειλής του Αευϊτ. 26, 18· 21' 24· 28 περί επτά πληγών ή επτάκις πατάξεως και τιμωρίας: «και προσθήσω του παιδεύσαι υμάς επτάκις επί ταις αμαρ-

τίαις υμών»' «επτάκις αντί των αμαρτιών υμών»' «παιδεύσω υμάς επτάκις κατά τας αμαρτίας υμών». Πώς όμως κατέληξε να περιγράψει την πρόθεση του Θεού για τιμωρία και καταστροφή του κόσμου όχι με μια επτάδα

αλλά με τρεις επτάδες; Τον προφήτη ώθησε προς την κατεύθυνση αυτή ένα είδος υπέρ του Θεού απολογίας: Παρότι δεν υπήρχε καμιά ελπίδα για μετάνοια των ανθρώπων, ο Θεός προχώρησε στην αλλαγή της κοσμικής

σκηνής σταδιακά για να δοθεί στους ανθρώπους η ευκαιρία της αλλαγής. Έτσι, η θεία απόφαση για καινό ουρανό και καινή γη δικαιώνεται θεολογικά από τον Ιωάννη με τις τρεις επτάδες. Έτσι πέτυχε να δείξει πως η αμε-

τανοησία του κόσμου οδήγησε το Θεό σε μια ολοκληρωτική αλλαγή. Είναι σαν να λέει: δοκίμασε όχι μια φορά μόνο αλλά τρεις φορές από επτά πληγές, με υπομονή, δίνοντας τον απαιτούμενο χρόνο, παρά τις παρα-
κλήσεις που είχε από τους μάρτυρες υπό το θυσιαστήριο και παρά τις προτρεπτικές ικεσίες από ουράνια συμβούλια και ουράνιους χορούς αγγέλων.
Τον προφήτη της Απκ. έχει τελείως απορροφήσει το θέμα της τιμωρίας του παλαιού κόσμου και της δημιουργίας νέου. Ισχύει γι' αυτόν εν πολλοίς το παλαιό προφητικό σχήμα: αμαρτία-τιμωρία, μετάνοια-σωτηρία. Δεν τον

απασχολεί πουθενά το ερώτημα: Είναι η τιμωρία που σίγουρα οδηγεί στη μετάνοια; Γιατί από τα Ευαγγέλια και τη ζωή του Ιησού ξέρουμε ότι οι πιο απίθανοι άνθρωποι μετανόησαν εξαιτίας της συγγνώμης και της αγάπης

του Θεού. Στις Ιουδαϊκές Αποκαλύψεις, η Κρίση του Θεού έχει συνήθως την έννοια της τιμωρίας κατά των αμαρτωλών.
Πρώτα έχουμε τα Λειτουργικά Προκαταρκτικά των πληγών από τις 7 φιάλες (15,1 -8)· ακολουθούν οι πληγές από τις 5 φιάλες (16, 1-11). Η προετοιμασία του θηρίου για τον εσχατολογικό πόλεμο και η Πτώση της Ρώμης

είναι οι πληγές των επόμενων δυο (16, 12-21). Πρέπει δε να σημειωθεί πως ενώ στα κεφ. 12-14 μας μίλησε με εικόνες, τώρα επιστρέφει στο ύφος της έκθεσης των δυο πρώτων επτάδων (κεφ. 6-11).
Μέγα σημείον εν τω ουρανώ χαρακτήρισε ο σ. τη θαυμαστή γυναίκα που γέννησε το Μεσσία (12, 1 )· παρόμοια χαρακτηρίζει, ως άλλο σημείον εν τω ουρανώ μέγα και Οαυμαστόν τις επτά έσχατες πληγές που έχουν στα

χέρια τους επτά άγγελοι, έτοιμοι να τις εκτοξεύσουν. Το κακό δεν πολεμείται μόνον από τη γη· εσχατολογικά είναι ο ουρανός που, κατά τον Ιωάννη, πρωτοστατεί στον αφανισμό του. Έχουν όμως περάσει άλλες δυο επτάδες

πληγών γιατί η τρίτη επτάδα αποτελεί σημείον Οαυμαστόν; Απλούστατα, γιατί μ' αυτές τις πληγές ετελέσθη, έφθασεστο τέλος του ο θυμός του Θεού κατά των αντιθέων δυνάμεων (ο Παν. Μπρατσιώτης παραπέμπει στις

έσχατες πληγές 15, 1).
Το σκηνικό, στη συνέχεια, είναι επίσης στον ουρανό: η υάλινη θάλασσα, η οποία κατά το 4,6 είναι «υαλίνη ομοία κρυστάλλω» ενώ εδώ είναι υαλίνη μεμιγμένη πυρί (ίσως, με φωτεινές ανταύγειες στο γυαλί), κάτι που εμείς

ξέρουμε σαν σκηνικό σύγχρονων μουσικών συγκροτημάτων. Πάνω στην παράδοξη αυτή ουράνια φλεγόμενη θάλασσα (μερικοί βλέπουν στις φλόγες είτε τη δοκιμασία των αγίων είτε κάτι σαν την Ερυθρά Θάλασσα) είδεν ο

προφήτης τους μάρτυρες να τραγουδούν και να πανηγυρίζουν τη νίκη τους, το ότι ήταν νικώντες (ενεργητική φωνή, μια και πρόκειται για γεγονός που άρχισε και συνεχίζεται). Η νίκη είναι διαφυγή από τον κίνδυνο του

θηρίου, της προσκύνησης της εικόνας του και του αριθμού του (να δεχθούν δηλ. το χάραγμα του αριθμού του θηρίου πάνω τους), όπως Η Ωδή του Μωυσέως ('Εξ. 15,1), του δούλου του Θεού (I. Ναυή 14, 7), ήταν επινίκεια

ωδή για τη διαφυγή από τη δουλεία της Αιγύπτου. Και η ωδή του αρνίου, που πρέπει να είναι η ίδια προς την «καινήν ωδή ν», επινίκειαν ωδή με κιθάρες του Θεού και τραγούδια, ήταν περί της διαφυγής του Ιησού από το

θάνατο διά της αναστάσεως, με την έννοια της λύτρωσης του κόσμου από τις αντίθεες δυνάμεις. Η θέση όμως που βρίσκεται η ωδή της λύτρωσης των νικώντων εδώ, στην αρχή των έσχατων πληγών, φαίνεται πως υπηρετεί

αμεσότερα έναν άλλο σκοπό: πρόκειται για θεολογική δικαίωση των τρομακτικών πληγών που στέλνει ο Θεός στον κόσμο. Τα έργα αυτά του Θεού και τα επιδιωκόμενα δι' αυτών αποτελέσματα είναι μεγάλα και θαυμαστά

και αι οδοί του Θεού χαρακτηρίζονται ως δίκαιαι και αληθηναί.δηλ. οι τρόποι ενέργειας του Θεού είναι σύμφωνοι με τη θεία δικαιοσύνη και τις θείες υποσχέσεις. Οι χαρακτηρισμοί του Θεού είναι αυτοί του παντοκράτορος

και του βασιΜως των εθνών -αυτοί δηλ. που κυρίως αμφισβητούνται από τις αντίθεες δυνάμεις. Τα έργα του Θεού είναι μεγάλα και θαυμαστά κατ' αντίθεση προς τον θαυμασμό των ειδωλολατρών για τα έργα του θηρίου.
Τα ερωτηματικά που θέτουν οι μάρτυρες στο στίχ. 4 παίρνουν όλα αρνητική απάντηση στο κεφ. 16. Τις ου μη φοβηθή, κύριε, και δοξάσει το όνομά σου; Η απάντηση του κεφ. 16 είναι: Κανείς, εκτός από τους μάρτυρες που

το βρήκαν ως φυσικό στη ζωή τους, το πλήρωσαν όμως ακριβά. Η απόρριψη του Θεού από τους πολλούς και η ανταπόκριση των λίγων σχετίζεται από το συγγραφέα προς την οσιότητα ή αγιότητα του Θεού (βλ. και το 16,

5): Οτι μόνος όσιος, γιατί υπερβαίνεις κάθε θεσμό και κάθε είδωλο, και είναι στη φύση σου η αγιότητα και η δικαιοσύνη. Το άλλο, εκείνο που δικαιώνει τη σκληρή έναντι του κόσμου στάση είναι η αναγνώρισή της ως

δίκαιης τελικώς από όλα τα έθνη, τα οποία στο τέλος του βιβλίου (21, 22-22, 5) προσέρχονται και προσκυνούν ενώπιον σου. Όταν τα δικαιώματα του Θεού, οι θείες βουλές φανερωθούν, θα ακολουθήσει η αναγνώριση της

ορθότητας των έργων του Θεού.
Συναφής με τα παραπάνω είναι ο άκρως τελετουργικός τρόπος με τον οποίο ο ουράνιος κόσμος εκτελεί τη βουλή του Θεού. Οι εκτελεστές των πληγών άγγελοι ήλθον, όταν άνοιξε ο ναός της σκηνής του μαρτυρίου εν τω

ουρανώ έχοντας τις επτά πληγές. Το λινό καθαρό λαμπρό ρούχο που φορούν είναι δηλωτικό της καθαρότητας των ελατηρίων της ενέργειάς των το ζώσιμο περί τα στήθη με ζώνες χρυσές, δηλωτικό του βασιλικού και

ιερατικούαξιώματος. Η έκφραση ο ναός της σκηνής του μαρτυρίου μεταφέρει τον αναγνώστη στο φορητό Ναό της ερήμου, τότε που κάθε παράβαση και παρακοή ετιμωρείτο αυστηρά από το Θεό, που έκανε αισθητή την

παρουσία του μέσα στη σκηνή. Επίσης ένα από τα 4 ζώα δίνει σε κάθε έναν από τους επτά αγγέλους χρυσή φιάλη, όπως επιβάλλεται για τελετουργικό σκεύος· το περιεχόμενο όμως γέμει από το Θυμό του Θεού. Δεν

πρόκειται, λοιπόν, για την έκρηξη κάποιας θεϊκής αυθαίρετης βούλησης· από τους ενδιάμεσους (ζώα, άγγελοι) και από τις ουράνιες υμνωδίες καταλαβαίνει ο καθένας ότι πρόκειται ως προς τα γενόμενα για ομόθυμη

λαχτάρα όλου του ουράνιου κόσμου. Ο Θεός χαρακτηρίζεται ως ζων εις τους αιώνας κατ' αντίθεση προς τις όποιες βουλές των αντιπάλων του. Για τον καπνό εκ της δόξης του Θεού και εκ της δυνάμεως αυτού βλ. Ησ. 6,4

«και ο οίκος επλήσθη καπνού» και Έξ. 40,28· Γ' Βασ. 8, 10' Β' Παραλ. 5, 3. Στο χωρίο της Έξ. η νεφέλη ήταν επί της σκηνής, έτσι που ο Μωυσής δεν μπορεί να εισέλθει, εις δε τα Παραλειπόμενα κατά την τελετή της

τοποθέτησης της σκηνής στο Ναό του Σολο-μώντα σημειώνεται ότι «τον οίκον έπλησε δόξα Κυρίου και ουκ ηδύναντο οι ιερείς εισελθείν εις τον οίκον» (Β' 7, 2 εξ.). Βλ. και Ιεζ. 44, 4. Οι 7 πληγές αποτελούν το τελετουργικό

του ουράνιου ναού' γι' αυτό ουδείς εδύνατο εισελθείν εις τον ναόν άχρι τελεσθώσιν αι επτά πληγώ των επτά αγγέλων. Αυτό που, τελικά, πρέπει να σημειωθεί ως προς τις 7 έσχατες πληγές είναι ότι δι' όλου του βιβλίου της

Απκ. τον Ιωάννη απασχολεί το αιτιολογικό της θείας απόφασης για καταστροφή του υφιστάμενου κόσμου και τη δημιουργία ενός νέου. Και φαίνεται πως τα ισχυρά επιχειρήματα του προφήτη είναι η αμετανοησία των

ανθρώπων και η σκληρότητα της εξουσίας του θηρίουαφενός και αφετέρου η υποστήριξη της θεϊκής βουλής όχι μόνο από την αγία Γραφή αλλά προπαντός από τους παράγοντες της ουράνιας λειτουργίας. Σχετικώς με το

πολύ αίμα που κατά τον Ιωάννη πρέπει να χυθεί για να αλλάξουν ριζικά τα πράγματα, θα ήθελα να παραπέμψω τον αναγνώστη σε κάτι σχετικό που βρίσκουμε σε σύγχρονα έργα 'σοσιαλιστικής φαντασίας'. Αναφέρομαι εδώ

στο έργο του Jack London, 'Σιδερένια φτέρνα'. Με τρόπο εντελώς φανταστικό-ουτοπιστικό και με προφανή διάθεση κριτικής, παρουσιάζεται στο έργο αυτό αμερικανός σοσιαλιστής γύρω στα 1910 να φαντάζεται πως μετά

από πολλές δεκαετίες πολλών αγώνων και πολλού αίματος, κάποτε μέσα στην τρίτη χιλιετία, θα μπορέσει το προλεταριάτο να συντρίψει τη σιδερένια φτέρνα της οικονομικής ολιγαρχίας. Αυτό που εντυπωσιάζει και στο έργο

αυτό είναι το άφθονο αίμα που πρέπει να χυθεί εκατέρωθεν. Έχει ενδιαφέρον το παράλληλο.
Β. Οι πέντε πρώτοι άγγελοι με τις έσχατες πληγές (16, 1-11).
1    Και ήκουσα μεγάλης φωνής έκ τοϋ ναού λεγούσης τοϊς έπτά άγγέλοις' ύπάγετε καίέκχέετε τάς έπτά φιάλας του θυμού τοϋ Οεοϋ εις την γήν.
2    Και άπήλΟεν ό πρώτος και έξέχεεν την φιάλην αύτοϋ εις τήν γήν, και έγένετο έλκος κακόν και πονηρόν έπί τους ανθρώπους τούς έχοντας το χάραγμα τοϋ θηρίου και τούς προσκυνοϋντας τή είκόνι αύτοϋ.
3    Και ό δεύτερος έξέχεεν τήν φιάλην αύτοϋ εις τήν θάλασσαν, και έγένετο αίμα ώς νεκρού, και πάσα ψυχή ζωής άπέθανεν τά έν τ ή θαλάσση.
4 Και ό τρίτος έξέχεεν την φιάλη ν αΰτοϋ εις τους ποταμούς και τάς πηγάς των υδάτων, και έγένετο αίμα. 5 Και ήκουσα τοϋ αγγέλου των ύδάτων λέγοντοςδίκαιος ει, ό ών και ό ην, ό όσιος, ότι ταύτα εκ ρίνας
,6    ότι αίμα άγιων και προφητών έξέχεαν και αίμα αύτοϊς δέδωκας πιεΐν, άξιοι είσιν.
7    Και ήκουσα τοϋ θυσιαστηρίου λέγοντος'
ναι κύριε ό θεός ό παντοκράτωρ,
άληθιναί και δίκαιαι αί κρίσεις σου.
8    Και ό τέταρτος εξέχεεν την φιάλην αύτοϋ έπί τον ήλιον, και έδόθη αύτω καυματίσαι τούς άνθρώπους έν πυρί. 9 και έκαυματίσθησαν οίάνθρωποι καύμα μέγα και ¿βλασφήμησαν το όνομα τοϋ θεού τοϋ έχοντος

την έξου-σίαν έπί τάς πληγάς ταύτας και ού μετενόησαν δούναι αύτω δόξαν.
10 Και ό πέμπτος εξέχεεν την φιάλην αύτοϋ έπί τον Ορόνον τοϋ θηρίου, και έγένετο ή βασιλεία αύτοϋ έσκο-τωμένη, και έμασώ ντο τάς γλώσσας αυτών έκ τοϋ πόνου, 11 και έβλασφήμησαν τον θεό ν τοϋ ούρανοϋ έκ των

πόνων αύτών και έκ των ελκών αύτών και ού ¡.ιετενόησαν έκ των έργων αύτών.
1    Κι άκουσα μια δυνατή φωνή από το ναό να λέει στους εφτά αγγέλους: «Πηγαίνετε κι αδειάστε στη γη τις εφτά φιάλες της οργής του θεου».
2    Έφυγε ο πρώτος κι άδειασε τη φιάλη του στη γη. Και παρουσιάστηκε μια επώδυνη και κακοήθης πληγή στους ανθρώπους που είχαν το σημάδι του θηρίου και προσκυνούσαν το άγαλμά του.
3    Ο δεύτερος άγγελος άδειασε τη φιάλη του στη θάλασσα· το νερό έγινε σαν το αίμα πεθαμένου, και κάθε ζωντανή ύπαρξη στη θάλασσα πέθανε.
4 Ο τρίτος άδειασε τη φιάλη του στα ποτάμια και στις πηγές ίων υδάτων, και το νερό έγινε αίμα. 5 Κι άκουσα τον άγγελο που εξουσιάζει τα νερά να λέει:
«Δίκαιος είσαι, άγιε, εσύ που αληθινά υπάρχεις και υπήρχες,κι αυτό το έδειξες με αυτήν την κρίση σου.
6    Αίμα αγίων και προφητών έχυσαν
κι αίμα τους έδωσες να ποιούν το άξιζαν».
7    Κι από το θυσιαστήριο άκουσα μια φωνή να λέει:
«Ναι, Κύριε, θεέ παντοκράτορα·οι αποφάσεις σου είναι σωστές και δίκαιες».
8    Ο τέταρτος άδειασε τη φιάλη του πάνω στον ήλιο, που του δόθηκε η άδεια να κατακάψει τους ανθρώπους. 9 Κι οι άνθρωποι κατακάηκαν, αντί όμως να μετανιώσουν και να δοξάσουν το θεό, βλαστήμησαν το

όνομα του θεού που ήταν υπαίτιος γΓ αυτές τις πληγές.
10 Ο πέμπτος άδειασε τη φιάλη του στο θρόνο του θηρίου. Σκοτάδι απλώθηκε πάνω στο βασίλειο του, κι οι άνθρωποι δάγκωναν τη γλώσσα τους από τον πόνο. 11 Οι συμφορές και οι πληγές τους έκαναν να βλαστημήσουν

το θεό, που εξουσιάζει τον ουρανό, αντί να μετανιώσουν για τα έργα τους.
* * *
Οι πληγές αυτές είναι ενδεχομένως επεξεργασία ενός παλαιότερου κειμένου, στο οποίο ο Ιωάννης προσέθεσε στοιχεία από το διωγμό των πιστών υπό του θηρίου καθώς και τα περί αμετανοησίας του κόσμου παρά την

σφοδρότητα των πληγών. Η μεγάλη φωνή εκ του ουράνιου Ναού ακούεται ως θείο πρόσταγμα προς τους 7 αγγέλους να πάνε να εκχύσουν τις 7 φιάλες του θυμού του Θεού επί της γης. Για την έκχυση του θυμού ή της οργής

του Θεού βλ. Ψλ. 69, 25· Σοφ. 3, 8· Ιερ. 10, 25.
Η πρώτη φιάλη προκαλεί έλκος κακόν και πονηρόνσε όσους έφεραν το χάραγμα του θηρίου και προσκυνούσαν την εικόνα του. Στόχος, λοιπόν, της πληγής αυτής είναι η πολιτικοθρησκευτική αυτοκρατορική λατρεία.

Θυμίζει τα έλκη και τις αναζέουσες φλυκτίδες στην Έξ. 9,8 εξ. σε σχέση με τις πληγές κατά του Φαραώ ή την απειλή προς έναν παράκουο Ισραήλ στο Δευτ. 28, 35: «πατάξαι Κύριος εν έλκει πονηρώ επί τα γόνατα και επί

τας κνήμας, ώστε μη δύνασθαι ιαθήναι σε από ίχνους των ποδών σου έως της κορυφής σου».
Με την έκχυση της δεύτερης φιάλης το νερό της θάλασσας γίνεται σαν το αίμα του νεκρού, όπως έγινε και κατά τις πληγές εναντίον του Φαραώ στο Έξ. 7, 17-21. Βέβαια, στο 8,8 κάτι τέτοιο έγινε με το 1 /3 της θάλασσας· ο

Ιωάννης δεν το ξέχασε αυτό, αλλά δεν αποτελεί κατά τη γνώμη του σπουδαίο ζήτημα για να μας το αναλύσει. Το νερό έγινε ως αίμα νεκρού με την έννοια του αποτελέσματος του αίματος μέσα στο νερό: νεκρώθηκε κάθε

ζωή, όπως παύει το αίμα ενός νεκρού να παράγει κίνηση και ζωή.
Ο τρίτος άγγελος εκχέει τη φιάλη του εις τους ποταμούς και τας πηγάς των υδάτων και το νερό έγινε αίμα. Βλ. σχετικώς Ψλ. 78, 44. Και τότε ο προφήτης άκουσε τον υπεύθυνο για τα νερά άγγελο του Θεού να δικαιολογεί

την πράξη αυτή του Θεού λέγοντας: Είσαι δίκαιος γιατί έτσι έκρινες, ο ων και ο ην, όσιος' είναι άξιοι της κρίσης σου να τους δώσεις να πιούν αίμα, γιατί αυτοί εξέχεαν το αίμα αγίων και προφητών. Σχετικά με τη

μετατροπή ποταμών κ.τ.λ. σε αίμα βλ. Έξ. 7, 19-24- Ψλ. 78, 44. Στον Ψλ. 119, 137 γράφεται: «Δίκαιος ει Κύριε, και ευθείαι αι κρίσεις σου»· Ψλ. 145, 17 «δίκαιος Κύριος εν πάσαις ταις οδοίς αυτού και όσιος εν πάσι τοις

έργοις αυτού». Δεν ξέρουμε πόσα βιβλία είχε διαβάσει ο Ιωάννης, εγνώριζε όμως την Π.Δ. από στήθους και τη χρησιμοποιεί σαν καθημερινό του λεξιλόγιο. Ο Θεός είναι ο ων και ο ην το «ερχόμενος» παραλείπεται εδώ,

αφού, κατά τον Ιωάννη ο ερχομός του είναι ήδη σε δρομολόγηση, έτσι που τώρα μπορεί να αντικατασταθεί από το όσιος δηλ. άγιος και δίκαιος, αυτός που δεν προσβάλλεται ούτε βεβηλώνεται: «δίκαιος και όσιος Κύριος»

Δευτ. 32,4. Περί αίματος αγίων και προφητών γίνεται λόγος εδώ και στο 18,24. Οι προφήτες μνημονεύονται ιδιαίτερα και στις δυο περιπτώσεις ως η πνευματική ηγεσία της εκκλησίας κατά τον Ιωάννη. Ο Θεός, λοιπόν,

έκρινε δίκαια, όταν στην πληγή αυτή τους δίνει να πιούν αίμα για το αίμα των αγίων και προφητών που είχε χυθεί από τη ρωμαϊκή καταδυνάστευση. Βέβαια, ο Ιωάννης γράφει ένα μελλοντικό εσχατολογικό σενάριο,

άσχετα αν το περιμένει να γίνει πολύ γρήγορα. Το σενάριο του όμως, στο σύνολο και στα επιμέρους, στηρίζεται σε κάποιες ιστορικές εμπειρίες: επί του προκειμένου, οι εμπειρίες είναι οι μαζικές σφαγές των Ιουδαίων από

τους Ρωμαίους κατά την επανάσταση του 70 στην Ιουδαία καθώς και ο αιματηρός πόλεμος του μηχανισμού της αυτοκρατορικής λατρείας κατά της εκκλησίας και μάλιστα των ηγετών της, των προφητών. Αξιοίείσιν = το

αξίζουν, κράζει ο άγγελος των υδάτων. Και τα λόγια του επιβεβαιώνει στο στίχ. 7 ο άγγελος του Θυσιαστηρίου των θυμιαμάτων, όπου οι προσευχές των αγίων συγκεντρώνονται. Και αυτός, όπως η ωδή των νικώντων (15, 2

εξ.) εξαίρει την παντοδυναμία του Θεού έναντι της δύναμης των τεράτων και θηρίων του ρωμαϊκού κόσμου για να καταλήξει πως οι κρίσεις του Θεού είναι δίκαιες και σύμφωνες με τις υποσχέσεις του -κατάληξη

συνηθισμένη στους Ψαλμούς και στο Δευτερονόμιο. Βλ. και τον ύμνο στο 19, 2.
Ο τέταρτος άγγελος άδειασε τη φιάλη του πάνω στον ήλιο, ο οποίος ενεργώντας εκ μέρους του Θεού (εδόθη αυτώ) καυματίσαι τους ανθρώπους εν πυρί. Πρόκειται για υπερβολικό καύσωνα, καύμα μέγα, από το οποίο οι εκ

της θλίψεως της μεγάλης μάρτυρες θα είναι απαλλαγμένοι «ουδέ μη πέση επ' αυτοίς ο ήλιος ουδέ παν καύμα» 7, 16β. Αντί όμως οι άνθρωποι να μετανοήσουν και, όπως στο 11, 13 με το σεισμό να δοξολογήσουν το Θεό για

την ανταποδοτική του δικαιοσύνη, αυτοί βλασφημούν το όνομα αυτού που εξουσιάζει τις αποστελλόμενες πληγές, όπως συνηθίζουν να κάνουν οι οπαδοί του αντίχριστου, με το όνομα του Θεού (13, 1* 5* 17, 3). Σε

μεγέθυνση, οι πληγές εναντίον του αλύγιστου και αμετανόητου Φαραώ επαναλαμβάνονται εδώ.
Η πληγή της πέμπτης φιάλης πέφτει επάνω στο θρόνο του θηρίου δηλ. στη Βαβυλώνα και έτσι πέφτει σκοτάδι στο βασίλειο του, όπως στην Αίγυπτο επί Φαραώ (Έξ. 10, 21 εξ.). Ξαφνικά όμως από το σκοτάδι πάμε σε

φοβερούς πόνους που προκαλούν προηγούμενες πληγές: εβλασφήμησαν το Θεόν του ουρανού, όχι κάποιο θεό της ειδωλολατρίας, εξαιτίας των πόνων αυτών και των εΑών αυτών. Το σκοτάδι επιτείνει την όλη ζοφερή

κατάσταση. Όπως όμως ο Φαραώ και οι Αιγύπτιοι, κι αυτοί δε μετενόησαν.
Μετά από την επανειλημμένη διαπίστωση της αμε-τανοησίας του κόσμου, οι επόμενες δυο πληγές, η έκτη και η έβδομη από τις επτά φιάλες, μας εισάγουν στην τελική ευθεία του εσχατολογικού πολέμου και της ολικής

συντριβής του σατανά.
Γ. Οι δυο έσχατες πληγές εισάγουν στον έσχατο λογικό πόλεμο (16, 12-21)
12 Και ό έκτος έξέχεεν την φιά/jjv αύτοϋ έπί τον ποταμό ν τον μέγαν τον Εύφράτην, και έξηράνθη το ύδωρ αυτού, ίνα έτοιμασθή ή όδός των βασιλέων των από ανατολής ήλιου. 13 Και είδον έκ τού στόματος τοϋδρά-κοντος

και έκ τού στόματος τού θηρίου και έκ τού στόματος τού ψευδοπροφήτου πνεύματα τρία άκάθαρτα ώς βάτραχοι· 14 είσίν γάρ πνεύματα δαιμονίων ποιούντα σημεία, α έκπορεύεται έπί τούς βασιλείς της οικουμένης όλης

συναναγείν αύτούς εις τον πόλεμον της ή μέρας της μεγά/ης τού θεού τού παντοκράτορος. 15 Ιδού έρχομαι ώς κλέπτης, μακάριος ό γρηγορών και τηρών τά ιμάτια αύτοϋ, ίνα μή γυμνός περιπατή και β/χπωσιν την άσχη-

μοσύνην αύτοϋ. 16 Και συνήγαγεν αύτούς εις τον τόπον τον καλούμενον 'Εβραϊστι Άρμαγεδών.
17 Και ό έβδομος έξέχεεν την φιάλη ν αύτοϋ έπί τον αέρα, και έξήλθεν φωνή μεγά/j] έκ τοϋ ναού από τοϋ θρόνου λέγουσα' γέγονεν. 18 και έγένοντο άστραπαί και φωναί και βρονταί και σεισμός έγένετο μέγας, οίος ούκ

έγένετο άφ' ού άνθρωπος έγένετο έπί τής γης τηλικοϋτος σεισμός ούτω μέγας. 19 και έγένετο ή πόλις ή μεγάλη εις τρία μέρη και αίπόλεις των έθνών έπεσαν, και Βαβυλών ή μεγά/j] έμνήσθη ένώπιον τοϋ θεοϋ δούναι αύτή

τό πο-τήριον τοϋ οίνου τοϋ θυμού τής οργής αύτοϋ. 20 και πάσα νήσος έφυγεν και όρη ούχ εύρέθησαν. 21 καίχάλα-ζα μεγά/jj ώς ταλαντιαία καταβαίνει έκ τοϋ ούρανοϋ έπί τούς ανθρώπους, και εβλασφήμησαν οί άνθρωποι

τον Θεόν εκ της πληγής τής χαλάζης, ότι μεγάλη εστίν ή πληγή αυτής σφόδρα.
1 2 Ο έκτος άδειασε τη φιάλη του στον ποταμό το μεγάλο, τον Ευφράτη. Το ποτάμι ξεράθηκε, κι έτσι ετοιμάστηκε ο δρόμος για την επίθεση των βασιλιάδων της Ανατολής. 1 3 Κι είδα να βγαίνουν από το στόμα του

δράκοντα κι από το στόμα του θηρίου κι από το στόμα του ψευ-δοπροφήτη τρία πονηρά πνεύματα, που έμοιαζαν με βατράχια. 14 Είναι τα δαιμονικά πνεύματα που κάνουν τε-ρατουργίες και στέλνονται στους βασιλιάδες

όλης της οικουμένης, να τους συνάξουν για τον πόλεμο που θα γίνει τη μεγάλη ημέρα του παντοκράτορα θεού. 1 5 «Να, έρχομαι ξαφνικά σαν κλέφτης· μακάριος είναι εκείνος που μένει ξάγρυπνος και φυλάει τα ρούχα του,

για να μη βρεθεί να περπατάει γυμνός και τον βλέπουν οι άλλοι και ντρέπεται». 16 Και τα πνεύματα μάζεψαν τους βασιλιάδες ο* έναν τόπο που λέγεται στα εβραϊκά Αρμαγεδών.
17 Ο έβδομος άγγελος άδειασε τη φιάλη του στον αέρα, κι από το θρόνο μέσα στο ναό βγήκε μια δυνατή φωνή που έλεγε: «Έγινε». 18 Κι έγιναν αστραπές και φωνές και βροντές, κι έγινε μεγάλος σεισμός, τέτοιος που δεν

είχε γίνει από τότε που δημιουργήθηκε ο άνθρωπος πάνω στη γη· τόσο μεγάλος ήταν ο σεισμός. 19 Κι έγινε η πόλη η μεγάλη τρία κομμάτια, και οι πόλεις όλων των εθνών καταστράφηκαν. Ο θεός θυμήθηκε τη μεγάλη

Βαβυλώνα και της έδωσε να πιεί κρασί απ' το ποτήρι του θυμού και της οργής του. 20 Όλα τα νησιά εξαφανίστηκαν και τα βουνά χάθηκαν. 21 Τεράστιο χαλάζι, βαρύ σαν κοτρόνα, έπεσε από τον ουρανό πάνω στους

ανθρώπους. Και βλαστήμησαν οι άνθρωποι το θεό για τη συμφορά που προκάλεσε τοχαλάζι, γιατί η συμφορά αυτή ήταν πάρα πολύ μεγάλη.

Η έκτη, λοιπόν, πληγή δρομολογεί τον εσχατολογικό πόλεμο μεταξύ Μεσσία και θηρίου. Για το Νείλο και τον Ευφράτη υπάρχει στην Π.Δ. παράδοση προφητική για την ξήρανση των υδάτων (βλ. Ησ. 11, 15 εξ.· 44, 27* Ιερ.

50, 38). Ο σκοπός όμως της αποξήρανσης των υδάτων στον Ευφράτη, τον ποταμόν τον μέγαν -έτσι ήταν φυσικό να τον βλέπει ένας Εβραίος σε σύγκριση προς τον Ιορδάνη- είναι εδώ να ετοιμασθεί ο δρόμος των βασιλέων

που έρχονται από την ανατολή προφανώς για να τιμωρήσουν τους Ασσυροβαβυλώνιους για τα παθήματα που επέφεραν στον Ισραήλ. Έτσι βλέπει ο Ησ. 41, 2* 25 να έρχεται ο Πέρσης βασιλιάς Κύρος από βορρά και από

ανατολών ως ελευθερωτής των αιχμαλώτων Εβραίων. Παλαιές παραδόσεις περί διέλευσης του Ευφράτη από στρατεύματα της Ανατολής με πορεία προς δυσμάς ανακατεύτηκαν με εσχατολογικούς μύθους. Κατά πάσα

πιθανότητα οι από Ανατολής ηλίου αναμενόμενοι είναι βασιλιάδες της Παρθίας που καραδοκούν να εισβάλουν εντός του ρωμαϊκού κράτους, και το σύνθημα τους δίδεται, όταν ξηραίνονται τα νερά του Ευφράτη που ήταν το

όριο μεταξύ του κράτους των Ρωμαίων και των Πάρθων. Στο 9, 13-19 από τον Ευφράτη εξαπολύονται παράξενοι ιππείς και καταστρέφουν το 1/3 του κόσμου. Όπως ήδη σημειώθηκε, ο Nero Redivivus αναμένεται από

πολλούς να οδηγήσει το μεγάλο στρατό των Πάρθων εναντίον της Ρώμης. Αυτός ο στρατός είναι που στο κεφ. 17, 16 εξ. πολιορκεί και καταστρέφει τη Ρώμη. Αυτά όλα θα απαρτίζουν, μέσα στο μυθολογικό σενάριο περί

εσχατολογι-κού πολέμου, μια μόνο φάση του πολέμου, κατά την οποία, σύμφωνα με τη βουλή του θεού, αυτός ο ανατολικός στρατός θα καταστρέψει το κέντρο της αυτοκρατορίας στη Δύση. Η συγκέντρωση βασιλέων και

στρατευμάτων από το θηρίο για να στραφεί εναντίον του Μεσσία (17, 12-14' 19, 11-12) αποτελεί την άλλη, την επόμενη φάση. Η τρίτη θα είναι η τελευταία φάση του Πολέμου: Μετά από χίλια χρόνια βασιλείας των

μαρτύρων, ο σατανάς θα λυθεί και τότε έθνη πολλά θα πλανήσει,τον Γωγ και τον Μαγώγ, θα κυκλώσει την παρεμβολή των αγίων (στα Ιεροσόλυμα) αλλά τελικά θα αποτύχει και θα τιμωρηθεί στο αιώνιο πυρ, όπου και το

θηρίο και ο ψευδοπροφήτης.
Ενώ στο στίχ. 16, 12 πρόκειται για την πρώτη φάση του πολέμου, στο στίχ. 13 εξ. απότομα μπαίνουμε στη δεύτερη, κατά την οποία το θηρίο συνάζει τους βασιλιάδες της ρωμαϊκής οικουμένης για να πολεμήσει κατά του

Μεσσία, έξω από τα Ιεροσόλυμα, σε τόπο καλούμενο Αρμαγεδών. Και είδον, γράφει ο Ιωάννης χωρίς εγγύτερους προσδιορισμούς. Από τα στόματα των αντίθεων τεράτων (του δράκοντα, του θηρίου και του ψευδοπρο-φήτη)

εξέρχονται πνεύματα τρία ακάθαρτα ως βάτραχοι' πρόκειται για δαιμονικά πνεύματα που επιτελούν θαυματουργικά σημεία που πείθουν περί του σκοπού για τον οποίο γίνονται. Εκτός από τις εντολές που εκπέμπουν προς

τους βασιλείς της οικουμένης, φροντίζουν να τις συνοδεύουν με πειστικά δαιμονικά σημεία που τους πείθουν να μετάσχουν στην εκστρατεία. Τα περί δαιμονίων και πνευμάτων πλάνης στο στίχ. 13 θυμίζουν την όμορφη

ιστορία του προφήτη Μιχαία γιου του Ιμλάα στο κεφ. 22 του Γ' Βασιλειών. Εδώ στην Απκ. τα πνεύματα είναι τρία γιατί έχει ευρύτερη έκταση η αποπλάνηση και τα εκπέμποντα το πονηρό τέρατα είναι τρία. Σωστά

παρατηρείται από τους ερμηνευτές σχετικώς με τους βασιλιάδες της οικουμένης πως θα εξουδενωθεί όχι μόνο η Ρώμη αλλά και ολόκληρη της αυτοκρατορίας η δομή αντίστασης στη βασιλεία του Θεού. Το (ος βάτραχοι
δε σχετίζεται μόνο με την ακαθαρσία των πνευμάτων αλλά και με το ότι κωάζουν. Επιτελούν συστηματικά θαυμαστά σημεία, όπως τα προβλέπει και η λοιπή Κ.Δ. (βλ. π.χ. Μκ. κεφ. 13 κ.π.), σε μια προσπάθεια φορτική να

τους συγκεντρώσουν στον πόλεμο της ημέρας της μεγάλης του Θεού του παντοκράτορος. Η μεγάλη ημέρα είναι η ημέρα του Κυρίου που ξέρουμε από την Π.Δ. ως την ημέρα νίκης του Γιαχβέ κατά των αντιπάλων του* γι'

αυτό και ο χαρακτηρισμός του Θεού ως παντοκράτορος.
Περί της ημέρας αυτής ο στίχ. 15 απευθύνει προειδοποίηση προς τους πιστούς η παρεμβολή της εδώ από τον προφήτη είναι κατανοητή, αφού ο κίνδυνος που θα αντιμετωπίσουν οι αναγνώστες από τη σύναξη τόσο μεγάλης

στρατιωτικής δύναμης θα είναι σημαντικός. Ο Ιησούς πληροφορεί διά στόματος του προφήτη πως έρχεται ως κλέπτης (βλ. Μ τ. 24, 42-44· Α' Θεσσ. 5, 2), και διατυπώνει τον τρίτο στη σειρά μακαρισμό του (1,3· 14, 13), που

αφορά στην ετοιμότητα των πιστών για την αντιμετώπιση του παραπάνω κινδύνου. Δεν πρέπει να τους βρει όπως ένα στρατιώτη στον ύπνο και γυμνούς στο κρεβάτι αλλά άγρυπνους, ντυμένους και με τον οπλισμό τους.

Όταν σημάνει ο συναγερμός, πρέπει να φορούν τα ρούχα τους για να μην αναγκασθούν γυμνοί να αναζητούν διαφυγή και εκτεθούν λόγω της γυμνότητάς τους στα μάτια των άλλων. Δεν πρέπει να πέσουν θύματα της

προπαγάνδας του θηρίου. Η ευαισθησία του Εβραίου για την γυμνότητα είναι προφανής.
Η τελική μάχη λαμβάνει χώρα έξω από χην Ιερουσαλήμ, στον τόπο που καλείται Αρμαγεδών. Ηχώ αυτής της μάχης βρίσκει κανείς και στο 14, 20 περί του ληνού του θυμού του Θεού έξω από την πόλη, όπου το αίμα έφθασε

τους χαλινούς των αλόγων. Τα περί Αρμαγεδώνείναι αίνιγμα για τους ερμηνευτές. Το μυαλό μας με τη λέξη αυτή πηγαίνει αμέσως στην μεγάλης στρατηγικής σημασίας πεδιάδα της Megg¡do, τόπο μεγάλης σημασίας στην

πολεμική ιστορία του Ισραήλ. Αλλά το πρόθεμα Ηηγ ή Αρ = ύψωμα δεν ευνοεί την Μεγιδδώ που είναι πολύ γνωστή πεδιάδα. Ίσως να πρόκειται για το όνομα Μαγεδών ή Μεγεδδών. Ο Ιωάννης συνδέει ίσως σε ένα όνομα

δυο διαφορετικές παραδόσεις. Το βέβαιο με τον Ιωάννη της Απκ. είναι πως, όσο μακριά κι αν μας πάει, πίσω στην Παλαιστίνη ή τα Ιεροσόλυμα θα μας γυρίσει.
Ο έβδομος άγγελος εξέχεε την έβδομη φιάλη στον αέρα. Για τη μεγάλη φωνή βλ. Ησ. 66, 6 «... φωνή εκ ναού, φωνή Κυρίου ανταποδιδόντος ανταπόδοσιν τοις αντι-κειμένοις». Όπως έγινε με την πρώτη φιάλη και όπως με

την έβδομη σάλπιγγα (11, 15-21), όπου ο λόγος περί αστραπών, βροντών, σεισμού και χάλαζας. Η σύνδεση του ναού και του θρόνου δηλώνει πως η φωνή από το ναό είναι του ίδιου του Θεού. Έτσι εδώ, με το συνηθισμένο

στην Απκ. πρόσταγμα 'γέγονεν', έγένοντο αστραπαί και φωναί και βρονταί και σεισμός. Τα ιδιαίτερα στοιχεία της πληγής είναι τα εξής: (1) Θυελλώδης θεοφάνεια όπως την ξέρουμε από την Π.Δ. και από την Απκ. 4, 5*

8,5-11,19. (2) Γίνεται σεισμός μεγαλύτερος από τον εν 6, 12· τέτοιος δεν είχε ξαναγίνει ποτέ (βλ. Δαν. 12, 1) κι έσχισε τη μεγάλη πόλη σε τρία, δηλ. την κατέστρεψε, ενώ οι άλλες πόλεις των εθνών έγιναν ερείπια. Τότε

(κάποιοι πρεσβύτεροι ή άγγελοι) θύμισαν στο Θεό πως ήλθε η ώρα να κεράσει τη μεγάλη Βαβυλώνα από το ποτήρι του οίνου του θυμού της οργής του. Η μεγάλη πόλη είναι ασφαλώς η Βαβυλώνα-Ρώμη, όπως δείχνει το

κεφ. 17. Η μετακίνηση νήσων και ορέων, σχετικά με το σεισμό, μας φέρνει στο νου το μεγάλο σεισμό στο 6, 12-17, τότε που αστέρια έπεσαν από τον ουρανό κ.τ.λ. Πρόκειται κοντολογίς για διάλυση του σημερινού φυσικού

κόσμου. (3) Μεγάλου μεγέθους χάλαζα κατεβαίνει από τον ουρανό επάνω στους ανθρώπους. Το βάρος της χάλαζας ήταν ενός ταλάντου, για τα ισχύοντα μεταξύ των Εβραίων κάτι πολύ βαρύ (βλ. J. Hastings, Dictionary of

the Bible, Rev. Ed. N. York, 1963, σελ. 670, ίσο προς 978.3 γραμμάρια). Ήδη κατά το Μτ. 18, 24 το τάλαντο σημαίνει αορίστως μεγάλη ποσότητα και μεγάλη αξία. Η Αίγυπτος δοκίμασε κατά την Έξοδο την πληγή της

χάλαζας (9, 13 εξ.), και οι πέντε βασιλιάδες των Ιεβου-σαίων κατατροπώνονται προ του Ιησού του Ναυή, διότι «Κύριος επέρριψεν αυτοίς λίθους χαλάζης εκ του ουρανού» (10, 11). Επίσης στις απειλές του Ιεζ. κατά των Γωγ

περιλαμβάνεται «σεισμός μέγας» και «λίθοι χαλάζης». Η πληγή της χάλαζας ήταν μεγά/η σφόδρα στις συμφορές που επέφερε· γι' αυτό οι άνθρωποι βλασφήμησαν το Θεό εξαιτίας της. Βλέπουμε ότι τα περί αμετα-νοησίας

και βλασφημίας αποτελούν περίπου το ρεφραίν των έσχατων πληγών που αναφέρονται στο κεφ. 16.
Ό,τι ακολουθεί στα κεφ. 17 και 18 περί της πτώσης της μεγάλης πόρνης-Βαβυλώνας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ανάλυση και ανάπτυξη εν πλάτει της έβδομης κατά της Βαβυλώνας έσχατης πληγής στο 16, 17-20. Το θέμα

των δυο κεφαλαίων που ακολουθούν -η καταστροφή του ρωμαϊκού συστήματος εξουσίας- αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της ορθής ερμηνείας του βιβλίου της Απκ. και τη λυδία λίθο για την αξιολόγηση άλλων λιγότερο

σαφών θεμάτων του βιβλίου. Μερικοί νομίζουν πως αποδεχόμενοι την προφανή αυτή έννοια της Βαβυλώνας προχωρούν σε μη επιτρεπόμενη πολιτικοποίηση της Απκ. Το παράξενο όμως είναι πως για τον Ιωάννη δεν ήταν
κάποια πολιτική ή θρησκευτική ομάδα ή παράταξη που επέφερε την πτώση της Ρώμης αλλά ο ίδιος ο Θεός χρησιμοποιώντας έναν καταστροφικό ουράνιο μηχανισμό εξαιτίας των αμαρτιών της. Έχει αυτό σχέση με την

πολιτική ή με την πολιτικοποίηση; Πολλοί, αντίθετα, κατηγόρησαν και κατηγορούν τον χριστιανισμό ακριβώς για τον απολιτικό του χαρακτήρα, για το γεγονός δηλ. ότι μονόπλευρα ανέθεσε στο Θεό να ρυθμίσει κατά τα Έσχατα τα προβλήματα της ανθρώπινης ιστορίας και της ανθρώπινης κοινωνίας.





Σελίδες 352-373

Πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά  την πηγή προέλευσης  

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-