Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ - ΠΡΟΛΟΓΟΣ - ΣΑΒΒΑΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ

 ΣΑΒΒΑΣ ΑΓΟΥΡΙΔΗΣ Καθηγητής Πανεπιστημίου

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ

Εισαγωγικά—Ερμηνεία—Παραρτήματα επί ειδικών θεμάτων)

«...Έγενόμην εν τη νήσω τη καλουμένη Πάτμω διά τον λόγον τού Φεοϋ και την μαρτυρία Ιησού...» (Αποκ. 1,9)

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το βιβλίο αυτό άρχισε με την πρόθεση να γραφεί ένα σύντομο Υπόμνημα στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, ακόμα και όταν αποφασίστηκε αργότερα να γραφούν κάπως πιο εκτεταμένα Εισαγωγικά και στο τέλος του βιβλίου να προστεθούν έξι Παραρτήματα για την ουσιαστικότερη ενημέρωση του αναγνώστη. Πράγματι, στις επιμέρους περικοπές του βιβλίου δεν ενδιαφέρουν παρά τα απολύτίος αναγκαία σχόλια για να καταλάβουμε το νόημα του σ(υγγραφέα), ενώ είναι πολύ ευρύτερη η διαπραγμάτευση των θεμάτων του βιβλίου της Αποκάλυψης. Περιφρονείται έτσι η συμπερίληψη στο Υπόμνημα του παντοίου φιλολογικοιστορικού υλικού που βρίσκεται συγκεντρωμένο σε κείμενα όπως του Bengel, του Wettstein, και του Strack-Billerbeck; Δε νομίζουμε' απλώς, εξυπηρετείται η ανάγκη του σύγχρονου αναγνώστη, μάλ,ιστα του Έλληνα, για συντομότερες διαπραγματεύσεις που αναφέρονται ιδιαίτερα στο ιστορικοφιλολογικό και θεολογικό εκείνο υλικό που μας μεταφέρει αμέσως εκεί που επιθυμεί να μας πάει ο Ιωάννης. Έτσι, η προσπάθειά μας υπήρξε, τελικά, να μη λείψει τίποτε από όσα αναδεικνύουν την κύρια κατεύθυνση των ιδεών του προφήτη Ιωάννη, θεωρήσαμε κίνδυνο όχι την παρά/χιψη επιμέρους εδώ και εκεί στοιχείων που θα μπορούσαν να πλουτήσουν την εξήγηση όσο την όποια απώλεια σε ό,τι αφορά το κεντρικό νόημα στη σκέψη του Ιωάννη.

Βρίσκει κανείς πολλές αναφορές της Αποκάλυψης σε ραββινικά. ελληνιστικά και ερμητικά κείμενα μέσα σε Υπομνήματα όπως π.χ. αυτό του Ε Lochmeyer . Σε λίγα από αυτά εμείς παραπέμπουμε, ενώ έχουμε πολλαπλασιάσει τα παράλληλα προς την Αποκαλυπτική φιλολογία του ιουδαϊσμού, πιστεύοντας πως έτσι τοποθετείται η Αποκάλυψη, ιστορικά και θεολογικά, εντός σωστότερου πλαισίου. Αποδόθηκε, επίσης, ιδιαίτερη σημασία στο θέμα των πηγών του Ιωάννη κατά τη συγγραφή ή κατά την τελική έκδοση του βιβλίου του, κι αυτό για το λόγο όχι μόνο της γενικότερης πορείας των εννοιών του βιβλίου, που έχει αναμφισβήτητη ενότητα, αλλά και για την πληρέστερη κατανόηση επιμέρους περικοπών, που αποτελούν προφανώς συνθέσεις ποικίλου υλικού.

Εξάλλου, τη Μεσαιωνική εξηγητική παράδοση στην Αποκάλυψη χρησιμοποιούμε δευτερευόντως, γιατί ο σύγχρονος επιστημονικός προβληματισμός ως προς το βιβλίο αυτό απέχει κατά πολ.ύ από τους προβληματισμούς της Μεσαιωνικής εκκλησίας, που εξακολουθούσε να θεωρείτο έργο αυτό μάλλον ως σοβαρή όχληση και ως περίπου άχρηστο για το ποιμαντικό της έργο. Μόνο ο Μοναχισμός βρήκε στην Αποκάλυψη πιο ζωντανές παρορμήσεις.

Είναι πολλά και δύσκολα όχι μόνο τα ιστορικά αλλά και τα θεολογικά θέματα που εγείρει το κείμενο της Αποκάλυψης στο σύγχρονο ερευνητή και αναγνώστη. Στα περισσότερα από αυτά έγινε ό,τι είναι δυνατό μέσα σε ένα Υπόμνημα' δεν ήταν δυνατό ούτε να παρα/χιφθεί η ύπαρξή τους ούτε όμως και η όποια εκτεταμένη διαπραγμάτευση τους.

Από τις παραπάνω επισημάνσεις φαίνεται η από το Υπόμνημα αυτό τομή μιας διαφορετικής γραμμής στην ερμηνεία της Αποκάλυψης σε σύγκριση προς τα Υπομνήματα καθόλα αξιοσέβαστων παλαιότερων συγγραφέων όπως ο καθηγητής Παν. Μπρατσιώτης και ο π. Ιωήλ Γιαννακόπουλος. Περιτό να σημειώσω ότι, και προς αυτούς, το δικό μας Υπόμνημα, οφεί)χι πολλά και στην πραγματικότητα σε σχέση προς τα Υπομνήματά τους το δικό μας δεν είναι τίποτε άλλο παρά ένα ajornamento προς πιο σύγχρονες επιστημονικές απαιτήσεις και προς τις επιτακτικές του σήμερα ποιμαντικές ανάγκες της εκκλησίας.

Οι παραπομπές σε Υπομνήματα γίνονται με βάση τον πίνακα της βιβλιογραφίας στα Εισαγωγικά. Οι παραπομπές σε Λεξικά ή σε γενικότερη φιλολογία γίνονται κατά την ανάπτυξη. Το κείμενο της Κ. Διαθήκης που χρησιμοποιούμε είναι η 26η κριτική έκδοση των Nestle-Aland, και η μετάφραση είναι εκείνη των έξι καθηγητών που δημοσίευσε η Βιβλική Εταιρία στην Αθήνα το 1985' στη μετάφραση εκείνη είχε, ως γνωστό, μετάσχει και ο γράφων. Για τα αρχαιολογικά των πόλχων της Μ. Ασίας, όπου οι 7 Εκκλησίες, βλ. κυρίως του Μ. F. Unger, Archaeology and the Ν. Testament, Zondervan. Michigan. 4th printing, 1976.

Η με/χτη του συναδέλφου Δημ. Κυρτάτα: «Η αποκάλυψη του Ιωάννη και οι επτά Εκκλησίες της Ασίας», (Αθήνα, 1994) ήλθε στα χέρια μου όταν το δικό μου κείμενο είχε σταλεί στο τυπογραφείο. Χάρηκα, πάντως, για τη σύμπτωση των απόψεών μας σε πολλά σημεία.

Ελπίζουμε ότι το παρόν Υπόμνημα θα δώσει αφορμή για γόνιμη θεολογική και φιλολογική συζήτηση στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, στους κύκλους της εκκλησίας ιδιαίτερα, μέσα σε μια εποχή που το περιβαντολογικό πρόβλημα γίνεται καθημερινώς οξύτερο, τα πυρηνικά όπλα δεν καταστρέφονται, η αδιαφορία όλων των λαών προς τις πνευματικές αξίες όλο και μεγαλώνει, και η απόγνωση οδηγεί στο έγκλημα.

Στο συνάδελφο κ. I. Καραβιδόπουλο οφείλω ευχαριστίες γιατί κατά την εκτύπωση βοήθησε στο φορμάρισμα του

Πρόλογος βιβλίου, και στον αρχιμ. Παλαμά Κουμάντο γιατί με βοήθησε στις διορθώσεις. Αθήνα, Πάσχα 1994

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ...................................................7

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ................................................. 15

Α. Τι είδους βιβλίο είναι η Αποκάλυψη........................ 15

Β. Τα περιστατικά γένεσης της Αποκάλυψης....................28

Γ. Βασικά θέματα και κύρια χαρακτηριστικά της Αποκάλυψης..........................................36

Δ. Περί του περιεχομένου και περί των πηγών. Περί του προβλήματος της ερμηνείας του βιβλίου. Η Αποκάλυψη ως παραίνεση ή παραμυθία....................................49

Ε. Βιβλιογραφικά............................................67

ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΣΤΗΝ ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ

I.          ΠΡΟΛΟΓΙΣΜΑΤΑ (κεφ. 1, 1-20)..............................73

Α. Γενικό Προλόγισμα (1, 1-8)................................73

Β. Ειδικό Προλόγισμα (1,9-20)................................88

II. ΟΙ ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΤΑ ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ (κεφ. 2-3) .... 110

Λ. Η επιστολή προς την εκκλησία της Εφέσου (2, 1-7).......... 110

Β. Η επιστολή προς την εκκλησία της Σμύρνης (2, 8-11)........ 119

Γ. Η επιστολή προς την εκκλησία της Περγάμου (2, 12-17).....124

Δ. Η επιστολή προς την εκκλησία των Θυατείρων (2, 18-29).....131

Ε. Η επιστολή προς την εκκλησία των Σάρδεων (3, 1-6)......... 140

ΣΤ. Η επιστολή προς την εκκλησία της Φιλαδέλφειας (3, 7-13) .. 145 Ζ. Η επιστολή προς την εκκλησία της Λαοδίκειας (3, 14-22)..... 152

III.ACCLAMATIO  ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΩΣ ΚΡΙΤΗ ΤΩΝ ΕΣΧΑΤΩΝ ΚΑΙ ΕΚΤΕΛΕΣΤΗ

ΤΟΥ ΘΕΙΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΠΑ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΟΥΣ (κεφ. 4-5).....160

Α. Λειτουργία στον ουρανό: Η ημέρα του Κυρίου (4,1-11)....... 160

Β. Λειτουργία στον ουρανό: Η α<χΐ3ΐηαηο του Αρνίου ως εκτελεστή της Κρίσης (5,1-14)................................. 173

IV.       ΠΡΟΚΑΤΑΡΚΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΕΠΙ ΕΝΟΣ ΑΜΕΤΑΝΟΗΤΟΥ

ΚΟΣΜΟΥ (κεφ. 6-9)..................................... 193

Α. Οι πέντε πρώτες σφραγίδες (6, 1-11)........................ 193

Β. Η τιμωρία του Θεού ως κοσμικής έκτασης σεισμός (6, 12-17).. 209

Γ. Οράματα περί του αριθμού των σωζόμενων (7, 1-17)..........214

Δ. Η έβδομη σφραγίδα και οι τέσσερις πρώτες σάλπιγγες

(8, 1-12).................................................230

Ε. Η πέμπτη και η έκτη σάλπιγγα (8, 13-9, 21)..................239

V.ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ: ΠΡΟΔΡΟΜΙΚΑ ΤΟΥ ΕΠΙ ΘΥΡΑΙΣ ΤΕΛΟΥΣ (κεφ. 10-11)....................................254

Α. Ετελέσθη το μυστήριο του Θεού: Όρκος του αγγέλου-Ο Ιωάννης τρώγει το βιβλαρίδιο (10, 1-11)..................255

Β. Το μέτρημα του Ναού-Δυο μάρτυρες προφήτες πρόδρομοι του Μεσσία (11, 1-14).....................................262

Γ. Το ουράνιο τελετουργικό που συνοδεύει την έβδομη σάλπιγγα (II, 15-19).........................................275

VI.       Η ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΔΙΩΚΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΔΡΑΚΟΝΤΑ ΚΑΙ

ΑΠΟ ΤΑ ΘΗΡΙΑ (κεφ. 12, 1-14, 5).........................280

Α. Ο δράκοντας καταδιώκει τη γυναίκα (12, 1-8)................281

Β. Ο αντίχριστος που ως θηρίο ανεβαίνει από τη θάλασσα

(13,1-10)................................................297

Γ. Ο ψευδοπροφήτης: Το θηρίο από την ξηρά (13, 11-18)........311

VI. Η ΤΕΛΙΚΗ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΙΣΤΟΥΣ ΕΠΙΛΟΓΗ (κεφ. 14, 1-20) .. 329

Α. Μακάριοι οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες απάρτι (14, 1-13)......329

Β. Ο Θερισμός ήλθε για τους αποστάτες (14, 14-20).............. 347

VIII.    ΟΙ ΕΣΧΑΤΕΣ ΠΛΗΓΕΣ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΠΤΑ ΧΡΥΣΕΣ ΦΙΑΛΕΣ (κεφ. 15-16).....................................352

α) Λειτουργικά Προκαταρκτικά (15, 1-8)....................352

β) Οι πέντε πρώτοι άγγελοι με τις έσχατες πληγές (16, 1-11)... 361 γ) Οι δύο έσχατες πληγές εισάγουν στον εσχατολογικό πόλεμο (16, 12-21)........................................367

IX.       Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΒΑΒΥΛΩΝΑΣ - ΘΡΗΝΟΙ ΚΑΙ ΥΜΝΟΙ

ΓΙΑ ΤΟ ΓΕΓΟΝΟΣ (κεφ. 17, 1-19, 10)......................374

Α. Η καταδίκη της πόρνης-Βαβυλώνας (17, 1-6)................374

Β. Η εξήγηση του άγγελου intcrprens περί του θηρίου που

βαστάζει τη ν πόρνη (17,7-18).............................382

Γ. Ουράνια απόφαση η πτώση της Βαβυλώνας - Η έξοδος

των χριστιανών από την πόλη (18, 1-8).....................395

Δ. Ο θρήνος των βασιλέων της γης, των εμπόρων και των

εφοπλιστών για την καταδίκη της Βαβυλώνας (18, 9-19)......404

Ε. Ουράνιοι ύμνοι χαράς για τη χαριστική βολή κατά της Βαβυλώνας - Την καταδίκη της πόρνης ακολουθούν οι γάμοι του Αρνίου με την εκκλησία (18, 20-19, 10)...........410

Χ. Η ΤΕΛΙΚΗ ΝΙΚΗ (κεφ. 19,11-21)...........................423

Α. Ο στρατηλάτης Μεσσίας (19,11-16)........................429

Β. Πρόσκληση σε μακάβριο δείπνο (19,16-21)................ 433

XI.       Η ΧΙΛΙΕΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΩΝ ΜΑΡΤΥΡΩΝ - ΟΡΙΣΤΙΚΗ

ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΣΑΤΑΝΑ - ΤΕΛΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

(κεφ. 20, 1-15)............................................439

Α. Η χιλιετής βασιλεία των μαρτύρων (20,1-6)................. 440

Β. Οριστική καταδίκη του σατανά (20, 7-10)................... 455

Γ. Η Τελική Κρίση (20, 11-15)............................... 457

XII.      Ο ΚΑΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ Η ΚΑΙΝΗ ΓΗ (κεφ. 21, 1-22,5).. 462 Α. Η καινή κτίση - Η σκηνή του Θεού μετά των ανθρώπων (21, 1-8).................................................466

Β. Η νύμφη του Αρνίου - Η Νέα Ιερουσαλήμ (21,9-26).......... 474

α) Η δόξα της αγίας πόλης - Οι πυλώνες και τα θεμέλιά της (21,9-14)..............................................474

β) Η άφθαστη λαμπρότητα και τα τεράστια μεγέθη της πόλεως Ιερουσαλήμ (21, 15-21)..........................477

γ) Ο Θεός είναι ο Ναός και ο ήλιος της νέας πόλεως (21,22-27)............................................. 483

δ) Η ζωή μέσα στην πόλη του Θεού (22, 1-2)................. 487

ΕΠΙΛΟΓΟΣ (κεφ. 22, 6-21)..................................... 498

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ............................................515

Α. Ανάλυση των περιεχομένων της Αποκάλυψης - Σύντομο

σημείωμα για την Ποίηση στην Αποκάλυψη................516

Β. Έχει κυρίως μελλοντολογικό ή παραινετικό χαρακτήρα

η Αποκάλυψη του Ιωάννη;................................532

Γ. Το Πνεύμα και η μαρτυρία των προφητών...................549

Δ. Υπάρχει στην Αποκάλυψη Vaticinium ex eventu;............572

Ε. Λειτουργία και μυθολογία στην Αποκάλυψη................579

ΣΤ. Βίωμα και φιλολογική μορφή στις ιουδαϊκές Αποκαλύψεις και στην Αποκάλυψη του Ιωάννη...................588

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Π. ΠΟΥΡΝΑΡΑ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2004

ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ

Commentaries on the New Testament

S. Agouridis THE REVELATION OF JOHN

P. POYRNARAS PRESS THESSALONIKI 2004

Αφιερώνεται  στη Βασιλική και Πατριαρχική Μονή Πάτμου, φρουρό του Σπηλαίου της Αποκάλυψης

Πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με σαφή αναφορά  την πηγή προέλευσης  

ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-