Διαβάζοντας τὶς ἐπιστολὲς τοῦ Παύλου καὶ προσπαθώντας νὰ καταλάβουμε τί διδάσκει γιὰ τὸν γάμο καὶ τὶς σχέσεις τῶν δύο φύλων βρίσκουμε χωρία δυσερμήνευτα καὶ συχνὰ ἀντιφατικά, ἔτσι ὥστε τὰ κείμενα τοῦ Παύλου ἀποτελοῦν ζωντανὴ ἀπόδειξη, ὅτι δὲν νοεῖται συστηματικὴ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας γιὰ ζητήματα ποὺ ἀφοροῦν τὸν καθημερινὸ πρακτικὸ βίο. Καὶ πέραν ἀκόμη τοῦ Παύλου, στὴν ἱστορική της πορεία ἡ Ἐκκλησία υἱοθέτησε κάποτε συνήθειες, ποὺ ρητῶς ἔχει καταδικάσει ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, ἐπιτρέποντας γιὰ παράδειγμα τρία διαζύγια καὶ ὄχι μόνον γιὰ λόγους μοιχείας. Συχνὰ μιλοῦμε γιὰ θεολογία τοῦ γάμου ἢ ἀκόμη γιὰ θεολογία τοῦ περιβάλλοντος, τῆς τέχνης, καὶ τόσων ἄλλων, τείνοντας, ὄχι μόνο νὰ μετατρέψουμε τὴ θεολογία σὲ λέξη συνώνυμη τῆς (κοσμο)θεωρίας, ἀλλὰ καὶ νὰ λησμονήσουμε, πὼς ἡ ἴδια ἡ πορεία τῆς Ἐκκλησίας ἀναιρεῖ κάθε διάθεσή μας γιὰ μιὰ θεώρηση τοῦ καθημερινοῦ βίου, ποὺ θὰ διεκδικοῦσε δογματικοῦ τύπου μονιμότητα. Μάλιστα, μελετώντας τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ διαπιστώνοντας ὅτι, ἤδη στὴν ἐποχὴ τῶν ἱερῶν συγγραφέων τῆς Καινῆς Διαθήκης, τὰ προβλήματα «τοῦ αἰῶνος τούτου» ἀντιμετωπίζονται κατὰ τρόπο μᾶλλον ἐλαστικό, ἀποφεύγουμε κάθε πιθανότητα νὰ θεωρηθεῖ αὐθαίρετη ἡ πρακτικὴ ποὺ ἀκολούθησε μέχρι σήμερα ἡ Ἐκκλησία.
Κύρια προϋπόθεση τῆς διδασκαλίας τοῦ ἀπ. Παύλου εἶναι ἡ διὰ τοῦ προσώπου τοῦ Χριστοῦ παρουσία τῆς θείας χάριτος ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὴν ἐμμονὴ σὲ ὁποιαδήποτε νομικὴ κατοχύρωση τῆς σωτηρίας. Εἶναι τόση ἡ ἔμφαση ποὺ δίνει σ᾽ αὐτὸ ὁ Παῦλος, ὥστε νὰ δηλώνει καθαρά, πὼς ἀκόμα καὶ ἡ ἴδια ἡ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸν Θεό, ἀπαιτεῖ τὴν θεία χάρι γιὰ νὰ συντελεσθεῖ. Ὁ Θεὸς δηλαδὴ ἐπιτρέπει τὴν ἁμαρτία ὡς αὐτοτιμωρία τοῦ ἀνθρώπου· διὰ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ συμβαίνει ἀκόμη καὶ ἡ ἁμαρτία.(1) Δὲν θὰ δοῦμε στὶς ἐπιστολὲς τοῦ Παύλου καμιὰ θεωρία περὶ ἀπολύτου προορισμοῦ ὡς δυναστεύσεως τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου, παρὰ μόνον ἂν δὲν ἔχουμε προσέξει τὴν θεμέλιο ἀρχὴ τῆς χάριτος. Τὰ περὶ προορισμοῦ ἐδάφια ἔχουν τὴ σημασία, ὅτι ἀκόμη καὶ ἡ πιὸ βλάσφημη ἐπιθυμία τοῦ ἀνθρώπου δὲν συντελεῖται ἂν δὲν ὑποστηρίζεται ἀπὸ τὴ θεία χάρι.
Πολυσυζητημένη εἶναι ἡ στάση τοῦ Παύλου ἀπέναντι στὸν γάμο καὶ μάλιστα τὰ ἐδάφια ἐκεῖνα, στὰ ὁποῖα ὁρίζεται συγκεκριμένη τάξη μέσα στὴν οἰκογένεια, τοῦ ἀνδρὸς ἐπέχοντος τὴν θέση κεφαλῆς. Φαίνεται νὰ σκανδαλίζουν τὰ ἐδάφια αὐτὰ ἐπειδή, πιστεύω, εἶναι διαφορετικὲς οἱ ἀρχές μας ἀπὸ τὶς ἀρχὲς ἐπὶ τῶν ὁποίων θεμελίωνε τὴν ποιμαντική του ὁ Παῦλος. Ἐμεῖς, σ᾽ αὐτὴ τὴν περίπτωση, ξεκινοῦμε μὲ δεδομένη τὴν ἀπόλυτη ἰσότητα ἀνδρὸς καὶ γυναικὸς καὶ κατόπιν προσπαθοῦμε νὰ δοῦμε, πῶς θὰ αἰτιολογήσουμε τὴν ἀρχή μας μέσῳ τῶν ἱερῶν κειμένων.(2) Ὁ Παῦλος ἔχει δεδομένη τὴ θεολογία τοῦ Χριστοῦ καὶ τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἐξ αὐτῆς ἀντλεῖ καὶ κατ᾽ οἰκονομίαν ἐφαρμόζει τὴν ποιμαντική του στάση, ἔτσι ὥστε καὶ ἡ ἐντὸς τῶν οἰκογενειακῶν σχέσεων ὑποταγὴ τῆς γυναίκας στὸν ἄνδρα δὲν ὐποδηλώνει ἀνδροκρατικὲς τάσεις: ὁ γάμος, ὅπως κάθε πλευρὰ τοῦ βίου, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς τρόπους διὰ τῶν ὁποίων ὁ πιστὸς προσφέρεται θυσία ζῶσα, εὐάρεστος τῷ Θεῷ(3) καὶ ἑπομένως ἡ περὶ δικαιωμάτων μεταξὺ τῶν συζύγων μοντέρνα συζήτηση φανερώνει, πὼς ἡ σύσταση τῶν σχέσεων αὐτῶν δὲν εἶναι χριστοκεντρική, πώς, ἀπὸ τὴν πλευρὰ τῆς Ἐκκλησίας, δὲν μποροῦμε σ᾽ αὐτὴ τὴν περίπτωση νὰ μιλᾶμε γιὰ γάμο.
Μιλώντας γιὰ τὶς σχέσεις τοῦ ζευγαριοῦ ὁ Παῦλος ἄλλοτε προβάλλει τὴν πλευρὰ τῆς ἀμοιβαίας θυσίας (ὁπότε οἱ σύζυγοι θὰ ἔπρεπε νὰ μάχονται ἀμοιβαίως πῶς θὰ παραχωρήσουν καὶ ὄχι πῶς θὰ διατηρήσουν τὰ ὁποιαδήποτε "δικαιώματά" τους), καὶ ἄλλοτε τὴν ὑποταγὴ τῆς γυναίκας στὸν ἄνδρα καὶ τοῦ ἀνδρὸς στὸν Χριστό.(4) Στὸ Α΄ Τιμ. 2.11 κ.ἑ. ὁ Παῦλος ἀποδίδει σὲ δύο αἰτίες τὴν ὑποταγὴ τῆς γυναίκας στὸν ἄνδρα. στὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ, ὁ ὁποῖος καὶ ἔπλασε πρῶτον τὸν Ἀδάμ, καὶ στὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα, ὁπότε ἡ γυναίκα ἐξαπατήθηκε, ἀλλὰ ὄχι ὁ ἄνδρας. Σχολιάζοντας τὸ χωρίο αὐτὸ ὁ ἅγ. Χρυσόστομος ἐπισημαίνει, ὅτι δὲν εἶναι τὸ ἴδιο νὰ πεισθεῖ κανεὶς ἀπὸ τὸν ὁμογενῆ, ὅπως συνέβη μὲ τὸν ἄνδρα, καὶ νὰ πεισθεῖ ἀπὸ τὸ κατώτερο καὶ ὑποταγμένο(5) θηρίο, ὅπως συνέβη μὲ τὴν γυναίκα, καὶ διευκρινίζει περαιτέρω, πὼς ἡ γυναίκα ἀκολούθησε τὴν ἐπιθυμία της (ἐκείνη εἶδε πὼς τὸ ξύλο ἦταν καλὸν εἰς βρῶσιν) ἐνῶ ὁ ἄνδρας ἀκολούθησε καλόπιστα τὴν προτροπὴ τῆς γυναίκας του.(6) Ὅμως δὲν θὰ σταθεῖ σ᾽ αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα· μὲ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Κυρίου οἱ σχέσεις τῶν δύο φύλων ἀνακαινίζονται. Στὸ Α΄ Κορ. 11.1-13 προβάλλεται ἔντονα ἡ ἀναγωγὴ ὅλων στὸν Πατέρα, προβολὴ ποὺ δὲν ἀποσκοπεῖ στὴν ἐγκαθίδρυση πυραμιδικῶν σχέσεων, - διαφορετικὰ δὲν θὰ εἴχε θέση ἡ ἔμφαση τῆς ἀμοιβαιότητας τῆς ἐξουσίας ἀνδρὸς καὶ γυναικός -, ἀλλὰ στὴν παιδαγωγικὴ εἰς Χριστὸν κοινωνία. Ἔτσι, στὴν πρὸς Ἐφεσίους ἐπιστολὴ θὰ χαρακτηρίσει τὸν γάμο μέγα μυστήριο «εἰς Χριστὸν καὶ εἰς τὴν ἐκκλησίαν».(7) ῾Η ἔμφαση στὴν ἀρχή, ἀκριβῶς ἐπειδὴ συνδυάζεται μὲ ἔμφαση στὴν ἐλευθερία καὶ τὴν ἀμοιβαία αὐτοθυσία, παιδαγωγεῖ στὴν ἀγάπη, γιὰ τὴν ὁποία ἀρχὴ εἶναι πάντοτε ὁ ἄλλος.(8) Μόνο ὅταν δὲν ὑπάρχει ἀγάπη γίνεται λόγος γιὰ δικαιώματα καὶ ὑποχρεώσεις.῾Η ἔλλειψη ἀγάπης ὑποπτεύεται τὴ διαφορὰ καὶ συγχέει τὴν ἰσοτιμία μὲ τὴν ἰσοπέδωση. Εἶναι μάλιστα χαρακτηριστικό, ὅτι σ᾽ αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν ἐπιστολή, ὅπου προβάλλεται ἡ ἀρχὴ τοῦ Πατρὸς διὰ τοῦ Υἱοῦ, τοῦ ἀνδρὸς διὰ τῆς γυναικός, κλπ., σ᾽ αὐτὴ τὴν ἐπιστολὴ ὑπάρχει καὶ ὁ περίφημος ὕμνος στὴν ἀγάπη, γιὰ τὴν ὁποία ὁ Παῦλος λέει, ὅτι δὲν ἔχει δικαιώματα, δὲν ζηλεύει καὶ δὲν σκέπτεται τὸ κακό, ὅτι πιστεύει, ἐλπίζει, καὶ χαίρεται μὲ τὴν ἀλήθεια.(9) Μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο νοοῦνται καὶ οἱ παραινέσεις τοῦ Παύλου γιὰ ὑποταγὴ στὶς ἐξουσίες. Δὲν πρόκειται δηλαδὴ οὔτε γιὰ δουλικότητα, οὔτε γιὰ αὐτὸ ποὺ σήμερα λέμε συντηρητισμό: καὶ μόνον ὁ λόγος γιὰ διεκδίκηση κάποιας ἐξουσίας φανερώνει καὶ ἐνισχύει τὴν ἀπουσία ἀγάπης. «Τὸ δὲ τέλος τῆς παραγγελίας ἐστὶν ἀγάπη ἐκ καθαρᾶς καρδίας καὶ συνειδήσεως ἀγαθῆς καὶ πίστεως ἀνυποκρίτου, ὧν τινες ἀστοχήσαντες ἐξετράπησαν εἰς ματαιολογίαν».(10)
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.