4 .Αρετή και αγιότης

Παιδαγωγική

Στήν ἀναζήτηση ὅμως τοῦ Φωτός καί τῆς Ἀλήθειας οἱ νέοι γεμάτοι ἄγχος καί ἀγωνία ἀπευθύνουν στούς ὑπεύθυνους τό " Βοήθησον ἡμῖν " 63. Ἐδῶ ἀκριβῶς βρίσκεται ἡ μεγάλη σημασία τοῦ ἔργου τῆς ἀγωγῆς." Τῆς τέχνης ταύτης οὐκ ἔστιν ἄλλη μείζων. Τί γάρ ἴσον τοῦ ρυθμίσαι ψυχήν καί διαπλάσαι νέου διάνοιαν;" θά μᾶς πεῖ ὁ ἱερός Χρυσόστομος. Ἀπό χριστιανική ἄποψη ἡ ἀγωγή δέν μπορεῖ νά κατανοηθεῖ ἔξω ἀπό τό πλαίσιο τοῦ προορισμοῦ τοῦ ἀνθρώπου στήν ζωή, πού εἶναι ἡ ἀνακαίνιση καί ἡ θέωσή του. Ὅμως ἡ συνάντηση μεταξύ Θεοῦ καί ἀνθρώπου καί ἡ πραγμάτωση τῶν αἰωνίων σκοπῶν τῆς ἀνθρώπινης  ὕπαρξης  ὑλοποιεῖται  στό  σῶμα  τῆς  Ἐκκλησίας, στό ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος ἀνακαινίζεται, μεταμορφώνεται, τελειώνεται, θεώνεται.64

Πρέπει νά προϋποθέσουμε πώς εἴτε ζοῦμε στόν κόσμο, εἴτε  ζοῦμε  σέ  Μοναστήρι,  θά  μπορέσουμε,  μέ  πνευματικά μάτια, νά ἀνακαλύψουμε τά θαύματα τοῦ ὁρατοῦ καί ἀοράτου κόσμου. Ὁ Γάμος στηρίζεται στήν ἀγάπη· μιά ἀγάπη πού δίνει τήν δυνατότητα στό ζευγάρι νά βιώσει " τήν ἑνότητα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος διά τοῦ συνδέσμου τῆς εἰρήνης".65  Αὐτή ἡ ἀγάπη ὅμως,  δέν  εἶναι  ἁπλῶς  παρορμητική,  οὔτε  συναισθηματική, εἶναι  μιά  ἀγάπη  πού  καλλιεργεῖται  διά  τῆς  ἀσκήσεως.  Ἡ ἄσκηση εἶναι ἀπαραίτητη, ἐπειδή μέσα ἀπ' αὐτή μαθαίνουμε πῶς νά ἀγαπᾶμε. Ποιά ὅμως εἶναι ἡ ἀσκητική ζωή μέσα στό Γάμο; Προϋπόθεση τῆς ἀσκητικῆς ζωῆς στό Μοναστήρι καί στό Γάμο εἶναι ἡ ὑπόσχεση τῆς ὑπακοῆς. Ἡ ὑπακοή δέν ἔχει σκοπό τήν ἐπιβολή οὔτε τήν ἐξάρτηση. Στήν ἐν Χριστῷ ζωή δέν ὑπάρχει οὔτε αὐθεντία, οὔτε ἐξουσία, οὔτε κυριαρχία, ἀλλά ἡ διακονία, ἡ λειτουργία καί ἡ εὐθύνη νά κερδίζουμε ἀγάπη καί νά ἐπιτελοῦμε ἁγιωσύνη ἐν φόβῳ Θεοῦ. Νά ὑπακούουν ὁ ἕνας σύζυγος στόν ἄλλο καί τά παιδιά στούς γονεῖς.



Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία γνωρίζοντας τήν ἀνάγκη νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος πάντα πρότυπα, γιά νά  μᾶς βοηθήσει καί νά μᾶς στηρίξει στόν ἀγώνα μας, προβάλλει κάθε μέρα μορφές Ἁγίων. Πρέπει νά γίνουμε καί ἐμεῖς Ἅγιοι! Αὐτός εἶναι ὁ δρόμος, ἡ πορεία, ὁ τρόπος ζωῆς καί χρειάζεται μαθητεία, ἐκπαίδευση, ἀγωγή, ἀρετή, παιδεία, γιά ν' ἀκολουθήσουμε αὐτήν  τήν ὁδό, αὐτόν τόν δρόμον τῆς ἁγιότητας.

Ἀγωγή  μέ  ἀρετή  καί  ἁγιότητα  μέσα  στήν  οἰκογένεια εἴχανε πάντα οἱ χριστιανοί. Γινόταν ἡ ἀγωγή μέ σύντομες περιεκτικές φράσεις: " Ἔχει ὁ Θεός ", " Θεοῦ θέλοντος ", " Μεγάλος εἶναι ὁ Θεός " καί

"Ἡ Παναγιά μαζί σου".

Ἀγωγή γινόταν καί μέ τά κάλαντα: " Χριστός γεννᾶται, δοξάσατε " ψάλλει ἡ Ἐκκλησία·  " Χριστός γεννᾶται σήμερον " ἔψαλλαν τά παιδιά στά κάλαντα.

Ἀγωγή ἀρετῆς καί ἁγιότητας γινόταν καί κατά τό φαγητό: " Ἔλα, Χριστέ καί Παναγιά, νά φᾶμε ".Ἦταν ἡ προσευχή- πρόσκληση στόν Χριστό καί τήν Παναγία νά 'ρθουν νά φᾶνε μαζί μας!  Προσευχή σύντομη καί ἁγιοπνευματική πού ἔφερνε τήν ἁγιότητα  ( τό Χριστό καί τήν Παναγία ) στό τραπέζι μας, ἀνάμεσά μας.

Ἀγωγή γινόταν καί μέ τήν εὐχή: " Ἡ Παναγία μαζί σου ", πού περιέχει ὁλόκληρη τήν Ὀρθόδοξη Παράδοση! Ποιό παιδί φεύγει  σήμερα γιά  τό  σχολεῖο  του καί  κάποιος  (  πατέρας ἤ μάνα ) βρίσκεται πίσω του νά τό σταυρώσει καί νά τοῦ πεῖ " Ἡ Παναγία μαζί σου;" Καί ὅμως, " Ἅγιοι γίνεσθε", ἐπιμένει ὁ Κύριος. Μέσα ἀπό τό "γίνεσθε ", πού εἶναι ὁ ἐνεστώτας διαρκείας,  φαίνεται  καθαρά  πώς  ὁ  Χριστιανισμός  δέν  εἶναι καθεστώς, πώς ἡ Ἁγιότητα δέν εἶναι καθεστώς· εἶναι δρόμος· εἶναι πορεία· διαρκής πάλη καί ἀναζήτηση τοῦ Θεοῦ, πού μέσῳ τῆς ἁγιότητας καλούμαστε ὅλοι νά Τοῦ μοιάσουμε. Ὅλοι· καί ἰδιαίτερα οἱ νέοι·   τά παιδιά μας. Ἡ ζωή κατά το Εὐαγγέλιο εἶναι ἁγία καί θεία. Οἱ Βίοι τῶν Ἁγίων εἶναι ζωή στήν γῆ, πού γίνεται Οὐρανός. Ζοῦμε λοιπόν στήν γῆ καί ἀγωνιζόμαστε νά τήν κάνουμε Οὐρανό, ἔχοντας γιά Σταυρό μας τήν στάση μας μέσα στόν κόσμο καί τήν οἰκογένεια. Καί ἔτσι κάνουμε τόν χρόνο αἰωνιότητα, ὅταν δέν βάζουμε περιορισμούς ἀλλά ἀγαπᾶμε  ἀτέρμονα,  βλέποντας  τούς  ἄλλους,  τόν  σύντροφό μας, τά παιδιά μας ὡς δυνατότητα  Ἁγίου. Ἐξάλλου αὐτό τό μήνυμα λαμβάνουμε ἀπό τούς Βίους τῶν Ἁγίων, πού δείχνουν ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ἐπαναλαμβανόμενος πίσω ἀπό κάθε ἄνθρωπο καί μέσα στόν καθένα  εἶναι Παρών.66
Μέσα στήν οἰκογένεια, τό σχολεῖο, τήν Ἐκκλησία, τήν κοινωνία, χριστιανική ἀνατροφή δέν σημαίνει ἁπλῶς νά κάνουμε τό παιδί νά συσχηματιστεῖ μέ τά πρότυπα τῆς ἀρετῆς μέ τρόπο παθητικό, στατικό. Στή χριστιανική ἀνατροφή πρέπει νά συμπεριλαμβάνεται ἡ παραδοχή ὅτι τό παιδί συνεχῶς μεταβάλλεται: μεταβάλλεται ὁ τρόπος πού ἐννοεῖ τήν ἀγάπη, τήν ἑνότητα, τήν ὑπακοή, τήν χαρά, τήν λύπη, τήν ἁγιότητα. Ὁ λόγος, γιά τόν ὁποῖον ἕνα παιδί-ἔφηβος ὑπακούει, ἀλλάζει καί ἐπεκτεῖνεται ἀπό τήν καθαρά φυσική ὑποταγή τοῦ νηπίου στήν ἀναγνώριση τῆς ἠθικῆς αὐθεντίας τῶν γονιῶν καί τῶν δασκάλων.

Ἡ  λατρεία  στήν  Ἐκκλησία  εἶναι  ἀληθινά  λειτουργική, ὅταν ἀποτελεῖ τήν ἐμπειρία μιᾶς σύναξης   ἐπί τό αὐτό , ὅπου κάνουμε  κάτι  ὅλοι  μαζί.  Γιά  τούς ὥριμους  χριστιανούς  αὐτό σημαίνει κοινή λατρεία, κοινή προσευχή. Γιά τά παιδιά αὐτή ἡ συμμετοχή στή λατρεία πρέπει νά ἐκφράζεται μέ πολύ πιό ἔντονο τό ἐξωτερικό στοιχεῖο, περιλαμβανομένων καί τῶν αἰσθήσεών τους. Ὑπάρχουν πολλές εὐκαιρίες γιά κάτι τέτοιο στίς Ὀρθόδοξες Ἀκολουθίες. Πρέπει ὅμως νά μάθουμε νά τίς ἀνακαλύπτουμε καί νά τίς χρησιμοποιοῦμε. Μέσα ἀπό μία τέτοια ἐνεργό   συμμετοχή, τό παιδί θά νιώσει πολύ βαθύτερα μέλος τοῦ Σώματος, πού εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Καί ἄν τά παιδιά
μας, οἱ ἔφηβοι, οἱ νέοι μας στήν οἰκογένεια καί στό σχολεῖο γευθοῦν τήν ἐμπειρία τοῦ νά εἶναι καί μέλη τῆς Ἐκκλησίας, τοῦ νά ἀνήκουν σ' ἕνα Σῶμα, τοῦ νά δημιουργοῦν προσωπικές σχέσεις μέσα στήν ὁμάδα κι ἄν αὐτή ἡ ὁμάδα ταυτίζεται μέ τήν Ἐκκλησία, τότε ἔχουμε θέσει γερά θεμέλια γιά μία Ὀρθόδοξη Χριστιανική Παιδεία, πού θά ὁδηγεῖ ἀνεμπόδιστα μέν, ἐργωδῶς δέ στήν Ἁγιότητα καί στήν ἀπόκτηση τῆς Ἀρετῆς.

Ψυχολογία
Ἡ ἐπιθυμία τοῦ πιστοῦ νά ἀσκηθεῖ στήν Ἀρετή καί νά ὁδηγηθεῖ στήν Ἁγιότητα πηγάζει ἀπό ἀγάπη πρός τόν θυσιασθέντα Θεάνθρωπο Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ ἀγάπη αὐτή, ἐνεργοποιούμενη μέ τήν ἀγαπητική πράξη καί τήν ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου, ἔχει ὡς σκοπό νά ὁδηγήσει τόν πιστό στήν τελείωσή του δηλαδή τήν ἕνωσή του μέ τόν Κύριο. Πρόκειται γιά μιά " δίψα "κατά τόν Ἅγιο Σιλουανό τόν Ἀθωνίτη. 67
" Διψᾶ ἡ ψυχή μου τόν Κύριον καί μετά δακρύων ἀναζητῶ Αὐτόν. Ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ παρέχει Δυνάμεις, γιά νά ἀγαπᾶς τόν Ἠγαπημένον. Ἡ μνήμη Σου θερμαίνει τήν ψυχή μου καί σέ κανένα πράγμα τῆς γῆς δέν ἀναπαύεται ἐκτός ἀπό Σένα........" Αὐτές οἱ σκέψεις τοῦ Ἁγίου Σιλουανοῦ φανερώνουν τόν τρόπο, μέ τόν ὁποῖο ἡ ἀγάπη καθοδηγεῖ στήν ἄσκηση καί μετά ἡ ἄσκηση στήν ὁμοίωση μέ τόν Κύριο.

Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεό ἐπιφέρει τέτοια ἐσωτερική ἀνακατάταξη στήν ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ὥστε νά μεταβάλλεται ριζικά  ἡ  ὅλη  δομή  τῆς  προσωπικότητάς  του  καί  νά  ἀποκτᾶ πλέον τέτοια ψυχική αὐτονομία στόν κοινωνικό του χῶρο, πού πολύ δύσκολα νά μπορεῖ νά διαταραχθεῖ ἡ ἐσωτερική του ἁρμονία ἀπό ἐξωγενεῖς παράγοντες. 68

Ὁ  καθηγητής  Σταῦρος  Μπαλογιάννης  παρατηρεῖ:  "Διά τῆς συνεχοῦς ἐπικοινωνίας μέ τόν Θεόν, τό ἄτομον ἀποκτᾶ τοιαύτην ψυχικήν σταθερότητα, ὥστε οὐδόλως διακινεῖται τό ψυχικόν δυναμικόν του ὑπό τῶν ἔξωθεν ἐπιδράσεων, ἀλλά πληροῦται ἐκ τοῦ Θείου Φωτός, τό ὁποῖον καταυγάζει τόν ψυχικόν χῶρον τοῦ χριστοκεντρικῶς βιοῦντος. Ἡ ἀγάπη πρός τόν Θεόν ἀποτελεῖ συγκλονιστικήν ἐμπειρίαν. Τό ψυχικόν του πεδίον διαυγάζεται καί ἐπεκτείνεται. Διά τῆς ἀγάπης πρός τόν
Θεόν τό ἄτομον ζεῖ καί ἀνακαλύπτει διά πρώτην φοράν τό ἀληθές νόημα τῆς ὑπάρξεως ". Ἐξάλλου ὁ ψυχίατρος Paul Tournier ἐπισημαίνει :   " Βλέπομεν μακροχρονίους ταχυκαρδίας, ἀϋπνίας, κεφαλαλγίας, δυσπεψίας νά ἐξαφανίζωνται ἀπό τήν μίαν ἡμέραν εἰς τήν ἄλλην μετά τήν ἐξομολόγησιν κάποιας ἐνοχῆς.... Ἕνας χριστιανός ὀφείλει νά ζητήσῃ ἀπό τόν Πνευματικόν τήν ἄφεσιν διά τοῦ Μυστηρίου τῆς Ἐξομολογήσεως. Δέν ἠμπορεῖ νά ἰσχυρισθῇ ὅτι ἐξομολογήθη εἰς τόν ἰατρόν, διότι χρειάζεται ἡ Χάρις καί ἡ συνάντησις μέ τόν Θεόν ".
Ὅταν ὁ ἄνθρωπος κυριαρχεῖται ἀπό τό ἱερό πάθος τῆς ἀγάπης, κατευθύνεται μόνο πρός τόν Θεό. Ἡ ἀγάπη εἶναι ἡ θύρα, ἀπό τήν ὁποία εἰσέρχεται ὁ ἄνθρωπος στά Ἅγια τῶν Ἁγίων. Ἔργο τέλειο τῆς ἀρετῆς τῆς ἀγάπης εἶναι ἡ ἕνωση τοῦ Θεοῦ μέ τόν ἄνθρωπο σέ τέτοιο βαθμό, ὥστε ὁ Θεός νά γίνεται ἄνθρωπος, ὁ " κατ' εἰκόνα Θεοῦ "ἄνθρωπος νά γίνεται Θεός, ὁλόκληρος νά εἶναι τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἔλαβε ἀπό τόν Θεόν τήν Δωρεά νά ὁμοιάζει πρός Αὐτόν.

Πρόληψη τοῦ ἐγκλήματος.
Ὁ Ἱερός Χρυσόστομος λέγει: " Ὅτι γάρ τῶν ἐν σώματι κακῶν ἡ πονηρία τῆς ψυχῆς αἰτία ". Ἡ πονηρία αὐτή ἔρχεται στήν ἐπιφάνεια καί θεραπεύεται μέ τό Μυστήριο τῆς ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Στήν περίπτωση αὐτή ὁ Ἐξομολόγος- Πνευματικός λειτουργεῖ ὡς ψυχοθεραπευτής, πού θεραπεύει τά κρυφά τραύματα τῆς ἀνθρώπινης ψυχῆς, συνεργούσης τῆς Θείας Χάριτος.
Ὁ ψυχολόγος Igor Caruso θά μᾶς πεῖ: " Ἡ νεύρωση ζητεῖ ἕναν λυτρωτή. Τό Ἀρχέτυπον-Χριστός εἶναι ὁ κεντρικός παράγων  κάθε  ψυχοθεραπείας".  Καί  ὁ  ψυχολόγος  Ἀρ. Ἀσπιώτης  συμπληρώνει:  "  Εἴμεθα  εὐγνώμονες  εἰς  τήν νεωτέραν ψυχολογίαν τοῦ βάθους, διότι μᾶς ἀπεκάλυψεν εἰς τούς  καιρούς  μας  τήν  ἀξίαν  τοῦ  Μυστηρίου  τῆς Ἐξομολογήσεως διά τήν ψυχικήν ἐξέλιξιν τοῦ ἀνθρώπου, ὡς καί τήν ἀξίαν τῆς ἐκφράσεως καί τῆς ἐξωτερικεύσεως τοῦ ἀληθοῦς πνευματικοῦ ἀνθρώπου ".

Ὁ ἀσκούμενος πιστός καθαρίζοντας τήν καρδιά του ἀπό τούς κακούς   λογισμούς καί γεμίζοντάς την μέ τή Χάρη τοῦ Ἁγίου   Πνεύματος,   ὁδηγεῖται   στήν   κορωνίδα   τῶν   ἀρετῶν, δηλαδή τήν ἀγάπη πρός τόν Θεό καί τούς ἀνθρώπους καί, κατά συνέπεια, καθίσταται τέλεια θωρακισμένος ἔναντι ὁποιασδήποτε μορφῆς ἐγκληματικῆς ἐκτροπῆς. Καί τό πιό σημαντικό εἶναι ὅτι ἡ καταπολέμηση τοῦ ἐγκλήματος γίνεται στήν ρίζα του, δηλαδή τήν καρδιά-ψυχή τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὁποία μπορεῖ ἀπό πηγή κάθε κακοῦ λογισμοῦ νά μεταμορφωθεῖ μέ τήν  ἄσκηση  τῶν  ἀρετῶν  σέ  Κατοικητήριο  τοῦ  Ἁγίου Πνεύματος, σέ Ναό τοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος εἶναι Ἀγάπη.

Γιά  νά  φθάσουμε  πραγματικά  στά  πανύψηλα  οὐράνια τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, πρέπει νά ξεκινήσουμε ἀπό τήν πραγματική Πνευματικότητα, ἡ ὁποία μᾶς ὁδηγεῖ στούς ἀντίποδες  τῶν  αἰτίων  κάθε  ἐγκλήματος,  δηλαδή  τήν μυστηριακή ζωή, τήν νηστεία, τήν ἐλεημοσύνη, τήν ἐργασία. Ἐννοεῖται   ὅτι   ὅποιος   δέν   προσεγγίσει   τήν   ἄσκηση   ἀπό ἐλευθερία καί ἀγάπη πρός τόν Χριστό δέν καρποφορεῖ. Γι' αὐτό ἡ ὀρθόδοξη ἄσκηση πρέπει νά γίνεται γνωστή μέ τό βίωμα καί ἔπειτα μέ τήν διδασκαλία.

Ἡ ἀγωγή τῶν παιδιῶν μας, ὅταν δέν ἀρωματίζεται ἀπό τήν  Ὀρθόδοξη  Παράδοση  καί  τίς  ἀσκητικές  της  ἀρχές,  θά ἀναθρέψει  ἄτομα  μέ  ἔντονα  ὑπαρξιακά  ἄγχη,  κρίση ταυτότητας καί ἀδιέξοδο ναρκισσισμό, προϋποθέσεις δημιουργίας ἀτόμων μέ διεσπασμένη καί ἀντιφατική προσωπικότητα, ἡ ὁποία ἐκδηλώνει τήν προσωπική κρίση πού διέρχεται ἡ ἴδια μέ πράξεις βίας καί ἐγκληματικές ἐνέργειες. Ἡ μακραίωνη  ἐκκλησιαστική μας ἀσκητική  παράδοση ἀποτελεῖ τόν ὁδηγό κάθε ὀρθῆς διαπαιδαγωγήσεως καί διαμορφώνει προσωπικότητες ὁλοκληρωμένες, μέ ροπή πρός τήν Ἁγιότητα καί τήν Χάρη τοῦ Θεοῦ. 70

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-