Η σηµασία της Παλαιάς ∆ιαθήκης για τη χριστιανική πίστη

Εφόσον, λοιπόν,  για   τους  Χριστιανούς  η  Παλαιά  ∆ιαθήκη   δεν  είναι  η μυθολογία  των Εβραίων, αλλά  αποκάλυψη του Θεού προς τους ανθρώπους  και καταγραφή της ιστορίας των σχέσεων του Θεού µε τον άνθρωπο, τα βιβλία της δεν αποτελούν απλώς  τη λογοτεχνία  ενός µόνο λαού  αλλά  πνευµατική κληρονοµιά ολόκληρης της ανθρωπότητας, την οποία καλεί  ο Ιησούς Χριστός να γίνει  λαός του Θεού. Έτσι, η απάντηση στο δεύτερο ερώτηµα, της σηµασίας της Παλαιάς ∆ιαθήκης για τη χριστιανική πίστη προκύπτει από την πίστη της ίδιας της Εκκλησίας για το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.  Αν θα ήθελε να συνοψίσει κανείς σε µία µόνο φράση ολόκληρη  την  περί  του  δευτέρου προσώπου της  Αγίας   Τριάδος  θεολογία  της Εκκλησίας, δεν θα εύρισκε ίσως πιο κατάλληλη από εκείνη µε την οποία αυτό συχνά περιγράφεται στο τελευταίο  βιβλίο  της Αγίας  Γραφής  ως «ὁ  ὢν καὶ  ὁ ἦν καὶ  ὁ ἐρχόµενος» (Αποκ. α΄ 4,8. πρβλ. δ΄ 8). Στη φράση αυτή συνοψίζονται οι δύο βασικές αρχές που διαφοροποιούν τη χριστιανική πίστη από όλες τις θρησκείες· ότι δηλαδή η χριστιανική   πίστη   δεν  είναι   καρπός  των  θεωρητικών   αναζητήσεων  κάποιου διανοουµένου ή  το  κατασκεύασµα  κάποιου  ιερατείου,  αλλά   αποτέλεσµα  της αποκάλυψης του Θεού µέσα στην ιστορία και  ότι  η Αγία  Γραφή αποτελεί  την καταγραφή της εµπειρίας της αποκάλυψης αυτής από την κοινότητα εκείνη που τη βίωσε και τη διατήρησε ζωντανή στην παράδοσή της.


Για να γίνει κατανοητή η σηµασία της παραπάνω φράσης θα πρέπει να ανατρέξει κανείς σε µια περίοδο που απέχει  περισσότερο  από τρεις χιλιάδες  χρόνια από την εποχή µας, τότε που ένας αυτοεξόριστος  στην έρηµο του Σινά αυλικός  του φαραώ έρχεται  αντιµέτωπος µε ένα παράξενο θέαµα.  Μέσα από µια βάτο που φλεγόταν χωρίς  να καίγεται   ο Θεός καλεί  τον Μωυσή να ελευθερώσει  το  λαό  του που καταδυναστεύεται από τους Αιγυπτίους. Στον διάλογο που ακολουθεί ο Μωυσής διατυπώνει επιφυλάξεις για  την ικανότητά του να ανταποκριθεί στη δύσκολη αποστολή που του ανατίθεται. ∆εν αρκείται όµως στις διαβεβαιώσεις του Θεού ότι θα του συµπαρασταθεί, αλλά ζητά από αυτόν κάτι πολύ πιο σηµαντικό. Ζητά να µάθει το όνοµα του Θεού που τον καλεί. Ο έµµεσος τρόπος µε τον οποίο θέτει το σχετικό ερώτηµα και η µεγάλη επιφύλαξή του (Έξοδος γ΄ 13) φανερώνουν τη σπουδαιότητα του αιτήµατός του.  Σύµφωνα µε τις αντιλήψεις της εποχής, το όνοµα δεν αποτελεί ένα εξωτερικό µόνο χαρακτηριστικό, που διακρίνει απλώς το ένα πρόσωπο από το άλλο, αλλά σχετίζεται µε τη φύση, τον ρόλο και τον χαρακτήρα αυτού που το φέρει. Ζητώντας, λοιπόν, ο Μωυσής να γνωρίσει το όνοµα του Θεού, δεν ζητά απλώς µια οποιαδήποτε πληροφορία, αλλά  ζητά να γνωρίσει τον ίδιο τον Θεό.  Για τον λόγο αυτόν η απάντηση του Θεού είναι ανάλογη. Ο Θεός δεν απαντά ευθέως, δηλώνοντας κάποιο όνοµα, αλλά  περιγράφοντας ένα χαρακτηριστικό του:  «Είµαι  αυτός που υπάρχει» (Έξοδος γ΄ 14). Το κύριο δηλαδή χαρακτηριστικό του Θεού που αποκαλύπτεται στον Μωυσή είναι η ύπαρξη, σε αντίθεση µε όλους τους άλλους θεούς που λατρεύουν οι άνθρωποι, οι οποίοι στην πραγµατικότητα δεν υπάρχουν.


Η αποκάλυψη του Θεού στο Σινά αποτελεί µια από τις κορυφαίες στιγµές, όχι µόνον της ιερής ιστορίας της Παλαιάς ∆ιαθήκης, αλλά και της παγκόσµιας ιστορίας, καθώς το γεγονός εκείνο και η διαθήκη που ακολούθησε έµελλε να γίνουν η αφετηρία µιας κοσµοϊστορικής αλλαγής στην πνευµατική πορεία της ανθρωπότητας.

Βασικό χαρακτηριστικό της βιβλικής θεολογικής σκέψης συνιστά η αντίληψη ότι ο Θεός αποκαλύπτεται στους ανθρώπους µε τον λόγο του. Έτσι, διαµορφώνεται µια εντελώς ιδιαίτερη σχέση ανάµεσα στον Θεό και  τον άνθρωπο, καθώς  ο Θεός µιλάει και ο άνθρωπος ακούει. Όσο αυτονόητη και να φαίνεται η σχέση αυτή για τη σύγχρονη θεολογική  σκέψη, αποτελεί πραγµατική επανάσταση για  τις αντιλήψεις της  εποχής  εκείνης.   Η  γειτονική  προς  τον  Ισραήλ  αιγυπτιακή   θρησκεία,   για
παράδειγµα,  δεν στηρίζεται  σε  κάποια  αποκάλυψη της  θεότητας.  Οι  θεοί  των Αιγυπτίων δεν εµφανίζονται µε τον λόγο τους, που ο άνθρωπος ακούει, αλλά µε τις εικόνες τους, που ο άνθρωπος βλέπει και τους τελετουργικούς τύπους, που ο άνθρωπος τελεί. Σε όλες τις αρχαίες θρησκείες η παρουσία της θεότητας δηλώνεται µε σύµβολα και τελετουργικές πράξεις. Αυτό έχει ως συνέπεια το να µη συνδέεται άµεσα η λατρευτική µε την ηθική ζωή, καθώς απουσιάζει από τις θρησκείες αυτές το «Εγώ είµαι» µε το οποίο ο βιβλικός Θεός απευθύνεται στους ανθρώπους.

Παρ’  όλο, λοιπόν, που όλες οι θεότητες  του ειδωλολατρικού κόσµου φέρουν κάποιο όνοµα, το οποίο τις χαρακτηρίζει και τις διακρίνει από τις υπόλοιπες που λαµβάνουν µέρος στον µύθο, στον Ισραήλ το όνοµα του Θεού παίζει  έναν εντελώς διαφορετικό ρόλο, καθώς σχετίζεται  άµεσα όχι µε µύθους, αλλά  µε συγκεκριµένα ιστορικά γεγονότα. Απευθυνόµενος, δηλαδή, ο Θεός στους ανθρώπους µε το «Εγώ είµαι», δεν συστήνεται σαν κάποιος άγνωστος σ’  αυτούς, αλλά  δηλώνει ότι είναι αυτός που οι άνθρωποι γνώρισαν µέσα από την ιστορία τους (Γένεσις ιε΄ 7. Έξοδος ς΄2εξ). Ποιος είναι και τι είναι ο Θεός το γνωρίζει ο Ισραήλ όχι µέσα από µυθολογικές αφηγήσεις ή φιλοσοφικές αναζητήσεις, αλλά από την εµπειρία των θείων ενεργειών µέσα στην ιστορία του. Απευθυνόµενος, λοιπόν, ο Θεός στους ανθρώπους δηλώνοντας το όνοµά του, δεν εµφανίζεται σαν τυραννικός δυνάστης, η ακρόαση του ονόµατος του οποίου προκαλεί  τρόµο στους υπηκόους του και  υπαγορεύει  υποταγή, αλλά  ως στοργικός πατέρας, ο οποίος ζητά από τους ανθρώπους µια ανάλογη µε τη δική του συµπεριφορά.  Αυτό  το  νόηµα έχει  η  επανάληψη, ύστερα από κάθε  εντολή της, στερεότυπης φράσης «Εγώ  είµαι ο Κύριος (= αυτός που υπάρχει)»  (Λευιτικόν ιη΄ 4,5,6.  ιθ΄  10,14,16,18,   κ.ά.).  Η  σύνδεση αυτή  του  ονόµατος του  Θεού,  της υπενθύµισης  δηλαδή των θείων  ενεργειών, µε  τις  εντολές  του  Θεού προς τους ανθρώπους δεν έχει  κάποιο ανάλογο στο εθνολογικό περιβάλλον του Ισραήλ. Προηγούνται πάντοτε οι ενέργειες του Θεού µέσα στην ιστορία και ακολουθούν  οι απαιτήσεις του από τους ανθρώπους (Έξοδος ιθ΄ 4-6). Έτσι  η ανθρώπινη ιστορία αποκτά ένα εντελώς διαφορετικό νόηµα, καθώς σκοπός της πλέον δεν είναι άλλος από τη γνώση του «Εγώ  είµαι  ο Κύριος»  (Έξοδος ς΄ 7), την ανταπόκριση δηλαδή των ανθρώπων στις πρωτοβουλίες του Θεού για τη σωτηρία τους.

Αναλύοντας η Αποκάλυψις  το όνοµα του Θεού ως «ὁ  ὢν καὶ  ὁ ἦν καὶ  ὁ ἐρχόµενος»  διακηρύσσει µε τον πιο  παραστατικό τρόπο όχι  µόνον το ότι  ο Θεός αποκαλύπτεται συνεχώς µέσα στην Ιστορία, αλλά και το ότι η ύπαρξή του παραµένει αναλλοίωτη στον χρόνο. Με τον τρόπο αυτόν υπογραµµίζεται εντονότατα η ενότητα των δύο ∆ιαθηκών  (Παλαιάς  και  Καινής) που συγκροτούν τη χριστιανική Βίβλο, καθώς, όπως παραστατικά δηλώνεται στην εικονογραφία της ορθόδοξης Εκκλησίας µε την επιγραφή “Ο ΩΝ” στο φωτοστέφανο του Χριστού, είναι ο ίδιος Θεός αυτός που ενεργεί πάντοτε σε όλες τις φάσεις της ανθρώπινης ιστορίας.

 Sourse: http://e-homoreligiosus.blogspot.gr/

Παλαιά ∆ιαθήκη:

Μυθολογία των Εβραίων ή Βίβλος της Εκκλησίας;

Καθηγητής Μιλτιάδης Κωνσταντίνου
Τµήµα Θεολογίας Α.Π.Θ.

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με αναφορά πηγής

  ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-