5 .Αρετή και αγιότης

Ἐκκλησιαστική ζωή

Ὅταν ἐμεῖς οἱ Ὀρθόδοξοι ἀκοῦμε τήν λέξη " Ἁγιότητα", ὁ νοῦς  μας  στρέφεται  ἀμέσως  στόν  Ἅγιο  Θεό  ὡς  πρόσωπο  ἤ στούς Ἁγίους ἀνθρώπους ὡς πρόσωπα ἤ σέ μία συγκεκριμένη διαδικασία ἁγνισμοῦ, καθαρισμοῦ, ἐξαγνισμοῦ. Ἑπομένως γιά μᾶς τούς Ὀρθοδόξους ἡ Ἁγιότητα ἔχει ἕνα ὀντολογικό περιεχόμενο. Ἀναφέρεται στό Θεό καί στούς οἰκείους τοῦ Θεοῦ. Ἡ  Λατρεία  τῆς  Ἐκκλησίας  ἀπευθύνεται  στόν  ζῶντα, προσωπικό, Ἅγιο, Τριαδικό Θεό-πού εἶναι καί ἡ Πηγή κάθε Ἁγιασμοῦ-καί ἐπιδιώκοντας μέ ὁρισμένη διαδικασία τόν Ἁγιασμό τοῦ ἀνθρώπου στήν κοινωνία του μέ τόν Θεό, διάρθρωσε τόν λειτουργικό βίο της πάνω σ'αὐτόν τόν βασικόν ἄξονα: Ἅγιος εἶναι ὁ Θεός καί ὁ ἁγιασμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι τό προσδοκώμενο, τό ἐπιδιωκόμενο.

Τό κεντρικό μέρος τῆς Λατρείας τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι ἡ Θεία Λειτουργία, ἔχει ὡς στόχο τήν Δοξολογία τοῦ Ἁγίου Θεοῦ. Ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι Εὐχαριστία, Δοξολογία, ἀλλά καί Ἁγιασμός τῶν πιστῶν, ἡ Θεία Μετάληψη. Μέ μία ἐνδιάμεση διαδικασία, ἕνα ἐνδιάμεσο στάδιο, πού εἶναι ὁ Ἁγιασμός τῶν Τιμίων Δώρων. Ἡ χριστιανική Λατρεία δέν μπορεῖ σέ καμμία περίπτωση νά θεωρηθεῖ αὐτόνομα ὡς τρόπος καί μέσον Ἁγιασμοῦ τῶν πιστῶν, παρά μόνο σέ ἄμεση σχέση μέ τήν ἱερή πραγματικότητα τῆς Ἐκκλησίας, τήν ὁποία καί ἐκφράζει. Ἀπ' τήν πύλη τῶν ἱερῶν Μυστηρίων ἔρχεται ὁ Χριστός. Τά ἱερά Μυστήρια  δηλαδή, κατά τόν Ἅγιο Νικόλαο τόν Καβάσιλα, εἶναι ἡ πύλη τῆς ἐπικοινωνίας μέ τόν Θεό.



Ὁ πιστός, πορευόμενος διά  τῶν  Μυστηρίων    τῆς Ἐκκλησίας πλησιάζει τό Χριστό, συναντιέται μαζί Του, ἀφοῦ ὁ Χριστός διά τῶν ἱερῶν Μυστηρίων συνεχίζει τήν ἱστορική Παρουσία Του μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὁ Χριστός στήν Παλαιά Διαθήκη ἐνεργεῖ ὡς ἄσαρκος Λόγος, ἐμφανίζεται στούς Ἁγίους καί τούς Δικαίους τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Σαρκοῦται κάποια στιγμή, ἔρχεται στή γῆ, κηρύττει, κάνει ὅλο τό Ἔργο Του καί φεύγει ἀπό τή γῆ. Ἔκτοτε ἔχουμε τήν δυνατότητα νά κοινωνοῦμε μαζί Του, νά εἶναι ἀνάμεσά μας, ἐν τῇ Εὐχαριστίᾳ, ἕως ὅτου θά ἔρθει στήν Δευτέρα Παρουσία. Αὐτός εἶναι ὁ θεολογικός  πυρήνας  τῶν  ἱερῶν  Μυστηρίων  τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς.

Στήν Βάπτισή μας γιορτάζουμε τήν Βάπτιση τοῦ Χριστοῦ.

Ἡ Βάπτισή μας εἶναι καινούργια γέννηση, διότι εἶναι συνέχεια βίωσης  τοῦ  Βαπτίσματος  τοῦ  Κυρίου.  Στόν  Εὐαγγελισμό  τῆς Θεοτόκου, ὡς Μυστήριο πού ἱερουργεῖ ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ἐπιθυμοῦμε νά συλλάβουμε  καί ἐμεῖς κατοικοῦντα ἐντός μας τόν Χριστό. Στήν Σταύρωση καλούμαστε νά συσταυρωθοῦμε καί στήν Ἀνάσταση ν' ἀναστηθοῦμε. Στήν Ἀνάσταση γιορτάζουμε ὅτι ἀνιστάμεθα ἐν Χριστῷ. Στήν Πεντηκοστή ὅτι βαπτιζόμεθα ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ. Στήν Μεταμόρφωση ὅτι εἶναι καινούργια ἡ ζωή μας.
Ὁ Γάμος, γιά νά εἶναι ἐν Χριστῷ Μυστήριο καί νά ἁγιάσει τούς ἀνθρώπους πού στεφανώνονται, δέν πρέπει ἁπλά νά ἑνώσει δύο ἀνθρώπους, ἀλλά νά ἑνώσει τόν καθένα χωριστά καί τούς δύο μαζί μέ τό Πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ. Θά πρέπει   ἡ ἑνότητα νά εἶναι τέτοια, ὅπως αὐτή τοῦ Χριστοῦ καί τῆς Ἐκκλησίας "μή ἔχουσα σπίλον ἤ ρυτίδα ".
Ὁ  ὑποψήφιος  πρός  Χειροτονία  σφραγίζεται,  εὐλογεῖται, ἁγιάζεται ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ, προκειμένου νά τοῦ ἐμπιστευθεῖ ἡ Διακονία τοῦ Ἀγιασμοῦ τῶν πιστῶν.
Στό Ἅγιο Εὐχέλαιο τά ἐπιδιωκόμενα εἶναι ἡ θεραπεία ἀπό τίς σωματικές ἀσθένειες ἀλλά καί ἡ συγχώρηση τῶν ἁμαρτημάτων (ψυχική θεραπεία). Ἡ μοναχική Ζωή εἶναι ἡ Λατρεία τοῦ Θεοῦ. Ὁ Μοναχός εἶναι ἡ λατρεύουσα ὕπαρξη καί ἡ  μοναστική  Πολιτεία  ἀέναος  Λατρεία.  Ἔτσι  διαπιστώνουμε πώς  ἡ  ζωή  τοῦ  ἀνθρώπου  μπαίνει  σέ  μιά  πορεία  Ἁγιασμοῦ μέχρι τό τέλος τοῦ βίου, πού ἔχουμε τά ἱερά Μνημόσυνα καί τίς Προσευχές  τῆς  Ἐκκλησίας  γιά  τούς  κεκοιμημένους.  Γι'  αὐτό ἔχει δίκιο ὁ Ἅγιος Μάξιμος πού βλέπει τήν κτίση ὁλόκληρη ὡς κοσμική Λειτουργία, ὡς μία Λατρεία στόν ἕνα, τόν πανάγιο, Τριαδικό Θεό, τήν Πηγή τοῦ Ἁγιασμοῦ, τῶν Θείων Χαρισμάτων καί κάθε Ἀγιότητος.

Ἡ  Ἐκκλησία  εἶναι  ἀπό  τήν  φύση  Της  θεραπευτικός θεσμός, πού      ἀποβλέπει σ' αὐτό, πού οἱ Ἅγιοι Πατέρες ὀνομάζουν "τό μέγα τραῦμα ὁ ἄνθρωπος ". Γι'   αὐτό καί ἡ Λατρεία Της κατανοεῖται καί βιώνεται κυρίως ὡς μία ἐπιμέρους πτυχή τοῦ ἀσκητικοῦ-ἁγνιστικοῦ στοιχείου πού κυριαρχεῖ σ' ὁλόκληρη την πνευματική ζωή τῆς Ἐκκλησίας μας.
Ἡ Λατρεία τῆς Ἐκκλησίας μας δέν ἔπαυσε ποτέ νά ἀποτελεῖ τήν πεμπτουσία τῆς πνευματικῆς της Ζωῆς, ἀφοῦ  διά μέσου αὐτῆς τρέφεται μέ τόν Ἄρτο τόν ἐκ τοῦ οὐρανοῦ καταβάντα (Ἰωάν. 6, 41 ) καί ἀφθαρτίζεται σύνολη ἡ ζωή τῶν ἀνθρώπων. Ἡ Θεία Λειτουργία, πού ἀρχίζει μέ τήν Δοξολογία τῆς Βασιλείας τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, δέν τελειώνει μέ τό " Δι' εὐχῶν ", ἀλλά συνεχίζεται ἀδιάκοπα μέ τήν ἱεραποστολική δραστηριοποίηση τοῦ καθενός μας μέσα στήν καθημερινότητα πού ζοῦμε. Στόχος αὐτῆς τῆς προσπάθειας εἶναι τό ὅραμα τοῦ Ἁγίου Μαξίμου τοῦ Ὁμολογητοῦ γιά τή μετατροπή ὁλόκληρου τοῦ κόσμου σ' ἕνα παγκόσμιο Ναό. Εἶναι μ' ἄλλα λόγια ὁ δοξολογικός ἄνθρωπος πού καλεῖται νά γίνει Ἱερέας ὅλης τῆς κτίσεως καί νά τήν ἀντιπροσφέρει εὐχαριστιακά στόν Δημιουργό καί Δωρητή παντός Ἀγαθοῦ, τόν Ἅγιο Θεό.


Τέχνη καί Πολιτισμός.

Σύμφωνα λοιπόν μέ τά παραπάνω ἡ ἁγιότητα εἶναι μία ἰδιαίτερη σχέση ἀγάπης    μέ τόν Χριστό. Μπορεῖ ἕνας ἁμαρτωλός,  ὅπως  ὁ  Ληστής  πάνω  στό  Σταυρό,  νά  ὁδηγηθεῖ στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ χάρη στή σχέση του πρός τόν Χριστό, πού τοῦ ἔφερε τήν μετάνοια καί τήν εἴσοδο νά μπεῖ μέσα στήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ. Ἕνας εἶναι ὁ κατεξοχήν Ἅγιος: ὁ Χριστός. Οἱ ἄλλοι Ἅγιοι εἶναι         " κατ' εἰκόνα " τοῦ Χριστοῦ καί  ξεκινᾶ ἡ ἁγιότητα ἀπό τήν Βάπτισή τους καί ἀμέσως ὁλοκληρώνεται μέ τήν συμμετοχή τους στή Θεία Εὐχαριστία, πού κοινωνοῦν τό Σῶμα καί τό Αἶμα τοῦ Χριστοῦ. Μέ τό Βάπτισμα ἀποκτοῦν τήν υἱοθεσία, μέ τή Θεία Εὐχαριστία παρακάθονται  στό τραπέζι ὡς υἱοί τοῦ Θεοῦ δίπλα στόν Πατέρα τους.71


Ἁγιογραφία.

Γιά νά κατανοήσουμε τίς αἰσθητικές πραγματώσεις τῆς Ἀρετῆς  καί  τῆς  Ἁγιότητας,  πρέπει  νά  δοῦμε  τήν πραγματικότητα πού ζοῦσαν οἱ πρῶτοι Χριστιανοί, πού ἦταν τό Φῶς. Ἡ Ἁγιότητα δηλώνεται μέσα στήν ἱστορία μέ τήν προσπάθεια τοῦ Ἁγίου νά συμβαδίζει ἡ ζωή του μέ τό Θέλημα τοῦ Χριστοῦ. Ὡς πρός τίς αἰσθητικές πραγματώσεις αὐτῆς τῆς ἀντιλήψεως τῆς Ἁγιότητας, ἔχουμε στήν Δύση μία εἰκαστική θρησκευτική τέχνη, ἡ ὁποία χαρακτηρίζεται ἀπό φωτοσκίαση, ἐκφράζει  μία  ὀμορφιά  κτιστή,  δηλαδή  μέ  τίς  ἰδιότητες  πού καθιστοῦν  ἕνα  ὄν  ὄμορφο  μέσα  ἀπό  τόν  δυϊσμό  φωτός  καί σκιᾶς. Ἡ ὀμορφιά ὑπηρετεῖ τήν ἔκφραση τῆς Ἁγιότητος ὡς ἔκφραση τῆς ἀρετῆς, τῆς ὑψηλῆς ἠθικῆς καί μιᾶς ὡραίας ψυχολογικῆς καταστάσεως, στήν ὁποία βρίσκεται ὁ Ἅγιος, ἐφόσον εἶναι σέ σχέση μέ τόν Χριστό.


Ἀντίθετα ἡ ὀρθόδοξη Ὀντολογία, ἡ ὁποία πραγματώνεται στά     ἔσχατα, δημιούργησε  ἄλλου   εἴδους   αἰσθητική πραγμάτωση τῆς Ἁγιότητας. Τό Φῶς χρησιμοποιεῖται σάν μιά γλώσσα εἰκαστική, γιά νά ἐκφράσει τήν σχέση ἀγάπης, ἡ ὁποία συνδέει τόν ἀόρατο σέ μᾶς Θεό Πατέρα μέ τόν ὁρατό Λόγο τῆς σαρκώσεώς Του Υἱό, τόν Ἰησοῦ Χριστό καί στή συνέχεια μέ τόν κάθε Ἅγιο. Δηλαδή, ὁ Ἅγιος εἶναι αὐτός ὁ ὁποῖος μετέχει τοῦ Φωτός πού προσφέρεται ἀπό τόν Θεό. Ἑπομένως, τό Φῶς στή χριστιανική ζωγραφική  εὐθύνεται γιά ἕνα σουρρεαλισμό καί ἰμπρεσσιονισμό, δηλαδή μιά φωτεινή   ἐντύπωση πού προκαλεῖ ὁ Ἅγιος, ἔτσι ὅπως εἶναι ζωγραφισμένος, διότι κάθε χρῶμα πρέπει νά εἶναι ἐξ ὁρισμοῦ φωτεινό, νά μετέχει τοῦ Φωτός,καί φθάνουμε μέχρι καί οἱ σκιές νά εἶναι ἔγχρωμες.


Ἡ Εἰκόνα μᾶς μαθαίνει νά βλέπουμε τόν ἄνθρωπο δίπλα μας ὄχι ὡς ἐμπαθῆ   ἤ   ἐχθρό μας, ἀλλά ὡς Ἅγιο φωτοφόρο, ὅπως θά παρουσιασθεῖ μπροστά στό Χριστό στή Δευτέρα Παρουσία. Ὄχι ὅτι γινόμαστε Ἅγιοι μέ τό νά προσκυνήσουμε τήν Εἰκόνα. Ἀλλά ἁγιάζονται πραγματικά τά μάτια μας καί μαθαίνουν  μίαν  ἄλλη  ὅραση,  τήν  ἐσχατολογική.  Ἔτσι κοιτώντας τόν ἐχθρό τόν βλέπουμε σάν φίλο, διότι ἀποκτοῦμε χάρη στήν Εἰκόνα τό ἐσχατολογικό ὅραμα τοῦ κάθε ἀνθρώπου καί ὅλου τοῦ κόσμου. Αὐτήν τήν αἰσθητική πραγμάτωση τῆς Ἁγιότητας μᾶς χαρίζει ἡ Εἰκόνα. Δέν ζωγραφίζει τούς τέλειους ἠθικά Ἁγίους, ἀλλά παριστάνει ἀνθρώπους πού δυνάμει μποροῦν ν' ἀγαπήσουν τόν Χριστό καί νά ὁμοιωθοῦν πρός Αὐτόν.  Αὐτό  τό  ἐσχατολογικό  ὅραμα  δέν  τό  συναντοῦμε  σέ ἄλλη  ζωγραφική.  Εἶναι  αὐτό  πού  διακρίνει  τήν  Ὀρθόδοξη Εἰκόνα  ἀπό τήν  ζωγραφική.  Καί εἶναι  αὐτό  πού, χαρίζοντας ἀπρόσμενη δυναμική στήν ἀνθρωπολογία, ἀποτελεῖ ὄντως αἰσθητική πραγμάτωση τῆς Ἁγιότητος!


Πολιτισμός.


Οἱ πνευματικοί ταγοί τοῦ κόσμου εἶχαν συνειδητοποιήσει ἀπό τά ἀρχαῖα χρόνια τήν παγκοσμιότητα τῶν ἀξιῶν τοῦ ἐλληνικοῦ Πολιτισμοῦ. Τήν διαπίστωση αὐτή βεβαιώνει ἐπιγραμματικά ὁ Ἰσοκράτης στόν Πανηγυρικό του, στήν προσπάθειά του νά ἑνώσει τήν πνευματική ἰσχύ μιᾶς ἀδιάσπαστης  οἰκουμενικῆς κοινωνίας πού θά ξεκινοῦσε ἀπό τό περίφημο  κοινόν τῶν Πανελλήνων : " Τό τῶν Ἑλλήνων ὄνομα πεποίηκε μηκέτι τοῦ γένους, ἀλλά τῆς διανοίας δοκεῖν εἶναι, καί μᾶλλον Ἕλληνας καλεῖσθαι τούς τῆς παιδεύσεως τῆς ἡμετέρας ἤ τοῦ κοινοῦ τῆς φύσεως μετέχοντας ". Ἡ λέξη ἑλληνισμός ἐκφράζει τόν  "κοσμοϊστορικό " κόσμο πού   ὑπερασπίστηκε-ἀνεξαρτήτως γένους  καί   χάρη   στήν παιδεία του-τήν ἑλληνική Πνευματικότητα ὡς στοιχεῖο ἑνωτικό τῆς  Οἰκουμενικῆς  Σοφίας.  Ἡ  Οἰκουμενικότητα  τοῦ Ἑλληνισμοῦ, μέ τήν ἔννοια αὐτή εὐλογήθηκε πρῶτα ἀπό τόν Χριστιανισμό καί εὐλογεῖται ἀπό τήν Ὀρθοδοξία. Ἀρχαία καί ὀρθόδοξη Ἑλλάδα βρίσκονται σέ ἀδιάσπαστη ἑνότητα.

Τό ἑλληνικό πνεῦμα ἀναβαθμίζεται στήν πατερική κολυμβήθρα.   Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὡς θεματοφύλαξ τῆς γνήσιας Πίστης τῶν χριστιανῶν καί τῶν ἀρετῶν μέ τίς τέσσερις ὀρθές γωνίες ( Δικαιοσύνη, Σωφροσύνη, Σοφία καί Ἀνδρεία ) ἔχει καταστεῖ τό πνευματικό φρούριο, πού διαφυλάσσει τίς αἰώνιες ἀξίες τοῦ χριστιανικοῦ αἰώνα (τήν ἔλλογη θεολογία, τήν γλώσσα, τήν παιδεία, τήν φιλοσοφία). Διαφυλάσσει ζωντανή καί ἀλώβητη τήν Πίστη τῶν Ὀρθοδόξων καί δείχνει σέ ὅλους τούς λαούς τόν ὀρθό δρόμο καί τήν σωστική πορεία πρός τήν χριστιανική πίστη καί ζωή.
Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία διέπεται ἀπό ἕνα ἔντονο πνεῦμα διακονίας. Ἡ προαγωγή τοῦ πνεύματος τῆς γνήσιας καί ὁλοκληρωμένης  δημοκρατίας  ἐν  συνδυασμῷ  μέ  τήν καλλιέργεια τοῦ πνεύματος τῆς καθαρῆς ἀδελφοσύνης μέσα σέ μία ἀληθινή ἀνθρώπινη κοινότητα, προωθοῦν λύσεις στά προβλήματα τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης καί τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων. Τά στοιχεῖα αὐτά ἀνήκουν στήν μόνιμη διαχρονική  προσφορά  τῆς  Ὀρθοδοξίας  καί  τοῦ  Ἑλληνισμοῦ στόν πολιτισμένο κόσμο. Ὁ ἐνάρετος Μέγας Ἀλέξανδρος κάνει τήν συνάντηση τοῦ Ἕλληνα μέ τήν Ἀνατολή, τήν ὁποία αὐτός ἐξελληνίζει, παίρνοντας ἄφθονα στοιχεῖα ἀπ' αὐτήν πού ἐμπλουτίζουν τόν πολιτισμό του, τόν ἑλληνιστικό πολιτισμό· ἡ ἁγία Ὀρθοδοξία κάνει τήν συνάντηση τοῦ Ἑλληνισμοῦ μέ τόν Χριστιανισμό, ὁ ὁποῖος ὑπῆρξε ἡ κιβωτός τῆς σωτηρίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, χάρη τοῦ ὁποίου διεσώθη καί μεγαλούργησε.

Ἡ σπουδαιότητα τῆς Ἁγιότητας ἔγκειται στό παιδευτικό-πολιτιστικό ἔργο πού ἀσκεῖ ἀπό αἰώνων, ὡς λατρεία, ὡς τέχνη, ὡς ἀντίληψη ζωῆς. Αὐτή ἡ ἀγωγή πού προσφέρει εἶναι ἀνθρωποπλαστική καί ἐκπολιτιστική, γι' αὐτό δέν ἔχει ἀποκλεισθεῖ ποτέ ἀπό τήν ἐκπαίδευση. Μέσα στόν Ὀρθόδοξο Ναό ἡ τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας καί τῶν ἄλλων Ἀκολουθιῶν καί Μυστηρίων ἀκολουθεῖ μία καθιερωμένη τάξη, τήν ὁποία ὑλοποιεῖ ὁ Ἱερέας μέ τήν ἀμφίεση, τίς κινήσεις καί τήν ἀνάγνωση τῶν καθορισμένων κειμένων. Οἱ Ὕμνοι, οἱ Κανόνες καί τά Τροπάρια εἶναι συνθέσεις ἐκλεκτῶν ποιητῶν, μελοποιημένες  ἀπό  φημισμένους  μαΐστορες.  Ἡ  ὅλη ἱεροτελεστία ὁδηγεῖ τόν πιστό  στήν κατάνυξη, στήν καλύτερη ἐπικοινωνία μέ τόν Θεό. Διότι ἡ ἀρετή τῆς πίστεως, καίτοι ὑπέρλογη, ἔχει ἀνάγκη τροφοδοσίας καί ἐνισχύσεως γιά νά ὁδηγήσει τόν πιστό στήν ὑπέρβαση καί ἁγιότητα, βοηθώντας τον ἔτσι στήν ἀντιμετώπιση τῶν πολύμορφων προβλημάτων τοῦ ἐδῶ κόσμου.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-