Η Συντακτική ομάδα σε
ένδειξη πένθους απεφάσισε να αναστείλει τις αναρτήσεις της ΠΑΤΕΡΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ επί του παρόντος
---------------------------------------------------------
Παραθέτουμε ένα απόσπασμα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου
Η πρώτη Ανάσταση
Για να μην λυπάστε......
“Δεν θέλω, ἀδελφοί μου, νὰ ἀγνοεῖτε τα σχετικὰ μὲ ἐκείνους
ποὺ ἔχουν κοιμηθεῖ, γιᾶ νᾶ μὴν λυπάσθε, ὅπως ὅλοι οἱ ἄλλοι ποὺ δὲν ἔχουν ἐλπίδα.
“Γιατί ἂν πιστεύουμε ὅτι ὁ Ἰησοῦς πέθανε καῖ ἀναστήθηκε, ἔτσι καῖ ὁ Θεός, ἐκείνους
ποὺ ἔχουν κοιμηθεῖ, ὄντας ἐνωμένοι μαζί του μὲ τὴν πίστη στὸν Ἰησοῦ, θᾶ τοὺς
πάρει κοντᾶ του”.
.Καὶ στὴ συνέχεια λέει: “ἐμεὶς οἱ ζωντανοὶ ποὺ θὰ
μείνουμε πὶσω καὶ θὰ εἲμαστε στὴ ζωὴ ὅταν ἔρθει ὁ Κύριος, δὲν θὰ προφθάσουμε ὅσους
θᾶ ἔχουν κοιμηθεί”. Οὔτε ἐδῶ βέβαια, εἶπε “αὐτοὺς ποὺ ἔχουν πεθάνει”, ἀλλὰ
μολονότι μιλάει τρίτη φορὰ γι’αὐτό, πάλι τὸ ὀνόμασε “κοίμηση”. Ὅταν ὅμως μιλάει
γιὰ τὸ Χριστὸ λέει: “Ἂν πιστεύουμε ὅτι ὁ Χριστὸς πέθανε”. Δὲν λέει “κοιμήθηκε, ἀλλὰ
“πέθανε”.
Γιατί λοιπόν, τὸ θὰνατό του Χριστοῦ τὸν ὀνόμασε θὰνατο, ἐνῶ
τὸν θὰνατό του ἀνθρώπου τὸν ὀνόμασε κοίμηση; Δὲν χρησιμοποίησε ἀσφαλώς, ὁ Ἀπόστολος
ἄσκοπα καὶ ἐπιπόλαια αὐτὲς τὶς λέξεις, ἀλλὰ θέλησε μὲ αὐτὴ τὴ διάκριση, νὰ
διδάξει κάτι πολὺ σπουδαῖο καὶ μεγάλο.
Γιὰ τὴν περίπτωσή του Χριστοῦ, χρησιμοποίησε τὴ λέξη
“θάνατο”, γιὰ νὰ βεβαιώσει το πάθος Του. Γιὰ τους ἀνθρώπους ὅμως χρησιμοποίησε
τὴ λέξη “κοίμηση” γιὰ νὰ παρηγορήσει τὸν πόνο μας.
....Γιατί,
ὅποιος ἔχει κοιμηθεῖ, σίγουρα θᾶ ἀναστηθεῖ, ἐφόσον ὁ θάνατος δὲν εἶναι τίποτα ἄλλο,
παρὰ ὕπνος μακρύς.
Τὸ ἲδιο ἀκριβώς, κάνει καὶ ὁ Θεός. Ἐπειδὴ θέλει νᾶ μᾶς ἀνακαινίσει,
διαλύει το σῶμα μας, ἀφοῦ πρῶτα βγάλει ἔξω ἀπὸ αὐτὸ τὴν ψυχή μας, γιὰ νὰ ἀνακαινίσει
το σῶμα καὶ μετὰ νὰ ἐγκαταστήσει μέσα τὴν ψυχή, μὲ περισσότερη λαμπρότητα καὶ
δόξα.
11 σχόλια :
Καλό σου ταξίδι Βασίλη μας. Ο Θεός σε ήθελε κοντά Tου γιατί ήξερε πόσο καλό παιδί είσαι. Αιωνία σου η μνήμη... Συλληπητήρια και κουράγιο στην οικογένεια σου..
Άντρη από Κύπρο
Ἡ ψυχή μετά τό σωματικό θάνατο
Θέλουμε νά ξεχωρίσουμε τά πράγματα· Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε «ζωή τῆς ψυχῆς μετά τό σωματικό θάνατο, μέση κατάσταση, Παράδεισο, ῞Αδη, Κόλαση, Βασιλεία, Αἰώνια ζωή»;
Ζωή τῆς ψυχῆς μετά τό σωματικό θάνατο, ἤ ὅπως τήν ὀμομάζουν ἄλλοι «μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν» γιά τούς ὀρθόδοξους εἶναι ἡ ζωἠ πού ζεῖ ἡ ψυχή μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία, ὁπότε, μετά τήν κοινή ᾿Ανάσταση, θά λάβη τό «οἰκεῖον» σῶμα μεταμορφωμένο καί ἄφθαρτο. Τήν ὀνόμασαν αὐτή τήν κατάσταση οἱ Πατέρες «μέση κατάσταση», διότι ἡ ψυχή βρίσκεται σέ κατάσταση ἀναμονῆς καί προσμονῆς τῆς ἀναστάσεως καί τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Παραμένοντας στήν κατάσταση αὐτή ἡ ψυχή, προγεύεται τήν παραδείσια μακαριότητα ἤ τίς τιμωρίες τῆς Κολάσεως. Στή μέση κατάσταση δηλαδή οὔτε οἱ δίκαιοι ἀπολαμβάνουν ὅσα θά ζήσουν καί θά ἀπολαύσουν στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, οὔτε οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί ὑφίστανται τήν τέλεια κόλαση.
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
῞Οταν λέμε Παράδεισο, Κόλαση κλπ. ἐννοοῦμε κάποιους τόπους αἰσθητούς;
Φυσικά ὄχι. Πρόκειται γιά τόπους νοητούς.
Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης· «Τὸν μνημονευθέντα νῦν ῞Αδην μὴ τόπον τινὰ οὕτως ὀνομαζόμενον οἴεσθαι, ἀλλὰ τινὰ κατάστασιν ζωῆς ἀειδῆ καὶ ἀσώματον …»
῾Ο δέ ᾿Αρέθας Καισαρείας λέει γιά τόν Παράδεισο· «Παράδεισον τὴν μακαρίαν καὶ αἰωνίζουσαν ἐκληπτέον ζωήν».
Καί ὁ Νικήτας Στηθάτος θά μᾶς ὑπογραμμίσει ὅτι ὁ Παράδεισος εἶναι καθαρά τρόπος ζωῆς, λέγοντας ὅτι αὐτός πού ἔχει τοὺς καρποὺς τοῦ Πνεύματος φτάνει στόν Παράδεισο μέ τό νά ἔχει μεταβληθεῖ ὁ ἴδιος σέ Παράδεισο, ὅπως ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος·
«῞Οταν γίνει κανείς μέτοχος τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, καί γνωρίσει τὴν ἐπιφοίτησή Του μέ κάποια ἀνέκφραστη μέσα του ἐνέργεια καί εὐωδία, ὥστε ἡ εὐωδία νά περνᾶ καί στήν ἐπιφάνεια τοῦ σώματος, τότε δέν ὑποφέρει στό ἑξῆς νά μένει στά ὅρια τῆς φύσεως. ᾿Αλλά ἐπειδή ἔχει ὑποστεῖ τήν καλή ἀλλοίωση μέ ἐνέργεια τοῦ ῾Υψίστου, λησμονεῖ τήν τροφή, τόν ὕπνο, ξεπερνᾶ τὰ σωματικά, περιφρονεῖ τή σωματική ἀνάπαυση· ὅλη τήν ἡμέρα, ἐνῶ βρίσκεται σέ κόπους καί ἀγῶνες σωματικοὺς, δέν αἰσθάνεται κανένα κόπο ἢ σωματική ἀνάγκη, πείνα, δίψα, ὕπνο ἢ τίς ἄλλες ἀνάγκες τῆς φύσεως, γιατί ἔχει χυθεῖ ἀόρατα ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μέ ἀνέκφραστη χαρά μέσα στήν καρδιὰ του (Ρωμ. 5, 5). Καὶ ὅλη τή νύχτα, παραμένοντας σὲ πύρινο φωτισμό, ἐργάζεται τή νοερὴ ἐργασία μέ σωματικά γυμνάσματα, καί ἀπολαμβάνει τό ἀθάνατο συμπόσιο τῶν ἀθανάτων φυτῶν τοῦ Παραδείσου. Σ᾿ αὐτόν ὁ Παῦλος ἀφοῦ ὑψώθηκε, ἄκουσε ἄρρητα ρήματα, τά ὁποῖα δὲν ἐπιτρέπεται νά τά ἀκούσει ἄνθρωπος (Β´ Κορ. 12, 4) πού εἶναι ἀκόμη ἐμπαθῶς προσκολλημένος στά ὁρατά»6.
Κατά δέ τήν ἐμπειρία τῶν ῾Αγίων μας, ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἐν σχέσει μέ τόν ἄνθρωπο βιώνεται ὡς Παράδεισος, ἤ βιώνεται ὡς Κόλαση. ῾Ο π. ᾿Ιωάννης ὁ Ρωμανίδης λέει ἐπιγραμματικά· «Τὸ ἴδιον τὸ ἐκπηγάζον ἐκ τοῦ Χριστοῦ χρυσὸν φῶς τῆς δόξης, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον περικλείονται οἱ φίλοι του, γίνεται κόκκινον καθὼς κυλᾶ πρὸς τὰ κάτω, διὰ ν᾿ ἀγκαλιάσῃ αὐτὴ ἡ ἰδία θεία ἀγάπη, τοὺς “κατηραμένους” πού τήν βλέπουν ὡς δύναμιν κολαστικήν»7.
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
Ποιός μᾶς βεβαιώνει ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά τό θάνατο;
Στήν ῾Αγία Γραφή ἔχουμε πολλά χωρία πού μᾶς βεβαιώνουν ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά θάνατο·
1) Στήν Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρεται ὅτι «ὁ ᾿Αβραὰμ ἀπέθανε καὶ προσετέθη τῷ λαῷ αὐτοῦ» (Γεν. 25, 4), δηλαδή στούς δίκαιους προγόνους του.
῾Ο προφήτης ᾿Ηλίας ἀνέστησε τόν υἱό τῆς χήρας στά Σαρεπτά. Προσευχήθηκε στό Θεό καί εἶπε· «Κύριε, ὁ Θεός, ἐπιστραφήτω δὴ ἡ ψυχὴ τοῦ παιδαρίου τούτου εἰς αὐτόν» (Γ´ Βασ. 17, 21-23). Καί πραγματικά, μετά τήν προσευχή, ἐπέστρεψε ἡ ψυχή τοῦ παιδιοῦ στό σῶμα του καί ἔζησε πολλά χρόνια.
῾Ο τετραήμερος Λάζαρος, ἡ θυγατέρα τοῦ ᾿Ιαείρου, ὁ γιός τῆς χήρας τῆς Ναΐν, ὅλων αὐτῶν οἱ ψυχές ἐπέστρεψαν στά ἀντίστοιχα σώματά τους μέ τό λόγο τοῦ Χριστοῦ.
῾Ο ῎Ιδιος ὁ Κύριος εἶπε στό ληστή· «Σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τͺῷ Παραδείσῳ» (Λουκ. 23, 43). ᾿Αλλά ὁ ληστής βρισκόταν στό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του. ῾Επομένως ἀφοῦ τό σταυρωμένο του σῶμα σέ λίγο θά πέθαινε, ἡ ψυχή τοῦ Ληστῆ ἦταν ἐκείνη πού θά βρισκόταν μέ τόν Κύριο στόν Παράδεισο.
Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἐπιθυμοῦσε διακαῶς «ἀναλῦσαι καί σύν Χριστῷ εἶναι» (Φιλιπ. 1, 23), δηλαδή εἶχε πόθο νά ἐκδημήσει ἀπ᾿ αὐτή τή ζωή καί νά ζεῖ μέ τόν Χριστό στή Βασιλεία Του, μᾶς πιστοποεῖ ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά τό θάνατο. Γιατί ἄν οἱ ψυχές δέν συνέχιζαν νά ζοῦν, δέν θά εἶχε τόση μεγάλη ἐπιθυμία καί ὁ θεόπνευστος ᾿Απόστολος νά φύγει ἀπ᾿ αὐτή τή γήινη ζωή καί νά βρεθεῖ στήν οὐράνια.
᾿Αλλά καί ἡ ἀποκαλυπτική ὀπτασία τοῦ ἁγίου ᾿Ιωάννου τοῦ εὐαγγελιστῆ, πού ἀναφέρεται στό βιβλίο τῆς ᾿Αποκαλύψεως, δείχνει τήν ὕπαρξη καί τήν ἀναμονή τῶν ψυχῶν, τῶν σφαγμένων γιά τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί γιά τή μαρτυρία πού ἔδωσαν γιά τό ᾿Αρνίο. «Καί κραύγασαν μέ μεγάλη φωνή καί εἶπαν· Μέχρι πότε Κύριε, ῞Αγιε καί ᾿Αληθινέ, δέν θά κάνεις κρίση καί δέν θά ζητεῖς τό δίκιο καί τήν τιμωρία, γιά τό ἀδικοχαμένο αἷμα μας ἀπό τούς κατοίκους τῆς γῆς; Δόθηκε τότε στόν καθένα λευκή στολή, σύμβολο δόξας καί μακαριότητας, καί τούς ἐλέχθη νά ἀναπαυθοῦν λίγο χρόνο ἀκόμη, μέχρι νά συμπληρωθεῖ ὁ ἀριθμός τῶν συνδούλων καί τῶν ἀδελφῶν τους πού ἔμελλαν νά θανατωθοῦν καί νά μαρτυρήσουν ὅπως καί ἐκεῖνοι» (᾿Αποκ. 6, 9-11).
2) Οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μας. ᾿Ενδεικτικά θά ἀναφέρουμε δύο Πατέρες, ἄν καί εἶναι κοινός τόπος σέ κάθε πατερικό κείμενο ἡ μετά θάνατο ζωή τῆς ψυχῆς.
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
῾Η ψυχή εὑρισκόμενη στή μέση κατάσταση, μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα, διατηρεῖ τή συνείδησή της; ᾿Ενδιαφέρεται γιά τούς συγγενεῖς της πού ἔχουν ἀπομείνει σ᾿ αὐτή τή ζωή;
᾿Από τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου βγαίνει τό συμπέρασμα ὅτι οἱ ψυχές τῶν κεκοιμημένων διατηροῦν πλήρη τή συνείδησή τους καί ἐνδιαφέρονται γιά τούς συγγενεῖς τους, τούς «ἀπολειφθέντας ἐν τῷ παρόντι βίῳ». Καί αὐτό μποροῦμε νά τό συναγάγουμε ἀπό τήν παράκληση πού ἀπευθύνει ὁ πλούσιος ἀπό τόν ῞ᾼδη πού βρίσκεται πρός τόν πατριάρχη ᾿Αβραάμ. «Στεῖλε, τοῦ λέει, τό Λάζαρο πρός τούς συγγενεῖς μου, γιά νά τούς μιλήσει γιά τά ὅσα συμβαίνουν ἐδῶ, ὥστε νά μήν ἔχουν καί αὐτοί τό ἴδιο μέ μένα τέλος» (Λουκ. 16, 19-31).
᾿Επίσης στήν ᾿Αποκάλυψη οἱ εἴκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι, πού ἐκπροσωποῦν τήν ἐξ ᾿Εθνῶν καί ἐξ ᾿Ιουδαίων οὐράνια ᾿Εκκλησία τῶν κεκοιμημένων, παρουσιάζονται νά λατρεύουν τόν Θεό ἔχοντας πλήρη ἐπίγνωση, ταπείνωση καί εὐγνωμοσύνη (᾿Αποκ. 4, 8-14).
Καί στή Μεταμόρφωση, ὁ Μωυσῆς, ὁ ὁποῖος ἦταν κεκοιμημένος, συνομιλεῖ μέ τόν Κύριο.
᾿Αλλά ἡ ψυχή μετά τό θάνατο διατηρεῖ, ὄχι μόνο τήν αὐτοσυνειδησία της, ἀλλά καί τήν ὑπόστασή της, τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά πού τήν διακρίνουν ἀπό τούς ἄλλους ἀνθρώπους· «Εἰ γὰρ καὶ χωρίζεται ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ θανάτῳ, ἀλλ᾿ ἡ ὑπόστασις ἀμφοτέρων μία καὶ ἡ αὐτή ἐστιν· μένει τό τε σῶμα καὶ ἡ ψυχή, ἀεὶ μία τὴν ἀρχὴν τῆς ἑαυτῶν ἔχοντα ὑπάρξεώς τε καὶ ὑποστάσεως, εἰ καὶ χωρισθῶσιν ἀλλήλων»11. Δηλαδή· ῎Αν καί χωρίζεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό σῶμα του, τή στιγμή τοῦ θανάτου του, παραμένει ὅμως ἡ μία καί ἡ αὐτή ὑπόσταση καί γιά τά δύο. Μένει δηλαδή καί τό σῶμα καί ἡ ψυχή πάντοτε ἔχοντας μίαν ἀρχή τῆς ὑπάρξεως καί ὑποστάσεώς τους.
Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς, ἐπειδή δέν καταργεῖται ἡ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, καί στήν παραβολή τοῦ Λαζάρου ἀναφέρεται ὅτι ὁ πλούσιος εἶδε τό Λάζαρο στούς κόλπους τοῦ ᾿Αβραάμ. Δέν εἶπε, «εἶδε τήν ψυχή τοῦ Λαζάρου, ἀλλά τό Λάζαρο», μέ τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά του καί τόν ἀναγνώρισε12.
Λέγεται ὅτι μετά τό χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, ἐπακολουθεῖ «μερική κρίση» τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἄλλη ἡ μερική καί ἄλλη ἡ γενική κρίση πού θά γίνει στή Δευτέρα Παρουσία;
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
Εἶναι δυνατόν νά βελτιωθεῖ ἡ θέση τῆς ψυχῆς καί νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τήν Κόλαση ὅταν βρίσκεται σ᾿ αὐτή τήν κατάσταση τῆς προσμονῆς τῆς ἀναστάσεως τῶν σωμάτων;
῾Η ᾿Εκκλησία ἀνέκαθεν προσφέρει τή θυσία τῆς Θείας Εὐχαριστίας «ὑπέρ τῶν πίστει ἀναπαυσαμένων», ὑπέρ ἐκείνων δηλαδή πού «ἐκοιμήθησαν» μέ πίστη στόν Τριαδικό Θεό καί στήν αἰώνια ζωή.
῾Ο ἅγιος Κύριλλος ῾Ιεροσολύμων λέει ὅτι «πιστεύομεν μεγίστην ὄνησιν ἔσεσθαι ταῖς ψυχαῖς ὑπέρ ὧν ἡ δέησις ἀναφέρεται τῆς ἁγίας προκειμένης θυσίας». Δηλαδή πιστεύουμε ὅτι οἱ ψυχές, ὑπέρ τῶν ὁποίων δεόμαστε κατά τήν ὥρα τῆς ἁγίας θυσίας τοῦ Χριστοῦ, ἔχουν μεγάλη ὠφέλεια καί ἀνακούφιση.
Καί ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος ὑποστηρίζει ὅτι δέν νομοθετήθηκε εἰκῇ καί ὡς ἔτυχε ἀπό τούς ἁγίους ἀποστόλους νά μνημονεύονται «οἱ ἀπελθόντες καί κεκοιμημένοι» τήν ὥρα πού τελοῦνται τά φρικτά μυστήρια, διότι ὅταν «λαός ὁλόκληρος χεῖρας ἀνατείνῃ, τῆς θυσίας προκειμένης, θά δυσωπήσῃ παρακαλῶν τόν Θεόν».
῾Ο ἴδιος ὅμως πατέρας τονίζει συγχρόνως ὅτι δέν ἔχει ἐλπίδα ἐκεῖνος πού φεύγει ἀπό αὐτή τή ζωή γεμάτος ἁμαρτήματα, ἀμετανόητος, καί πηγαίνει στόν ῞ᾼδη, ἐκεῖ ὅπου δέν ἔχει τή δυνατότητα νά ἐξαλείψει πλέον τά ἁμαρτήματά του. Γι᾿ αὐτό ὁμιλεῖ, ὄχι γιά ἀπαλλαγή ἀπό τήν Κόλαση, ἀλλά γιά τή δυνατότητα «τοῦ γενέσθαι κούφην τήν κόλασιν», νά ἀνακουφισθεῖ λίγο ὁ ἄνθρωπος πού ἔφυγε μέσα στίς ἁμαρτίες ἀμετανόητος. ᾿Εμεῖς βέβαια δέν γνωρίζουμε ποιός ἔφυγε ἀμετανόητος, γι᾿ αὐτό ὀφείλουμε νά προσευχόμαστε μέ τήν ἴδια ἐλπίδα γιά ὅλους.
Στό βίο τοῦ ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου βρίσκουμε μιά τέτοια θέση. ῞Οταν ὁ ἅγιος Μακάριος συνάντησε στήν ἔρημο τό κρανίο ἑνός ἱερέως τῶν εἰδώλων καί τό ρώτησε ἄν ὠφελοῦν οἱ προσευχές μας ὅσους βρίσκονται στήν Κόλαση, τό κρανίο μίλησε ὡς ἐκ θαύματος καί τοῦ ἀπάντησε· «῞Οποια ὥρα σπλαγχνιστεῖς αὐτούς πού εἶναι στήν Κόλαση καί προσευχηθεῖς γι᾿ αὐτούς, παρηγοροῦνται λίγο».
Γι᾿ αὐτό, ὅπως λέει ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος «μὴ ἀποκάμωμεν τοῖς ἀπελθοῦσι βοηθοῦντες καὶ προσφέροντες ὑπὲρ αὐτῶν εὐχάς· καὶ γὰρ τὸ κοινὸν τῆς οἰκουμένης κεῖται καθάρσιον»17. Δηλαδή· ῎Ας μήν κουραστοῦμε καί ἄς μήν ἀποκάμουμε νά βοηθοῦμε τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας καί νά προσευχόμαστε γι᾿ αὐτούς, διότι (στή θεία Λειτουργία) ἔχουμε μπροστά μας τόν Χριστό· «τὸ κοινὸν τῆς οἰκουμένης καθάρσιον».
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
Γιατί πρέπει νά προσευχόμαστε γιά τούς ἀδελφούς μας πού ἔφυγαν, ὁ Θεός δέν τούς ἀγαπᾶ; ῎Αν δέν προσευχηθοῦμε ἐμεῖς, θά τούς παραμελήσει;
«᾿Εμεῖς προσευχόμαστε γιά τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας ἐπειδή τούς ἀγαπᾶμε. Αἰσθανόμαστε ἐμεῖς χαρά καί εὐτυχία προσευχόμενοι γι᾿ αὐτούς. Αἰσθανόμαστε ἑνότητα. Δέν κάνουμε προσευχές καί λειτουργίες ἐπειδή ὁ Θεός διαφορετικά θά παραμελήσει τούς κεκοιμημένους. Προσευχόμαστε γι᾿ αὐτούς ἐπειδή γνωρίζουμε πώς τούς ἀγαπᾶ καί τούς φροντίζει καί θεωροῦμε πώς ἔχουμε τό προνόμιο νά ἑνώνουμε τήν ἀγάπη μας γι᾿ αὐτούς μέ τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ζῶντες καί τεθνεῶτες, εἴμαστε ὅλοι μέλη τῆς ἴδιας οἰκογένειας· ἔτσι ζῶντες καί τεθνεῶτες, πρέπει νά παρακαλοῦμε ὁ ἕνας γιά τόν ἄλλον»18.
Μέ ποιό τρόπο οἱ προσευχές μας ὠφελοῦν τούς κεκοιμημένους;
Δέν μᾶς εἶναι γνωστός ὁ τρόπος μέ τόν ὁποῖο δρᾶ ἡ προσευχή μας καί εὐεργετοῦνται οἱ κεκοιμημένοι. ῞Οπως ἀκριβῶς δέν ξέρουμε καί δέν μποροῦμε νά προσδιορίσουμε πῶς δρᾶ ἡ προσευχή μας καί βοηθᾶ τούς ζῶντες ἀδελφούς μας.
Μιά πολύ ὡραία θέση πάνω σ᾿ αὐτό τό θέμα παίρνει ὁ Μητροπολίτης Κάλλιστος Γουέαρ καί λέει· «᾿Από προσωπική πείρα ξέρουμε πώς ἡ προσευχή γιά τούς ἄλλους εἶναι ἀποτελεσματική καί ἔτσι συνεχίζουμε νά τήν ἐξασκοῦμε. ᾿Αλλά αὐτή ἡ προσευχή, εἴτε προσφέρεται γιά τούς ζῶντες εἴτε γιά τούς τεθνεῶτες, λειτουργεῖ κατά ἕνα τρόπο πού μένει μυστηριώδης. Εἴμαστε ἀνίκανοι νά βυθομετρήσουμε τήν ἀκριβή ἀλληλεπίδραση μεταξύ τῆς πράξεως τῆς προσευχῆς, τῆς ἐλευθέρας βούλησης τοῦ ἄλλου προσώπου καί τῆς Χάριτος καί προγνώσεως τοῦ Θεοῦ. ῞Οταν προσευχόμαστε γιά τούς κεκοιμημένους, μᾶς ἀρκεῖ νά ξέρουμε πώς διαρκῶς ἀναπτύσσεται ἡ ἀγάπη τους γιά τό Θεό, κι ἔτσι χρειάζονται τήν ὑποστήριξή μας. Τά ὑπόλοιπα ἄς τά ἀφήσουμε στό Θεό.
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
Πῶς μποροῦμε νά διατηρήσουμε κοινωνία μέ τούς κεκοιμημένους;
῾Η κοινωνία μας μαζί τους μπορεῖ νά διατηρηθεῖ μέσα στήν ᾿Εκκλησία, μέ τή λεγόμενη «κοινωνία τῶν ῾Αγίων», ἐπειδή ὅλοι συναντιόμαστε στό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, γύρω ἀπό τήν ῾Αγία Τράπεζα τοῦ Κυρίου. Καί μέσα στό μυστήριο αὐτό τῶν μυστηρίων στή «σύνοδο τοῦ Οὐρανοῦ καί τῆς γῆς»20, βρίσκονται καί οἱ κεκοιμημένοι Πατέρες καί ἀδελφοί μας, ὅλα τά προσφιλή μας πρόσωπα, πού ἔφυγαν ἀπό τόν κόσμο «ἐν μετανοία καὶ ἐξομολογήσει». «Καὶ γὰρ ἓν σῶμά ἐσμεν ἅπαντες». ῞Ολη ἡ ᾿Εκλησία εἶναι παρούσα. Οἱ Μάρτυρες, οἱ Πατριάρχες, οἱ Προφῆτες, οἱ ᾿Απόστολοι, οἱ Πατέρες. ῾Η «ψυχοτρόφος» τράπεζα τούς συγκεντρώνει ὅλους. «᾿Εάν τε ζῶμεν, ἐάν τε ἀποθνήσκομεν, τοῦ Κυρίου ἐσμέν· εἰς τοῦτο γὰρ Χριστὸς καὶ ἀπέθανε καὶ ἀνέστη καὶ ἔζησεν, ἵνα καὶ νεκρῶν καὶ ζώντων κυριεύσῃ» (Ρωμ. 14, 8-9).
Δηλαδή· «Διότι καί ὅταν ζοῦμε, ζοῦμε γιά νά δοξάζουμε μέ τή ζωή μας τόν Κύριο. Καί ὅταν πεθαίνουμε, πεθαίνουμε γιά χάρη τοῦ Κυρίου. Εἴτε λοιπόν ζοῦμε εἴτε πεθαίνουμε, ἀνήκουμε στόν Κύριο. Γιατί ὁ Κύριος γι᾿ αὐτό τό σκοπό πέθανε πάνω στό Σταυρό καί ἀναστήθηκε καί ἔλαβε πάλι ὡς ἄνθρωπος τή ζωή, γιά νά εἶναι Κύριος καί τῶν νεκρῶν καί τῶν ζώντων».
῎Εχοντας λοιπόν κοινωνία μέ τόν Κύριο, διά τών μυστηρίων, κοινωνοῦμε καί μέ τούς ῾Αγίους, ἀλλά καί μέ τούς κοιμηθέντες ἀδελφούς μας, οἱ ὁποῖοι ζοῦν ἐν Αὐτῷ. Διότι τό ῞Αγιο Πνεῦμα ἑνώνει τούς πάντες καί γι᾿ αὐτό καί οἱ ῞Αγιοι εἶναι πλησίον μας. Καί ὅταν προσευχόμαστε σ’ αὐτούς τότε ἐν ῾Αγίῳ Πνεύματι εἰσακοῦνε τίς προσευχές μας καί μέσα στίς ψυχές μας αἰσθανόμαστε τίς πρεσβεῖες τους.
῾Υπάρχει ἕνα γράμμα τοῦ Ρώσου ἱερέα Μακάριου (1792-1847) πού τό στέλνει σέ κάποιον ὁ ὁποῖος εἶχε χάσει πρόσφατα ἕνα προσφιλές του πρόσωπο, προφανῶς τή σύζυγό του. ᾿Εκεῖ ἀναπτύσσει καί ἐκεῖνος ὅτι ἡ ᾿Εκκλησία εἶναι ὁ τόπος συναντήσεως τῶν κεκοιμημένων, τῶν ζώντων καί αὐ-τῶν πού δέν ἔχουν ἀκόμη γεννηθεῖ, ὅπου ἀγαπώντας ὁ ἕνας τόν ἄλλον προσέρχονται γύρω ἀπό τόν βράχο τῆς ἁγίας Τράπεζας γιά νά διακηρύξουν τήν πίστη τους στόν Θεό. Γράφει λοιπόν·
«Ζοῦμε καί κινούμαστε καί ὑπάρχουμε ἐν Χριστῷ. Εἴτε ζωντανοί, εἴτε πεθαμένοι, εἴμαστε ὅλοι μας “ἐν Αὐτῷ”. Εἶναι πιό ἀληθινό νά ποῦμε· εἴμαστε ὅλοι μας ζωντανοί “ἐν Αὐτῷ”, ἐπειδή “ἐν Αὐτῷ” δέν ὑπάρχει θάνατος. ῾Ο Θεός μας δέν εἶναι Θεός τεθνεώτων ἀλλά ζώντων. Εἶναι ὁ Θεός σου, εἶναι ὁ Θεός αὐτῆς πού πέθανε. ῾Υπάρχει μόνο ἕνας Θεός, καί σ᾿ αὐτόν τόν ἕνα Θεό εἶστε καί οἱ δύο ἑνωμένοι. Μόνο πού πρός τό παρόν δέν μπορεῖτε νά ἰδωθεῖτε. Πράγμα πού σημαίνει πώς ἡ μελλοντική σας συνάντηση θά εἶναι τόσο χαρούμενη· καί τότε κανείς δέν θά σᾶς στερήσει τή χαρά σας. ῞Ομως ἀκόμη καί τώρα ζεῖτε μαζί· τό μόνο πού συνέβηκε εἶναι πώς αὐτή πῆγε σέ κάποιο ἄλλο δωμάτιο καί ἔκλεισε τήν πόρτα… ῾Η πνευματική ὅμως ἀγάπη δέν ἀντιλαμβάνεται τόν ὁρατό χωρισμό».
῾Επομένως μέ τούς κεκοιμημένους μποροῦμε νά διατηροῦμε ἀδιάσπαστη τήν ἑνότητα καί τήν ἀγάπη μας, ἐφόσον μάλιστα προσδοκοῦμε ἀνάσταση νεκρῶν καί ζωή τοῦ μέλλοντος αἰῶνος;
Βεβαίως. Κι αὐτό ἐπειδή, ὅπως εἴπαμε, μέσα στήν ᾿Εκκλησία, ὅλοι εἴμαστε ζῶντες καί ἡ ψυχή μπορεῖ νά τό νιώσει αὐτό τό μυστήριο καί νά τό περιλάβει.
Iερά Mονή Tιμίου Προδρόμου Καρέα
Παιδί μου... τις συμβουλές που σου δίνω θα τις έχεις ως φάρο σε ολόκληρη τη ζωή σου. Αυτά τα πατρικά λόγια θα σε οδηγήσουν και θα σε φέρουν σαν έναν ούριο και ευνοϊκό άνεμο κοντά στο αιώνιο και ευτυχισμένο λιμάνι της λατρευτής σου αγάπης. Η ψυχή σου ας πλέη ήσυχα πάνω στα γαλήνια νερά για να μπορέσει να φθάσει στο τέρμα της. Για να μπορέσεις να φθάσεις όμως στο τέρμα αυτό της ευτυχίας, χρειάζεται πολύς αγώνας και πάλη κατά των παθών.
Αγώνας σ’ολόκληρη τη ζωή της πικρής εξορίας, διότι σε αυτήν τη ζωή βρισκόμαστε ξένοι και περιπλανώμενοι διαβάτες, ζητώντας παντού καταφυγή. Την καταφυγή και την τέλεια ανάπαυση θα τη συναντήσουμε μόνο κοντά στην αιώνια πατρίδα μας και εκεί θα ζούμε με ασφάλεια πραγματική. Εκεί θα απολαύσουμε της νίκης το αμάραντο και ολόλευκο στεφάνι των κόπων μας.
Εκεί θα ζούμε σε ατέλειωτη χαρά. Εκεί θα δούμε πραγματοποιημένα τα φανταστικά μας σχέδια και οι λεπτοί ευγενικοί πόθοι μας θα λάβουν τέρμα στη ζωή μας. Εκεί θα απολαύσουμε το λευκό μάννα που τόσο ποθούμε. Θ’απολαύσουμε τη φλογερή αγάπη... που τόσο άναβε και κατέτρωγε την πήλινη καρδιά μας... Εκεί θ’απολαύσουμε τον στοργικό σύζυγο της ψυχής μας που τόσο ποθεί να ενωθεί μαζί του για να μείνει για πάντα δική του.
Παιδί μου, την καρδιά σου, πάντα ας την γεμίζει η ουράνια αγάπη και ας πλημμυρίζει μόνο με υψηλούς και Θεϊκούς πόθους για να αισθάνεσαι τον εαυτό σου πάντα ν’απολαμβάνει τους θείους ψιθυρισμούς που θα σου ψιθυρίζει γλυκά ο λατρευτός σου Νυμφίος. Χαίρεται να συζητάει μαζί σου όταν έχεις την καρδιά θρόνο Του. Την καρδιά σου πρέπει να τη διατηρείς διαρκώς σαν ένα άγιο και λευκό αρτοφόριο που κρατώντας πάντα με φόβο θα κινείσαι και μαζί με σένα θα κινείται αόρατη δύναμη που θα εξαφανίζει τους φόβους και τα τρομερά σκοτάδια τους που ξεπηδούν γύρω μας.
Η καρδιά σου θέλω διαρκώς να πετά σε κόσμους γαλανούς, καθαρούς και γεμάτους ευτυχία. Την ευτυχία αυτή θα ζωογονούν μόνο οι κρυστάλλινες και δροσιστικές στάλες που θα ευαρεστείται ο ουράνιος και ξανθός Επισκέπτης να χορηγεί και να ποτίζει με τα άχραντα και αιματηρά χέρια Του. Η μικρή και αδύνατη καρδιά σου άς ανάβει και άς καίει μόνο για τη μεγάλη και άπειρη αγάπη που τόσο έπαθε και έγινε θύμα δικό μας για να μας κάνει παιδιά της. Συνάμα όμως και συγκληρονόμο της για να συμμετέχουμε και εμείς στην ατελείωτη δόξα της.
Έγινε ζωντανό θύμα για να μπορέσουμε και εμείς να γίνουμε θύμα του πεσόντως εαυτού μας και να αρχίσουμε πάλι κατ’απάνω μας για να λευκανθούμε σαν το λευκό χιόνι ή σαν το καθαρό και φλογισμένο χρυσάφι. Γι’αυτό χρειάζεται μεγάλη προσοχή, προσευχή, μελέτη, ταπείνωση, υπακοή, για να φθάσουμε ψηλά στο ατέλειωτο άπειρο που θα φέρει μαζί του τη δόξα σου.
Παιδί μου, θέλω να γίνεις μια μικρή και αγνή νυφούλα που να ευαρεστείται ο μοναδικός Νυμφίος σου να επισκέπτεται το μικρό θάλαμο της καρδιάς σου για να χορηγεί πλούσια τα θεϊκά και ατελείωτα δώρα Του. Καθάριζε την συνεχώς, άν θέλεις, για να έχεις περισσότερες επισκέψεις και να γίνεις μια ψυχή μ’αυτόν τον Βασιλέα που η Βασιλεία του ούκ έσται τέλος.
Αγάπησέ Τον για να σε αγαπήσει με την ίδια αγάπη που αγάπησε τόσες χιλιάδες μάρτυρες που έχυσαν το άγιο και αθώο αίμα τους γι’αυτόν που προτύτερα κρεμάστηκε και εξευτελίστηκε και έχυσε και την τελευταία ρανίδα για να μας μάθει και εμάς να έχουμε και να καλλιεργήσουμε την αγία ταπείνωση.
-----------------------------------------
Προς μία νέα .. ετών
-----------------------------------------
Αρχιμανδρίτη Παύλου Νικηταρά
Ο Γέροντας Αμφιλόχιος Μακρής
Από το βιβλίο «Ο γέροντας Αμφιλόχιος Μακρής. Μια σύγχρονη μορφή της Πάτμου»
Ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν ἀδελφὸ καλλιεργεῖ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεὸ
Ἕνα εἶναι τὸ ζητούμενο στὴ ζωή μας, ἡ ἀγάπη, ἡ λατρεία στὸν Χριστὸ καὶ ἡ ἀγάπη στοὺς συνανθρώπους μας. Νὰ εἴμαστε ὅλοι ἕνα μὲ κεφαλὴ τὸν Χριστό. Ἔτσι μόνο θ' ἀποκτήσομε τὴν χάρι, τὸν οὐρανό, τὴν αἰώνια ζωή.
Ἡ ἀγάπη πρὸς τὸν ἀδελφὸ καλλιεργεῖ τὴν ἀγάπη πρὸς τὸν Θεό. Εἴμαστε εὐτυχισμένοι, ὅταν ἀγαπήσομε ὅλους τοὺς ἀνθρώπους μυστικά. Θὰ νιώθομε τότε ὅτι ὅλοι μᾶς ἀγαποῦν. Κανεὶς δὲν μπορεῖ νὰ φθάσει στὸν Θεό, ἂν δὲν περάσει ἀπ' τοὺς ἀνθρώπους. Γιατί, «ὁ μὴ ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ, ὅν ἑώρακε, τὸν Θεόν, ὃν οὐχ ἑώρακε, πῶς δύναται ἀγαπᾶν;»(1). Ν' ἀγαπᾶμε, νὰ θυσιαζόμαστε γιὰ ὅλους ἀνιδιοτελῶς, χωρὶς νὰ ζητᾶμε ἀνταπόδοση. Τότε ἰσορροπεῖ ὁ ἄνθρωπος. Μιὰ ἀγάπη ποὺ ζητάει ἀνταπόδοση εἶναι ἰδιοτελής. Δὲν εἶναι γνήσια, καθαρή, ἀκραιφνής.
Μποροῦμε πολὺ εὔκολα νὰ φθάσομε σ' αὐτὸ τὸ σημεῖο. Ἀγαθὴ προαίρεση χρειάζεται κι ὁ Θεὸς εἶναι ἕτοιμος νὰ ἔλθει μέσα μας. «Κρούει τὴν θύραν» καὶ «καινὰ ποιεῖ πάντα», ὅπως λέγει στὴν Ἀποκάλυψη τοῦ Ἰωάννου(6). Μεταβάλλεται ἡ σκέψη μας, ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὴν κακία, γίνεται πιὸ καλή, πιὸ ἁγία, πιὸ εὔστροφος. Ἄν, ὅμως, δὲν ἀνοίξομε τοῦ κρούοντας τὴν θύραν, ἂν δὲν ἔχομε ἐκεῖνα ποὺ θέλει Αὐτός, ἂν δὲν εἴμαστε ἄξιοί Του, τότε δὲν μπαίνει στὴν καρδιά μας. Γιὰ νὰ γίνομε ὅμως ἄξιοί Του, πρέπει ν' ἀποθάνομε κατὰ τὸν παλαιὸ ἄνθρωπο, γιὰ νὰ μὴν ἀποθάνομε ποτὲ πλέον. Τότε θὰ ζοῦμε ἐν Χριστῷ ἐνσωματωμένοι μὲ ὅλο τὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔτσι θὰ ἔλθει ἡ θεία χάρις. Καὶ ἅμα θὰ ἔλθει ἡ χάρις, θὰ μᾶς τὰ δώσει ὅλα.
Ἂς σκορπίζομε σὲ ὅλους τὴν ἀγάπη μας ἀνιδιοτελῶς
Ὑπεράνω ὅλων ἡ ἀγάπη. Ἐκεῖνο ποὺ πρέπει νὰ μᾶς ἀπασχολεῖ, παιδιά μου, εἶναι ἡ ἀγάπη γιὰ τὸν ἄλλο, ἡ ψυχή του. Ὅ,τι κάνομε, προσευχή, συμβουλή, ὑπόδειξη, νὰ τὸ κάνομε μὲ ἀγάπη. Χωρὶς τὴν ἀγάπη ἡ προσευχὴ δὲν ὠφελεῖ, ἡ συμβουλὴ πληγώνει, ἡ ὑπόδειξη βλάπτει καὶ καταστρέφει τὸν ἄλλον, ποὺ αἰσθάνεται ἂν τὸν ἀγαπᾶμε ἢ δὲν τὸν ἀγαπᾶμε καὶ ἀντιδρᾶ ἀναλόγως. Ἀγάπη, ἀγάπη, ἀγάπη! Ἡ ἀγάπη στὸν ἀδελφὸ μᾶς προετοιμάζει ν' ἀγαπήσομε περισσότερο τὸν Χριστό. Ὡραῖο δὲν εἶναι;
Ἂς σκορπίζομε σὲ ὅλους τὴν ἀγάπη μας ἀνιδιοτελῶς, ἀδιαφορώντας γιὰ τὴ στάση τους. Ὅταν ἔλθει μέσα μας ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ, δὲν θὰ ἐνδιαφερόμαστε ἃν μᾶς ἀγαπᾶνε ἢ ὄχι, ἃν μᾶς μιλᾶνε μὲ καλοσύνη. Θὰ νιώθομε τὴν ἀνάγκη ἐμεῖς νὰ τοὺς ἀγαπᾶμε ὅλους. Εἶναι ἐγωισμὸς νὰ θέλομε οἱ ἄλλοι νὰ μᾶς μιλᾶνε μὲ καλοσύνη. Ἂς μή μᾶς στενοχωρεῖ τὸ ἀντίθετο. Ἂς ἀφήσομε τοὺς ἄλλους νὰ μᾶς μιλᾶνε ὅπως αἰσθάνονται. Ἂς μὴ ζητιανεύομε τὴν ἀγάπη. Ἐπιδίωξή μας νὰ εἶναι ν' ἀγαπᾶμε καὶ νὰ προσευχόμαστε μὲ ὅλη μας τὴν ψυχὴ γιὰ κείνους. Τότε θὰ προσέξομε ὅτι ὅλοι θὰ μᾶς ἀγαπᾶνε χωρὶς νὰ τὸ ἐπιδιώκομε, χωρὶς καθόλου νὰ ζητιανεύομε τὴν ἀγάπη τους. Θὰ μᾶς ἀγαπᾶνε ἐλεύθερα καὶ εἰλικρινὰ ἀπὸ τὰ βάθη τῆς καρδιᾶς τους χωρὶς νὰ τοὺς ἐκβιάζομε. Ὅταν ἀγαπᾶμε χωρὶς νὰ ἐπιδιώκομε νὰ μᾶς ἀγαπᾶνε, θὰ μαζεύονται ὅλοι κοντά μας σὰν τὶς μέλισσες. Αὐτὸ ἰσχύει γιὰ ὅλους μας.
Ἂν ὁ ἀδελφός σου σ' ἐνοχλεῖ, σὲ κουράζει, νὰ σκέπτεσαι: «Τώρα μὲ πονάει τὸ μάτι μου, τὸ χέρι μου, τὸ πόδι μου• πρέπει νὰ τὸ περιθάλψω μ' ὅλη μου τὴν ἀγάπη»(7). Νὰ μὴ σκεπτόμαστε, ὅμως, οὔτε ὅτι θὰ ἀμειφθοῦμε γιὰ τὰ δῆθεν καλά, οὔτε ὅτι θὰ τιμωρηθοῦμε γιὰ τὰ κακὰ ποὺ διαπράξαμε. Ἔρχεσαι εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας, ὅταν ἀγαπάεις μὲ τὴν ἀγάπη τοῦ Χριστοῦ. Τότε δὲν ζητάεις νὰ σ' ἀγαπᾶνε• αὐτὸ εἶναι κακό. Ἐσὺ ἀγαπάεις, ἐσὺ δίνεις τὴν ἀγάπη σου• αὐτὸ εἶναι τὸ σωστό. Ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νὰ σωθοῦμε. Ὁ Θεὸς τὸ θέλει. Ὅπως λέει ἡ Ἁγία Γραφή: «... πάντας θέλει σωθῆναι καὶ εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν»(8).
«...μηδενὶ μηδὲν ὀφείλομεν, εἰ μὴ τὸ ἀγαπᾶν ἀλλήλους»
Ο ΓΕΡΩΝ ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ ΚΑΥΣΟΚΑΛΥΒΙΤΗΣ
"Περὶ τῆς ἀγάπης πρὸς τὸν πλησίον"
Ἀπὸ τὸ «Βίος καὶ Λόγοι», ἔκδ. Ἱερὰ Μονὴ Χρυσοπηγῆς, Χανιὰ-Κρήτης 2004.
Διαβάστε περισσότερα
http://www.paterikiorthodoxia.com/2012/08/1645.html
Ευχαριστήριο μήνυμα πατρός Βασίλη προς όλους τούς αγαπημένους του Φίλους στο Facebook Θέλω να σας ευχαριστήσω ένα - ένα προσωπικά και όλους μαζί , για τούς στενούς δεσμούς φιλίας αγάπης που διατηρούσατε μεταξύ σας όλα αυτά τα χρόνια στις Προσωπικές Σελίδες Σας στο Facebook Αρκετούς από Εσάς σας γνώρισα, άλλους όχι - δεν είχα την τιμή να γνωρίσω και από κοντά Αγαπημένοι Φίλοι του Βασίλη , ο πόνος της ψυχής μου απαλύνεται από τα συλλυπητήρια μηνύματα ψυχής που καταθέτετε στην σελίδα του Facebook του Βασίλη Εύχομαι ολόψυχα σε Όλες και σε Όλους σας Ο Θεός να σας χαρίζει Υγεία, να είστε Πάντα Καλά, Δυνατοί ,Ορθοί και Όρθιοι Με πολύ αγάπη και εκτίμηση σας ευχαριστώ όλους σας εκ βάθους καρδιάς
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.