Φιλική απάντησις τρίτη

Το αγαπητόν «Μηνιαίον Δελτίον Τύπου» (φύλλον Ιουλίου - Οκτωβρίου 1961) της εν Πειραιεί «Εθνικής Κοινωνικής Δράσεως» απαντά εις όσα εγράψαμεν προ μηνών εν τω παρόντι Περιοδικώ. Οφείλομεν μίαν ανταπάντησιν, έστω και καθυστερημένην:

Εις το πλήθος των Πατερικών μαρτυριών, ας κατά καιρούς ενεφανίσαμεν, αντιτάσσει τα ακόλουθα:

«Θα μας επιτραπεί να παρατηρήσωμε εν τούτοις ότι η προσφυγή στις μαρτυρίες αυτές και μόνες, μπορεί να οδηγήσει σε σειρά παρανοήσεων για δυο βασικούς λόγους:

Πρώτον, από κακή κατανόηση των όρων «Έλλην» και «εθνικός» που στους πρώτους αιώνες της Χριστιανικής γραμματείας είναι ταυτόσημοι με την έννοια «ειδωλολάτρης».

Δεύτερον, γιατί δίδοντας την εύκολη εντύπωση επιχειρήματος, αποτρέπει τον μελετητή από την βαθύτερη ανάλυση του ελληνισμού που προϋποθέτει την στοιχειώδη τουλάχιστον γνωριμία των Κλασσικών».



Απαντώμεν εις αμφότερα:

Πρώτον φαίνεται ότι ο συντάκτης των ανωτέρω δεν ανέγνω (ή ανέγνω, αλλ’ ουκ έγνω) τα υφ’ ημών παρατεθέντα Πατερικά κείμενα. Διότι εάν ανεγίνωσκε ταύτα, θα έβλεπεν, ότι οι Πατέρες δεν ομιλούσι συγκεχυμένος και αορίστως περί προσώπων και πραγμάτων «ελληνικών» ή «εθνικών», αλλά σαφώς και συγκεκριμένως επιτίθενται κατά της «θύραθεν σοφίας» ή «κοσμικής σοφίας» ή «μωρανθείσης σοφίας», καθαπτόμενοι μάλιστα και ονομαστί των αρχαίων φιλοσόφων. Δεν χωρεί λοιπόν παρερμηνεία. Οι Πατέρες οσάκις βλέπωσι την αρχαίαν φιλοσοφίαν και τους δημιουργούς ταύτης εν συγκρίσει και αντιπαραβολή προς τον Χριστιανισμόν, ου μόνον δεν διανοούνται συνθέσεις, αλλ’ αποβαίνουσιν ανηλεείς μαστιγωταί.

Δεύτερον στοιχειώδη τουλάχιστον γνώσιν των αρχαίων νομίζομεν ότι έχομεν και ημείς, αλλά το θέμα δεν είναι τούτο. Είναι άλλο: Η «βαθύτερη ανάλυση του Ελληνισμού» θα ήτο απαραίτητος μόνον αν η σύνθεσις Ελληνισμού και Χριστιανισμού ενεφανίζετο ως τι δέον γενέσθαι. Τότε όντως θα απητείτο βαθύτατη γνώσις αμφοτέρων, ίνα δυνηθεί τις να είπη αν η τοιαύτη σύνθεσις είναι φυσικώς δυνατή και πρέπει να γένηται. Η σύνθεσις όμως δεν εμφανίζεται, υπό των θιασωτών αυτής, ως τι δέον γενέσθαι, αλλ’ ως ιστορικόν γεγονός τετελεσμένον. Και πρωτεργάται του γεγονότος αυτού ανακηρύσσονται οι μεγάλοι Πατέρες. Τι λοιπόν απαιτείται ίνα δυνηθεί τις να βεβαιωθεί περί της αληθείας του ανωτέρω ισχυρισμού; Έν και μόνον: Έρευνα των Πατέρων! Ουδέν έτερον! Αλλ’ ο ερευνών τους Πατέρας και βλέπων τους μύδρους αυτών κατά της «μωρανθείσης κοσμικής σοφίας» και τους κλαυθμούς δια τα έτη άπερ εδαπάνησαν μελετώντες αυτήν, διερωτάται αν οι ισχυριζόμενοι ότι οι Πατέρες επραγματοποίησαν «Ελληνοχριστιανικάς συνθέσεις», είναι εγρηγορότες και νήφοντες ή υπνούντες και ονειρευόμενοι. Άλλο βεβαίως ζήτημα αν οι οπαδοί των συνθέσεων διακηρύξωσιν ευθέως, ότι κακώς και εσφαλμένως οι Πατέρες απέρριψαν την θύραθεν σοφίαν και απηξίωσαν να συγκεράσωσιν αυτήν μετά του Χριστιανισμού, διό και πρέπει να πράξωμεν ημείς τούτο σήμερον. Ο ισχυρισμός όμως ότι οι Πατέρες εδημιούργησαν τοιαύτας συνθέσεις, είναι ουχί απλώς ανακριβής, αλλ’ αυτόχρημα τερατώδης.

Ακολούθως το «Δελτίον», θέλον να ικανοποίηση το αίτημα μου περί παραθέσεως ενός έστω Πατερικού χωρίου, ομιλούντος ρητώς και απεριφράστως περί «Ελληνοχριστιανικών συνθέσεων», καταχωρίζει απόσπασμα εκ του ποιητού Φωκυλίδου («Παρθενίην τηρείν, αγάπην δ’ εν πάσι φυλάσσειν… Πληρώσας σέο χειρ' έλεον χρήζοντι παράσχου. Άστεγον εις οίκον δέξαι και τυφλόν οδήγει… Χείρα πεσόντι δίδου· σώσον δ’ απερίστατον άνδρα»), ωραιότατον όντως και «Χριστιανικώτατον». Αλλά, επί τέλους, όχι τόση ηθελημένη παρανόησις! Μη ομοιάσωμεν προς εκείνον τον οπωροπώλην του Ανεκδότου, όστις εις ερώτησιν πελάτου «έχετε μπανάνες;», απήντησε: «Ναι, έχομε! Δηλαδή ακριβώς δεν έχομε μπανάνες, έχομε όμως πατάτες!… ».

Εγώ, φίλοι μου, εζήτησα χωρίον Πατερικόν (και μάλιστα των μεγάλων Πατέρων, οίτινες επεσημάνθησαν ως οι δημιουργοί των συνθέσεων), αναφερόμενον εις την σύνθεσιν και επιδοκιμάζον ταύτην. Προς τι με παραπέμπετε εις χωρία αρχαίων ποιητών; (*) Ούτε αγνοώ ούτε αμφισβητώ ότι εις τους αρχαίους ευρίσκονται ψήγματα τινα αληθείας, χωρία τινά «Χριστιανικού» όντως περιεχομένου. Αλλ’ εκ τούτου τι έπεται; Ότι απεδείχθη το γεγονός της συνθέσεως; Πολλού γε και δει! Τοιαύτα ψήγματα δεν ευρίσκονται μόνον εις τους Έλληνας, αλλά και εις τους Λατίνους, θα ομιλήσωμεν λοιπόν και περί «Λατινο-Χριστιανικού πολιτισμού»; Ανευρίσκονται και εις τον … Κομφούκιον! Και ιδού έν: «Εφ’ όσον έχω ολίγην κοινήν όρυζαν ως τροφήν, ολίγον ύδωρ ως ποτόν και τον βραχίονα μου ως προσκεφάλαιον, θεωρώ εμαυτόν ευτυχή. Ο πλούτος και η δόξα φαίνονται εις εμέ ως παρερχόμενα νέφη, μακρινά και αδιόρατα». Δεν είναι «Χριστιανικώτατον» το χωρίον τούτο; Δεν θα ηδύνατο κάλλιστα να έχει γραφή υπό του Μ. Βασιλείου ή υπό του Ι. Χρυσοστόμου ή και υπ' αυτού του θείου Παύλου; Λοιπόν; θα ομιλήσωμεν και περί «Κινεζο-Χριστιανικών συνθέσεων»;;;!!!

Και ο Λάο Τσε γράφει πού: «Το μέγιστον των σφαλμάτων είναι το να υποκύπτωμεν εις τας ημετέρας επιθυμίας. Το μέγιστον των κακών είναι το να μη ελέγχωμεν εαυτούς. Η μεγίστη δυστυχία είναι το να θελγώμεθα υπό του κέρδους». Δεν είναι και τούτο «Χριστιανικώτατον»; θα προβώμεν λοιπόν και εις άλλας συνθέσεις;

-Ανάγκη να εννοήσωμεν ότι ο Χριστιανισμός είναι τι το πλήρες, το τέλειον, το αυτάρκες, το απόλυτον. Και δεν χρήζει συμπληρώσεων και τελειοποιήσεων. Ό,τι τυχόν καλόν είχεν ο αρχαίος κόσμος, τούτο υπάρχει και εν τω Χριστιανισμώ, ουχί ως δάνειον, αλλ’ εγγενές, και εις τον ύψιστον βαθμόν. Ας αρκώμεθα λοιπόν εις μόνον αυτόν και ας αφώμεν την αλχημείαν των συγκράσεων και των συνθέσεων, ίνα μη υφ’ ημών «κενωθεί ο λόγος του Σταυρού».

«Οι Τρεις Ιεράρχαι» φύλλον Μαρτίου 1962.

 * Το παρατεθέν ανωτέρω χωρίον του Φωκυλίδου είναι νόθον, αλλ’ αυτό είναι άνευ σημασίας. Και γνήσιον εάν ήτο, ουδέν κατ’ ελάχιστον θα απετέλει επιχείρημα υπέρ των «Ελληνοχριστιανικών συνθέσεων».

Πηγή: Άρθρα – Μελέται Επιστολαί. Τόμος Α'. Αθήνα 1986.

ΠΗΓΗ :

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΟΜΑΔΑ ΔΟΓΜΑΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-