Περὶ ἐλεημοσύνης

De eleemosyna

Περὶ ἐλεημοσύνης.

Πάλιν ἡμῖν παρὰ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐδόθη καιρὸς τοῦ καταβαλεῖν ταῖς ὑμετέραις ἀκοαῖς τὰ τῆς ἐλεημοσύνης σπέρματα· πάλιν ἡμῖν ὁ Χριστὸς δέδωκε τὸν σπορέα μιμήσασθαι τὸν ἐπὶ τὴν καλὴν γῆν σπείροντα τὸν σπόρον αὐτοῦ, καὶ ἑκατονταπλασίονα  κομισάμενον. Ἰδοὺ γὰρ τὸ τῶν χειρῶν ἐσάλπισε κήρυγμα· ἰδοὺ τὸ τῆς ἐλεημοσύνης θέατρον συνεκροτήθη. Καλείσθωσαν οὖν εἰς μέσον οἱ φιλόθεοι καὶ φιλότιμοι καὶ φιλοπένητες·  καλείσθωσαν οἱ τῶν στεφάνων ἐρασταί.

Πάρεστι γὰρ ὁ Θεὸς ὁ τῶν βραβείων χορηγὸς, ὀλίγα χρήματα παρὰ τῶν φιλοπενήτων  ὑποδεχόμενος,   καὶ  βασιλείαν  οὐρανῶν   αὐτοῖς  χαριζόμενος.   Μηδεὶς τοίνυν ὑμῶν, παρακαλῶ, ζημιωθῇ τῆς τοιαύτης χάριτος· μηδεὶς τὸ μέγα τοῦτο καὶ ὑπερκόσμιον δῶρον δι' ὀλίγα χρήματα παρίδῃ, μὴ πένης, μὴ πλούσιος, μὴ δοῦλος, μὴ ἐλεύθερος,  μὴ σοφὸς, μὴ ἰδιώτης,  μὴ ἀνὴρ, μὴ γυνή· ἀλλὰ  πάντες,  παρακαλῶ,  μετὰ προθυμίας  ἀγοράσωμεν  τὴν  τῶν  οὐρανῶν  βασιλείαν.  Καὶ μή  μοί  τις  τῶν  πενήτων λεγέτω· Πτωχός εἰμι· αὐτῶν γὰρ πρῶτον ἀναγκαῖον καθάψασθαι, ἐπειδήπερ νομίζουσιν αὐτῶν τὴν ἀπολογίαν  εὐπαράδεκτον παρὰ τῷ Θεῷ φαίνεσθαι.
Τί γάρ φησι πολλάκις  ὁ πένης; Οὐκ ἔχω  χρήματα,  τῆς  καθημερινῆς  οὐκ  εὐπορῶ  τροφῆς,  ὅλην  τὴν  ἡμέραν κάμνω   καὶ   ταλαιπωρῶ,   ἵνα   μόλις   τῆς   ζωῆς   δυνηθῶ   περιγενέσθαι·   ὠμοφορῶ, τεκτονεύω,  σφυροκοπῶ, καὶ τὴν  τοῦ σώματος καταμαραίνω  δύναμιν·  καὶ σὺ καθέζῃ κατακρίνων  με τῶν  ἐμῶν  καμάτων  τοῖς ἀλλοτρίοις  χαρίσασθαι; Ὅλως γὰρ, εἰπέ μοι, τῶν σῶν καμάτων  λέγεις, καὶ σὸν κτῆμα νομίζεις τὴν ἰσχὺν τοῦ σώματός σου; καὶ οὐ πιστεύεις, ὅτι ἐὰν μικρόν τι τῶν, ὡς λέγεις, καμάτων σου δώσεις, ἐλεημοσύνην ἐκείνῳ παρέχεις τῷ χαρισαμένῳ σοι τὴν ἰσχὺν καὶ δύναμιν τῆς ἐργασίας; Μᾶλλον παρὰ μικρὸν δὸς τῷ σώματί σου, ἵνα τῇ ψυχῇ χαρίσῃς τὸν πολὺν θησαυρόν. Μὴ γὰρ, ἐὰν ἔχων δέκα ὀβολοὺς δώσῃς ἐννέα  τῷ σώματι καὶ ἓν τῇ ψυχῇ, παρὰ τοῦτό σοι πάντα τὰ κατὰ τὸν βίον ἀνατρέπεται;

 Ἐὰν εὐπορήσῃς ὀβολοὺς πεντήκοντα,  καὶ δώσῃς τῷ Θεῷ πέντε διὰ τῶν  ἀδυνάτων,  καὶ τὰ τεσσαράκοντα πέντε  ἑαυτῷ,  ἐνίσχυσας  τὴν  ψυχὴν  τῇ πίστει, ἐνεδυνάμωσας καὶ τὸ σῶμα διὰ τὴν ἑτέρων προσευχὴν, καὶ ἔλαβες χάριν πρὸς τὸ πάλιν ἐργάσασθαι, καὶ πάλιν  κερδᾶναι πολυπλασίονα,  καὶ γέγονας  πλουσίων  πλουσιώτερος εἰς ἐλεημοσύνην. Ἀλλὰ πάντως ἐρεῖς μοι· Καὶ τί, φησὶ, κερδανῶ ἐκ τούτου; Ὅτι οὐκ ἔτι ὀνομάζῃ πένης, ἀλλὰ δανειστὴς Θεοῦ.


Καὶ πόθεν μοι, φησὶ, τοῦτο γενήσεται; Πίστευσον τῇ Γραφῇ τῇ λεγούσῃ· Ὁ ἐλεῶν πτωχὸν  δανείζει  Θεῷ· καὶ ἔχεις ἀκοῦσαι παρ' αὐτοῦ· Ἐφ' ὅσον ἐποιήσατε ἑνὶ τούτων τῶν  ἐλαχίστων,  ἐμοὶ  ἐποιήσατε.  Ἆρα οὐ πολλάκις  καθήμενος  ἐπὶ  τῆς  ἀγορᾶς  εἶδες πλούσιον   παρερχόμενον,   καὶ  ἐμακάρισας  αὐτὸν   λέγων,   Μακάριός  ἐστιν  οὗτος  ὁ πλούσιος, ὅτι τῆς τῶν ἑτέρων οὐ χρείαν ἔχει χορηγίας, ἀλλὰ μᾶλλον  καὶ δανείζει; Καὶ ἐκεῖνος  μὲν  ἀνθρώποις  δανείζει,  σὺ δὲ  τῷ  Θεῷ· ἐκεῖνος  ἑκάστου  τὰ  ἀπὸ  καμάτων λαμβάνει μετὰ κόπου καὶ μετὰ μάχης ἐν ἁμαρτίᾳ· σὺ δὲ ἐκ τοῦ Θεοῦ λαμβάνεις ἀκόπως, ἀμερίμνως, μετὰ χαρᾶς ἑκατονταπλασίονα· ἐκεῖνος εἰς τὸν βραχὺν τοῦτον βίον λαμβάνει, σὺ δὲ εἰς τὸν ἀτελεύτητον βίον ζωὴν αἰώνιον κληρονομεῖς. Εἰ δὲ οὐ πιστεύεις μοι, πίστευσον τῷ  Θεῷ τῷ  μεθ'  ὅρκου σε πληροφορήσαντι,  καὶ λέγοντι·  Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἑκατονταπλασίονα  λήψεσθε, καὶ ζωὴν  αἰώνιον  κληρονομήσετε. Μὴ οὖν νόμιζε ἐλαττοῦσθαι τῇ τῶν πενήτων   δόσει·  οὐ  γὰρ  γίνῃ   πένης   ἐκ  τῆς  τῶν   πενήτων μεταδόσεως. Ἐὰν ὁ πένης ἐλεῇ πένητα, πενέστερος οὐ γίνεται, ἀλλ' ἐπαινετέος, καὶ τὴν πενίαν  μᾶλλον  ἀσφαλίζεται.  Ἤκουσας τοῦ Προφήτου λέγοντος·  Νεώτερος ἐγενόμην· καὶ γὰρ ἐγήρασα· καὶ οὐκ εἶδον  δίκαιον  ἐγκαταλελειμμένον, οὐδὲ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ζητοῦν ἄρτους; καὶ πάλιν, Ὅλην τὴν ἡμέραν ἐλεεῖ καὶ δανείζει ὁ δίκαιος, καὶ τὸ σπέρμα αὐτοῦ εἰς εὐλογίαν ἔσται; Εἰς εὐλογίαν, διὰ τί; Ὅτι ὁ σπείρων ἐπ' εὐλογίας, ἐπ' εὐλογίας καὶ θερίζει· ὃς γὰρ ἐπιμελήσῃ τῶν  ἀμφιεσμάτων  σου, ἐπιμελήσει καὶ τῆς ψυχῆς  σου. Οὐδὲν γὰρ οὕτως  ἀμφιέννυσι  τὴν ψυχὴν,  ὡς τὸ τῆς χήρας καὶ ὀρφανοῦ  καὶ πένητος σκέπασμα. Οὐκ ἀφίησι γὰρ τὴν ψυχὴν γυμνὴν ὀφθῆναι τῷ Θεῷ κατ' ἐκείνην τὴν ἡμέραν τὴν  φοβερὰν  καὶ φρικτήν·  ἀλλὰ  στολὴν  φωτὸς  περιβεβλημένη  διὰ τῆς ἐλεημοσύνης μετὰ πάσης δόξης φαίνεται τῷ Θεῷ.

Λέγει γὰρ ὁ Θεὸς διὰ τοῦ προφήτου·  ∆ιάθρυπτε πεινῶντι  τὸν  ἄρτον σου, καὶ πτωχοὺς ἀστέγους εἰσάγαγε εἰς τὸν οἶκόν σου· καὶ τότε ἔσται πρώϊμον τὸ φῶς σου, καὶ τὰ ἰάματά  σου ταχὺ  ἀνατελεῖ,  καὶ προπορεύσεται  ἔμπροσθέν σου ἡ δικαιοσύνη  σου. Εἶδες πόσος μισθὸς διὰ μικρὸν  ἄρτον  ἢ ἕνα ὀβολὸν  ἀπόκειταί  σοι; ἔγνως  πόσον σοι προσάγει φῶς ὁ τῆς ἐλεημοσύνης καρπός; Θέλεις μαθεῖν πόσον θησαυρὸν προεξένησεν ἡμῖν  ἡ  μικρὰ  τῶν  πτωχῶν   δόσις;  βούλει  ἰδεῖν  τίνες  πτωχοὶ   πτωχὰ  προσάγοντες μεγάλων θησαυρῶν χώραν ἐκληρονόμησαν; Ἄκουσον. Οὐ γὰρ ἀπὸ τῆς Καινῆς ∆ιαθήκης πληροφοροῦμέν  σε μόνον,  ἀλλὰ  καὶ  ἀπὸ τῆς  Παλαιᾶς, ἵνα  σὺ διὰ τῆς  φιλοπτωχίας κερδάνῃς  τὸν οὐράνιον  θησαυρόν. Λιμός ποτε κατὰ πᾶσαν τὴν  γῆν  τοὺς ἀνθρώπους ἐπεβόσκετο, καὶ τοσοῦτος λιμὸς, ὥστε καθ' ἑκάστην ἡμέραν ποταμὸν  ἀνθρώπων  καὶ ζώων  παραδίδοσθαι  εἰς θάνατον,  οὐκ ἐν  ὀλίγῳ  χρόνῳ,  ἀλλ' ἐν  τρισὶν  ἥμισιν  ὅλοις ἐνιαυτοῖς,  ὡς καὶ τὴν  γῆν  ἅπασαν καταφθαρῆναι.  Αἰτία δὲ γέγονε  τοῦ κακοῦ ἡ τῶν Ἰσραηλιτῶν  εἰδωλολατρεία,  καὶ  τοῦ  Ἀχαὰβ καὶ  τῆς  Ἰεζάβελ  ἡ παρανομία,  δι' ἣν  ὁ Ἠλίας, ἄνθρωπος  ὢν, ἐδυνήθη  κλεῖθρα τοῖς οὐρανοῖς ἐπιβαλεῖν,  εἰπών· Ζῇ Κύριος, εἰ ἔσται ὑετὸς, εἰ μὴ διὰ στόματός μου. Καὶ οὐκ ἔβρεξεν ἐπὶ τὴν γῆν ἐπὶ ἔτη τρία καὶ μῆνας ἕξ. Εἶτα λοιπὸν  αἰσθόμενος  ὁ  παράνομος  βασιλεὺς,  ὅτι  ὁ  προφήτης  Ἠλίας  γέγονε διάκονος τῆς ἀποφάσεως ταύτης, περιήρχετο ζητῶν ἀποκτεῖναι  αὐτόν. Ὥστε διὰ τοῦτο ἀποφυγὼν  εἰς τὴν γῆν τῶν ἀλλοφύλων ὁ προφήτης εὗρε γυναῖκα χήραν, λείψανον  τοῦ λιμοῦ, ὀλίγον ἄλευρον ἔχουσαν καὶ ὀλίγον ἔλαιον, ἐν οἷς πᾶσαν τὴν ἐλπίδα τῆς ἑαυτῆς ζωῆς καὶ τῶν τέκνων αὐτῆς εἶχε κρεμαμένην. Καὶ λέγει αὐτῇ ὁ προφήτης Ἠλίας·

Ἔνεγκέ μοι μικρὸν ἄρτον ἐν τῇ χειρί σου. Καὶ εἶπεν ἡ γυνὴ πρὸς αὐτόν· Ζῇ Κύριος ὁ Θεός σου, εἰ ἔστι μοι ἐγκρυφίας,  ἀλλ'  ἢ ὅσον δρὰξ ἀλεύρου ἐν τῇ οἰκίᾳ, καὶ ὀλίγον ἔλαιον ἐν τῷ καμψάκῃ· καὶ ἰδοὺ συλλέγω δύο ξυλάρια, καὶ εἰσέρχομαι τοῦ ποιῆσαι αὐτὸ ἐμοὶ καὶ τοῖς τέκνοις μου, καὶ φαγόμεθα καὶ ἀποθανούμεθα. Μή τις ἡμῶν σήμερον εἰς τοσαύτην  πενίαν  ἐλαύνει;  Μὴ γένοιτο.  Ἀλλ' ἐκ τοῦ  λειψάνου  τούτου  τοῦ  θανάτου ἐποίησεν ἡ χήρα τῷ προφήτῃ πρῶτον ἐγκρυφίαν, καὶ ἐξήνεγκεν αὐτῷ, καταφρονήσασα ἑαυτῆς  καὶ  τῶν  τέκνων  αὐτῆς.  Καὶ ποίαν  ἔλαβεν  ἀντιμισθίαν  τῆς  πενιχρᾶς  ταύτης ἐλεημοσύνης; Ἄκουε φανερῶς  τί φησιν ὁ προφήτης· Τάδε λέγει Κύριος· Ἡ ὑδρία τοῦ ἀλεύρου  οὐκ  ἐκλείψει,  καὶ  ὁ  καμψάκης  τοῦ  ἐλαίου  οὐκ  ἐλαττονήσει.  Ἕως  πότε, προφῆτα; Ἕως τοῦ δοῦναι Κύριον ὑετὸν καὶ δρόσον ἐπὶ τὴν γῆν.

∆ιὰ τοῦτο  λέγει  ὁ προφήτης·  Εὐλογημένος  ὁ ἄνθρωπος,  ὃς πέποιθεν  ἐπὶ  τῷ Κυρίῳ·  καὶ  ἔσται  ἐλπὶς   αὐτοῦ  ἐν  καιρῷ  ἀβροχίας,  καὶ  οὐκ  ἐλαττωθήσεται   οὐδὲ διαλείψει. Καὶ ἐγένετο τὸ ῥῆμα τοῦ προφήτου ἔργον, καὶ οὔτε ἡ ὑδρία ἔλειψεν, οὔτε ὁ καμψάκης  ἠλαττόνησε.  Μὴ ταύτης  πενέστερος  εἶ,  ὦ  ἄνθρωπε;  μὴ  τοσοῦτος  λιμὸς  ἐπίκειταί σοι, τοῦ μὴ ποιῆσαι ἐλεημοσύνην; Οὐκ ἔστιν οὕτω, μὴ γένοιτο· ἀλλὰ καὶ ἔχεις καὶ δύνασαι, ὅστις ἐὰν εἶ, καὶ μάλιστα πιστός. Καὶ πρὸς μὲν τὸ σῶμα φιλότιμος ὑπάρχεις, περὶ δὲ τὴν ψυχὴν  περίψηφος.  Ἡ ἐλεημοσύνη τροφὴ τῆς ψυχῆς ἐστι· καὶ ὥσπερ ἄρτος καὶ οἶνος τοῦ σώματός ἐστι τροφὴ καὶ εὐφρασία, οὕτω καὶ ἡ ἐλεημοσύνη καὶ προσευχὴ τῆς ψυχῆς ὑπάρχει θεραπεία καὶ χαρά. Καὶ τί δίδωσιν ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα  τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, ἢ μόνον  ἐλεημοσύνην;  Εἰ δὲ ἀγνοεῖς,  μάνθανε  καὶ παρὰ τῆς χήρας τῆς ἐν τῇ Καινῇ ∆ιαθήκῃ, ὅτι  διὰ  δύο ὀβολοὺς  ὅλην  τὴν  τῶν  οὐρανῶν  βασιλείαν  ἐκέρδανεν, αὐτὸν ὅλον τὸν Θεὸν ἐπαινέτην  λαβοῦσα τῆς πτωχείας ταύτης, καὶ μέχρι τῶν οὐρανῶν ἀνελθούσης τῆς καρποφορίας αὐτῆς. Οὐκ εἶδες τὸν Σωτῆρα ἐν τοῖς ἁγίοις Εὐαγγελίοις ἀποδεχόμενον τὴν χήραν τὴν βάλλουσαν ἐν τῷ γαζοφυλακίῳ  τὰ δύο λεπτὰ, καὶ χαρισάμενον αὐτῇ τὸν στέφανον τὸν ἐπουράνιον; Εἶδε γὰρ τῆς ψυχῆς τὴν εὐωδίαν, εἶδε τὴν πτωχὴν  φιλόπτωχον, εἶδε τὴν ἐνδεῆ χρημάτων  τοῖς μὴ ἐνδεέσι συνεισφέρουσαν. Πολλοὶ μὲν ἦσαν οἱ βάλλοντες πολλὰ εἰς τὸ γαζοφυλάκιον· καὶ παρῆν τοῖς γενομένοις ὁ Θεὸς ἅμα καὶ ἄνθρωπος,  ὁ αὐτὸς οὐ δικάζων  κατὰ πρόσωπον,  καὶ τὰς καρδίας τῶν ἀνθρώπων  διερευνῶν.

  Καὶ ποίαν  ἀπόφασιν  ἐκφέρει  περὶ τούτων,  ἀκούσωμεν· Ἀμὴν, ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ὅτι ἡ χήρα αὕτη πλεῖον πάντων  ἔβαλεν. Οὐ γὰρ τὰ βαλλόμενα πάντα ἀποδέχομαι,  φησὶν,  ἀλλὰ  καὶ τὴν  προαίρεσιν τῶν  συνεισφερόντων  δοκιμάζω. Ἀμὴν, ἀμὴν  λέγω  ὑμῖν,  ὅτι ἡ χήρα αὕτη  πλεῖον  πάντων  ἔβαλεν.  ∆ιὰ τί; Ὅτι οὗτοι  ἐκ τοῦ περισσεύοντος αὐτοῖς ἤνεγκαν, αὕτη δὲ ὄλον τὸν βίον αὐτῆς εἰσήνεγκεν. Οὐκοῦν ἐπειδὴ δικαίως  ἔκρινεν, εἴπωμεν  καὶ ἡμεῖς ἅπαντες  τῷ Θεῷ, ὡς ὁ Προφήτης εἶπε· ∆ίκαιος εἶ, Κύριε, καὶ εὐθεῖαι αἱ κρίσεις σου· ὅτι τὴν προαίρεσιν τῶν ἀνθρώπων  δοκιμάζεις, καὶ οὐ τῷ  πλήθει  τῶν  προσφερομένων  τὴν  βασιλείαν  περιγράφεις.  Οὐ γὰρ  προσέχεις  τοῖς προσφερομένοις,  ἀλλὰ τῇ διαθέσει τῶν  προσφερόντων.  Μὴ τοίνυν  ὀκνήσῃ τις ὑμῶν, παρακαλῶ,  κἂν  δύο λεπτὰ,  κἂν  δέκα ὀβολοὺς  εἰς τὸ γαζοφυλάκιον  τῶν  χηρῶν  καὶ ὀρφανῶν  καταβαλεῖν·  οὕτω  γὰρ  καὶ  ἡ ἁγία  Γραφὴ διδάσκει, ὅτι  καθὼς  ἂν  ἔχῃ  τις προαίρεσιν,  εὐπρόσδεκτός  ἐστι  παρὰ  τῷ  Θεῷ.  Μὴ  οὖν  γένηται   ἡ  τράπεζα  ἐκείνη ἀλλοτρία τῆς σῆς καρποφορίας· ἀλλ' ἔχε μερίδα μετ' αὐτῆς, ἵνα λάβῃς μερίδα μετὰ τῶν κομιζομένων,  ἔλεος  παρὰ τοῦ ἐλεήμονος  Θεοῦ τοῦ εἰπόντος· Ἐλεεῖτε, ἵνα  ἐλεηθῆτε.

Ὥσπερ γὰρ πιστεύεται, ὅτι ἔστιν ἄγγελος  ἐξ οὐρανοῦ ὁ τὰς προσευχὰς δεχόμενος  τοῦ λαοῦ, καὶ προσφέρων τῷ Θεῷ ταύτας, καὶ σπουδάζεις μετὰ πάντων  ἀποδοῦναι τῷ Θεῷ τὰς εὐχὰς, ἵνα σου τὸ δῶρον τῆς προσευχῆς μετὰ πάντων  ἀποδεχθῇ· οὕτω πίστευε, ὅτι καὶ ἐν τούτοις ἐστὶν ἄγγελος ὁ δεχόμενος τὰ παρὰ σοῦ διδόμενα τοῖς πτωχοῖς, καὶ ταῦτα προσφέρων τῷ Θεῷ. Καὶ ποῖός ἐστιν οὗτος ὁ ἄγγελος, ἀλλ' ἢ ὁ τὰς προσευχὰς καὶ τὰς ἐλεημοσύνας   Κορνηλίου   τῷ   Θεῷ  προσενέγκας,  καὶ  εἰπὼν  αὐτῷ·  Κορνήλιε,  αἱ ἐλεημοσύναι σου καὶ αἱ προσευχαί σου ἀνέβησαν εἰς μνημόσυνον  ἐνώπιον  τοῦ Θεοῦ; Καὶ ἦν  τὸ  πρώην  Ἕλλην·  μετὰ  τοῦτο  δὲ, ἀφ' οὗ ἐλάλησεν  αὐτῷ  ὁ ἄγγελος, ἐγένετο   πιστὸς,  καὶ   οὕτω   προσεδέχθησαν.   Πόσῳ  μᾶλλον   σοῦ  τοῦ   φιλοχρίστου; Ὀφείλομεν  δὲ  λοιπὸν  καὶ  τοὺς  πλουσίους  παρακαλέσαι.  Μάλιστα  μὲν  οἱ  πολλοὶ φιλόπτωχοί εἰσι, καὶ ἀφ' ἑαυτῶν  τοῦτο πράττουσι καλῶς γὰρ ἐμελέτησαν ἀρδευθῆναι παρὰ τῶν τοιούτων  ἀνδρῶν,  ἐκείνων  τῶν  πρὸ ἡμῶν διδασκάλων,  καρποφορεῖν· ἀλλ' ὅμως ἐπειδὴ καὶ τῶν παρ' ἡμῖν πτωχῶν  λόγον ἀπαιτοῦσιν, οὐκ ἀποκνήσω παρακαλέσαι αὐτοὺς, καὶ πρὸς ἐλεημοσύνην  χειραγωγῆσαι,  δύο ταῦτα παραφυλαττόμενος, τῷ μήτε αὐτοὺς παρὰ Θεῷ ἐγκληθῆναι,  μήτε ἐμὲ παρὰ τῶν ἀγγέλων  διαβληθῆναι· καὶ πῶς, ἐγὼ λέγω.  Ἐὰν γὰρ μὴ καταβάλω  τὰ τῆς  θείας  Γραφῆς λόγια  εἰς  τὴν  ὑμετέραν  ἀγαθὴν τράπεζαν, ὥσπερ ἀργύριον ἐπὶ τὸν τραπεζίτην, εὐθέως ἐγκαλοῦμαι παρὰ τοῦ Θεοῦ, καὶ ἀκούω παρ' αὐτοῦ· Ἐχρῆν σε τὸ ἀργύριόν  μου καταβαλεῖν  τοῖς τραπεζίταις,  καὶ ἐγὼ ἐλθὼν  ἀπῄτησα  τὸ  ἐμὸν  σὺν  τόκῳ.  Εἰς τοῦτο  γὰρ  καὶ  ἐνεκάλεσεν  ἐν  τοῖς  ἁγίοις Εὐαγγελίοις  τῷ  πιστευθέντι   τὸ  δηνάριον,  καὶ  κατακρύψαντι.   Καὶ πῶς  ἀργύριον  ὁ προφήτης   λέγει,  ἄκουσον·  Τὰ  λόγια   Κυρίου  λόγια   ἁγνά·  ἀργύριον   πεπυρωμένον δοκίμιον τῇ γῇ κεκαθαρισμένον ἑπταπλασίως.

 Οὕτω καὶ τῷ προφήτῃ λέγει ὁ Θεός· Υἱὲ ἀνθρώπου, διαμαρτύρου τῷ λαῷ τούτῳ· καὶ πάλιν  ἄλλως, Παρακαλεῖτε, οἱ ἱερεῖς, τὸν λαόν μου· λαλεῖτε εἰς τὰ ὦτα Ἱερουσαλήμ. Τοιαύτας οὖν παραγγελίας δεξάμενος παρακαλῶ πάντας ὑμᾶς πρὸς ἐλεημοσύνην  ἐλθεῖν, ἵνα μὴ καὶ παρ' ὑμῶν κατ' ἐκείνην τὴν ὥραν διαβληθῶ, ἐὰν, ὅπερ μὴ γένοιτο, ἀκούσῃ τις παρὰ τοῦ Κριτοῦ κατ' ἐκείνην τὴν φοβερὰν ἡμέραν· Πονηρὲ δοῦλε, διὰ τί οὐκ ἠλέησας τὸν σύνδουλόν σου; καὶ νῦν σὺ πῶς θέλεις  ἐλεηθῆναι;  Καὶ πάλιν· Μετανοεῖτε  νῦν,  ὅτι  ἐκεῖ  οὐκ  ἔστι  καιρὸς  μετανοίας· μήποτε ἐγκαλούμενός τις κατ' ἐκείνην τὴν φρικτὴν ὥραν εἴπῃ, ὅτι Οὐκ ἐδιδάχθην παρὰ τοῦ ποιμένος, οὐκ ἔμαθον τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα  τῆς ψυχῆς αὐτοῦ, οὐδὲ εἶπεν ἡμῖν,  ὅτι  ἐλεημοσύνη  ἐξιλάσκεται  ἁμαρτίας,  οὐχ  ἡρμήνευσεν  ἡμῖν  τὴν  παρὰ  σοῦ δοθεῖσαν αὐτῷ Γραφὴν τὴν λέγουσαν, Μακάριος ὁ συνιὼν  ἐπὶ πτωχὸν  καὶ πένητα· ἐν ἡμέρᾳ πονηρᾷ ῥύσεται αὐτὸν ὁ Κύριος· ἀλλὰ μόνον τῆς Ἰουδαϊκῆς ἀπιστίας ἀπεχώρισεν ἡμᾶς, καὶ πάλιν  Ἑλλήνων  τὴν  δεισιδαιμονίαν  ἀπηγόρευσεν· ὧν  καὶ τῆς παρανομίας διδαχθέντες  ἀπέστημεν. Εἰ γὰρ καὶ πρὸς ἐλεημοσύνην  ἐπαίδευσεν  ἡμᾶς, εἴχομεν  καὶ ταύτης τοὺς καρποὺς δείξασθαι. Διὰ  τοῦτο  καὶ  μετὰ  παῤῥησίας  παρακαλῶν   οὐ παύομαι, ἀλλὰ νουθετῶ  καὶ διαμαρτύρομαι πλουσίους ἅμα καὶ πένητας,  ἄνδρας ὁμοῦ καὶ  γυναῖκας,   φείσασθε  τῶν  ὑμετέρων   ψυχῶν,   καὶ  λυτρώσασθε  ταύτας  διὰ  τῶν χρημάτων  ἀπὸ τῆς μελλούσης ὀργῆς· κουφίσατε τὸ φορτίον τῶν ἁμαρτημάτων  διὰ τῆς ἐλεημοσύνης· ἐλεήσατε, ἵνα ἐλεηθῆτε. Ἡ γὰρ ἐλεημοσύνη βαπτίσματος ἁγίου δύναμιν ἔχει· καὶ ὥσπερ τὸ ἅγιον λουτρὸν ἀποκαθαίρει τῶν ἀνθρώπων τὰ ἁμαρτήματα, οὕτω καὶ ἡ ἐλεημοσύνη καθαίρει τῶν ἐλεούντων  τὰ τῆς ψυχῆς πλημμελήματα. Οὐκ ἐμὸς ὁ λόγος, ἀλλ' ἡ θεία  Γραφὴ διδάσκει  λέγουσα· ἐλεημοσύναι  καὶ  πισταί  εἰσιν· ἐκκαθαίρονται ἁμαρτίαι. Τὰ χρήματα, κἂν μὴ βουλώμεθα, ἐνταῦθα μένει· ἡ δὲ ψυχὴ, κἂν μὴ θέλωμεν, ἐκεῖθεν  μεθοδεύεται,  τὰς εὐθύνας  ὑπέχουσα τῶν  ἁμαρτημάτων.  ∆ιὰ τοῦτο γὰρ καὶ ὁ Κύριος ἡμῶν  Ἰησοῦς Χριστὸς ἐν Εὐαγγελίοις  ἔλεγε· Τί ὠφεληθήσεται  ἄνθρωπος,  ἐὰν τὸν κόσμον κερδάνῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὑτοῦ ζημιωθῇ; ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς  ψυχῆς   αὐτοῦ;  Ἄκουε  γοῦν,   παρακαλῶ,   τὸ  ῥῆμα  τοῦτο,  ὅτι  ἐν  μὲν  εἰρήνῃ καταφρονεῖται,  ἐν δὲ ταῖς ἀνάγκαις δείκνυσι τοῦ νόμου τοῦ Θεοῦ τὴν δύναμιν. Ἀκούει γὰρ πολλάκις ὁ ἀκροατής·

 Τί ὠφεληθήσεται  ἄνθρωπος, ἐὰν τὸν κόσμον ὅλον κερδάνῃ, τὴν δὲ ψυχὴν αὑτοῦ ζημιωθῇ; καὶ παρατρέχει τοῦ ῥήματος τούτου τὴν δύναμιν. Καὶ ἐὰν καταφρονήσῃ  ἐν εἰρήνῃ  τοῦ ῥήματος, μανθάνει  ἐν ταῖς  ἀνάγκαις  τοῦ εἰρηκότος  τὴν δύναμιν. Τί γὰρ ποιεῖ ὁ Θεὸς, ὅταν τινὰ ἴδῃ χρημάτων  μὲν ἀντεχόμενον,  ἐλεημοσύνην δὲ ἀποστρεφόμενον, καὶ πάντα αἱρούμενον παθεῖν ὑπὲρ τοῦ μὴ προδοῦναι τὰ χρήματα; Ἐν ταῖς  ἀνάγκαις  αὐτὸν  διδάσκει  γνωρίζειν  τὸν  τοῦ  Θεοῦ νόμον·  καὶ  πῶς,  ἄκουε· Ἐννόησόν μοί τινα  ἔμπορον θαλαττεύοντα,  καὶ περὶ χρήματα μόνον  τὸν νοῦν ἔχοντα, πάντα αἱρούμενον  παθεῖν, ἢ ἕνα ὀβολὸν ἀπολέσαι, ὅρκους μυρίους ἐπάγοντα κατὰ  τῆς  ψυχῆς,  ὥστε  μὴ  προδοῦναί  τι  τῶν  ἰδίων.  Ἀλλ'  ὁ  τοιοῦτος  ἀπηνὴς  καὶ περίψηφος  ἐν ὥρᾳ ἀνάγκης, ὅταν σφοδρῶς χειμάζηται  καὶ κινδυνεύῃ  ἐν τῇ θαλάσσῃ· ἐφίσταται γὰρ ὁ κλύδων, ἐγείρει τρικυμίας ἡ θάλασσα, ὑψοῦνται μέχρι τοῦ οὐρανοῦ τὰ κύματα· εὐθέως  τότε ἡ φιλαργυρία  μαραίνεται,  καὶ ὁ πάντα  κάματον  ὑπομείνας,  ἵνα συνάξῃ τὰ χρήματα, ἐκβολὰς ποιεῖται  ταῖς ἰδίαις χερσὶ πάντων  ὧν ἔχει, καὶ χαρίζεται  τὸν πλοῦτον τῇ θαλάσσῃ. Ἀλλ' ἐρώτησον αὐτὸν εὐθέως, Τί ποιεῖς, ὦ ἄνθρωπε; τί μαίνῃ; τί ῥίπτεις τὰ χρήματα ἀχρήστως; οὐ παραφυλάττει  σου τὰς παρακαταθήκας ἡ θάλασσα· οὐκ  ἔστιν  ὡς  ἡ  γῆ  δεξαμένη  τὰ  σπέρματα, καὶ  δίδωσί  σοι πολυπλασίονα·  οὐ  γὰρ λαμβάνει   σπέρματα,  καὶ  δίδωσι  δράγματα.  Τί  οὖν  δανείζεις   ἀχρήστως  ἀχαρίστῳ στοιχείῳ; τί πιστεύεις ἀπίστοις κύμασι; τί δίδως τὴν ἐνθήκην σου εἰς παρακαταθήκην τῇ μὴ ἀποδιδούσῃ θαλάσσῃ; Θεῷ οὐκ ἠθέλησας δανεῖσαι, καὶ τῇ ἀγρίᾳ θαλάσσῃ ῥίπτεις τὰ χρήματα; Τί οὖν εὐθέως ἐκεῖνος ἀποκρίνεται; Θέλω τὴν ψυχήν μου σῶσαι, ἢ ὅλον τὸν κόσμον κερδῆσαι. Νῦν ἔγνως,  Τί δώσει ἄνθρωπος  ἀντάλλαγμα  τῆς ψυχῆς  αὑτοῦ; νῦν ἔμαθες τὸ ῥῆμα τοῦ Χριστοῦ, ὅπου παρακαλῶν ἔλεγε, Τί ὠφελήσει ἄνθρωπον, ἐὰν ὅλον τὸν κόσμον κερδήσῃ, τὴν δὲ ψυχὴν  αὐτοῦ ζημιωθῇ; Ἀλλ' οὐκ ἐπαίδευσέ σε ὁ νόμος; Παιδεύσει σε κἂν ὁ φόβος.

Οὐκ ἐπαίδευσέ σε ἡ τοῦ Θεοῦ διδασκαλία; Παιδευσάτω σε τῆς θαλάσσης ἡ μανία. Ὢ τῆς ἀνακολούθου πράξεως· ὢ τῆς πάντα παιδευούσης ἀνάγκης· ἡ θάλασσα βιαζομένη λαμβάνει   ὅλα,  ὁ  Θεὸς  δὲ  προτρεπόμενος   εἰς  βασιλείαν   οὐρανῶν,   οὐδὲ  μέρος  τι λαμβάνει; τῇ θαλάσσῃ πιστεύεις  μηδέν  σοι χρηστὸν  ἐπαγγελλομένῃ, καὶ τῷ  Θεῷ οὐ πείθεις  ἑκατονταπλασίονά   σοι  ἐπαγγελλομένῳ  καὶ  χαριζομένῳ;  Βούλει  καὶ  ἑτέραν εἰκόνα τῆς τοιαύτης ἀνάγκης  ὑπόθωμαί  σοι; χρὴ γὰρ καὶ διὰ τῶν φοβερῶν καὶ διὰ τῶν ἀγαθῶν πανταχόθεν  ὠφελεῖσθαι τὴν σὴν ψυχήν. Ἐννόησον οὖν καὶ τοὺς ἐν τῇ γῇ πραγματευομένους,  τοὺς  πάντα  ποιοῦντας  καὶ πράττοντας  ὑπὲρ τοῦ κερδᾶναί  τι, τοὺς  ὅρκῳ  τολμῶντας,  καὶ  πάσης ἐπιορκίας  γέμοντας  ὑπὲρ τοῦ  ἕνα  ὀβολὸν  λαβεῖν πλέον,  ὅτι οἱ τοιοῦτοι  τοὺς τοῦ Θεοῦ νόμους  παραγράφονται.  Προφῆται κηρύττουσι, κἀκεῖνοι τὰ ὦτα ἀποκλείουσι· διδάσκαλοι βοῶσι, κἀκεῖνοι τὴν νουθεσίαν μυκτηρίζουσι. Καὶ τί λοιπὸν ἐπὶ τούτων  γίνεται; οὐ γὰρ ἐπὶ πάντων,  ἀλλ' ἐπὶ τούτων. Περιπίπτει γὰρ πολλάκις ὁ τοιοῦτος ἔμπορος λῃσταῖς· καὶ ὁ πρὸς τὸν πλοῦτον κεχηνὼς, καὶ ἀπλήστως τὸ τῆς φιλοχρηματίας  πάθος ἐνδεδυμένος,  εὐθὺς ἀποδύεται  τὴν  τοιαύτην  νόσον, καὶ γίνεται  δαψιλὴς  εἰς τὸ χαρίσασθαι· βλέπει  γὰρ τὸ ξίφος, ὃ ἐπιφέρεται  ὁ λῃστὴς, καὶ φεύγει   τὸ  πάθος·  ἐπέρχεται  ὁ  λῃστὴς,  καὶ  εὑρίσκεται  λοιπὸν   ἐκεῖνος,  ὥσπερ  τις φιλότιμος,  τὰ ἑαυτοῦ παρέχων  μετὰ ἱκεσίας. Τί οὖν λέγει τῷ λῃστῇ τότε; Πάντα λάβε, καὶ μόνον τὴν ψυχήν μου χάρισαι. Ἀκουέτω καὶ οὗτος· Νῦν ἔγνως τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα   τῆς  ψυχῆς  αὐτοῦ.  Λῃστῇ πάντα  βουλομένῳ  λαβεῖν  δίδως  μετὰ  πάσης παρακλήσεως,  τῷ  βλάπτοντί  σε εἰς  πάντα·  Θεῷ δὲ  μέρος  τι  βουλομένῳ  λαβεῖν  οὐ δανείζεις, τῷ πάντα πλουσίως παρέχοντί  σοι ἀγαθὰ, ἐπίγειά τε καὶ οὐράνια· ἀλλ' οὐδὲ τοσοῦτον φοβῇ τὸν Θεὸν, ὅσον τὸν λῃστήν; Καὶ ξίφος μὲν γυμνούμενον  φοβῇ, γεέννης δὲ πῦρ ἀπειλούμενον καταφρονεῖς.


Μὴ, παρακαλῶ,  μὴ  τοιοῦτοί  τινες  ὑμῶν  γινέσθωσαν·  οὐ  γάρ  ἐστε, μάλιστα φιλόχριστοι  ὄντες· οἴδατε γὰρ πάντα τὰ ἀποβησόμενα τοῖς ἀνθρώποις. Τὰς ψυχὰς ὑμῶν ἀσφαλίσασθε  πρὸ  τῆς  ἐντεῦθεν   ἀποδημίας,  καὶ  ἐπιγινώσκετε   τὸν  ἐν  τοῖς  ἁγίοις Εὐαγγελίοις εἰρηκότα· Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες,  ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.  Αὐτῷ οὖν τῷ ἐλεοῦντι  καὶ τρέφοντι  καὶ μὴ ὀνειδίζοντι  Θεῷ δόξαν ἀναπέμψωμεν,  σὺν τῷ Πατρὶ καὶ τῷ παναγίῳ καὶ ζωοποιῷ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ, καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

 Ἀμήν.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-