Η Αθανασία τού ανθρώπου

7.    Η αθανασία του ανθρώπου
8.    Γιατί πεθαίνει ο άνθρωπος;
9.    Η ώρα του θανάτου


 Η Α Θ Α Ν Α Σ Ι Α  Τ Ο Υ  Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Υ

Θα πρέπει, ίσως, να εντρυφήσουμε γύρω από την έννοια της αθανασίας εξ απόψεως ορθοδόξου δογματικής διδασκαλίας. Όταν μιλούμε περί αθανασίας, εννοούμε τέσσερις έννοιες: Πρώτη η κατά φύσιν αθανασία, δηλαδή η ιδιότητα του μη θνήσκειν εκ φύσεως και όχι επιγενόμενος. Όπως αντιλαμβανόμαστε, την κατά φύσιν αθανασία έχει μόνο ο Θεός. Διότι μόνο ο Θεός εξ υπαρχής έχει την αθανασία και είναι ο μόνος κατά φύσιν αθάνατος. Με αυτό που λέμε άγιος Αθάνατος αποδίδουμε αυτήν ακριβώς την αλήθεια Επειδή ο Θεός είναι άναρχος, απ την φύση του δεν έχει και τέλος. Αυτό τονίζει και ο Απόστολος Παύλος όταν λέγει στην Α' προς Τιμόθεον επιστολή του ότι ο Θεός είναι ό μόνος έχων αθανασίαν, φως οίκων απρόσιτον. Αυτή, λοιπόν, είναι η πρώτη έννοια της αθανασίας η δεύτερη είναι η κατά χάριν αθανασία. Αυτή η αθανασία σημαίνει μία κατάσταση την οποία έχει κάποιος όταν κάποιος άλλος του την έχει δώσει, είναι δοτή ιδιότητα:

Οφείλεται σ' ένα χάρισμα, σε μία δωρεά την οποία έχει δώσει κάποιος σε κάποιον άλλον. Αυτή την κατά χάριν αθανασία έχει ο άνθρωπος. η ψυχή του ανθρώπου έχει την κατά χάριν αθανασία και όχι την κατά φύσιν, διότι η ψυχή του ανθρώπου είναι κτιστή, είναι δημιούργημα του Θεού, ως εκ τούτου έχει αρχή και επομένως κάθε τι που έχει αρχή έχει και τέλος. Θα έπρεπε, λοιπόν, τηρούμενης αυτής της βασικής αρχής η ψυχή του ανθρώπου έχουσα αρχή, να έχει και τέλος. Εδώ, όμως, γίνεται μία εξαίρεση και ενώ η ψυχή είναι κτιστή, και έχει αρχή, εν τούτοις δεν έχει τέλος, διότι έτσι το θέλησε ο Θεός. Αυτή είναι μία κατά χάριν αθανασία, την οποία έχει η ψυχή του άνθρωπου η τρίτη έννοια της αθανασίας είναι εκείνη που συνδέεται με την ύπαρξη της χάριτος του Θεού. η ψυχή ως ενωμένη με τον Θεό έχει αυτήν τη μορφή της αθανασίας. Τέτοια μορφή αθανασίας έχουν οι δίκαιοι. Οι αμαρτωλοί έχουν μεν την κατά χάριν αθανασία εφ' όσον ο Θεός έδωσε σε όλους αυτή την Ιδιότητα, δεν ευρίσκονται, όμως, ενωμένοι με την χάρη του Θεού. Οί ψυχές των αμαρτωλών ανθρώπων δε διαθέτουν αυτήν την θεοποιό ενέργεια. Ζουν μεν αιωνίως, αλλά μακράν του Θεού. Για τούτο ο Μ. Βασίλειος ονομάζει την αμαρτία Θάνατον του αθανάτου εννοώντας ότι υπάρχει μεν η κατά χάριν αθανασία η οποία όμως στερείται της θεοποιού ενεργείας εξ αιτίας της αμαρτίας. Υπάρχει και η τετάρτη μορφή αθανασίας, όταν ο άνθρωπος μετέχει της αναστάσεως του Χριστού.

Χαώδης είναι η διαφορά ανάμεσα στην Ορθόδοξη αντίληψη περί της αθανασίας της ψυχής και της φιλοσοφικής διδασκαλίας. Κατά την Ορθόδοξη άποψη η ψυχή δεν είναι άναρχη, δεν είναι αγέννητη, δεν είναι άκτιστη, ούτε προϋπάρχουσα. Είναι κτιστή, κατά χάριν αθάνατη το δε σώμα και η ψυχή αποτελούν μία ενότητα και δεν υπάγονται σε καμία έννοια δυϊσμού, δηλαδή δεν είναι δύο αυτόνομες αρχές, οι όποιες έχουν ξεχωριστή προέλευση και καταγωγή, και που η μία αντιμάχεται την άλλη.
Θα πρέπει να αναφέρουμε ακόμα ότι και στο θέμα της αθανασίας της ψυχής υπήρξαν και μέσα στους χώρους του Χριστιανισμού αρκετές αιρετικές διδασκαλίες, τις οποίες εγκαίρως επεσήμανε και κατεδίκασε η Εκκλησία. Δύο από αυτές που έχουν άμεση σχέση με την αθανασία της ψυχής είναι α) η αίρεση των λεγομένων θνητοψυχιτών και β) η αίρεση της ψυχοπανυχίας. οι θνητοψυχίτες δίδασκαν ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι όμοια με την ψυχή των ζώων και ότι χάνεται μαζί με το σώμα μετά τον θάνατο. Όπως δηλαδή με τον θάνατο παύει να υπάρχει το σώμα και διαλύεται, το ίδιο ισχυρίζοντο ότι συμβαίνει και με τις ψυχές στην αίρεση της ψυχοπανυχίας ισχυρίζοντο ότι μετά τον θάνατο οι ψυχές βρίσκονται σε μία κατάσταση λήθαργου και υπνώσεως. η Ορθόδοξη άποψη δεν δέχεται ούτε την περί θνητοψυχίας αίρεση, ούτε την περί ψυχοπανυχίας.

ΓΙΑΤΙ ΠΕΘΑΙΝΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ;

Το γεγονός ότι ο άνθρωπος αποθνήσκει οφείλεται κατά πρώτο λόγο στην αμαρτία και κατά δεύτερον στην αμετανοησία. Λέγει ο άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος Αν ο Αδάμ έλεγε, ναι αλήθεια Δέσποτα, παρέβην την εντολή Σου, ήμαρτον, ακήκοα συμβουλής της γυναικός και έσφαλα πολλά, όσον όπου έκαμα τον λόγον εκείνης και παρέβηκα τον εδικόν Σου. Ελέησον με Κύριε, συγχώρησαν με, θα εσώζετο και θα διατηρούσε την αθανασία της ψυχής και του σώματος. Τώρα, όμως, η αμαρτία έφερε τον θάνατο. Για τούτο και η Αγία Γραφή, περιγράφοντας την κατάσταση που διαμορφώθηκε μετά την αμαρτία για το γένος των πρωτοπλάστων και εν συνεχείς για όλο το ανθρώπινο γένος, ομιλεί περί των δερματίνων χιτώνων. Ποιοί είναι, άραγε, αυτοί οι δερμάτινοι χιτώνες που ο Θεός περιέβαλε τους ανθρώπους μετά την πτώση; οι Πατέρες της Εκκλησίας ερμηνεύουν αυτό τον όρο με την ιδιότητα της θνητότητας. η φθαρτότητα και θνητότητα, που απετέλεσαν το τίμημα της αμαρτίας των πρωτοπλάστων, είναι οι δερμάτινοι χιτώνες που περιεβλήθησαν μετά την αμαρτία οι άνθρωποι. ο Θεός είχε προειδοποιήσει τους πρωτοπλάστους στον Παράδεισο, ότι, εάν φάγουν εκ του καρπού της γνώσεως του κάλου και του κάκου, θα αποθάνουν.

 Μιλώντας για τον θάνατο των πρωτοπλάστων αναφερόμεθα σε δύο είδη θανάτου: ο πρώτος είναι ο χωρισμός του ανθρώπου από τον Θεό και είναι ο πνευματικός θάνατος και ο άλλος είναι η φθορά και διάλυση του σώματος και είναι ο σωματικός. Την στιγμή της παρακοής ήλθε ο πνευματικός. Ο σωματικός θάνατος ήλθε έπειτα από καιρό. Ο Θεός δημιουργώντας αυτήν την απόσταση μεταξύ του πνευματικού και σωματικού θανάτου θέλησε να δώσει πάλι χρόνο μετανοίας στον άνθρωπο. Όρισε, λοιπόν, ο σωματικός θάνατος να επέρχεται συχνά βραδύτερον και όχι ταυτόχρονα με τον πνευματικό. στον ίδιο δε σκοπό, δηλαδή στη μετάνοια του ανθρώπου, δουλεύουν όλες οι αντιξοότητες, οι θλίψεις και δοκιμασίες, τις όποιες ο άνθρωπος δοκιμάζει κατά τον επίγειο βίο του. Οι Άγιοι Πατέρες δίδουν μεγάλη σημασία στον πρώτο θάνατο. Αυτόν, κυρίως, θεωρούν θάνατο. Ο άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής διδάσκει ότι θάνατος είναι ο χωρισμός από τον Θεό. Ο πνευματικός, λοιπόν, θάνατος είναι ο κατά κυριολεξίαν θάνατος. 'Αλλά σ' αυτόν οι άνθρωποι δεν δίδουμε σημασία η τουλάχιστον αυτή που έπρεπε να δίδουμε. Ο Κύριος μας όταν διηγήθηκε την παραβολή του ασώτου υιού, είπε για τον νεώτερο υιό, ο όποιος είχε φύγει από τον πατέρα του, τα εξής: ευφρανθήναι δε και χαρήναι έδει, ότι ο υιός μου ούτος νεκρός ην και ανέζησε και απολωλώς ην και ευρέθη Εδώ σαφώς ο Κύριος εννοεί τον πνευματικό θάνατο.Πρώτος από τα κτίσματα του Θεού απέθανε πνευματικά ο διάβολος, κάνοντας πρώτος αυτός ανυπακοή και ανταρσία απέναντι του Θεού.Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς ομιλεί γι' αυτή την πρώτη νέκρωση την οποία πρώτος υπέστη ο διάβολος.

Για τον πνευματικό θάνατο μίλησε πολλές φορές ο Κύριος μας. Είπε δε στο μαθητή του ο όποιος του ζήτησε την άδεια να θάψει τον πατέρα του που είχε πεθάνει: Άφες τους νεκρούς θάψαι τους εαυτών νεκρούς. Δηλαδή άφησε τους πνευματικά νεκρούς να θάψουν τους σωματικά νεκρούς. Κι' άλλου ο Κύριος λέγει Αμήν αμήν λέγω υμίν ότι ο τον λόγον μου ακούων και πιστεύων τα πεμψαντί με έχει ζωήν αιώνιον. Αυτό τον πνευματικό θάνατο μπορεί να καταργήσει ανά πάσα στιγμή ο άνθρωπος εφ' όσον είναι μέλος της Αγίας μας Εκκλησίας και τούτο διότι πρώτος ο Χριστός κατήργησε τον πνευματικό θάνατο δια της Εκκλησίας και των μυστηρίων της.
Έχουμε, λοιπόν, θάνατο πνευματικό και πνευματική ανάσταση και θάνατο σωματικό με ανάσταση σωματική. Δηλαδή, πρώτα πεθαίνουμε πνευματικά και, αν θέλουμε, ανασταινόμαστε πνευματικά μετέχοντες των μυστηρίων της Εκκλησίας ενώ μετά πεθαίνοντας σωματικά θα αναστηθούμε σωματικά κατά την Δευτέρα Παρουσία. η αμαρτία επιταχύνει τον σωματικό θάνατο. Εν τούτοις, επειδή ο σωματικός θάνατος δεν είναι η φυσιολογική εξ υπαρχής κατάσταση μας, γι' αυτόν τον λόγο ο άνθρωπος  α) δεν θέλει να πεθάνει και  β) αυτός ο θάνατος έχει ουσιαστικά καταργηθεί και θα καταργηθεί εις την μέλλουσα ζωή και βασιλεία. Διότι λέγει ο Απ. Παύλος έσχατος εχθρός καταργείται ο θάνατος.

Σήμερα έχουμε τον σωματικό θάνατο, αλλά μπορούμε να μην έχουμε τον πνευματικό θάνατο. Ο σωματικός θάνατος είναι προσωρινός, γι' αυτό δεν πρέπει να μιλούμε περί θανάτου και περί νεκρών αλλά περί ύπνου και κεκοιμημένων. Αυτή είναι η Ορθόδοξη πίστη μας. Δεν μιλούμε, γι' αυτό, περί νεκροταφείων αλλά περί κοιμητηρίων. Όταν είπαν κάποτε στον Χριστό ότι απέθανε η θυγατέρα του Ιαείρου, ο Κύριος είπε Ουκ απέθανε, αλλά καθεύδει και κατεγέλον αυτού οι πάντες ειδότες ότι απέθανε. Ο Χριστός ονόμασε τον θάνατο ύπνο, διότι κατήργησε τον το κράτος έχοντα του θανάτου τουτέστι τον διάβολον.

Κατήργησε τον θάνατο διότι ανέστη εκ των νεκρών. Πρέπει να γνωρίζουμε πως ο Χριστός ονομάζεται στην Αγ. Γραφή Πρωτότοκος πάσης κτίσεως δηλαδή το αρχέτυπο του άνθρωπου. Ό, τι επομένως ισχύει για τον Χριστό, Ισχύει και για όλους εμάς, εφ’ όσον είμεθα μέλη του Σώματος του Χρίστου. έτσι συμμετέχουμε στην δόξα και στην ανάσταση Του. ένας υπέροχος ύμνος της Μ. Παρασκευής λέγει Βασιλεύει αλλ' ουκ οιωνίζει άδης του γένους των βροτών, δηλαδή, ο θάνατος κυριαρχεί προσωρινά αλλά δεν αποτελεί μόνιμη και αιωνία κατάσταση. έχουμε, λοιπόν, το σώμα και την ψυχή, τα όποια ακολουθούν μαζί τον αγώνα της αρετής, αλλά και αμαρτάνουν μαζί. Γι' αυτό και η απόφαση του Θεού είναι, τα δύο αυτά στοιχεία, είτε να σωθούν, είτε να κατακριθούν αιωνίως δια της αναστάσεως των σωμάτων, που θα γίνει με την σάλπιγγα του αγγέλου όταν αυτή σαλπίσει λίγο πριν την Δευτέρα Παρουσία οι Άγιοι Πατέρες ομιλούν, βεβαίως, περί του φρονήματος της σαρκός που δεν έχει, όμως, σχέση με το σώμα μας. Το φρόνημα της σαρκός έχει έννοια πνευματική. Ο Απόστολος Παύλος χαρακτηρίζει ως φρόνημα της σαρκός τον εγωισμό, την έπαρση, την συκοφαντία, την μοχθηρία, το μίσος. άλλο, λοιπόν, είναι το φρόνημα της σαρκός κι άλλο η σάρκα και το σώμα το όποιο έχουμε. Ο Απόστολος και οι Πατέρες συμβουλεύουν να απέχουμε από το φρόνημα της σαρκός
διότι αντιστρατεύεται το φρόνημα του πνεύματος.

 Η  Ω Ρ Α  Τ Ο Υ  Θ Α Ν Α Τ Ο Υ

ο θάνατος είναι το πιο βέβαιο γεγονός στην ιστορία του κόσμου. Γεγονός που όλοι θα δοκιμάσουμε. Το εδοκίμασαν όλοι όσοι έζησαν σ' αυτή τη ζωή. Κανένας δεν κατόρθωσε να διαφύγει. Όλοι μας πορευόμεθα προς την ώρα του και, δια της ώρας αυτής, πορευόμεθα προς την αιωνιότητα η ώρα, όμως, αυτή είναι άδηλη και άγνωστη. Βέβαιο γεγονός ο θάνατος, αλλά αβέβαιη η ώρα του.
Θα είναι όπως η ώρα της Δευτέρας Παρουσίας, την οποία δεν γνωρίζει κανείς άνθρωπος. η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί ορισμένες εκφράσεις για να μας δείξει το αιφνίδιο της επελεύσεως του θανάτου. Ως κλέπτης, έρχεται εν νυκτί. Δηλαδή, όπως το βράδυ έρχεται ένας κλέπτης την ώρα κατά την οποία όλοι κοιμούνται, έτσι θα έλθει και η ώρα του θανάτου. Ο Ιερός Χρυσόστομος λέγει ότι ο θάνατος έρχεται χωρίς να προειδοποιεί. έχουμε, λοιπόν, οι άνθρωποι την εντύπωση ότι υποκείμεθα σ' ένα αιφνιδιασμό. Και όπως όταν έχουμε δυο αντίπαλα στρατόπεδα και προσπαθεί το ένα να αιφνιδιάσει το άλλο, διότι ο αιφνιδιασμός είναι ένα προτέρημα προς την πλευρά εκείνου ο όποιος τον μετέρχεται και χάρις σ' αυτόν πολλές φορές έρχεται και η νίκη, έτσι είναι και ο θάνατος. έχουμε την εντύπωση ότι ο θάνατος είναι ένας εχθρός που μας αιφνιδιάζει, που προσπαθεί να μας βρει κοιμωμένους και όχι αγρυπνούντες. Νιώθουμε ότι υποκείμεθα σε εχθρική ενέδρα Αυτή την αίσθηση έχουμε όταν αντιμετωπίζουμε τον θάνατο.

Θα τόνιζε, βέβαια, κανείς ότι μερικές φορές έχουμε κάποια προειδοποίηση για την φοβερή επέλευση του θανάτου. Ο Θεός ο όποιος θέλησε επιμελώς να μας κρύψει την ήμερα και την ώρα του θανάτου, εν τούτοις ευδοκεί ώστε για ορισμένους ανθρώπους να προηγούνται μερικά προειδοποιητικά σημεία όπως π.χ. μία ασθένεια, που γνωρίζομε πως είναι θανατηφόρος. έτσι, ο άνθρωπος προειδοποιείται, κατά κάποιο τρόπο, ότι επίκειται η επέλευση αυτού το όποιο ονομάζουμε μοιραίο και το ονομάζουμε έτσι γιατί θεωρούμε ότι δεν μπορούμε να το αποτρέψουμε, παρ' όλο που ο άνθρωπος κάνει χίλιες δυο προσπάθειες προκειμένου ν' αποφύγει τον θάνατο καταφεύγει σε γιατρούς, συντηρείται με υγιεινές τροφές, φροντίζει να μην κουράζεται, ελέγχει την πορεία της υγείας του, με κάθε τρόπο, δηλαδή, προσπαθεί να προεκτείνει τον χρόνο της ζωής του. Ωστόσο κι αυτοί οι όποιοι μετέρχονται όλες αυτές τις μεθοδείες προκειμένου να αναστείλουν η να αναβάλουν την χρονική στιγμή της επελεύσεως του θανάτου τους, τελικά δεν κατορθώνουν τίποτε. Αν ήταν δυνατόν με τέτοιες μεθοδεύσεις ν' απέφευγε κανείς τον θάνατο, τότε είναι βέβαιο ότι ορισμένοι ισχυροί άνθρωποι, είτε με την δόξα, έπε με τον πλούτο που διαθέτουν, θα κατέβαλλαν αμύθητα ποσά και πλούτο πολύ, προκειμένου με κάθε τρόπο να δυσωπήσουν τον αδυσώπητο θάνατο. Όμως, η αλήθεια είναι διαφορετική. Με κανένα τρόπο δεν κατέστη μέχρι τώρα δυνατόν ν' αποφύγουμε την επέλευση του μοιραίου.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:
!-