Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα

In illud: Credidi propter quod locutus sum


Τοῦ ἐν ἁγίοις Ιωάννου τοῦ Χρυσοστόμου· Εἰς τὸ Επίστευσα, διὸ ἐλάλησα.

Φασί ποτε τὴν μέλισσαν κούφοις πτεροῖς δένδρεσι καὶ βοτάναις ἀνθοφόροις ἐφιπταμένην καὶ τὴν ἐν ταῖς τῶν ἀνθῶν ἰδέαις ἐγκειμένην νοτίδα ἀβλαβῶς λῃστεύουσαν τὸ γλυκύτατον κηρίον τοῦ μέλιτος τοῖς ἀνθρώποις ἐκεῖθεν πορίζεσθαι. Τοιοῦτοί εἰσιν οἱ τῆς ἐκκλησίας διδάσκαλοι· κούφῳ γὰρ τῷ πτερῷ τῆς διανοίας ἐπὶ τὸ καλλίχλοον  ἔαρ τῶν γραφῶν  ἐφιπτάμενοι  καὶ τὴν ἐν τῷ γράμματι ἐγκειμένην νοτίδα  τοῦ  πνεύματος  ἀρυόμενοι  τὸ  γλυκύτατον  τῆς  πίστεως  μέλι  εἰς  τὰς  τῶν ὑπηκόων  καρδίας ἠρέμα ἐνραίνουσιν. ∆εῦρο δὴ καὶ ἡμεῖς, ἀγαπητοί, μιμησάμενοι τὴν μέλισσαν καὶ ταῖς ἀκτῖσι τοῦ ἡλίου τῆς δικαιοσύνης τὸν νοῦν ἐκθερμάναντες ἐπὶ τὸν ἀνθηρότατον  λειμῶνα  τῆς ψαλμῳδίας  θερμῷ τῷ πνεύματι  καταδράμωμεν. Τί γὰρ ἡμῖν ὁ ὑποψαλθεὶς ἀρτίως ψαλμὸς ἔλεγεν; Ἐπίστευσα, διὸ ἐλάλησα. Ποίαν δὲ ἔχει  δύναμιν  ὁ λόγος; Ἀναγκαῖόν  ἐστι τὸ ἐν  τῷ  βάθει τοῦ γράμματος  κείμενον μελισταγὲς νόημα ἀρυσαμένους ἡμᾶς πᾶσιν ὑμῖν τοῖς διψῶσι, καθ' ὃ μὲν ἰσχύομεν, πότιμον τὸ ῥεῦμα τοῦ λόγου κεράσαι.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Ἐξελού με Κύριε, ἐξ ἀνθρώπου πονηρού

In Psalmum 139 [Sp.]


ΕΙΣ ΤΟ Ἐξελοῦ με, Κύριε, ἐξ ἀνθρώπου πονηροῦ.

αʹ. Θαυμάζω τί δήποτε ὁ προφήτης οὐκ ηὔξατο ῥυσθῆναι ἀπὸ δαιμόνων, ἢ λεόντων, ἢ δρακόντων, ἀλλ' ἐξ ἀνθρώ που πονηροῦ. ∆ῆλον οὖν ὅτι χείρονές εἰσιν οἱ πονηροὶ  ἄνθρωποι  τῶν  λεόντων.  Οἱ μὲν  γὰρ λέοντες  τὸν  ∆ανιὴλ  ἐνετράπησαν, Ἰουδαῖοι δὲ τὸν Κύριον ἐσταύρωσαν· οἱ κόρακες τὸν Ἠλίαν ἐν τῷ ὄρει διέτρεφον, τὸν  δὲ Ἰωσὴφ  οἱ  ἀδελφοὶ  πιπράσκοντες  ἔτρωγον,  ὃν  καὶ  δεόμενον  ὑπερ εῖδον. Ἐδέετο γὰρ αὐτῶν ὁ παῖς τοῦ μὴ πραθῆναι τοῖς ἀλλοφύλοις· οἱ δὲ τῇ ὑπερβολῇ τῆς ὠμότητος  τὴν  ἱκεσίαν αὐτοῦ ὑπερεῖδον, καὶ οὔτε νεαρὰν  ἡλικίαν  ἠλέησαν, οὔτε σπλάγχνα ἀδελφικὰ ᾐδέσθησαν, οὐχ ὅτι σπορεὺς αὐτοῖς εἰσέσπειρε, καὶ μία σχεδὸν χώρα ἐβλάστησεν, ἀλλὰ τῇ ὑπερβολῇ τῆς ὠμότητος τὸν εὐγενέστατον καὶ ἀδελφὸν ὡς δοῦλον ἐπίπρασκον.

Ἐξελοῦ με, Κύριε, ἐξ ἀνθρώπου πονηροῦ.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Ζητείται άνθρωπος

Ηλία Μηνιάτη (1669-1714),

Επισκόπου Κερνίκης και Καλαβρύτων.


Η πίστη είναι κανόνας τής ζωής· όπως ακριβώς πιστεύουμε, έτσι πρέπει και να ζούμε. Γιατί αν υποτεθεί ότι η ζωή μας δεν συμφωνεί με την πίστη μας, τότε η πίστη είναι νεκρή και δεν ωφελεί σε τίποτε. «Τι το όφελος, αδελφοί μου (λέγει ο θείος Ιάκωβος ο αδελφόθεος), εάν πίστιν τις λέγει εχειν, εργα δε μη εχη; μη δύναται η πίστις σώσαι αυτόν; ώσπερ γαρ το σώμα χωρίς πνεύματος νεκρόν εστι, ούτω και η πίστις χωρίς έργων νεκρά έστι».

Και ο Ιερός Χρυσόστομος εξηγώντας εκείνο το ρητό του Χριστού «ου πας ο λέγων μοι Κύριε, Κύριε, εισελεύσεται εις την Βασιλείαν του Θεού, άλλ’ ο ποιών το θέλημα του Πατρός μου», λέγει: «Βούλεται ενταύθα δείξαι ότι η πίστις ουδέν ισχύει χωρίς των έργων». Θέλει δηλαδή να πει ότι η πίστη χωρίς τα έργα είναι ενα λείψανο πίστεως. Δεν ενεργεί σε τίποτε.

Και ο άνθρωπος που πιστεύει ότι είναι χριστιανός, αλλά δεν ζει σαν χριστιανός, ας μη ελπίζει σε σωτηρία. Για να σωθεί χρειάζεται και η αληθινή πίστη και η σωστή ζωή. Μ’ αυτά τα δύο μπορεί να σωθεί. Μ’ αυτές τις δύο φτερούγες μπορεί να πετάξει για τον Παράδεισο.

Μέχρι τώρα είδαμε ποια είναι η πίστη των χριστιανών. Ας δούμε τώρα ποια ειναι η ζωή των χριστιανών.

Η πίστη των ως προς την αρχή της, την αύξησή της και τή στερέωσή της είναι όλη θεία.

Στη διδασκαλία είναι η μοναδική αλήθεια. Στο νόμο είναι γεμάτη αγιότητα.

Μα ποια να είναι τάχα η ζωή των χριστιανών; Των χριστιανών αυτού, του δικού μας καιρού; Ποιά είναι; Εδώ δεν φθάνουν λόγια για να την περιγράψουμε. Εδώ χρειάζονται δάκρυα για να την κλάψουμε.

Ξέρουμε πολύ καλά τι σήμαινε εκείνη η εικόνα που είδε στον ύπνο του ο Βασιλεύς Ναβουχοδονόσωρ. Την έννοια και την εξήγηση μας τη δίδει η ίδια η Αγία Γραφή.

Πλην όμως ταιριάζει και στη δική μας υπόθεση. Η εικόνα εκείνη είχε την κεφαλή από καθαρό χρυσάφι. Είχε τα χέρια και το στήθος ασημένια· την κοιλιά και τους μηρούς χάλκινα· τα πόδια κατά το ένα μέρος σιδερένια, κατά το άλλο μέρος πήλινα. Λέγει ο προφήτης Δανιήλ: « Εθεώρεις, βασιλεύ, και Ιδού εικών, ης η κεφαλή χρυσίον· αι χείρες και το στήθος και οι βραχίονες αυτής αργυροί· η κοιλία και οι μηροί χαλκοί· οι πόδες μέρος μεν τι σιδηρούν, μέρος δε τι οστράκινον».

Αυτά, πιστέψτε με, είναι η αληθινή εικόνα της πολιτείας και της ζωής των χριστιανών.

Η εικόνα εκείνη είχε την κεφαλή από χρυσάφι καθαρό. Και η ζωή των χριστιανών, στους πρώτους χρόνους του χριστιανισμού είχε την αρχή από χρυσάφι καθαρό στην αρετή και την αγιότητα.

Οι αρχιερείς, οι ιερείς, οι διάκονοι, οι υποδιάκονοι, οι μοναχοί, όλοι γενικώς οι ιερωμένοι ήσαν καθαρό χρυσάφι στην ενάρετη πολιτεία και στο παράδειγμα. Ήσαν χρυσάφι καθαρό στη διδασκαλία και στα ήθη. Χρυσάφι καθαρό στο σώμα και τη ψυχή. Ήσαν όλοι χρυσοί, έλαμπαν σε όλα τους τα έργα, σαν αληθινό φως, καθώς το παρήγγειλε ο Χριστός· «υμείς εστε το φως του κόσμου».

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Η ματαιοδοξία της απόκτησης του χρυσού.

Η ματαιοδοξία της απόκτησης του χρυσού.

«Για ποιο πράγμα αγωνίζεται όποιος στολίζει την κεφαλή του με χρυσό, ή κρεμάει από τα αφτιά του τα σκουλαρίκια, ή περιβάλλει τον αυχένα με τα ανάλογα κοσμήματα, ή τα τοποθετεί σε κάποιο άλλο μέρος του σώματος; Φανερώνει προς τα έξω το χρυσάφι, όπου και αν τύχει να προβάλλει το σώμα του, χωρίς όμως να μεταβάλλεται ο ίδιος προς τη λάμψη του χρυσού. Και όποιος παρατηρεί εκείνον, που φοράει τα χρυσά, βλέπει τα μεν κοσμήματα έτσι, όπως θα τύχαινε να τα δει και στις βιτρίνες εκτεθειμένα, ενώ εκείνον που τα φοράει, τον βλέπει όπως είναι πραγματικά. Και αν είναι χρυσάφι  καλοδουλεμένο και έχει σκαλιστές παραστάσεις, και αν έχει πάνω του πετραδάκια πρασινωπά ή λαμπερά, ο άνθρωπος δεν έχει καμία ιδιαίτερη αίσθηση ότι βρίσκονται γύρω του. Αλλά όταν υπάρχει κάποια κακοποίηση στα πρόσωπα , είτε λείπει  κάποιο από τα φυσικά όργανα, ή με το να έχει βγει το μάτι, ή με το να έχει βαθύνει με πληγή κατά τρόπο άσχημο το μάγουλο, παραμένει η δυσμορφία στο πρόσωπο, χωρίς να επισκιασθεί από την ακτινοβολία του χρυσού.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Ο Αββάς Ισαάκ ο Σύρος και η άσκηση στην ζωή μας

Αρχιμανδρίτης  Κύριλλος Κεφαλόπουλος
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Μάρκου Ευγενικού Κάτω πατησίων

Ο ΑΒΒΑΣ  ΙΣΑΑΚ Ο ΣΥΡΟΣ ΚΑΙ  Η ΑΣΚΗΣΗ ΣΤΗΝ ΖΩΗ ΜΑΣ

Ρώτησαν κάποτε ένα γέροντα οι υποτακτικοί του: ''Γέροντα, τι πρέπει να μελετούν οι αρχάριοι στην πνευματική ζωή? Και εκείνος τους απάντησε : Διαβάζετε Αγία Γραφή, το Ψαλτήρι και Αββά Ισαάκ. Τον ρώτησαν πάλι: και όσοι έχουν προχωρήσει κάπως στα πνευματικά, τι πρέπει να διαβάζουν? Ο γέροντας τους είπε: Διαβάζετε Αββά Ισαάκ. Και όταν πάλι για Τρίτη φορά τον ρώτησαν: Γέροντα, και όσοι έχουν εμβαθύνει στα θεία νοήματα και έχουν φθάσει ψηλά στα πνευματικά πράγματα, τι πρέπει να διαβάζουν? Τότε, ο γέροντας τους απάντησε:

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Η πνευματική πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό.

Αρχιμ. Κύριλλος Κεφαλόπουλος
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Μάρκου Ευγενικού Κάτω Πατησίων



Η πνευματική πορεία του ανθρώπου προς τον Θεό.
Από την κάθαρση των παθών στην απόκτηση των αρετών
(Συμβουλές των Νηπτικών Πατέρων της Φιλοκαλίας).

Η πνευματική ζωή του χριστιανού στόχο της έχει να τον οδηγήσει στον Θεό.  Ο  χριστιανός κάνει τον πνευματικό του αγώνα να απαλλαγεί από τα πάθη και τις αμαρτίες του, να θεραπεύσει την πληγωμένη του ψυχή  (''ου χρείαν έχουσιν οι ισχύοντες ιατρού, αλλά οι κακώς έχοντες''),να ανακαινίσει την ύπαρξή του στην νέα  πνευματική κατάσταση που φέρνει ο Χριστός. Η καινή κτίση που φέρνει η Σάρκωση και η Ανάσταση του Κυρίου για τον άνθρωπο είναι η δυνατότητά του να εισέλθει  στην Βασιλεία των Ουρανών, στον πνευματικό κόσμο όπου ο πιστός θα είναι ανακαινισμένος εν Χριστώ, καθαρός και άγιος κατά Χάριν, και ενωμένος με τον Θεό.  Ουσιαστικά, το μήνυμα του Χριστού είναι ότι ο άνθρωπος, μετά την έκπτωση  των πρωτοπλάστων από τον Παράδεισο λόγω παρακοής των θεϊκών εντολών και την  υπαγωγή του στο καθεστώς της αμαρτίας και της φθοράς, έχει τώρα την δυνατότητα να επανέρθει στην προ της πτώσεως πνευματική κατάσταση, να βιώσει την παρουσία του Θεού στην ζωή του, να καθαρισθεί και να εξαγνισθεί από την αμαρτωλότητά του και να φθάσει στην θέαση του Θεού(αυτό που οι νηπτικοί Πατέρες ονομάζουν θεωρία, θεοπτία, πορεία προς τον Θεό, θέωση).
Ο άνθρωπος έχει την δυνατότητα να ανταποκριθεί στην κλήση του Κυρίου, να  ανακαινίσει τον εσωτερικό του κόσμο και να αναγεννηθεί πνευματικά(Γαλ.5,16),΄΄εν καινότητι ζωής''(Ρωμ.6,4),να λάβει την Χάρη του Αγ.Πνεύματος και να γίνει κατά  χάριν υιός Θεού και συγκληρονόμος Χριστού(Ρωμ.8,17).

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Αββάς Κασσιανός

Αρχιμ. Κύριλλος Κεφαλόπουλος
Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Μάρκου Ευγενικού Κάτω Πατησίων

Αββάς  Κασσιανός,
μία άγνωστη πατερική μορφή της Φιλοκαλίας
 Και η διδασκαλία του για την καταπολέμηση των θανάσιμων παθών.

Ο όσιος Κασσιανός, αποτελεί μία εν πολλοίς άγνωστη, αλλά σημαντική   πατερική μορφή, που έζησε μάλιστα στην χρυσή περίοδο της Εκκλησίας μας(4ος-5ος αι.)και υπήρξε σύγχρονος των μεγάλων Πατέρων Βασιλείου, Γρηγορίου του Θεολόγου, Ιωάννου του Χρυσοστόμου, του οποίου υπήρξε και μαθητής,κ.ά. Ο όσιος  Κασσιανός είναι σπουδαίος για τα ασκητικά του συγγράμματα που περιελήφθησαν  στην ''Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών'', στα οποία συμπυκνώνει την πείρα των ορθοδόξων ασκητών της Ανατολής, και διότι μετέφερε και διέδωσε στην Δύση το  πνεύμα του ορθοδόξου μοναχισμού.
Ο όσιος Κασσιανός γεννήθηκε στο δεύτερο μισό του 4ου αι. (πιθανότατα το  360μ.Χ.).Προερχόταν από οικογένεια πλούσια και ευγενική, που κατείχε υψηλή κοινωνική θέση στην αριστοκρατία της χριστιανικής Ρωμαϊκής  αυτοκρατορίας.  Μάλιστα,ο πατέρας του κατείχε ανώτερη διοικητική θέση στο ρωμαϊκό κράτος, Κατά γενική παραδοχή καταγόταν από την Ρώμη, αν και θα λέγαμε ότι υπάρχει μία σύγχιση σχετικά με την καταγωγή του οσίου Κασσιανού, αν δηλ.ήταν Ρωμαίος λατινόφωνος ή Έλληνας. Η σύγχιση επιτείνεται από το γεγονός ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το έζησε στην Δύση(Ρώμη,Γαλατία) και ότι έγραψε τα έργα του στα λατινικά,αν και για πολλά χρόνια έζησε στην Σκυθόπολη της Μ.Ασίας και την Ανατολή. Ωστόσο,το ότι συνέγραψε τα έργα του στην λατινική δεν σημαίνει ότι αυτή ήταν και η μητρική του γλώσσα, αφού η ευγενική του καταγωγή και η οικογενειακή του προέλευση του έδωσε την δυνατότητα να αποκτήσει ευρεία μόρφωση και παιδεία δίγλωσση(ελληνική και λατινική)όπως συνηθιζόταν την εποχή εκείνη.

Σε νεαρή ηλικία, και έχοντας ολοκληρώσει την κοσμική του παιδεία, και ενώ  είχε όλες τις προϋποθέσεις για σταδιοδρομία στην διοίκηση της αυτοκρατορίας, επιλέγει τον δρόμο του μοναχικού βίου. Ως μοναχός βρίσκεται στην  Παλαιστίνη, και αργότερα με την ευλογία του ηγουμένου του, ταξιδεύει στην  Αίγυπτο, για να γνωρίσει από κοντά τους φημισμένους ασκητές της Θηβαϊδος και της Νιτρίας, συνομιλεί μαζί τους και καταγράφει την ζωή τους στα κοινόβια, τις πνευματικές και ασκητικές τους εμπειρίες.
Αργότερα, ο όσιος Κασσιανός συνδέεται με τον Ιωάννη τον Χρυσόστομο, χειροτονείται διάκονος και τον ακολουθεί στην Κων/πολη. Με την εκθρόνιση του Χρυσοστόμου από τον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κων/πόλεως και την εξορία του(404 μ.Χ.),ο Κασσιανός καταφεύγει στην Ρώμη, και μετά στην περιοχή της Μασσαλίας, όπου με την προτροπή και την σύμφωνο γνώμη του επιχωρίου επισκόπου  Κάστορος, ιδρύει δύο μοναστήρια, ένα ανδρικό και ένα γυναικείο, και τα οργανώνει σύμφωνα με τα πρότυπα του κοινοβιακού μοναχισμού της ορθοδόξου Ανατολής.
Εκείνο που καθιστά σημαντική την μορφή του αββά Κασσιανού είναι  ότι, κατόπιν προτροπής του επισκόπου Κάστορος, ο Κασσιανός κατέγραψε τις γνώσεις και τις εμπειρίες από την δική του ζωή ως μοναχού καθώς και τις επαφές και συνομιλίες που είχε με τους γέροντες ασκητές της ερήμου της Αιγύπτου και της Παλαιστίνης, για πνευματική ωφέλεια και οικοδομή των μοναχών των δύο κοινοβίων που ο ίδιος ίδρυσε στην Μασσαλία, αλλά και για την πνευματική ζωή των χριστιανών της Δύσης, για τους οποίους άλλωστε και συνέγραψε στην λατινική γλώσσα.
Τα γραπτά του αποπνέουν το νηπτικό και ασκητικό πνεύμα των μοναχών της Ανατολής. Στο έργο του''Κοινοβιακές διατυπώσεις''  καταγράφει τον τρόπο οργάνωσης των μοναστηριών και τους κανόνες που διέπουν την ζωή του μοναχού  στα κοινόβια μονές. Ο αββάς Κασσιανός επίσης κατέγραψε τις''Συνομιλίες'' του με τους ασκητές της Αιγύπτου. Από τα έργα του αββά Κασσιανού στην ''Φιλοκαλία''  συμπεριλήφθησαν δύο κείμενα,το ''Περί των οκτώ λογισμών'' και ο λόγος ''Περί διακρίσεως'', μέσα από τα οποία αναλύει τα οκτώ θανάσιμα πάθη, της  γαστριμαργίας, πορνείας, φιλαργυρίας, οργής, λύπης, ακηδίας κενοδοξίας, υπερηφανίας, που αποτελούν επαναλαμβανόμενες πράξεις και   λογισμούς, σκέψεις, συνήθειες ριζωμένες στον άνθρωπο, και εξηγεί πως μπορούν να  αντιμετωπισθούν, ενώ παράλληλα τονίζει την σπουδαιότητα της διάκρισης ως αρετής  πνευματικής που προφυλάσσει τον αγωνιζόμενο χριστιανό από ακρότητες, μονομέρειες και στρεβλώσεις πνευματικές, όλες τις παγίδες του πονηρού. Με τρόπο απλό και σαφή ο αββάς Κασσιανός δίνει πρακτικές συμβουλές ωφέλιμες για όποιον ετοιμάζεται να αναλάβει ασκητικό αγώνα.
Η ορθόδοξη Εκκλησία τιμά την μνήμη του αγίου Κασσιανού στις 29  Φεβρουαρίου, ενώ και η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία τον αναγνωρίζει ως τοπικό της άγιο(τιμάται ιδίως στην Νότιο Γαλλία).
Ο αββάς Κασσιανός στην διάκριση των παθών της ψυχής ακολουθεί την  ανάλυση της παθογένειας της ανθρώπινης ψυχής που είχαν κάνει οι προηγούμενοι ασκητές και ερημίτες της Αιγύπτου, τους οποίους είχε επισκεφθεί και είχε   συνομιλήσει μαζί τους, ωστόσο ο όσιος Κασσιανός συστηματοποιεί την διδασκαλία τους, και ως προς το σημείο αυτό γίνεται πρωτοπόρος στο θέμα''διάκριση των οκτώ θανάσιμων λογισμών'', που αποτελεί κλασσικό και θεμελιακό ζήτημα στην σκέψη των νηπτικών Πατέρων. Πολλοί μεταγενέστεροι Πατέρες ακολουθούν τον διαχωρισμό  των παθών όπως τον έκανε ο Κασσιανός. Κάποιοι παραπέμπουν σε αυτόν ευθέως και ονομαστικώς, όπως ο άγ.Ιωάννης της Κλίμακος και ο Μέγας Φώτιος.
Ο αββάς Κασσιανός, αναφερόμενος στα συγκεκριμένα οκτώ πάθη λογισμούς  της ψυχής, τα χαρακτηρίζει ως θανάσιμα,με την έννοια ότι αποτελούν θανάσιμες ψυχικές αρρώστιες που θολώνουν, σκοτίζουν την διάνοια και την σκέψη του ανθρώπου, οδηγούν την ψυχή σε ''παρά φύσιν'' ενέργειες, σε πράξεις που απομακρύνουν τον άνθρωπο από τον Θεό,τον αιχμαλωτίζουν σε εμπαθείς καταστάσεις=εξαρτήσεις από τα διάφορα πάθη,που αν δεν διαγνωσθούν και θεραπευθούν εγκαίρως, οδηγούν στον θάνατο της ψυχής και τον αιώνιο χωρισμό του ανθρώπου από τον Θεό. Όταν λοιπόν τα πάθη αυτά κυριαρχήσουν στον νου και την καρδιά του ανθρώπου,τον εξαγριώνουν και τότε ο άνθρωπος γίνεται''δίποδο και  ανθρωπόμορφο θηρίο"(Ιω.Χρυσόστομος).Ας δούμε λοιπόν πως ο όσιος Κασσιανός με τρόπο πρακτικό αναλύει τα πάθη αυτά και τις πνευματικές συμβουλές που δίνει για την καταπολέμησή τους.
Ο αββάς Κασσιανός ξεκινά από το πάθος της γαστριμαργίας, και κάνει λόγο για μέτρο και εγκράτεια στα φαγητά, και επισημαίνει ότι''εξ' αιτίας της υπερβολής της  αποχής από την τροφή ατονεί το σώμα και γίνεται πιο απρόθυμο για τις πνευματικές  εργασίες, και άλλοτε όταν γεμίσει από το βάρος των τροφών προκαλεί αμέλεια και  εξασθένηση της ψυχής...Τις τροφές τις χρησιμοποιούμε τόσο ώστε να ζήσουμε,όχι για να σκλαβωθούμε στις ορμές της επιθυμίας.Η μετρημένη και σε λογικά όρια  τροφή βοηθά στην υγεία του σώματος, δεν αφαιρεί την αγιότητα. Ακριβής κανόνας εγκρατείας, όπως παρέδωσαν οι Πατέρες,είναι να σταματούμε να τρώμε πριν χορτάσουμε''. Έτσι, ο Κασσιανός μας δίνει το μέτρο της εγκράτειας στις τροφές ως αντίδοτο στο πάθος της γαστριμαργίας ενώ παράλληλα συνδυάζει την σωματική  νηστεία με την πνευματική προσπάθεια. ''Για την τέλεια καθαρότητα της ψυχής, δεν αρκεί μόνη η εγκράτεια στα φαγητά,αν δεν συντρέχουν και οι υπόλοιπες αρετές. Ας  συγκρατούμε την κοιλιά μας και να υποδουλώνουμε το σώμα όχι μόνο με νηστεία, αλλά και με αγρυπνία και κόπο και πνευματικά αναγνώσματα''.
Στην συνέχεια ο αββάς Κασσιανός κάνει λόγο για τους λογισμούς της  πορνείας και των σαρκικών επιθυμιών, συνιστά μάλιστα πως πρέπει να αναλάβουμε διπλό αγώνα, σωματικό και ψυχικό για την καταπολέμησή τους. Η σωματική νηστεία για να οδηγήσει στην πνευματική καθαρότητα πρέπει να συνδυαστεί με πυκνή προσευχή, μελέτη των Γραφών και εργασία, ''που αναστέλλουν τις ορμές της ψυχής και απομακρύνουν τις αισχρές φαντασίες. Πρώτα πρώτα οφείλει κανείς να φυλάττει την καρδία του από ρυπαρούς λογισμούς, γιατί από την καρδιά βγαίνουν διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείες, πορνείες κτλ. (Ματθ.15,19)''.Με την χάρη του Θεού, την προσευχή, την νηστεία και την πνευματική μελέτη μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει τους πονηρούς λογισμούς, με την προφύλαξη των αισθήσεων και την επιμέλεια της διανοίας κατορθώνονται να αποκρούονται οι πειρασμοί. ''Γι'αυτό οφείλουμε να φροντίζουμε να έχουμε όχι μόνον εγκράτεια σώματος, αλλά και συντριβή καρδίας και πυκνές προσευχές, ώστε το καμίνι της σάρκας μας, που ανάβει καθημερινά με τους ερεθισμούς της επιθυμίας,να το σβήσουμε με την δρόσο του Πνεύματος''. Η  προσοχή και η προφύλαξη διευκολύνουν στην καθαρότητα της ψυχής.
Στην συνέχεια ο αββάς Κασσιανός καταπιάνεται με το πάθος της  φιλαργυρίας, που το χαρακτηρίζει ως μία κακή επιθυμία, που αν παραμεληθεί εν τη γεννήσει της θα καταστεί πολύ καταστρεπτική, γενεσιουργός αιτία και ρίζα όλων των κακών(Α' Τιμ.6,10).''Η αρρώστια αυτή σέρνει τον άνθρωπο, ώστε να τον ρίξει και  στην ειδωλολατρεία, γιατί αφού απομακρύνει ο φιλάργυρος το νου του από την αγάπη του Θεού,αγαπά είδωλα, δηλ.τα νομίσματα''. Για τους φιλάργυρους, η χρήση των  χρημάτων γίνεται πάθος, μία παρά φύσιν και παράλογη εξάρτηση, που θεοποιεί το  χρήμα. Απομακρύνονται από τον Θεό, χάνουν την ευλογία και την χαρά του να δίνουν και να προσφέρουν στους συνανθρώπους τους(Πραξ.20,35 //Ματθ.19,21).''Πρέπει λοιπόν με κάθε επιμέλεια να ξεριζώνουμε από την ψυχή μας την ρίζα όλων των κακών, την φιλαργυρία, γνωρίζοντας καλά ότι όταν μένει η ρίζα, εύκολα φυτρώνουν τα κλαδιά. Ας έχουμε μπροστά μας το παράδειγμα του Ιούδα,και το απρόσμενο του θανάτου, μήπως όταν έρθει ο Κύριος βρει λερωμένη την συνείδησή μας από την φιλαργυρία και μας πει όπως στον πλούσιο εκείνον του Ευαγγελίου:ανόητε, αυτή την νύχτα ζητούν την ψυχή σου, σε ποιον θα πάνε αυτά που ετοίμασες?''.
Τέταρτο κατά σειράν πάθος που με την βοήθεια του Θεού οφείλει να κόψει ο  χριστιανός από το βάθος της καρδιάς μας είναι ''το θανατηφόρο δηλητήριο της οργής, του θυμού'', όπως το αποκαλεί ο αββάς Κασσιανός. Και συνεχίζει: ''όσο το πονηρό τούτο πνεύμα της οργής κάθεται στην καρδιά μας και τυφλώνει με τις  σκοτεινές αναταραχές τα μάτια της καρδιάς μας, ούτε το συμφέρον της ψυχής μας μπορούμε να διακρίνουμε, ούτε να φθάσουμε ποτέ την πνευματική γνώση ή την  τελειότητα της αγαθής σκέψεως, ούτε να γίνουμε μέτοχοι της αληθινής πνευματικής ζωής, ούτε το θείο και αληθινό φως μπορεί να δεχθεί ο νους μας, ούτε να γίνουμε  μέτοχοι της θείας σοφίας, γιατί είναι γραμμένο ΄΄στον κόρφο των ανοήτων αναπαύεται ο θυμός΄΄-(Εκκλης.7,9),ούτε την αρετή της διάκρισης μπορούμε να αποκτήσουμε, ούτε θα μπορέσουμε να αποδώσουμε το δίκαιο με προσεκτική και  νηφάλια καρδιά, καθώς είναι γραμμένο ΄΄ο θυμός του ανθρώπου δεν πραγματοποιεί την δικαιοσύνη του Θεού(Ιακ.1,20).Όποιος λοιπόν θέλει να φθάσει στην τελειότητα  και επιθυμεί να αγωνισθεί τον πνευματικό αγώνα, ας είναι ξένος από το ελάττωμα της οργής και του θυμού, και ας ακούει τον Απ.Παύλο που λέγει΄΄κάθε έχθρα και οργή και θυμός και κραυγή και βλασφημία, ας φύγει από σας μαζί με κάθε κακία΄΄-(Εφες.4,31).
Για τον μόνον λόγο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε θετικά τον θυμό  μας, σημειώνει ο αββάς Κασσιανός, είναι όταν τον στρέφουμε εναντίον των εμπαθών και φιλήδονων λογισμών. ΄΄Οργίζεσθε και μην αμαρτάνετε΄΄, δηλ.με οργή να  απομακρύνουμε τους πονηρούς λογισμούς και έτσι να αποφεύγουμε την αμαρτία.
Τις περισσότερες φορές όμως, ο θυμός μας στρέφεται κατά των αδελφών  μας. Η αγριότητα και η εμπάθεια της ψυχής μας προτιμά να θυμάται την κακία και να  μνησικακεί κατά των αδελφών μας, ακόμη και την ώρα της προσευχής. Πρέπει να  έχουμε το θάρρος να εντοπίσουμε μέσα στην καρδιά μας τις αιτίες που προκαλούν σκέψεις και πράξεις θυμού, και να μην επιρρίπτουμε την ευθύνη του πνεύματος της οργής στους συνανθρώπους μας, αλλά στην δική μας πνευματική ολιγωρία και ραθυμία να εκριζώσουμε τον θυμό από την καρδιά μας. ''Όταν τύχει αφορμή θυμού, όταν κάποιος είναι παρών που να μας ερεθίζει και να μας φέρνει σε δοκιμασία, τότε αμέσως τα πάθη εντός μας ξεπηδούν από τον τόπο που ησύχαζαν κρυμμένα, με μεγαλύτερη σφοδρότητα και αγριότητα''. Οφείλουμε λοιπόν, όπως μας συμβουλεύει ο αββάς Κασσιανός, όχι μόνον ''να συγκρατούμε το στόμα μας τον καιρό του θυμού να μην λέει λόγια οργής, αλλά να καθαρίζουμε την καρδιά μας από την μνησικακία και να μην στριφογυρίζουμε στο μυαλό μας πονηρούς λογισμούς εναντίον των αδελφών μας'' .''Η τέλεια θεραπεία της ασθένειας της οργής είναι να πιστέψουμε ότι ούτε για δίκαιες ούτε για άδικες αφορμές επιτρέπεται να θυμώνουμε. Επειδή όταν η οργή σκοτίσει την διάνοια, ούτε διάκριση, ούτε σωστή σκέψη, ούτε δικαιοσύνη θα βρεθεί μέσα μας, ούτε ναός του Αγίου Πνεύματος μπορεί να γίνει η ψυχή μας, αλλά θα μας κατακυριεύσει το πνεύμα της οργής σκοτίζοντας την διάνοιά μας. Ας φυλαγόμαστε από την οργή'', σημειώνει συμπερασματικά ο αββάς Κασσιανός.
Ο όσιος μας προειδοποιεί επίσης για το πνεύμα της λύπης, που σκοτίζει την  ψυχή, παραλύει κάθε πνευματική δραστηριότητα, κατατρώει την ψυχή, την γεμίζει με μελαγχολία, δυσαρέσκεια, πλήξη και οδηγεί σε πνευματική παραίτηση και  απελπισία. Ο λογισμός της λύπης που προέρχεται από τον πονηρό και καταλήγει σε  απελπισία και οκνηρία ο αββάς Κασσιανός συμβουλεύει να την θεραπεύσουμε με την προσευχή και την ελπίδα στον Θεό, την μελέτη των θείων λόγων και την  συναναστροφή με ευλαβείς ανθρώπους.
Σχετικός με το πνεύμα της λύπης είναι και ο λογισμός της ακηδίας, του αισθήματος δηλ.της αμέλειας και της πλήξης. Η ακηδία πλήττει τους ευλαβείς  χριστιανούς προκαλώντάς τους ατονία και έλλειψη ενδιαφέροντος για κάθε είδους εργασίας, σωματικής ή πνευματικής, κάνει ανυπόφορη την παρουσία και την  συναναστροφή με τους άλλους, πολλές φορές υποβάλλει λογισμούς αναχώρησης και μετάβασης σε άλλο τόπο, δήθεν για πνευματική ωφέλεια. Ο αββάς Κασσιανός  εναντίον του πνεύματος της ακηδίας που με ύπουλο τρόπο ναρκώνει και παραλύει  κάθε πνευματική δραστηριότητα και ενδιαφέρον, συνιστά την πνευματική εγρήγορση, την υπομονή στην εργασία και την προσευχή, όπως και την επικοινωνία  και συμπαράσταση από άλλους πνευματικούς αδελφούς.
Έβδομο κατά σειράν λογισμό θανάσιμο αναφέρει ο αββάς Κασσιανός το  πνεύμα της κενοδοξίας, που το θεωρεί ως δυσκολοπολέμητο, διότι καθώς η κενοδοξία είναι πολύμορφη, εκδηλώνεται σε κάθε πράξη και λόγο, σε σιωπή, σε έργο, στην προσευχή, σε κάθε πνευματική προσπάθεια. Ο πονηρός υποβάλλει  λογισμούς αυτοδικαίωσης για τις πιθανές αρετές που διαθέτει ο πιστός, για την  πνευματική του πρόοδο και ανωτερότητα σε σχέση με τους υπολοίπους, και για τις οποίες οι άλλοι οφείλουν να τον τιμούν και να τον επαινούν. ''Εκείνος λοιπόν που θέλει να πολεμήσει τέλεια και να στεφανωθεί με το στεφάνι του δικαίου,πρέπει με κάθε τρόπο να φροντίσει να νικήσει το πολύμορφο αυτό θηρίο της κενοδοξίας,έχοντας μπροστά του τον στίχο του Δαυίδ΄΄ο Κύριος διεσκόρπισε τα οστά των ανθρωπαρέσκων(Ψαλμ.52,6)και να μην κάνει τίποτε επιδιώκοντας τον ανθρώπινο έπαινο, αλλά να επιζητεί την αμοιβή μόνο από τον Θεό. Και αποβάλλοντας πάντοτε τους λογισμούς που έρχονται στην καρδιά του και τον επαινούν, να ταπεινώνει τον εαυτό του ενώπιον του Θεού. Έτσι θα μπορέσει με την βοήθεια του Θεού να απαλλαγεί από το πνεύμα της κενοδοξίας''.
Στην κορυφή των θανάσιμων παθών ο αββάς Κασσιανός τοποθετεί την  υπερηφάνεια, που προσβάλλει όσους έχουν προχωρήσει πνευματικά και επιχειρεί να τους γκρεμίσει  από το ύψος της αρετής που έφθασαν. Ενώ κάθε άλλο πάθος πολεμά μία συγκεκριμένη αρετή, λ.χ.η γαστριμαργία την εγκράτεια, η πορνεία την σωφροσύνη, η φιλαργυρία την ακτημοσύνη, ο θυμός την πραότητα, αντιθέτως η υπερηφάνεια σκοτίζει ολόκληρη την ψυχή, καταστρέφει ολοκληρωτικά κάθε αρετή, την διαστρέφει και την κατεδαφίζει εκ θεμελίων. Όπως ο άγγελος εκείνος, ο  Εωσφόρος, που είχε στολισθεί με πολλές αρετές από τον Θεό, εξέπεσε του ουρανού και της αρετής του εξαιτίας της υπερηφανείας του, όταν θέλησε να ανταγωνισθεί το Θεό και να γίνει ίσος. Η Αγία Γραφή μας προειδοποιεί για το πνεύμα της  υπερηφάνειας, και μας προτρέπει να αποδίδουμε το κάθε τι όχι στον εαυτό μας, αλλά στις δωρεές του Θεού. Χωρίς την βοήθεια του Θεού δεν μπορούμε να κάνουμε  τίποτε(Ιω.15,5).''Ει μη οικοδομήσει οίκον ο Κύριος εις μάτην εκοπίασαν οι οικοδομούντες''(Ψαλμ.126,1).Και ο Απ.Παύλος συμπληρώνει: ''τι έχεις που δεν το έλαβες από τον Θεό? και αν δεν έχεις πάρει κάτι, τι καυχιέσαι σαν να μην το έλαβες?''(Α' Κορ.4,7).
Και ο αββάς Κασσιανός καταλήγει ως εξής:' 'δεν μπορούμε διαφορετικά να φθάσουμε στην τελειότητα της αρετής, παρά μόνον με την ταπείνωση,η οποία έρχεται στον άνθρωπο, από την πίστη και τον φόβο του Θεού, από την πραότητα και την τέλεια ακτημοσύνη. Με τις αρετές αυτές κατορθώνεται και η τέλεια αγάπη,με την χάρη και την φιλανθρωπία του Κυρίου μας Ιησού Χριστού''.
Στην συλλογή των κειμένων της ''Φιλοκαλίας των Ιερών Νηπτικών'' έχει  επίσης περιληφθεί του οσίου Κασσιανού ''λόγος περί διακρίσεως'', που αποτελεί μέρος διαλόγου του Κασσιανού με τον πολυσέβαστο για την αρετή του γέροντα της  αιγυπτιακής ερήμου αββά Μωυσή,ο οποίος διακρίνοντας τον πόθο του νεαρού τότε μοναχού Κασσιανού, του μίλησε για την κορυφή των αρετών, την τελείωση της  πνευματικής προσπάθειας που αποτελεί η απόκτηση της αρετής της διάκρισης. Το χάρισμα της διάκρισης, ως δωρεά του Αγίου Πνεύματος (Α' Κορ.12,8) είναι πολύ  σημαντικό και ουσιώδες, διότι προφυλάσσει τον πιστό, ''διδάσκει τον άνθρωπο να αφήνει τις υπερβολές και να βαδίζει την βασιλική μέση οδό. Και ούτε επιτρέπει με την  άμετρη εγκράτεια να εξαπατάται κανείς, ούτε πάλι να σέρνεται στην αδιαφορία και τη χαλαρότητα. Η διάκριση είναι ένα μάτι της ψυχής και λυχνάρι. Επειδή η διάκριση αφού εξετάσει τις σκέψεις και τις πράξεις του ανθρώπου, διακρίνει και ξεχωρίζει κάθε τι κακό και μη αρεστό στον Θεό και απομακρύνει την πλάνη''. ''Όσοι έχουν γυμνασμένα τα πνευματικά αισθητήρια διακρίνουν εύκολα μεταξύ του καλού και του κακού, χωρίς το χάρισμα της διάκρισης δεν συγκροτείται αρετή, επειδή η διάκριση είναι μητέρα και φύλακας όλων των αρετών''.
''Η αληθινή διάκριση, σημειώνει ο αββάς Κασσιανός,δεν αποκτάται παρά  από την αληθινή ταπείνωση, με το να φανερώνουμε στους πατέρες, σε πνευματικούς γέροντες που έχουν διάκριση, όσα κάνουμε και όσα σκεφτόμαστε, και να μην  εμπιστευόμαστε σε τίποτε τον δικό μας λογισμό, αλλά σε όλα να ακολουθούμε τους λόγους των γερόντων''.
Η εμπειρία του αββά Κασσιανού από τον πνευματικό αγώνα για την  καταπολέμηση των θανάσιμων λογισμών ,των θανατηφόρων παθών, και η πορεία που μας υποδεικνύει για την απόκτηση των αρετών, αποτελούν και για μας σήμερα και για κάθε αγωνιζόμενο χριστιανό πολύτιμη παρακαταθήκη συμβουλών και οδηγιών, έναν εγγυημένο οδηγητή για την πνευματική μας ζωή, αρκεί να θελήσουμε να τις αξιοποιήσουμε για δική μας πνευματική ωφέλεια.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πρός Θεσσαλονικείς

In epistulam i ad Thessalonicenses (homiliae 111)


ΟΜΙΛΙΑ Αʹ.

Παῦλος καὶ Σιλουανὸς καὶ Τιμόθεος τῇ Ἐκκλησίᾳ Θεσσαλονικέων ἐν Θεῷ Πατρὶ καὶ Κυρίῳ Ἰησοῦ Χριστῷ, χάρις ὑμῖν  καὶ εἰρήνη  ἀπὸ Θεοῦ Πατρὸς ἡμῶν  καὶ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. Εὐχαριστοῦμεν τῷ Θεῷ πάντοτε περὶ ὑμῶν, μνείαν ὑμῶν ποιούμενοι ἐπὶ τῶν προ σευχῶν ἡμῶν, ἀδιαλείπτως  μνημονεύοντες  ὑμῶν τοῦ ἔργου τῆς πίστεως, καὶ τοῦ κόπου τῆς ἀγάπης, καὶ τῆς ὑπομονῆς  τῆς ἐλπίδος  τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἔμπροσθεν τοῦ Θεοῦ καὶ Πατρὸς ἡμῶν.

αʹ. Τί δήποτε Ἐφεσίοις μὲν ἐπιστέλλων, καὶ τὸν Τιμόθεον ἔχων μεθ' ἑαυτοῦ, οὐχὶ συνέταξεν  ἑαυτῷ,  καίτοι  γνωριζόμενον   παρ'  αὐτοῖς  καὶ  θαυμαζόμενον   (Τὴν  γὰρ δοκιμὴν αὑτοῦ γινώσκετε, φησὶν, ὅτι ὡς πατρὶ τέκνον  σὺν ἐμοὶ ἐδούλευσε· καὶ πάλιν,

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πρός Θεσσαλονικείς

ΟΜΙΛΙΑ Ηʹ.

Τοῦτο γὰρ ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ Κυρίου, ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι εἰς τὴν παρουσίαν τοῦ Κυρίου, οὐ μὴ φθάσωμεν τοὺς κοιμηθέντας· ὅτι αὐτὸς ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου, καὶ ἐν σάλπιγγι Θεοῦ καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ, καὶ οἱ νεκροὶ ἐν Χριστῷ ἀναστήσονται πρῶτοι. Ἔπειτα ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι ἅμα σὺν αὐτοῖς ἁρπαγησόμεθα ἐν νεφέλαις εἰς ἀπάντησιν τοῦ Κυρίου εἰς ἀέρα, καὶ οὕτω πάντοτε σὺν Κυρίῳ ἐσόμεθα.

αʹ. Οἱ προφῆται μὲν τὸ ἀξιόπιστον τῶν λεγομένων  δεῖξαι βουλόμενοι, πρὸ τῶν ἄλλων  ἁπάντων  τοῦτο λέγουσιν· Ὅρασις, ἣν εἶδεν Ἡσαΐας· καὶ πάλιν, Ῥῆμα Κυρίου, ὃ ἐγενήθη πρὸς Ἱερεμίαν· καὶ πάλιν, Τάδε λέγει Κύριος, καὶ ὅσα τοσαῦτα. Πολλοὶ δὲ καὶ αὐτὸν καθήμενον ὁρῶσι τὸν Θεὸν, ὡς αὐτοῖς ἰδεῖν δυνατόν. Ὁ δὲ Παῦλος οὐ καθήμενον ἰδὼν, ἀλλ' ἔχων ἐν ἑαυτῷ λαλοῦντα  τὸν Χριστὸν, ἀντὶ τοῦ, Τάδε λέγει Κύριος, ἔλεγεν, Ἢ δοκιμὴν  ζητεῖτε  τοῦ  ἐν  ἡμῖν  λαλοῦντος  Χριστοῦ;  καὶ  πάλιν,  Παῦλος ἀπόστολος Ἰησοῦ Χριστοῦ, δεικνὺς ὅτι οὐδὲν αὐτοῦ ἐστιν· ὁ γὰρ Ἀπόστολος τὰ τοῦ ἀποστείλαντος φθέγγεται.  Καὶ πάλιν,  ∆οκῶ δὲ κἀγὼ  Πνεῦμα Θεοῦ ἔχειν.  Ἐκεῖνα μὲν οὖν  πνεύματι πάντα ἐφθέγγετο,  τοῦτο δὲ, ὃ λέγει νῦν, καὶ ῥητῶς ἤκουσε παρὰ τοῦ Θεοῦ· ὥσπερ καὶ ἐκεῖνο, ὅπερ τοῖς Ἐφεσίων πρεσβυτέροις διαλεγόμενος  ἔλεγε, Μακάριόν ἐστι μᾶλλον διδόναι, ἢ λαμβάνειν,  κατὰ τὸ σιωπώμενον  ἤκουσεν. Ἴδωμεν τοίνυν  τί καὶ νῦν φησι. Τοῦτο γὰρ ὑμῖν λέγομεν ἐν λόγῳ Κυρίου, ὅτι ἡμεῖς οἱ ζῶντες οἱ περιλειπόμενοι  εἰς τὴν παρουσίαν  τοῦ  Κυρίου, οὐ  μὴ  φθάσωμεν  τοὺς  κοιμηθέντας· ὅτι  αὐτὸς  ὁ Κύριος ἐν κελεύσματι, ἐν φωνῇ ἀρχαγγέλου, καὶ ἐν σάλπιγγι τῇ ἐσχάτῃ καταβήσεται ἀπ' οὐρανοῦ.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πρός Θεσσαλονικείς Γ'

In epistulam ii ad Thessalonicenses (homiliae 1-5)


ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΙΩΑΝΝΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ ΥΠΟΜΝΗΜΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΡΟΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ ΕΠΙΣΤΟΛΗΝ ∆ΕΥΤΕΡΑΝ.


ΥΠΟΘΕΣΙΣ. ΟΜΙΛΙΑ Αʹ.

αʹ. Εἰπὼν ἐν τῇ προτέρᾳ ἐπιστολῇ, ὅτι Εὐχόμεθα νύκτα καὶ ἡμέραν ἰδεῖν ὑμᾶς, καὶ ὅτι Οὐ στέγομεν, ἀλλ' ἐν Ἀθήναις κατελείφθημεν μόνοι, καὶ ὅτι Ἔπεμψα Τιμόθεον, διὰ τούτων πάντων τὸν πόθον αὐτοῦ δηλοῖ, ὃν εἶχεν, ὥστε παραγενέσθαι πρὸς αὐτούς. Ἐπεὶ οὖν οὐκ ἔφθασεν  ἴσως ἀπελθεῖν,  καὶ καταρτίσαι  τὰ ὑστερήματα τῆς πίστεως  αὐτῶν, τούτου  χάριν  τὴν  δευτέραν  προστίθησιν  ἐπιστολὴν,  τὸ  ἐλλειφθὲν  ἀπὸ  τῆς παρουσίας διὰ τῶν γραμμάτων ἀναπληρῶν. Ὅτι γὰρ οὐκ ἀπῆλθεν, ἐκεῖθεν ἔστι στοχάσασθαι· γράφων  γάρ φησιν· Ἐρωτῶμεν δὲ ὑμᾶς ὑπὲρ τῆς παρουσίας τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καὶ γὰρ ἐν τῇ προτέρᾳ ἐπιστολῇ ἔλεγεν· ὅτι Περὶ τῶν χρόνων καὶ τῶν  καιρῶν  οὐ χρείαν  ἔχετε  γράφεσθαι  ὑμῖν. Ὥστε εἰ παρεγένετο,  οὐδὲν  ἂν ἐδεήθη γράψαι· ἐπειδὴ δὲ τὸ ζήτημα ὑπερετίθη, τούτου χάριν προστίθησι ταύτην τὴν ἐπιστολὴν, καθάπερ  καὶ  ἐν  τῇ  πρὸς 

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Η Χριστολογική βάση τής ευχαριστιακής Θεολογίας

Αρχιμ. Κύριλλος Κεφαλόπουλος

Εφημέριος Ι.Ν. Αγίου Μάρκου Ευγενικού Κάτω Πατησίων

Η ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

(το παρόν κείμενο αποτελεί μέρος της εργασίας για τον τίτλο του διδάκτορος με αρχικό τίτλο

 Η ΠΑΤΕΡΙΚΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ  

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η ΧΡΙΣΤΟΛΟΓΙΚΗ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΛΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ

            Η κύρια έμφαση στην μελέτη της κυρίλλειας θεολογίας, όπως ήταν φυσικό, δόθηκε στο χριστολογικό της μέρος, αφού άλλωστε αυτή, η Χριστολογία, υπήρξε η βασική συνεισφορά του Κυρίλλου Αλεξανδρείας στο Δόγμα της Εκκλησίας. Ως συνέπεια αυτό είχε άλλες πλευρές της κυρίλλειας θεολογίας αλλά και ερμηνευτικής να μην ελκύσουν ιδιαιτέρως την προσοχή και το ενδιαφέρον των μελετητών. Ωστόσο, όλες οι πλευρές της θεολογικής και ερμηνευτικής σκέψης του Κυρίλλου Αλεξανδρείας βασίζονται στην χριστολογία του. Μας δόθηκε η ευκαιρία  να στηρίξουμε την  θέση μας αυτή στα πλαίσια δύο εξειδικευμένων εργασιών που αφορούσαν την ερμηνευτική του Κυρίλλου Αλεξανδρείας[108] και το Πρόσωπο του Χριστού [109] . Και στην παρούσα εργασία ξεκινάμε να εξετάσουμε την ευχαριστιακή θεολογία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, βασιζόμενοι επί της κυρίλλειας  χριστολογίας, προκειμένου να καταδειχθεί ότι η "ζωοποιός δύναμη" του μυστηρίου της Ευχαριστίας προέρχεται από το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου, Τον Οποίον ο Κύριλλος αποκαλεί "Ζωή κατά φύσιν".

Όπως προαναφέραμε, και η πλευρά της ευχαριστιακής θεολογίας του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, όπως και άλλες πλευρές του πολύπλευρου και πολύτομου συγγραφικού, ερμηνευτικού και θεολογικού του έργου, δεν έτυχαν της δέουσας προσοχής από τους μελετητές. Από την διεθνή ξενόγλωσση βιβλιογραφία , καθ'όσον γνωρίζουμε, έχουμε ελάχιστα παραδείγματα να αναφέρουμε.  Υπάρχουν δύο παλαιές εργασίες του E. Michaud (1902)[110] και του J. Mahe (1907)[111] με αναφορά στην ευχαριστιακή θεολογία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας, περιορίζονται όμως στην εξέταση της πραγματικής σωματικής ή συμβολικής παρουσίας του Χριστού στην Θεία Ευχαριστία. Με το θέμα της πραγματικής παρουσίας του Χριστού στο Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας ασχολήθηκαν δύο ρωμαιοκαθολικοί θεολόγοι, με σύντομες αναφορές και όχι ιδιαιτέρως εκτενή διαπραγμάτευση του θέματος.[112] Υπάρχει επίσης η πιο εκτενής εργασία στην γερμανική βιβλιογραφία, εξίσου αρκετά παλαιά, του A. Struckmann.[112] Το ίδιο ισχύει και για το άρθρο του Henry Chadwick.[113]  Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί η διατριβή του λουθηρανού θεολόγου Ezra Gebremedhin[114], η οποία σε γενικές γραμμές είναι λεπτομερής, αξιόλογη, αν και όχι πάντοτε σύμφωνη στις προσεγγίσεις της με την καθ' εαυτή ορθόδοξη θεολογία του Κυρίλλου Αλεξανδρείας.[115]

Διαπιστώνοντας λοιπόν την αντιστρόφως ανάλογη με την αξία του μεγάλου αυτού Αγίου Πατρός της Εκκλησίας και Ποιμενάρχου της Αλεξανδρινής Εκκλησίας, Κυρίλλου, περιορισμένη μελέτη της ευχαριστιακής του θεολογίας, και αφορμώμενοι από την προσωπική μας ενασχόληση και ενδιαφέρον για την πατερική θεολογία για την Θεία Ευχαριστία, όπως και για την κυρίλλεια θεολογία, θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε την διδασκαλία του Αγίου Κυρίλλου για την Ευχαριστία. Αλλά για να κατανοήσουμε τον τρόπον με τον οποίον ο Κύριλλος Αλεξανδρείας αντιλαμβάνεται το Μυστήριο της Ευχαριστίας, οφείλουμε πρώτα να σταθούμε στην χριστολογία του σε σχέση με την ευχαριστία, που αποτελεί την βάση της όλης θεολογικής  σκέψης του Αλεξανδρινού Πατρός της Εκκλησίας.

Ο Κύριλλος ανδρώθηκε θεολογικά και πνευματικά μέσα στην ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εκκλησίας της Αλεξανδρείας. Η θεολογική σχολή της Αλεξανδρείας είχε να παρουσιάσει μεγάλα θεολογικά αναστήματα, Πατέρες της Εκκλησίας, όπως οι Κλήμης Αλεξανδρείας, Ωριγένης, Δίδυμος ο Τυφλός, και κατ' εξοχήν ο Μέγας Αθανάσιος. Η θεολογική σκέψη του Κυρίλλου σαφώς διαμορφώθηκε υπό την επίδραση των προκατόχων του, ιδίως στο χριστολογικό δόγμα. Άλλωστε, η συμφωνία με την διδασκαλία των Πατέρων της Εκκλησίας αποτελούσε εγγύηση Ορθοδοξίας, ενώ οι καινοτόμες θεολογικές απόψεις πολύ εύκολα μπορούσαν να οδηγήσουν στην απόκλιση από το ορθόδοξο δόγμα και την αίρεση. Ο Κύριλλος στο σημείο αυτό είναι ιδιαιτέρως σαφής και φροντίζει, στην διατύπωση της θεολογίας του, να στηρίζεται στην Αγία Γραφή και στα κείμενα και την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων, εμμένοντας στην αποστολική και πατερική παράδοση της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Εἰς τὴν Σουσάνναν

De Susanna


Εἰς τὴν Σουσάνναν.


Ἥκομεν ὑμῖν εὐγνώμονες ὀφειλέται τοῦ λόγου, οὐχ ὅσον ὀφείλομεν πληροῦντες, ἀλλ' ὅσον ἔχομεν ἀποδιδόντες. Ἡ μὲν γὰρ προθυμία δαψιλὴς καὶ πλείω τοῦ ὀφειλομένου ἥπλωται διδόναι· ἡ δὲ τοῦ λόγου πενία ἐστένωται· δι' ὃ ὀλίγα ὑμῖν ἀντὶ πολλῶν  παρακαλοῦντες διδόαμεν. Εἰ δέ τις ὑμῶν βουληθείη τὰ ὀλιγοστὰ τῶν λόγων ἡμῶν τῇ προθυμίᾳ τῆς καρδίας συμπαρεκτεῖναι, οὐδὲν ἐλλείψομεν  πρὸς τὸ ὀφειλόμενον,  τῆς προθυμίας ἡμῶν τὸ ἐλλεῖπον  μέρος τῶν  λόγων  ἀναπληρούσης. Καὶ γὰρ ὁ Θεὸς ὅταν πένητος ἴδῃ βραχείας προσφορὰς καὶ πλουσίου δαψιλεῖς, οἶδεν ἐξ ἴσου δέχεσθαι τὰς τιμάς· πολλάκις δὲ μειζόνως τὰς τοῦ πένητος ὑποδέχεται· οὐ γὰρ τῷ ὄγκῳ τῶν χρημάτων, ἀλλὰ τῇ προθυμίᾳ τῆς καρδίας ἐμβλέπει. Ἀπόδειξις δὲ τῶν λεγομένων  ἡ περὶ τὴν πενιχρὰν χήραν τὴν τὰ δύο λεπτὰ εἰς τὸ γαζοφυλάκιον βαλοῦσαν· ὑπερεταλάντευσε γὰρ παρὰ Κυρίῳ ἡ ταύτης βραχεῖα προσφορὰ τῶν τὸν χρυσὸν βεβληκότων πλουσίων· ἐπειδὴ οὐ χρημάτων χρῄζει ὁ Θεὸς, ἀλλ' εἰλικρινοῦς καὶ εὐπροαιρέτου καρδίας.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περὶ ἐλπίδος

De spe


Περὶ ἐλπίδος.

Ἅπαντες μὲν ἄνθρωποι φύσει εὐμήχανοι, διὰ τὸ φύσει τοῦ λογισμοῦ διακριτικόν  τε καὶ νουνεχές. Ἕκαστος γὰρ τούτων  πρὸς γεωργίαν  καὶ ὁδοιπορίαν καὶ  τέχνην   τινὰ  ἐλπίδι  τινὶ  ἑαυτὸν  παραδίδωσιν.  Ἅπαντες  γὰρ  καμάτους  καὶ ἱδρῶτας, κινδύνους  τε καὶ θλίψεις  προθυμίᾳ ὑποφέρουσι διὰ τὴν τῶν  μελλόντων ἀγαθῶν  προσδοκίαν. Καὶ ὁ μὲν  γεωργὸς  ἐν τῇ συνολκῇ τῶν  νεύρων  καὶ μελῶν κυρτώσας τὰ νῶτα, ἄμφω δὲ τὰς χεῖρας ὁπλίσας δόρατι καὶ ἀρότρῳ, τοὺς ἐκ τοῦ χειμῶνος κρυμοὺς, καὶ τοὺς ἐκ τῆς βώλου καὶ τῶν ἐγκειμένων ἀκανθῶν αἰκισμοὺς προθύμως     ὑποφέρει,  τῇ  μελλούσῃ  τῶν  καρπῶν   προσδοκίᾳ   τοὺς   πόνους παραμυθούμενος.
Ὁ δέ γε ὁδοιπόρος ἐν ταῖς δυσβάτοις καὶ προσάντεσιν ὁδοῖς ἐπιβὰς, ἀντιτυποῦντος  τοῦ στερεοῦ ἐδάφους, τοὺς ταρσοὺς μαστιζόμενος, ἱδρώτων πολυχύτους σταγόνας ἐκ κορυφῆς μέχρις ὀνύχων κοχλάδων ἀναζέων, καύσωνάς τε καὶ ὑδάτων λιμοὺς καὶ τροφῶν ἔνδειαν γενναίως ὑπομένει, διὰ τὸ ἐκ τῆς ὁδοιπορίας αὐτῷ ἐλπιζόμενον κέρδος.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Εἰς τὸν Μελχισεδέκ

De Melchisedech


αʹ. Ἀποστολικὴν  ὑμῖν  σήμερον  βούλομαι  παραθεῖναι  τράπεζαν,  καὶ  πρὸς  τὸ πέλαγος τῆς Παύλου φωνῆς διατεῖναι τὸν λόγον παρασκευάζομαι. Ἀλλὰ τί πάθω; Ὀκνῶ καὶ  δέδοικα  μήποτε  τὸν  λιμένα  ἐξελθόντες,  καὶ  πρὸς τὸ βάθος  καταντήσαντες  τῶν ἀποστολικῶν  νοημάτων  ἰλιγγιάσωμεν,  ὅπερ πάσχουσιν οἱ τῶν πλωτήρων  ἀήθεις. Καὶ γὰρ ἐκεῖνοι ἐπειδὰν τὴν γῆν ἀφέντες, ἐξ ἑκατέρου μέρους τῆς νηὸς πέλαγος ἴδωσιν, καὶ οὐδὲν ἕτερον ἢ θάλατταν καὶ οὐρανὸν, σκοτοδινίᾳ κατέχονται, καὶ περιφέρεσθαι αὐτοῖς τὸ πλοῖον κύκλῳ νομίζουσι μετὰ τῆς θαλάττης. Ἀλλ' οὐ παρὰ τὴν φύσιν τῆς θαλάττης, ἀλλὰ παρὰ τὴν ἀπειρίαν  τῶν πλούντων  οἱ ἴλιγγοι  γίνονται.  Ἕτεροι οὖν τῶν ναυτῶν γυμνοῖς τοῖς σώμασιν ἐκκυβιστῶσι κατὰ τῶν κυμάτων, καὶ οὐδὲν πάσχουσί τι τοιοῦτον· ἀλλὰ πρὸς τὸ βάθος καταβάντες αὐτὸ, τῶν ἐν ἐδάφει καθημένων ἀσφαλέστερον διατρίβουσι, καὶ τῷ στόματι, καὶ τοῖς ὀφθαλμοῖς,  καὶ παντὶ  τῷ σώματι δεχόμενοι  τὴν ἅλμην, οὐ δυσχεραίνουσιν. Τοσοῦτόν ἐστι μᾶλλον  καὶ τοιοῦτον  ἀπειρία κακόν.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Χριστιανική Θεολογία και Επιστημολογία

Από το νέο-Βιβλίο "Θρησκεία και Επιστήμη Συμβολή στην επιστημολογική Διαλεκτική Ακτίστου και Κτιστού" εκδ. Tremendum

Αν υπό τον όρο θρησκεία ορίσουμε οντικά (en soi) την (ψυχοσωματική, οντολογική και υπαρξιακή) γενικά σχέση(βλ. re-ligare < Ligo) τής ανθρώπινης ύπαρξης με ό,τι «υλικά» και «πνευματικά» την υπερβαίνει (π.χ. τη θεανδρική ―«ασυγχύτως, ατρέπτως, αδιαιρέτως, αχωρίστως»― ένωση μέσω τής Θ. Ενανθρώπησης στον Χριστιανισμό), και οντολογικά (pour soi) έναν, μεταξύ πολλών άλλων, τρόπο κατανόησης του κόσμου και του εαυτού, τότε ασφαλώς η (χριστιανική) θρησκεία (ή και η πνευματικότητα, γενικά) θα συνιστά επιστήμη.

Ως γνωστό, κατά τον Imre Lakatos, δεν υπάρχει καμία σταθερή οριοθέτηση μεταξύ Επιστήμης και μη Επιστήμης. Η επιστημονικότητα της Θεολογίας εντοπίζεται αφενός στην ξεχωριστή πρακτική μέθοδο1, δηλ. την επιστημονική―συστηματική διατύπωση του δόγματος (ως κωδικοποίησης μιας συλλογικής και ιστορικής εμπειρίας) και την ιστορική επιμαρτύρησή του2, και αφετέρου στην έρευνα αυτού τού δόγματος, δηλ. στην ασίγαστη (σε βάθος) αναζήτηση (πληρέστερου) νοήματος: «Τήν πίστιν τοίνυν οὐκ ἀργήν καί μόνην, ἀλλά σύν ζητήσει δεῖν προφαίνειν φαμέν»3.

Ομοίως, από τη σκοπιά τού Οργανικισμού τής Γενικής Θεωρίας Συστημάτων (General System Theory) τού Αυστριακού βιολόγου Karl Ludwig von Bertalanffy (1901–1972) ή τής Κυβερνητικής επιστήμης, που βλέπει ακόμα και το άτομο της Κβαντοφυσικής ως συντακτική μονάδα, η Θεολογία συνιστά επιστήμη, επειδή βασικά μπορεί και επιλύει προβλήματα, όπως λ.χ. ένα μαθηματικό μοντέλο. Όπως η «λογιστική» Φιλοσοφία, έτσι και η Κυβερνητική, χρησιμοποιεί γλώσσα συμβολική. Συμβολική, όμως, γλώσσα χρησιμοποιεί, ως γνωστό, ανέκαθεν και πάντοτε και η Θεολογία. Με άλλα λόγια, η Θεολογία είναι ευρετική. Ο ρυθμιστικός-κανονιστικός χαρακτήρας τής Θ. Αποκάλυψης οφείλει, συμφώνως προς την αυτοσυνειδησία τής Θεολογίας, να διέπει τον όλο άνθρωπο, όπως και κάθε ενέργειά του. Έτσι, η Θεολογία, ως ερμηνεία τού αποκαλυμμένου λόγου τού Θεού (που συνάμα αποτελεί έκφραση του αυθεντικού ανθρώπινου λόγου), οφείλει να εμπνέει και έτσι να «ρυθμίζει» κάθε τομέα τού πολιτισμού. Πράγματι, η Θεολογία, σε πολλούς τομείς, όπως Ανθρωπολογία (π.χ. ψυχοσωματική ενότητα), Ηθική (π.χ. θεοδικία), Κοσμολογία (π.χ. θαύμα, προφητεία), Επικοινωνία (π.χ. Κατήχηση, Ομιλητική, Ποιμαντική) κ.λπ., λειτουργεί συνδυαστικά και ενοποιητικά, παρέχοντας κανονιστικές ρυθμίσεις―λύσεις. Επίσης, η Εκκλησία, ως ένας συλλογικός οργανισμός, όπως άλλωστε κάθε πολιτισμική δομή, αιτιακά αυτο-ενεργούμενων ή αυτο-επαναλαμβανόμενων μιμητικά λειτουργιών μέσα σε ένα κοινωνικό σύνολο, συνιστά κιβωτό λόγου και ένα θεσμοθετημένο σύστημα με ιδιαίτερο κυβερνητικό (cybernetic) λογισμικό και άρα με επιστημονική νομιμότητα, εφόσον το έσχατο θεμέλιο της Φυσικής λ.χ. κείται στις αυτο-επαναλαμβανόμενες (κατά μέσο όρο) λεκτικές κανονικότητες (βλ. νόμους).

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Η διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης για τη δημιουργία

Οι θεούμενοι, όσοι μετέχουν της φωτιστικής και θεοποιού ενέργειας του Θεού, όπως οι Πατριάρχες και Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης, προ του Μωυσέως, ο Προφήτης Μωυσής, αλλά και οι θεόπτες μετά τον Μωυσή, έχουν κοινή εμπειρία για το ότι ο Θεός επικοινωνεί με τον κόσμο με τις άκτιστες ενέργειές Του, και ότι ο κτιστός κόσμος προήλθε εκ του μη όντος, σε αντίθεση με τον άκτιστο Λόγο, που γεννήθηκε από τον Πατέρα προ πάντων των αιώνων. Αυτό είναι θέμα εμπειρίας και όχι στοχαστική και φανταστική διδασκαλία.

Όπως έχουμε τονίσει σε άλλη ενότητα, αυτή η αποκαλυπτική εμπειρία διατυπώνεται με κτιστά ρήματα και νοήματα, δηλαδή οι θεόπτες Προφήτες, Απόστολοι και Πατέρες χρησιμοποιούν τις αντιλήψεις των ανθρώπων της εποχής τους για να διατυπώσουν την εμπειρία τους. Η βασική διδασκαλία τους είναι ότι ο Θεός δημιούργησε τον κόσμο και Αυτός τον διευθύνει, αλλά η διατύπωση της εμπειρίας προέρχεται από τις γνώσεις της εποχής. Το πρώτο είναι θεολογικό, το δεύτερο επικοινωνιακό. Η κοσμολογία της Παλαιάς Διαθήκης, ως προς την έκφραση, την διατύπωση, είναι επηρεασμένη από την βαβυλωνιακή κοσμολογία της εποχής εκείνης. Αυτό τονίζεται, για να μη γίνη καμιά σύγχυση μεταξύ της θεοπτικής θεολογίας των αγίων και της επιστημονικής γλώσσας κάθε εποχής.

Υπάρχει κοσμολογία της Παλαιάς Διαθήκης. Όταν η Παλαιά Διαθήκη μιλάη για το στερέωμα, αυτή είναι βαβυλωνιακή κοσμολογία. Εκείνα τα χρόνια, οι λαοί της Μέσης Ανατολής βλέπανε να ανοίγουν ένα πηγάδι και να βρίσκουν νερό κάτω, βλέπανε από τον ουρανό να πέφτη βροχή και να γίνωνται κατακλυσμοί πολλές φορές. Και άμα διαβάσης τους Ψαλμούς προσεκτικά, βλέπετε ότι υπάρχουν αποθήκες επάνω στον ουρανό και ανοίγεις την πόρτα σαν τον ντουζ, δηλαδή, και πέφτει νερό.
Οπότε, φαντάστηκαν την δημιουργία ότι στην αρχή ο Θεός εδημιούργησε το στερέωμα, και υπήρχε η γη εν μέσω των υδάτων κλπ., και μετά ανήρτησε το στερέωμα, ώστε να βαστάση τα νερά από πάνω και έχουμε τη γη να βαστάη κάτω το νερό, δηλαδή, και εμείς είμαστε στην μέση και ζούμε μεταξύ των υδάτων. Αυτή είναι η κοσμολογία της Παλαιάς Διαθήκης. Τι σχέση έχει αυτό με την πραγματικότητα;

Αυτό το συναντάμε και στο θέμα της χρονολογίας της υπάρξεως του κόσμου.

Η κοσμολογία της Γενέσεως, συγκρινομένη με την βαβυλωνιακή κοσμολογία, παρουσιάζει καταπληκτικές ομοιότητες. Μετά, υπάρχει και χρονολογία περί δημιουργίας του κόσμου. Όταν κανείς πάρη την Παλαιά Διαθήκη και υπολογίση πότε ο κόσμος δημιουργήθηκε, πότε ο άνθρωπος εμφανίστηκε επί της γης, δεν μπορούμε ν’ αναπτύξουμε περισσότερο από περίπου 6.000-6.500 χρόνια.

Τώρα, γνωρίζουμε ότι το σύμπαν είναι πολύ παλαιότερο από 6.500 χρόνια, διότι μέχρι πριν από μερικούς μήνες βρέθηκε ένα καινούργιο (αστέρι) που είναι δεκαπέντε δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά από την γη. Εάν υπολογίση κανείς ότι ο ήλιος ο δικός μας είναι ενενήντα τέσσερα περίπου εκατομμύρια μίλια μακριά και παίρνει περίπου επτά min για να φτάση ένα φωτόνιο από τον ήλιο στην γη, ένα έτος φωτός πρέπει να υπολογισθή από το επτά sec με ένα χρόνο δηλαδή για να βγάλουμε ένα έτος φωτός. Δηλαδή αν ο ήλιος είναι εννενήντα τέσσερα εκατομμύρια μίλια μακριά, φανταστείτε τι είναι η απόσταση ενός έτους φωτός. Οπότε, αν βάλουμε δεκαπέντε δισεκατομμύρια έτη φωτός, και τα κομπιούτερ θα δυσκολευθούν να βγάλουν τέτοιους αριθμούς. Οπότε, ξέρουμε ότι ο κόσμος είναι τουλάχιστον δεκαπέντε δισεκατομμύρια έτη φωτός ηλικία.

Αυτό σημαίνει ότι η Αγία Γραφή έχει πέσει τελείως έξω στο θέμα της χρονολογήσεως του σύμπαντος. Και το άλλο παράξενο είναι, και δεν ξέρουμε τι υπάρχει πάρα πέρα, δηλαδή, είναι εκείνο που βρήκαν. Ένα χρόνο αργότερα μπορεί να βρούνε [κάτι] που θα είναι δισεκατομμύρια έτη φωτός κ.ο.κ. Τώρα, το πώς προέρχονται από αυτά τα ουράνια σώματα, δεν γνωρίζουμε καν αν υπάρχουν ακόμα. Διότι το φως που έρχεται τώρα, έχει ξεκινήσει πριν από δεκαπέντε δισεκατομμύρια έτη φωτός το ταξίδι για να φθάση στην γη δηλαδή. Οπότε, οι αποστάσεις που υπάρχουν σήμερα στην αστρονομία είναι καταπληκτικές.

Οπότε, η Αγία Γραφή φαίνεται εξ επόψεως επιστημονικής ένας νάνος από γνώσεις, που δεν μας φωτίζει τόσο πολύ επάνω στην σύνθεση του κόσμου του σύμπαντος.

Η σύγκρουση μεταξύ θεολογίας και επιστήμης, που έγινε στον Μεσαίωνα, ήταν αποτέλεσμα της άγνοιας ότι οι θεούμενοι-θεόπτες Προφήτες, Απόστολοι, Πατέρες δεν κάνουν επιστήμη, αλλά την αποκαλυπτική τους εμπειρία την εκφράζουν μέσα από τις επιστημονικές γνώσεις της εποχής τους.

Στον Μεσαίωνα οι Ευρωπαίοι είχαν γεωκεντρική αντίληψη περί του σύμπαντος: η γη το κέντρο του σύμπαντος και όλα περιστρέφονται γύρω από την γη. Έρχονται οι πρώτοι αστρονόμοι στην μοντέρνα εποχή και αποδεικνύουν με το τηλεσκόπιο, ο Γαλιλαίος συγκεκριμένα, ότι δεν περιστρέφεται ο ήλιος γύρω από την γη, αλλά η γη γύρω από τον ήλιο. Αυτό το απέδειξε με την παρατήρηση, δεν το απέδειξε με την φιλοσοφία. Οι παρατηρήσεις έγιναν με τα πρώτα τηλεσκόπια που έφτιαξε ο ίδιος. Ήταν πολύ απλή η παρατήρησή τους. Έβλεπε ότι, κάθε έξι μήνες, οι θέσεις των κηλίδων στον ήλιο ταξιδεύουν από την μία άκρη του ήλιου στην άλλη άκρη του ήλιου, κ.ο.κ.

Πάντως, προσέφερε τις θεωρίες του περί ηλίου και ηλιοκεντρισμού, αντιθέτως με τον γεωκεντρισμό. Δεν επείσθησαν τότε οι αρχές και εξουσίες, παρά το γεγονός ότι και δεσποτάδες κοίταζαν από το τηλεσκόπιό του και εξηγούσε τι σημαίνουν οι παρατηρήσεις του. Παρά ταύτα, κόντεψε να καή ως αιρετικός, διότι οι θεωρίες του θέταν θέμα αιρέσεως και ο ίδιος τις ανακάλεσε, για να δηλώση μετάνοια, για να αποφύγη την εκτέλεση κ.ο.κ.

Έκτοτε, δημιουργήθηκε η υποψία ότι γνωστά (πράγματα) στον φυσικό κόσμο δεν είναι όπως τα περιγράφανε οι θεολόγοι κ.ο.κ., αλλά αποδεικνύεται από προσεκτικότερη παρατήρηση, με τη βοήθεια οργάνων που είναι ικανός ο άνθρωπος να κατασκευάση, ότι αλλιώς είναι ο κόσμος και αλλιώς αυτός ο κόσμος περιγράφεται. Ξέρουμε ότι η γη είναι σφαιρική και όχι μια πλάκα. Ήταν μια γνώμη που υπήρχε στην Αλεξάνδρεια, αλλά είχε ξεχασθή.

Αυτό, κατ’ επέκταση, ισχύει και για την σύγχρονη επιστήμη.

Η κβαντομηχανική κατέστρεψε πλέον την έννοια της καθαρής μαθηματικής και φαίνεται σαφώς ότι δεν υπάρχει ούτε ένδειξη πλέον ότι υπάρχει κάτι αμετάβλητο μέσα στον κόσμο. Είναι όλα εν συνεχεί κινήσει και δεν μπορεί κανείς να προδιαγράψη ακριβώς πώς θα λειτουργήση ένα ηλεκτρόνιο μέσα σε ένα ατομο. Το ηλεκτρόνιο δεν προκαθορίζεται πλέον, με την θεωρία του Max Plank (Μαξ Πλανκ). Είναι αποδεδειγμένο πλέον με πειράματα.

[…]

Από πλευράς θεολογίας, δεν μπορούμε να μιλάμε για την πίστη στον Θεό εξ επόψεως αρμονίας του σύμπαντος, αλλά εξ επόψεως της προσωπικής πνευματικής γνώσης.

Θυμάμαι μια φορά ήμουν στην Γενεύη και ήταν ένας δικός μας, της κβαντομηχανικής, ο οποίος με βρήκε στην εκκλησία και με κάλεσε στο σπίτι του μαζί και έναν καθηγητή της Ελλάδος, της αστρονομίας.

Και ήταν πολύ περίεργη η συζήτηση, διότι ο αστρονόμος, φαίνεται επηρεασμένος από τα νειάτα του στο κατηχητικό σχολείο, μιλούσε για την αρμονία του σύμπαντος. Και εγώ λέγω, δεν ξέρω πια αν μπορούμε να μιλήσουμε για αρμονία του σύμπαντος, έχουμε την μελανή οπή τώρα, έχομε μεγάλη αταξία στο σύμπαν και, μάλλον, η αρμονία στο σύμπαν είναι ίσως φαινομενική και ότι ο άνθρωπος κάνει κατάταξη της γνώσεώς του, και η κατάταξη δίνει όψη αρμονίας δηλαδή. Αλλά μπορεί κανείς να βρει πολλά στοιχεία στο σύμπαν που αποδεικνύουν κάποια δυσαρμονία. Δεν υπάρχει απόλυτη αρμονία. Υπάρχει κάτι που μοιάζει με αρμονία και υπάρχουν και πολλά άλλα στοιχεία που είναι ενδεικτικά έλλειψης αρμονίας. Οπότε, όπως τα παλαιότερα χρόνια αποδεικνύανε την ύπαρξη του Θεού με επιχειρήματα από την παλιά αστρονομία, δηλαδή, πριν από αυτόν τον αιώνα, τώρα μπορεί κανείς να αποδείξη ότι δεν υπάρχει Θεός.

Μετά είπα ότι και η κβαντομηχανική μάς λέει καθαρά σήμερα ότι δεν υπάρχει τίποτε το αμετάβλητο, διότι η ίδια η μαθηματική έχει αποδειχθή ότι είναι ένας υπολογισμός, οπότε λέμε περίπου κάτι. Κάθε μέτρηση είναι περίπου μέτρηση. Και μετράμε ή την ορμή, περίπου, ή την θέση, περίπου. Και το πιο ωραίο είναι ότι ο Αϊνστάιν, που νόμιζε ότι τα ηλεκτρόνια έχουν μια αμετάβλητη κίνηση μέσα στο άτομο, αποδεικνύεται τώρα ότι αυτά τα «κολοκύθια» πηδάνε τροχιά κλπ. Οπότε, δεν μπορεί κανείς να υπολογίση μαθηματικά, με ακρίβεια, την πορεία αυτών των πραγμάτων, αλλά υπολογίζει περίπου. Και με αυτό το «περίπου» γίνονται όλοι οι υπολογισμοί από τους σημερινούς φυσικούς κλπ.

Πάντως, δεν επηρεάζει την πίστη μας η εξέλιξη της επιστήμης που διερευνά το σύμπαν και βρίσκει νεώτερα ευρήματα, τα οποία δεν αναφέρονται στην Αγία Γραφή.

[…]

Οι θεόπτες Προφήτες, Απόστολοι, Πατέρες κατέγραφαν την πνευματική τους εμπειρία, για να οδηγήσουν τους μαθητές τους στην προσωπική γνώση του Δημιουργού του κόσμου, όχι για να τους μάθουν επιστημονικές γνώσεις για τον κόσμο. Αυτό είναι το ουσιώδες σημείο της Αγίας Γραφής.

Και δεν είναι σκοπός των θεοπνεύστων νοημάτων να αποκαλύψουν τίποτε περί της ουσίας των κτιστών, του σύμπαντος. Οπότε, ολόκληρο το θέμα περί θετικών επιστημών κ.ο.κ έχει σχέση με την θεολογία, αλλά η θεολογία δεν φωτίζει εκείνα τα άλλα θέματα.

Επομένως, ο σκοπός των νοημάτων της Αγίας Γραφής είναι καθαρά ασκητικός, όχι επιστημονικός. Να ανιχνεύσουμε, δηλαδή, από τα νοήματα από τι συντίθεται η ύλη και τα ουράνια σώματα και πώς λειτουργεί η δομή του σύμπαντος. Δεν είναι αυτός ο σκοπός αυτών των νοημάτων.

Ο σκοπός όμως των νοημάτων είναι, ότι εκτός από το να μας οδηγούν ασκητικά προς τον Θεό, μέσω της καθάρσεως, του φωτισμού να μας οδηγούν προς την θέωση. Εκτός από αυτόν τον σκοπό, τα νοήματα αυτά έχουν σκοπό να μας διασαφηνίσουν την σχέση μεταξύ του ακτίστου και του κτιστού, ώστε να γνωρίζουμε ότι το άκτιστο είναι εξ ουδενός, διότι ο Πατήρ είναι εξ ουδενός, ο Υιός είναι εκ του Πατρός, το Πνεύμα το Άγιον είναι εκ του Πατρός, ότι οι ενέργειες είναι από τον Πατέρα δι’ Υιού εν Αγίω Πνεύματι κλπ. Αυτά είναι τα άκτιστα κλπ. και η σχέση του κτιστού προς τα άκτιστα. Τα κτίσματα είναι εκ του μηδενός.

Οπότε, από την εμπειρία της θεώσεως οι Πατέρες γνωρίζουν περί της σχέσεως του κτιστού και του ακτίστου, όχι μόνο περί υπάρξεως ακτίστου και κτιστού, αλλά και την σχέση γνωρίζουν. Δεν σημαίνει όμως, ότι γνωρίζουν και μανθάνουν την ουσία του Θεού ούτε και την ουσία των κτιστών.



*Ο π. Ιωάννης Ρωμανίδης (1927-2001), ένας από τους μεγαλύτερους διδασκάλους της Ορθόδοξης θεολογίας στον αιώνα που μας πέρασε, δεν μας άφησε μεγάλο συγγραφικό έργο και δεν κατόρθωσε να ολοκληρώσει τη Δογματική του. Το έργο αυτό το ανέλαβε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, στη μητρόπολη του οποίου ήταν εγγεγραμμένος ο π. Ιωάννης στα τελευταία χρόνια της ζωής του. Ο κ. Ιερόθεος, μετά από μελέτη είκοσι χρόνων, επέλεξε αποσπάσματα από ομιλίες και παραδόσεις του π. Ιωάννη που απομαγνητοφώνησαν διάφοροι συνεργάτες του και συνέθεσε τη δίτομη «Εμπειρική δογματική της Ορθοδόξου Καθολικής Εκκλησίας κατά τις προφορικές παραδόσεις του π. Ιωάννου Ρωμανίδη», που εκδόθηκε το 2010 και το 2011 από την Ι. Μονή Γενεθλίου της Θεοτόκου (Πελαγίας). Από τον δεύτερο τόμο αυτού του έργου επιλέξαμε το πέμπτο υποκεφάλαιο του πρώτου κεφαλαίου του δεύτερου μέρους (σσ. 119-125, στο βιβλίο έχει τίτλο «Η καταγραφή της αποκαλυπτικής εμπειρίας») και το παρουσιάζουμε εδώ, παραλείποντας δυο τμήματα (τα επισημαίνουμε με […]), δύο παραγράφων το καθένα, που αναφέρονται σε μια συζήτηση μ’ έναν αγγλικανό επίσκοπο και μιαν άλλη μ’ έναν Άγγλο αστρονόμο, γιατί δεν προσθέτουν κάτι ιδιαίτερο στο θέμα όπως το πραγματεύεται ο π. Ιωάννης.

Επειδή ο π. Ιωάννης μεγάλωσε και σπούδασε στην Αμερική, έκανε κάποια λάθη στον χειρισμό της νεάς ελληνικής, κυρίως όταν πραγματευόταν μη θεολογικά θέματα, όπως φαίνεται και στα αποσπάσματα που παρατίθενται. Όμως, ο προφορικός λόγος του απομαγνητοφωνημένος, αν και έχει αρκετές επαναλήψεις, μας αποζημιώνει με τη ζωντάνια και την αμεσότητά του. Το υποκεφάλαιο που παραθέτουμε συντίθεται από πολλά αποσπάσματα ομιλιών τα οποία ξεχωρίζουμε με την εναλλαγή κανονικών και πλάγιων τυπογραφικών στοιχείων.



Η διήγηση της Παλαιάς Διαθήκης για τη δημιουργία και οι θετικές επιστήμες

π. Ιωάννης Ρωμανίδης

Ευχαριστίες στον Theo για το "υλικό" και την επιμέλεια.


Πηγή: Αντίφωνο

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περί τήν ενδεκάτην ώραν

In operarios undecimae horae
Τοῦ αὐτοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου εἰς τοὺς περὶ τὴν ἑνδεκάτην ὥραν

Ἐκ δύο φύσεων ὁ θεός, ψυχῆς λέγω καὶ σώματος, τὸν ἄνθρωπον κατεσκεύασεν. Ἑκατέροις δὲ πρὸς θεραπείαν παρέσχεν τὰ πρόσφορα· τῷ μὲν σώματι ἰατροὺς ἐμπείρους καὶ     ποικίλα κατασκευάσματα    φαρμάκων· τῇ  δὲ  ψυχῇ διδασκάλους σοφοὺς καὶ τῶν  θείων  γραφῶν  βοηθήματα. Πολὺ δὲ τὸ διαλλάττον ἑκατέρου τοῦ πράγματος. Τοσούτῳ γὰρ τέχνης κρεῖττόν ἐστιν <ἡ γραφή>, ὅσῳπερ ἂν καὶ τοῦ γηγενοῦς σώματος ἡ ἐξ οὐρανῶν δοθεῖσα ψυχή. Ὁ τοίνυν τὸ σῶμα παθὼν εἰς τὰ  τῶν  ἰατρῶν  ἐργαστήρια  παραγίνεται,  πρὸ τοῦ  λόγου  τὸ  χρῆμα  δεικνύς,  ἵνα ἀγοράσῃ ὑγείαν  τὴν  ἄδηλον.  Ἄδηλον  δὲ εἴρηκα, ἐπειδὴ  πολλάκις  καὶ οἱ ἰατροὶ βούλονται καὶ οὐ δύνανται.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Εγκώμιον είς τόν Άγιον Ιωάννην Χρυσόστομον

Encomium in sanctum Joannem Chrysostomum

ΙΑʹ. Τοῦ ἐν ἁγίοις Πατρὸς ἡμῶν Ἰωάννου τοῦ ∆αμασκηνοῦ ἐγκώμιον εἰς τὸν ἅγιον Ἰωάννην Χρυσόστομον.

αʹ. Ἔδει μὲν, ὦ Ἰωάννη πάγχρυσε, τοὺς τῶν σῶν ἐγκωμίων  πειρωμένους ἐφάπτεσθαι,  γλώσσης  χρυσέης  εὐμοιρηκότας,  λόγον  προφέρειν  χρυσόῤῥοον. Ἐπὶ  δὲ τούτοις τὴν σὴν ἔδει παρεῖναι φωνήν· μόνη γὰρ ἂν ἑαυτῆς ἀξίως τῆς εὐφημίας καταστοχάσαιτο, καὶ ταῦτά γε νῦν. Σοὶ γὰρ τῷ ἐπὶ γῆς πρὸ ἐκδημίας συμβιοτεύσαντι, λήθη τῶν  κατορθουμένων  ἐν πρωτολογίαις  ἑαυτῆς ὑπῆρχε κατήγορος. Ἀποκρύπτεται γάρ πως τοῖς σοφοῖς τὰ σφῶν κατορθωμάτων,  ὡς ἂν μὴ παραῤῥυῇ τὸ εἶναι τῷ οἴεσθαι· ἀλλ'  ἐπεὶ  πατράσι  φίλα  καὶ  τὰ  τῶν  παίδων  ψελλίσματα,  καὶ  δύο  λεπτὰ  Θεῷ τῶν κατορθωμάτων   τῶν  ἁβρῶν  προσφιλέστερα·  οὐ  δυνάμει  γὰρ,  προαιρέσει  δὲ  μᾶλλον κρίνειν ταῦτα πέφυκε· πρὸς δὲ καὶ φιλοθέου ἀνδρὸς προτροπὴν οὐκ ἀπωστέον· αἰδοῖος γὰρ οὗτος καὶ χάριτας ὅτι πλείστας πρὸς ἡμῶν ὀφειλόμενος· τῶν μὲν λόγων ἐφάπτομαι· ἀλλ' οὐκ ἀνέδην, οὐδὲ συστολῆς ἄτερ, ἀλλὰ τῷ δέει μὲν συστελλόμενος, καί σοι τῶν σῶν θείων  τε καὶ ἱερῶν διδαγμάτων  προφέρω τὰ ἀκροθίνια. Ἔσται γάρ μοι τοιαύτην ὑπόθεσιν ἀνελίττοντι, ἐγγὺς μὲν ἀξίας ἐληλυθότι,  οὐχ ὁ τυχὼν  ἔπαινος, ἀπολειφθέντι δὲ ταύτης, ὃ μὴ παθεῖν ἄριστον, ἀλλ' ἀμήχανον, συγγνώμη ἥττῃ δικαίᾳ καθυποκύψαντι, καί μοι δίδου τὴν πυρίπνοον χάριν τοῦ Πνεύματος. Χριστοῦ γὰρ καὶ αὐτὸς ἐχρημάτισας στόμα, ἐξάγων  ἐξ ἀναξίου ἄξιον οὐχ ἕνα που ἢ δύο· τοῦτο γὰρ ἄν τις τυχὸν  καὶ τῶν πολλῶν δράσειεν· ἀλλ' οἴκους ὅλους, καὶ δήμους, καὶ ἄστεα.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πύρ ήλθον βαλείν ἐπὶ τὴν γήν·

In illud: Ignem veni mittere in terram

Πῦρ ἦλθον βαλεῖν ἐπὶ τὴν γῆν· καὶ, Οὐκ ἦλθον βαλεῖν εἰρήνην, ἀλλὰ μάχαιραν.

Αἱ τῶν νηπίων  φιλότεκνοι  μητέρες, μέχρι δ' ἂν πρὸς μείζονα ἡλικίαν  καὶ δυνατωτέραν   οἱ   νήπιοι   αὐξηθῶσι,   τὰς   γαλακτοτρόφους   πηγὰς   τῶν   μαζῶν προΐσχουσαι τοῖς φιλτάτοις,  τὴν ἀκάματον τροφὴν τοῦ γάλακτος ὑφέλκειν  αὐτοὺς κολακεύουσιν·  ἐπειδὰν  δὲ  πρὸς  μείζονα  ἡλικίαν  καὶ  αἴσθησιν  ἔλθωσιν,  ὡς  καὶ ὀδοῦσι λοιπὸν τὰ τρυφερὰ τῶν βρωμάτων λεαίνειν, πρότερον αἱ μητέρες τὸ σκληρὸν τοῦ ἄρτου συντρίψασαι, ἁπαλὴν καὶ τρυφε ρὰν, δίκην μυελοῦ, τὴν τροφὴν ἑτοιμάσασαι τῷ  στό ματι  αὐτῶν  ἐνοικίζουσι.  Τοιοῦτοί  εἰσιν  οἱ  τῆς  Ἐκκλησίας διδάσκαλοι. Τοῖς γὰρ ἐπὶ τὴν ἕξιν τῆς φρονήσεως νηπιάζουσιν, οὐ δυσνόητα αὐτοῖς καὶ δυσδιάκριτα νοή ματα προσβάλλουσιν, ἀλλὰ, τρόπον μητέρων, τὴν θηλὴν τῆς διανοίας  αὐτοῖς  προσχαλάσαντες,  τὸ  ἄδολον  τοῦ  λό  γου  γάλα  πραεῖ  νεύματι ὑφέλκειν αὐτοὺς παρακαλοῦσιν.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πρός Θαλάσσιον Α'

ΑΠΑΝΤΑ, ΜΑΞΙΜΟΥ τοῦ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ *

3ος Τόμος - 14 Β   
ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ     231
4ος Τόμος - 14 Γ   
... συνέχεια ... ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ    


   3ος Τόμος - 14 Β
ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ *
ΤΑΔΕ ΕΝΕΣΤΙΝ ΕΝ Τῼ ΔΕ Τῼ ΠΡΩΤῼ ΒΙΒΛΙῼ ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΓΡΑΦΗΣ
(≡14Β_018≡>
ΜΑΞΙΜΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ
ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΚΕΙΜΕΝΩΝ ΕΝ ΤΟΙΣ ΜΕΤΩΠΙΟΙΣ ΣΧΟΛΙΩΝ

Φυσικὸν μὲν τοῖς λογικοῖς πέφυκε κάλλος ὁ λόγος· λόγου δὲ κάλλος ἡ κατὰ τὸν λόγον ἀκριβὴς τῶν λογικῶν ἐστι σύνεσις· συνέσεως δὲ κάλλος ἐστὶν ἡ κατὰ τὴν ἀρετὴν σὺν λόγῳ τῶν λογικῶν γόνιμος ἕξις· ταύτης δὲ κάλλος τῆς ἕξεως ἡ περὶ τὴν ἀληθῆ γνῶσιν ἀπλανὴς θεωρία καθέστηκεν, ἧς τέλος ἐστὶν ἡ σοφία, συνέσεως ὑπάρχουσα σαφεστάτη συμπλήρωσις, οἷα δὴ λόγος τυγχάνουσα κατὰ φύσιν τετελεσμένος, ὅστις ἐστὶ νοῦς καθαρός, τῇ περὶ τὴν αἰτίαν ἑνώσει σχέσιν λαβὼν ὑπὲρ νόησιν· καθ᾽ ἥν, ἀποπαύσας τὴν πολυποίκιλον πρὸς τὰ μετὰ τὴν αἰτίαν φυσικὴν αὐτοῦ κίνησίν τε καὶ σχέσιν, μόνης ἀγνώστως ἀντέχεται, κατὰ τὴν ἄφθεγκτον λῆξιν γεγενημένος, τῆς ὑπὲρ νόησιν παμμακαρίστου σιγῆς, ἣν δηλῶσαι παντελῶς οὐ δύναται λόγος ἢ νόησις, ἀλλὰ μόνη κατὰ τὴν μέθεξιν ἡ πεῖρα τῶν ἀξιωθέντων τῆς ὑπὲρ νόησιν ἀπολαύσεως, ἧς σημεῖόν ἐστιν εὔγνωστόν τε καὶ πᾶσι κατάδηλον ἡ κατὰ διάθεσιν πρὸς τὸν αἰῶνα τοῦτον παντελὴς ἀναισθησία τῆς ψυχῆς καὶ διάστασις.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Πρός Θαλάσσιον Β'

 4ος Τόμος - 14 Γ
... συνέχεια ... ΠΡΟΣ ΘΑΛΑΣΣΙΟΝ *

ΝΔ (54). ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΖΟΡΟΒΑΒΕΛ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΥΤΟΥ ΠΡΟΣΕΥΧΗΣ.
(≡14Γ_012≡>
54. ΕΡΩΤΗΣΙΣ ΝΔ'
Ἐν τῷ πρώτῳ Ἔσδρα γέγραπται περὶ τοῦ Ζοροβάβελ· Καὶ ὅτε ἐξῆλθεν ὁ νεανίσκος, ἄρας τὸ πρόσωπον εἰς τὸν οὐρανὸν ἐναντίον Ἱερουσαλήμ, εὐλόγησε τῷ βασιλεῖ τοῦ οὐρανοῦ λέγων· Παρὰ σοῦ ἡ νίκη, καὶ παρὰ σοῦ ἡ σοφία, καὶ σὴ ἡ δόξα, καὶ ἐγὼ σὸς οἰκέτης. Εὐλογητὸς εἶ, ὃς ἔδωκάς μοι σοφίαν· καὶ σοὶ ὁμολογῶ, Δέσποτα τῶν πατέρων, Τί σημαίνει τὸ ἄραι τὸ πρόσωπον εἰς τὸν οὐρανὸν ἐναντίον Ἱερουσαλὴμ καὶ τὰ ἑξῆς;
Ἀπόκρισις.
Ζοροβάβελ κατὰ τὴν ἀκρίβειαν τῆς ἑβραΐδος καὶ δασεῖαν δέχεται καὶ ψιλὴν καὶ σύνθεσιν καὶ διαίρεσιν καὶ στιχισμόν. Καὶ δασυνόμενον μὲν τοῦτο τὸ ὄνομα δηλοῖ ‘σπορὰν συγχύσεως·’ ψιλούμενον δὲ ‘ἀνατολὴν συγχύσεως·’ συντιθέμενον δὲ ‘ἀνατολὴν ἐν συγχύσει·’ διαιρούμενον δὲ ‘ἀνατολὴν διασπορᾶς·’ στιχιζόμενον δὲ ‘αὐτὸς ἀνάπαυσις.’

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περί Θεολογίας

ΚΕΦΑΛΑΙΑ Σ' (200) ΠΕΡΙ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ*

(≡14__446≡>
καί τῆς ἐνσάρκου οἰκονομίας τοῦ Υἱοῦ Θεοῦ (=1084=)


ΕΚΑΤΟΝΤΑΣ Α'

1.1 (α΄) Εἷς Θεός, ἄναρχος, ἀκατάληπτος, ὅλην ἔχων τοῦ εἶναι τήν δύναμιν διόλου· τήν, πότε καί πῶς εἶναι παντάπασιν ἀπωθούμενος ἔννοιαν· ὡς πᾶσιν ἄβατος, καί μηδενί τῶν ὄντων ἐκ φυσικῆς ἐμφάσεως διεγνωσμένος.
1.2 (β΄) Ὁ Θεός, οὐκ ἔστι δι᾿ ἑαυτόν, ὡς ἡμᾶς εἰδέναι δυνατόν· οὔτε ἀρχή, οὔτε μεσότης, οὔτε τέλος, οὔτε τι τό σύνολον ἕτερον τῶν τοῖς μετ᾿ αὐτόν φυσικῶς ἐνθεωρουμένων· ἀόριστος γάρ ἐστι καί ἀκίνητος καί ἄπειρος, ὡς πάσης οὐσίας καί δυνάμεως καί ἐνεργείας ὑπερέκεινα ἀπείρως ὤν.
1.3 (γ΄) Πᾶσα οὐσία τόν ἑαυτῆς ὅρον ἑαυτῇ συνεισάγουσα, ἀρχή πέφυκεν εἶναι, τῆς ἐπιθεωρουμένης αὐτῇ κατά δύναμιν κινήσεως. Πᾶσα δέ φυσική πρός ἐνέργειαν κίνησις, τῆς μέν οὐσίας μετεπινοουμένη· προεπινοουμένη δέ τῆς ἐνεργείας, μεσότης ἐστίν, ὡς ἀμφοῖν κατά τό μέσον φυσικῶς διειλημμένη· καί πᾶσα ἐνέργεια τῷ κατ᾿ αὐτήν λόγῳ φυσικῶς περιγραφομένη, τέλος ἐστί τῆς πρό αὐτῆς κατ᾿ ἐπίνοιαν οὐσιώδους κινήσεως.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περὶ ἐλεημοσύνης

De eleemosyna

Περὶ ἐλεημοσύνης.

Πάλιν ἡμῖν παρὰ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐδόθη καιρὸς τοῦ καταβαλεῖν ταῖς ὑμετέραις ἀκοαῖς τὰ τῆς ἐλεημοσύνης σπέρματα· πάλιν ἡμῖν ὁ Χριστὸς δέδωκε τὸν σπορέα μιμήσασθαι τὸν ἐπὶ τὴν καλὴν γῆν σπείροντα τὸν σπόρον αὐτοῦ, καὶ ἑκατονταπλασίονα  κομισάμενον. Ἰδοὺ γὰρ τὸ τῶν χειρῶν ἐσάλπισε κήρυγμα· ἰδοὺ τὸ τῆς ἐλεημοσύνης θέατρον συνεκροτήθη. Καλείσθωσαν οὖν εἰς μέσον οἱ φιλόθεοι καὶ φιλότιμοι καὶ φιλοπένητες·  καλείσθωσαν οἱ τῶν στεφάνων ἐρασταί.

Πάρεστι γὰρ ὁ Θεὸς ὁ τῶν βραβείων χορηγὸς, ὀλίγα χρήματα παρὰ τῶν φιλοπενήτων  ὑποδεχόμενος,   καὶ  βασιλείαν  οὐρανῶν   αὐτοῖς  χαριζόμενος.   Μηδεὶς τοίνυν ὑμῶν, παρακαλῶ, ζημιωθῇ τῆς τοιαύτης χάριτος· μηδεὶς τὸ μέγα τοῦτο καὶ ὑπερκόσμιον δῶρον δι' ὀλίγα χρήματα παρίδῃ, μὴ πένης, μὴ πλούσιος, μὴ δοῦλος, μὴ ἐλεύθερος,  μὴ σοφὸς, μὴ ἰδιώτης,  μὴ ἀνὴρ, μὴ γυνή· ἀλλὰ  πάντες,  παρακαλῶ,  μετὰ προθυμίας  ἀγοράσωμεν  τὴν  τῶν  οὐρανῶν  βασιλείαν.  Καὶ μή  μοί  τις  τῶν  πενήτων λεγέτω· Πτωχός εἰμι· αὐτῶν γὰρ πρῶτον ἀναγκαῖον καθάψασθαι, ἐπειδήπερ νομίζουσιν αὐτῶν τὴν ἀπολογίαν  εὐπαράδεκτον παρὰ τῷ Θεῷ φαίνεσθαι.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περὶ ἐλεημοσύνης B'

De eleemosyna


Χρυσοστόμου περὶ ἐλεημοσύνης Β'


Πάλιν ἡμῖν παρὰ τοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐδόθη καιρὸς τοῦ καταβαλεῖν ταῖς ὑμετέραις ἀκοαῖς τὰ τῆς ἐλεημοσύνης σπέρματα· πάλιν ἡμῖν ὁ Χριστὸς δέδωκε τὸν σπορέα μιμήσασθαι τὸν ἐπὶ τὴν καλὴν γῆν σπείροντα τὸν σπόρον αὐτοῦ, καὶ ἑκατονταπλασίονα  κομισάμενον. Ἰδοὺ γὰρ τὸ τῶν χειρῶν ἐσάλπισε κήρυγμα· ἰδοὺ τὸ τῆς ἐλεημοσύνης θέατρον συνεκροτήθη. Καλείσθωσαν οὖν εἰς μέσον οἱ φιλόθεοι καὶ φιλότιμοι  καὶ φιλοπένητες·  καλείσθωσαν οἱ τῶν στεφάνων  ἐρασταί. Πάρεστι γὰρ ὁ Θεὸς ὁ τῶν βραβείων χορηγὸς, ὀλίγα χρήματα παρὰ τῶν φιλοπενήτων ὑποδεχόμενος, καὶ βασιλείαν οὐρανῶν αὐτοῖς χαριζόμενος.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Περί Αγάπης

De caritate


Περὶ ἀγάπης.


Καλῶς εἶπεν ὁ Κύριος, ὅτι Τὸ φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστι. Ποῖον γὰρ βάρος, ἢ ποῖος κόπος ἐστὶ τοῦ ἀφιέναι τοῦ ἀδελφοῦ τὰ παραπτώματα ἐλαφρὰ καὶ μηδαμινὰ, καὶ  συγχωρηθῆναι   τὰ  ἴδια,  καὶ  δικαιωθῆναι   συντόμως;  Οὐκ εἶπεν, ὅτι Προσάγαγέ μοι χρήματα, ἢ μόσχους, ἢ χιμάρους, ἢ νηστείαν, ἢ ἀγρυπνίαν,  ἵνα μὴ εἴπῃς, ὅτι Οὐκ ἔχω, οὐ δύναμαι, ἀλλ' ὅ ἐστιν  ἐλαφρὸν  καὶ εὔκολον  καὶ σύντομον, τοῦτο προσέταξε λέγων· Συγχώρησον τῷ ἀδελφῷ σου τὰ παραπτώματα, κἀγὼ συγχωρῶ τὰ σά.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Θάνατος και Απώλεια

Θάνατος και Απώλεια 

Αντώνιος (Μπλουμ) 

Μητροπολίτης Σουρόζ (Σουγδαίας) 

Περιεχόμενα
Εισαγωγή
Μνήμη θανάτου
Απώλεια
Θάνατος

Εισαγωγή

Θα ήθελα να αρχίσω εξαφανίζοντας, αν είναι δυνατό, τη συνηθισμένη στάση που έχουν αναπτύξει οι σύγχρονοι άνθρωποι, όσον αφορά το θάνατο. Είναι ένα αίσθημα φόβου και απόρριψης, ένα αίσθημα ότι ο θάνατος είναι το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί σ' έναν άνθρωπο και ότι πρέπει να επιδιωχθεί η επιβίωση με κάθε κόστος, ακόμη κι όταν αυτή δεν έχει καμία σχέση με την πραγματική ζωή.

Μνήμη θανάτου

Σε παλιότερες εποχές, όταν οι Χριστιανοί βρίσκονταν πλησιέστερα στις παγανιστικές τους ρίζες και στη φοβερή και συνταρακτική εμπειρία της μεταστροφής τους, μιλούσαν για το θάνατο ως μια γέννηση στην αιώνια ζωή. Δεν τον αντιλαμβάνονταν ως τέλος, ως μια έσχατη ήττα, αλλά ως μια αρχή. Θεωρούσαν τη ζωή ως άνοδο προς την αιωνιότητα και το θάνατο ως την πύλη που ανοίγει και μας αφήνει να εισέλθουμε σ' αυτήν. Αυτό μάλιστα εξηγεί και το γιατί, τόσο συχνά, οι πρώτοι Χριστιανοί συνήθιζαν να υπενθυμίζουν ο ένας στον άλλο το θάνατο με φράσεις όπως «έχε μνήμη θανάτου», ενώ στις ευχές που μας άφησε ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος ως πολύτιμη κληρονομιά υπάρχει μια αίτηση, με την οποία ζητούμε από τον Θεό να μας δώσει «μνήμη θανάτου».

Όταν αναφέρονται αυτές οι λέξεις στον σύγχρονο άνθρωπο, η αντίδρασή του είναι συνήθως η απόρριψη και η αποστροφή. Μήπως σημαίνουν αυτές οι λέξεις ότι θα πρέπει να θυμόμαστε πως ο θάνατος είναι σαν τη Δαμόκλειο σπάθη, που κρέμεται από μια τρίχα πάνω από τα κεφάλια μας και πως, ανά πάσα στιγμή, μπορεί το συμπόσιο της ζωής να τερματιστεί τραγικά; Σημαίνουν μήπως πως oποτεδήποτε βρούμε μια χαρά, θα πρέπει αμέσως να συνειδητοποιούμε ότι αυτή θα έχει ένα τέλος; 

Πρέπει μήπως να επιθυμούμε να συσκοτίζεται το φως κάθε μέρας με το φόβο ενός επικείμενου θανάτου; Όχι, δεν αισθάνονταν έτσι οι πρώτοι Χριστιανοί. Αυτό που αισθάνονταν είναι ότι ο θάνατος αποτελεί μια αποφασιστική στιγμή, όταν όσα μπορούμε να κάνουμε πάνω στη γη φθάνουν σ' ένα τέλος. Πρέπει λοιπόν να βιαστούμε να επιτύχουμε πάνω στη γη όσα μπορούμε να επιτύχουμε. Η μνήμη του θανάτου αποτελεί, κατά έναν παράδοξο τρόπο, ένα σκοπό για να επιτύχουμε στη ζωή, για να γίνουμε το αληθινό πρόσωπο που κληθήκαμε από τον Θεό να γίνουμε, για να πλησιάσουμε όσο περισσότερο μπορούμε αυτό που ο απόστολος Παύλος αποκαλεί «μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού», για να γίνουμε όσο το δυνατόν καλύτερα μια απαραμόρφωτη εικόνα του Θεού.

Ο απόστολος Παύλος σε μία από τις επιστολές του λέει ότι πρέπει να βιαστούμε να ζήσουμε, επειδή ο χρόνος είναι απατηλός. Ζούμε όλες τις μέρες της ζωής μας σαν να γράφουμε βιαστικά, απρόσεχτα, ένα πρόχειρο γραφτό που μια μέρα θα καθαρογραφεί. Είναι σαν να ετοιμαζόμαστε να κτίσουμε και μαζεύουμε όλα τα χρειώδη που αργότερα θα οργανωθούν σε ομορφιά, αρμονία και  νόημα. Ζούμε μ' αυτό τον τρόπο, χρόνο με το χρόνο, δίχως να ολοκληρώνουμε ή να τελειοποιούμε αυτά που μπορούμε να κάνουμε, επειδή έχουμε καιρό μπροστά μας. Λέμε στον εαυτό μας: αργότερα θα κάνω κάτι, αυτό μπορεί να γίνει αργότερα, κάποια μέρα θα κάνω το καθαρογράψιμο. Αλλά τα χρόνια περνούν και δεν κάνουμε τίποτε.

Αυτό συμβαίνει όχι μόνο επειδή πλησιάζει ο θάνατος, αλλά επειδή σε κάθε περίοδο της ζωής μας δεν έχουμε τη δυνατότητα να κάνουμε όσα η προηγούμενη περίοδος μας έχει επιτρέψει να κάνουμε. Δεν μπορούμε να επιτύχουμε μια όμορφη και γεμάτη νεότητα κατά την περίοδο της ωριμότητας, όπως δεν μπορούμε, σε μεγάλη ηλικία, να αποκαλύψουμε στον Θεό και στον κόσμο αυτό που πιθανώς θα ήμασταν στα χρόνια της ωριμότητας. Υπάρχει ο κατάλληλος καιρός για όλα τα πράγματα, αλλά, μόλις περάσει, δεν είναι πλέον δυνατόν να γίνουν αυτά.

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>

Απώλεια

Η πρώτη και η πλέον συνεχής επαφή μας με το θάνατο πραγματοποιείται μέσα από το αίσθημα της απώλειας. Μαθαίνοντας να κατανοούμε το θάνατο των άλλων και να τον βιώνουμε μέσα στους άλλους και στον εαυτό μας, μπορούμε να μάθουμε να τον αντικρίζουμε, και τελικά να αντιμετωπίζουμε το δικό μας θάνατο, κατ' αρχάς ως δυνατότητα -και όντως ως μια βεβαιότητα, μια βεβαιότητα όμως που τόσο συχνά και τόσο εμφανώς έχει απομακρυνθεί από μας, ώστε να μην τη χαρακτηρίζουμε πλέον βεβαιότητα- και κατόπιν ως την ίδια την πραγματικότητα που μας πλησιάζει.

Ένα  από  τα  άμεσα  προβλήματα  που  πρέπει  να  αντιμετωπίσει  το πρόσωπο εκείνο που πενθεί, είναι η εμπειρία της μοναξιάς, το γεγονός ότι το μόνο πρόσωπο που κατά καιρούς τον ενδιέφερε, το πρόσωπο εκείνο που γέμιζε όλο το χώρο και το χρόνο και όλη την καρδιά του τον άφησε. Κι αν ακόμη το πρόσωπο που μας άφησε δεν μας είχε δώσει όλη του την καρδιά, αφήνει ωστόσο πίσω του ένα τεράστιο κενό. Όσο το πρόσωπο είναι άρρωστο προσφέρουμε πολύ περισσότερο χρόνο στη σκέψη. Οι δραστηριότητές μας συγκεντρώνονται και κατευθύνονται προς αυτό. Όταν το πρόσωπο πεθάνει, πολύ συχνά αυτοί που μένουν πίσω αισθάνονται ότι η δραστηριότητά τους είναι πλέον άσκοπη, δεν έχουν τουλάχιστον κάποιον άμεσο σκοπό, κέντρο και κατεύθυνση. Μια ζωή, όσο οδυνηρή και αγωνιώδης κι αν ήταν, έτρεχε σαν το ποτάμι. Τώρα όμως καταντάει ένας βάλτος.

Μοναξιά επίσης σημαίνει ότι δεν υπάρχει ούτε ένα πρόσωπο με το οποίο να μπορεί κάποιος να μιλήσει ή να το ακούσει, ή να το προσέξει, που να ανταποκρίνεται και να αντιδρά, και στο οποίο αυτός να αντιδρά και να ανταποκρίνεται. Το πρόσωπο που μας αφήνει είναι πολύ συχνά το πρόσωπο εκείνο που, στα δικά μας μάτια, μας έδινε την έσχατη αξία: το πρόσωπο εκείνο για το οποίο αξίζαμε, το πρόσωπο εκείνο που διεκδικούσε την ύπαρξη και τη σημασία μας.

Περισσότερο  από  μια  φορά  έχω  αναφέρει,  με  την  ευκαιρία  κάποιου γάμου,  τη  φράση  του  Λέων  Μπλόυ:  «Το  να  πεις  σε  κάποιον  "σ'  αγαπώ" ισοδυναμεί με το να του λες "δεν θα πεθάνεις ποτέ"». Αυτό ισχύει και σ' αυτό το πλαίσιο. Το πρόσωπο που μας αφήνει δεν βρίσκεται πλέον εδώ για να διακηρύσσει την έσχατη αξία μας, την έσχατη σημασία μας. Αυτό το πρόσωπο δεν βρίσκεται πλέον εδώ για να μπορεί να πει «σε αγαπώ», και γι' αυτό χάνεται η αιώνια επιβεβαίωση και αναγνώρισή μας. Αυτό είναι κάτι που πρέπει να το αντιμετωπίσουμε. Δεν είναι κάτι που πρέπει να το παραμερίσουμε, να το ξεχάσουμε ή να το παρακάμψουμε. Δημιουργείται ένα κενό και αυτό το κενό δεν πρέπει ποτέ να γεμίσει με τεχνητά πράγματα, που δεν αξίζουν μπροστά σ' αυτά που αντικαθιστούν.

Πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αναγνωρίσουμε ότι ο πόνος είναι μία από τις εκφράσεις της αγάπης. Αν ισχυριζόμαστε ότι αγαπούμε αληθινά το πρόσωπο που μόλις αναχώρησε από αυτήν τη ζωή, πρέπει να είμαστε και έτοιμοι να το αγαπούμε μέσα από τον πόνο, με τον ίδιο τρόπο που κάποτε το αγαπήσαμε μέσα από τη χαρά - τη χαρά της επιβεβαίωσης, τη χαρά της κοινής ζωής. Aυτό απαιτεί θάρρος, και νομίζω ότι πρέπει πολλά να εξηγηθούν από την άποψη αυτή σήμερα, όταν τόσοι άνθρωποι, για να ξεφύγουν από τον πόνο, στρέφονται στα ηρεμιστικά,  στο  αλκοόλ  ή  σε  οποιαδήποτε  διασκέδαση,  για  να  ξεχάσουν. Πιθανώς να  επισκιάζεται ό,τι συμβαίνει σε  μιαν ανθρώπινη ψυχή, συνεχίζει όμως να προχωρά, και αν δεν λυθεί, αφήνει το πρόσωπο φτωχότερο.

Ένα άλλο πράγμα που πρέπει το πρόσωπο που πενθεί να μάθει να μην κάνει ποτέ είναι να μιλά για τη σχέση αγάπης που υπήρχε σε αόριστο χρόνο. Ποτέ  δεν  πρέπει  κάποιος  να  πει:  «Αγαπούσαμε  ο  ένας  τον  άλλο».  Πρέπει πάντοτε να λέει: «Αγαπούμε ο ένας τον άλλο».

Συνεχίστε να διαβάζετε, πατήστε εδώ->>