Φάσις Δευτέρα:1949-1956.
Η επί Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος κατάστασις του παλαιοημερολογιτικού και η αντιμετώπισις αυτού.
1. Διαπιστώσεις του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος επί του παλαιοημερολογιτικού.
Ο διαδεχθείς τον εν έτει 1949 (20 Μαΐου) αιφνιδίως εκδημήσαντα προς Κύριον Αρχιεπίσκοπον Δαμασκηνόν(549) νέος Πρωθιεράρχης Σπυρίδων Βλάχος, ο από Ιωαννίνων ομιλών ενώπιον ΔΙΣ κατά την πρώτην, υπό την προεδρίαν αυτού, συνεδρίαν αυτής της 10-6-1949 επεσήμανε, μεταξύ των τεσσάρων βασικών στόχων αυτού, και την αποκατάστασιν της εν τη Εκκλησία, ενότητος, υπαινισσόμενος κυρίως το παλαιοημερολογιτικόν ζήτημα(550), όπερ ο αυτός ενώπιον της ΙΣΙ του έτους 1952 εχαρακτήριζεν ως πληγήν εις το σώμα της Εκκλησίας, ήτις «λυμαίνεται την ενότητα αυτής»(551).
Αναφερόμενος ο .Αρχιεπ/πος Σπυρίδων, κατά την πρώτην συνεδρίαν της ΙΣΙ, της 11-2-1952 εις το παλαιοημερολογιτικόν ζήτημα, ως τούτο ενεφανίζετο κατά την εποχήν της αναρρήσεως αυτού εις τον Αρχιεπ/κόν θρόνον, έλεγεν ότι εύρεν ούτος τούτο «εις κατάστασιν αυτόχρημα γαγγραίνης».
Ιδού πώς εν επισήμω συνοδικώ ανακοινωθέντι περιγράφεται η κατάστασις αύτη εν τη υπ' όψιν περιόδω: «Ουδείς νόμος ίσχυε και ουδεμία απαγορευτική διάταξις επεβάλλετο εις αυτούς (τους παλαιοημερολογίτας).
Καθηρημένοι δι' επαισχύντους πράξεις παρά της επισήμου Εκκλησίας εξηκολούθουν εμφανιζόμενοι ως ιερείς δι' απλής προσχωρήσεως εις τον παλαιοημερολογιτισμόν, χοιροβοσκοί ετέλουν Επισκοπικά καθήκοντα και εξωμόται είχον το θράσος να κηρύττωσι σχισματικούς απαξάπαντας τους ορθοδόξους Έλληνας χριστιανούς και άκυρον το βάπτισμα αυτών, αξιούντες να χρίωσιν αυτούς εκ νέου δι' «ορθοδόξου», κατ' αυτούς, μύρου, αγνώστου προελεύσεως. Καθ' ον χρόνον ναοί και παλαιαί ιστορικαί Μοναί, σεμνώματα της ορθοδόξου Ελληνοχριστιανικής παραδόσεως, έκλειον τας πύλας των και κατηρειπούντο λόγω των γνωστών συνθηκών, ως μύκητες εξεφύτρωνον και κατεσπίλουν το ιερόν εδάφιον της ενδόξου γης δήθεν «Ναοί» και «Μοναί» παλαιοημερολογιτικαί, εν τη πραγματικότητι δε καταγώγια και λησταρχεία, άνευ ουδενός ελέγχου και ουδεμιάς ουδαμόθεν αδείας»(552).
Αι διαπιστώσεις αύται της Εκκλησίας και του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος, μαρτυρούσαι γνώσιν
της υποθέσεως εις βάθος και πλάτος, δεν κατέλιπον αμφιβολίαν περί της αποφασιστικότητος του ανδρός, όπως αντιμετωπίση δυναμικώς την κατάστασιν, τοσούτω μάλλον καθ' όσον η μέχρι της εποχής εκείνης ακολουθηθείσα υπό της Εκκλησίας τακτική εφαίνετο αποτυγχάνουσα. Την δυναμικήν ταύτην αναμέτρησιν επετάχυνε, παρά τας αρχικώς εκδηλωθείσας μετριοπαθείς προθέσεις του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος(553), τούτο μεν η αποτυχούσα απόπειρα προς συνεννόησιν αυτού μετά των παλαιοημερολογιτικών κύκλων(554), τούτο δεέ η ενταθείσα αντιδραστική τακτική αυτών(555), ήτις περιήγαγεν εις δύσκολον θέσιν την Εκκλησίαν.
Καίτοι δεν υφίστανται αποχρώσαι ενδείξεις περί δραστηριοποιήσεως της Εκκλησίας κατά την περίοδον ταύτην εναντίον των παλαιοημερολογιτών βάσει προδιαγεγραμμένου σχεδίου, παρά τα περί του αντιθέτου υπ' αυτών γραφέντα(556), εν τούτοις πρόδηλον καθίσταται, εκ της όλης εξελικτικής πορείας του ζητήματος, ότι, κατά την αντιμετώπισιν αυτού, ή τε φορά των πραγμάτων και τινα μεσολαβήσαντα προκλητικά συμβάντα, μεγίστην ήσκησαν επιρροήν επί την οριστικήν μορφοποίησιν της έναντι .των παλαιοημερολογιτών στάσεως της Εκκλησίας, προσδόντα εις ταύτην την μορφήν ωργανωμένης πως εκστρατείας προς εξόντωσιν του παλαιοημερολογιτικού στοιχείου, παρά το γεγονός ότι αυτός ούτος ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων διέψευσε κατηγορηματικώς ενώπιον της Ιεραρχίας τας φήμας περί
δήθεν καταπιέσεως των συνειδήσεων και περί δήθεν αντιχριστιανικών βιαίων μέτρων, άτινα ετέθησαν υπ' αυτού εις εφαρμογήν εις βάρος των παλαιοημερολογιτών.
Εις επίρρωσιν του τοιούτου ισχυρισμού του τότε Προκαθημένου της Εκκλησίας δύναται να προσαχθή και η υπ' αυτού κατά μήνα Φεβρουάριον 1950 πρόσκλησις εις Αθήνας του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Χριστοφόρου, επί τω τέλει συσκέψεως από κοινού επί τινων ζητημάτων ταρασσόντων την Εκκλησίαν και ιδία προς εξεύρεσιν ικανοποιητικής τινος λύσεως του από ετών απασχολούντος την Ορθόδοξον Εκκλησίαν ημερολογιακού ζητήματος καθώς και προς μελέτην των υπό της Εκκλησίας επιβαλλομένων μέτρων ειρηνικής λύσεως των εκ τούτου διαφορών. Πράγματι η συνάντησις αύτη επραγματοποιήθη εν Αθήναις και απεφασίσθη η σύγκλησις τοπικής Συνόδου εν τινι των εν Ελλάδι Ι. Μονών προς λύσιν του ζητήματος τούτου τη συμμετοχή του Οικουμενικού Πατριάρχου δι' αντιπροσώπου και του Πατριάρχου Αλεξανδρείας καθώς και των λοιπών Προκαθημένων(557).
Πάντως προς διασκέδασιν των σκοπίμως τιθεμένων υπό των παλαιοημερολογιτών εις κυκλοφορίαν φημών περί του δήθεν υψηλού αριθμού των οπαδών αυτών, ου μην δ' αλλά και προς απόκτησιν σαφούς οπωσδήποτε εικόνος περί της δυνάμεως αυτών ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων επεδίωξεν την διά τής Ι. Συνόδου συγκέντρωσιν στατιστικών στοιχείων περί των καθ' άπασαν την Εκκλησίαν δρώντων παλαιοημερολογιτών «κληρικών» και λαϊκών. Το μέτρον τούτο ήτο εκ των πρώτων, άτινα έλαβεν ο αείμνηστος εκείνος Πρωθιεράρχης προς ενημέρωσιν αυτού επί της δυνάμεως των παλαιοημερολογιτών, επανελήφθη δε βραδύτερον πολλάκις προς τον αυτόν πάντοτε σκοπόν(558).
Τα συγκεντρωθέντα τότε στατιστικά στοιχεία παρεδόθησαν προς επεξεργασίαν εις ειδικήν τριμελή Συνοδικήν Επιτροπήν, ήτις υπέβαλε τη ΔΙΣ. εν τη συνεδρία αυτής της 13-6-1950 τα εαυτής πορίσματα και τας προτάσεις αυτής. Κατά ταύτας έδει να επιδιωχθή η σύστασις Μονίμου Συνοδικής Επιτροπής προς υποστήριξιν του αγώνος των εκασταχού Σεβ. Ιεραρχών εναντίον των παλαιοημερολογιτών, η παρακολούθησις αυτών προς εξακρίβωσιν της δυνάμεως, των αδυναμιών και των ενεργειών αυτών και λήψιν αναλόγων μέτρων, η κατάργησις του Σωματείου αυτών ως αντικανονικού και αντισυνταγματικού, η δημοσίευσις υπό της Αποστολικής Διακονίας καταλλήλου διαφωτιστικού υλικού, η διάλυσις της Μονής της Κερατέας, η πλήρωσις των χηρευουσών ιερατικών θέσεων, η προσφυγή ταις δικαστικαίς, αστυνομικαίς και ληξιαρχικαίς αρχαίς προς ενημέρωσιν αυτών και εκζήτησιν των υπηρεσιών αυτών προς καταστολήν του παλαιοημερολογιτισμού, η παρακολούθησις των παλαιοημερολεγιτών υπό ειδικής Επιτροπής τη συμμετοχή εκπροσώπου της Ι Αρχιεπισκοπής κ.ά (559). Σημειωτέον ότι η ΔΙΣ επεφυλάχθη τότε ίν' αποφασίση επί των προτάσεων τούτων, ενώ βραδύτερον υιοθέτησε ταύτας και εισηγήθη σχετικώς τη Κυβερνήσει υποβαλούσα ταύτας, πεπλουτισμένας και δι' άλλων, αυτή προς πάταξιν της παλαιοημερολογιτικής ανταρσίας.
Η υπό νέαν σύνθεσιν ΔΙΣ της περιόδου 1950-1951 δεν ηγνόησε το πρόβλημα, όπερ ετέθη και αύθις υπό του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος ενώπιον αυτής κατά την πρώτην συνεδρίαν(560) διά λίαν καυστικών και ωμών λόγων, τοσούτω μάλλον όσω, ως προελέχθη, επισυμβάντα τινά γεγονότα ώθησαν εις την λήψιν αποφασιστικών μέτρων. Τα εν λόγω γεγονότα ήσαν αφ' ενός μεν η μετά τον θάνατον του Ματθαίου Καρπαθάκη, κήρυξις υπό του «Μητροπολίτου πρ, Φλωρίνης» Χρυσοστόμου της Εκκλησίας ημών σχισματικής και των Μυστηρίων αυτής ακύρων, αφ' ετέρου δε η αποκάλυψις των σκανδάλων της Μονής Κερατέας και ο εκ τούτων προκληθείς πανελλήνιος σάλος.
Σημειώσεις
549. Βασιλείου (Ατέση), Μητροπολίτου πρ. Λήμνου, Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος από του 1821 μέχρι σήμερον εν: «Εκκλησ. Φάρος» 1973 σ. 223.
550. «Εκκλησία» 1949 σ. 218. Βλ. και Παρθ. Π. Το ζήτημα του Π. Ημερολογίου. Πρέπει να ανακινηθή; από των στηλών του Πανταίνου. «Πάνταινος» 1950 σ. 234-236.
551. Έκθεσις του Αρχιεπ/που Αθηνών και πάσης Ελλάδος Σπυρίδωνος ενώπιον της ΙΣΙ της Εκκλησίας της Ελλάδος Αθήναι 1952 σ. 34. Αντικρούων τον ισχυρισμόν τούτον ο «πρ. Φλωρίνης» Χρυσόστομος δι' ανοικτής αυτού επιστολής προς τον Μακ. Αρχιεπ/πον, εχαρακτήρισεν αυτόν ως «όντως ανόσιον και θλιβερόν, εμποιούντα αλγεινήν εντύπωσιν, άστοχον και όλως απρόβλητον» (Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Ανοικτή Επιστολή τουϋ Πανιερωτάτουν Προέδρου της Ι.Σ. των ΓΟΧ πρ. Φλωρίνης κ. Χρυσοστόμου προς τον Μακ. Αρχιεπ/πον Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Σπυρίδωνα, εις απάντησιν ομιλίας ην απηύθυνεν ο Αρχιεπ/πος Αθηνών κατά την Α' συνεδρίασιν της νέας Δ. Συνόδου, Αθήναι 1950 σ. 2 ), ενώ αντιθέτως ετόνισεν ότι «ο παλαιοημερολογιτισμός, όστις αποπνέει την θυμήρη ευωδίαν της Ορθοδοξίας δεν είναι πληγή ελκαίνουσα, ουδέ κακόηθες καρκίνωμα... αλλά μία κεντρική αρτηρία εις την ελληνικήν καρδίαν, εκ του καθαρού και ορθοδόξου αίματος της οποίας τρέφονται και ζωογονούνται οι ιερoί παλμοί του Έθνους και της Εκκλησίας» (ένθ' ανωτ. σ. 14 ).
552. «Εκκλησία» 1953 σ. 49. Το πλέον παράδοξον εν προκειμένω είναι ότι από χειλέων υποστηριζόντων τους
παλαιοημερολογίτας ηκούσθη και τούτο, ότι δηλ. oι υπό της Εκκλησίας καθαιρούμενοι κληρικοί δύνανται, μεταπηδώντες εις τον παλαιοημερολογιτισμόν, να επιτελώσι τα καθήκοντα του βαθμού αυτών. «Η Εκκλησία τους καθήρεσε, δικαίωμά της. Αυτοί λειτουργούσι, δικαίωμά των. Πολλοί χριστιανοί τους ακολουθούσι καίπερ καθαιρεθέντας, δικαίωμά των. Εκείνο το οποίον δεν είναι δικαίωμα ούτε των παλαιοημερολογιτών, ούτε των ιερέων αυτών είναι τούτο, το να υφίστανται και να δρώσιν εν ονόματι της εξ ης απεσπάσθησαν Εκκλησίας, διότι τούτο μόνον αποτελεί την λεγομένην αντιποίησιν...». (Δ. Γ. Αναίρεσις αγορεύσεω ς Εισαγγελέως Α.Π, κ. Κ. Γεωργιάδη, εν: Συνταγματική ανάπτυξις... σ. 35. Πρβλ. και «Πάνταινον» 1950 σ. 102 αναγνωρίζοντα τους παλαιοημερολογίτας ως «Εκκλησίαν» κεχωρισμένην της εν Ελλάδι επισήμου τοιαύτης). Επί του σημείου τούτου και αυτή η υποστηρίζουσα τους παλαιοημερολογίτας κοινή από 1-12-32 Γνωμοδότησις των Χ. Ανδρούτσου- Λ.Γιδοπούλου-Α. Βαμβέτσου, ορθώς φρονούσα, αναγνωρίζει πλήρως τη Εκκλησία το δικαίωμα της επιβολής της ποινής της καθαιρέσεως εις «τους υπό το κλίμα αυτής υπαγομένους παλαιοημερολογίτας κληρικούς και μοναχούς» και της καταδίκης αυτών «εις αποβολήν του ιερατικού ή μοναχικού σχήματος, εφ' όσον την εμμονήν αυτών εν τω Ιουλιανώ Ημερολογίω θεωρήση ως περίπτωσιν σχίσματος», παρέχουσα συνάμα τοις λαϊκοίς παλαιοημερολογίταις το δικαίωμα μετακλήσεως κληρικών άλλων Ορθοδ. Εκκλησιών ακολουθουσών το παλαιόν ημερολόγιον, προς θρησκευτικήν αυτών εξυπηρέτησιν.
553. Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 175.
554. Κατά την δήλωσιν του Αρχιεπ/που Σπνρίδωνος ενώπιον της ΙΣΙ του έτους 1952 γενομένην, ού τος από των πρώτων ημερών της ανόδου αυτού εις τον Αρχιεπ/κόν θρόνον κατέβαλε προσπαθείας ίνα έλθη εις επαφήν και συνεννόησιν μετά των παλαιοημερολογιτών «αλλ' ουδείς υπήρχεν ο αρμόδιος προς τούτο, διότι υπό το φαινομενικώς ενιαίον μέτωπον αι εσωτερικαί συγκρούσεις αυτών αι υπαγορευόμεναι από τυφλόν φανατισμόν, μίση και πάθη, φιλοδοξίας και αρχομανίας, αλλά προ παντός πάσης φύσεως οικονομικά συμφέροντα και αγυρτικαί εκμεταλλεύσεις ουδεμίαν επέτρεπον ελπlδα προσεγγίσεως» (ΚώΙΣΙ 1952 σ. 206 ).
555. Ούτοι ασυδοτούντες έναντι:της Εκκλησίας εξηκολούθουν μετακαλούντες παλαιοημερολογίτας ρασοφόρους προς θρησκευτικήν αυτών εξυπηρέτησιν (ΚώΔΙΣ 1948-1952 σ. 411). Επί πλέον και «Αρχιερείς» παλαιοημερολογίται μεταβαίνοντες από πόλεως εις πόλιν εγίγνοντο παραίτιοι ταραχών (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 494. Πρβλ. «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 86 σ. 8) και ετέλουν ελευθέρως τα της λατρείας αυτών («Η Φ.Ο.» 1950 φ. 78 σ. 1 -8). Βασικόν παράγοντα ανωμαλίας απετέλεσεν η υπ' αριθμ. 13/1950 Εγκύκλιος της παρατάξεως του «πρ. Φλωρίνης» δι' ης εκηρύσσοντο και αύθις άκυρα τα Μυστήρια της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος (Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 176-
177).
556. Την περίοδον της αρχιεπισκοπείας του αειμνήστου Σπυρίδωνος χαρακτηρίζουσιν οι παλαιοημερολογίται ως
περίοδον διωγμών, διά βαρειών εκφράσεων διατυπούντες την άποψιν αυτών ταύτην. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1959 φ. 317 σ. 1
Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 175, Βasil Sakkas, The calendar question εν: The Orthodox life vοl, 22, τ. 6
1972 σ. 24. Περί των επί Αρχ/που Σπυρίδωνος διωγμών βλ. και Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ενθ' ανωτ. σ. 161. «Η
Φ.Ο.» 1952 φ. 121 σ. 5, φ. 120 σ. 1, φ. 122 σ. 3 και φ. 126 σ.1 και 1959 φ. 317 σ.1, Ζηλωτών αγιορειτών Πατέρων, Σύντομος... σ.26 επ.
557. «Πάνταινος» 1951 σ. 69-70. Η Σύνοδος αύτη δεν συνεκλήθη.
558. Από 23-6-1950 είχεν αποφασισθή η συγκρότησις Μ.Σ.Ε. επί του παλαιοημερολογιτικού (Βλ. Αι Συνοδικαί
Εγκύκλιοι, τ. Β' σ. 551). Την συλλογήν στατιστικών στοιχείων περί της αριθμητικής, υλικής και ηθικής δυνάμεως
των εν τη Ι. Αρχιεπισκοπη Αθηνών δρώντων παλαιοημερολογιτών κληρικών και λαϊκών προέβλεπεν η υπ' αριθ.
458/14-2-1950 Εγκύκλιος αυτής («Εκκλησία» 1950 σ. 69) αποτελούσα και την πρώτην σχετικήν ενέργειαν του
Αρχιεπισκόπού Σπυρίδωνος (Έκθεσις... σ. 36). Παρεμφερής Εγκύκλιος εξαπελύθη και υπό της Ι.Σ. προς άπαντας
τους Σεβασμιωτάτους Ιεράρχας, αι δε ληφθείσαι απαντήσεις παρεδόθησαν εις ειδικήν Συνοδικήν Επιτροπήν
απαρτισθείσαν εκ των Μητροπολιτών Χίου Παντελεήμονος, Φλωρίνης Βασιλείου και Παροναξίας Αμβροσίου, ήτις
ανέλαβε την επεξεργασίαν αυτών, επί τω τέλει «ίνα δυνηθή η Ι. Σύνοδος να ρυθμίση τας ενεργείας αυτής επί του ζητήματος των παλαιοημερολογιτών» (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 389 ).
559. ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 415-416. Απάντησιν του «πρ. Φλωρίνης» βλ. εν «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 94 σ. 5-7. Πρβλ. και «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 121 σ. 5.
560. ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 461-462, «Εκκλησία» 1950 σ. 395.
2. Η δι' Εγκυκλίου του «Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης» Χρυσοστόμου από 26-9-1950 κήρυξις της Εκκλησίας της Ελλάδος σχισματικής και των Μυστηρίων αυτής ακύρων, υπό κανονικήν θεώρησιν.
Ο ηγούμενος της αδιαλλάκτου παρατάξεως των παλαιοημερολογιτών «Επίσκοπος» Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης «γνωστός ταραξίας του Αγ. Όρους» κατά τον Αρχιεπ/πον Σπυρίδωνα(561) και «περιβόητος»(562) διά την ανατρεπτικήν αυτού δράσιν, έδραν και ορμητήριον έχων την εν Κερατέα Αττικής υπ' αυτού ιδρυθείσαν Μονήν γυναικών, εξεμέτρησεν εν Αθήναις το ζην τη 14-5-1950 κηδευθείς ως άγιος και πατήρ της Εκκλησίας εν μέσω γενικού πένθους των οπαδών αυτού και ενταφιασθείς εν τω περιβόλω της διαληφθείσης Μονής. Ο κατά την έκφρασιν επισήμου ανακοινωθέντος του Γραφείου Τύπου της Ι.Σ. «αμαθής και φανατικός και υπόπτου βίου»(563) Ματθαίος ούτος, «αναιδέστερος και πονηρότερος»(564) των άλλων παλαιοημερολογιτών υπάρχων «δεν εδίστασε, παρά πάντα νόμον και κανόνα, να χειροτονήση μόνος αυτός, νέους Επισκόπους και να σχηματίση νέαν ψευδοσύνοδον»(565) ήτις και ανέλαβε την συνέχισιν του «ιερού αγώνος» τη επικουρία των προσόδων της τεραστίας περιουσίας την οποίαν είχαν δημιουργήσει «δια των γνωστών μεθόδων»(566).
Την περιουσίαν ταύτην εποφθαλμιών, ως κατηγγέλθη, ο «πρ. Φλωρίνης», μετά τον θάνατον
του Ματθαίου, προς ον είχεν έλθει εις ρήξιν βαθείαν και αφού είχεν απορριφθή πρότασις αυτού προς την κανονικήν Εκκλησίαν, όπως αναγνωρισθή προσωρινώς η υπ' αυτόν παράταξις, αρθώσιν αι καθαιρέσεις των «Αρχιερέων» και εν εκεχειρία βιώσωσι παραλλήλως ή τε επίσημος Εκκλησία της Ελλάδος και η παλαιοημερολογιτική αυτού μερίς(567) «δεν εδίστασε να παλινωδήση δι' ανακοινωθέντος και να ανακαλέση όσα κατά του Ματθαίου είπε και έγραψε, χαρακτηρίσας αυτά «ως δημιουργήσαντα σκάνδαλα και αντιστρατευόμενα προς τας αρχάς της Ορθοδόξου Εκκλησίας του Χριστού» Ταύτα ομού μετ' αποκηρύξεως παντός ό,τι από του 1937 μέχρι τής ημέρας(568) εκείνης ελέχθη ή εγράφη παρ' αυτού περιέλαβεν ο «πρ. Φλωρίνης» εν τη υπ' αριθμ. 13/26-9-1950 Εγκυκλίω αυτού(569), εν η, επαναλαμβάνων και τα όσα κατά καιρούς είχε κατά της κανονικής Εκκλησίας είπει, απετόλμησε, προφανώς ίνα ευαρεστήση εις την αδιάλλακτον ομάδα του κοιμηθέντος Ματθαίου, να χαρακτηρίση και αύθις(570) σύμπασαν την ακολουθούσαν το διωρθωμένον Ιουλιανόν Ημερολόγιον Εκκλησίαν ως σχίσματικήν, κηρύξας τα Μυστήρια αυτής ως στερούμενα αγιαστικής χάριτος και ορίσας όπως οι εκ του νέου εις το παλαιόν ημερολόγιον μεταπηδώντες πιστοί, υποβάλωσιν
«ομολογίαν», δι' ης να καταδικάζωσι την καινοτομίαν των νεοημερολογιτών και να
κηρύσσωσι την Εκκλησίαν αυτών ως σχισματικήν, χρίωνται δε τω Αγίω Μύρω τω παρά τοις παλαιοημερολογίταις εν αφθονία υπάρχοντι, διαστελλομένω σαφώς εκ του ετέρου Αγ. Μύρου όπερ διέθετον αι λοιπαί Ορθόδοξοι Εκκλησίαι, εν αις και η της Ελλάδος, παραλαβούσαι τούτο παρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κων/λεως(571). Η αναμύρωσις των προσερχομένων εις τον παλαιοημερολογιτισμόν νεοημερολογιτών, ενείχε την σημασίαν ότι οι ουτωσεί αναχριόμενοι επανήρχοντο εις την εξ ης εξώμοσαν Εκκλησίαν μετανοούντες ήδη διά την αποκοπήν των εκ του σώματος αυτής, κατά το πρότυπον ασφαλώς των επί εκκλινάντων εις την αίρεσιν, των σχισματικών, των εξωμοτών και των πεπτωκότων ισχυόντων κανόνων(572). Σημειωτέον δ' ότι, κατά την κρατούσαν γνώμην, η τοιαύτη αναμύρωσις δεν συνιστά βεβαίως επανάληψιν του Μυστηρίου, αλλά τελετήν επανόδου των μετανοούντων εις τους κόλπους της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας(573), ουχ' ήττον προϋποθέτει, κατά τα άνω, αποκοπήν τίνος από της Ορθοδόξου κατ' Ανατολάς Εκκλησίας και εν τη μετανοία επάνοδον αυτού όθεν εξέβη, τούθ' όπερ δεν καταλείπει περιθώρια ως προς την βαθυτέραν έννοιαν της αποφάσεως του «πρ. Φλωρίνης» όστις εν ψυχρώ μάλλον ή εκ παραδρομής τινος και συντυχίας ενήργησεν εν προκειμένω κηρύξας σχισματικήν την Εκκλησίαν της Ελλάδος και εξωμότας rους τω νέω ημερολογίω κάτακολουθούντας. Προς τούτοις τα προσαγόμενα υπό των παλαιοημερολογιτών της παρατάξεως αυτού ελαφρυντικά της ενεργείας ταύτης του «πρ. Φλωρίνης» οίον ότι η απόφασις αύτη ουδέποτε εφηρμόσθη, ότι ελήφθη εν περιόδω αγώνος δικαιολογούντος εκτροπάς τινας, κλπ. δεν δύναται να αντισταθμίσωσι το βάρος της αντικανονικής εκείνης ενεργείας, ήτις προσεπόρισε δεινά τη Εκκλησία(574).
Ο ελιγμός ούτος του «πρ. Φλωρίνης» και των περί αυτόν εχαρακτηρίσθη εν τούτοις υπό της Εκκλησίας ως «απόρροια ανάγκης και ουχί συναισθήσεως»(575) και υπεστηρίχθη ότι η πλειοδοσία αυτών εις δήθεν φανατισμόν και αδιαλλαξίαν απεσκόπει εις την υπεισέλευσιν αυτών εις την σοβαράν περιουσίαν, ήν κατέλιπεν αποθνήσκων ο Ματθαίος(576). Ο ισχυρισμός βεβαίως ούτος, καιτοι τολμηρός,δι' ένα ιδεολόγον ως ενεφάνιζεν εαυτόν ο «πρ. Φλωρίνης» εν συνδυασμώ προς την επακολουθήσασαν νέαν παλινωδίαν αυτού και των περί αυτόν, οίτινες, διαπιστώσαντες ότι ο τοιούτος αυτών ελιγμός απέτυχε, προσκρούσας εις την σθεναράν αντίστασιν της Μαριάμ, Ηγουμένης της Μονής Κερατέας και των περί αυτήν αδιαλλάκτων παραγόντων, προέβησαν «εις την αποκάλυψιν των σκανδάλων επί τη ελπίδι ότι διά της εξοντώσεως των αντιπάλων θα επετύγχανον ό,τι δεν ηδυνήθησαν να επιτύχουν διά της πειθούς(577)», εμφανίζουσι τον «πρ. Φλωρίνης» μάλλον ως καιροσκόπον ή αγαθόν ιδεολόγον. Η έκδοσις της υπ' αριθμ. 13/26-9-1950 Εγκυκλίου υπό του «πρ. Φλωρίνης» και των συν αυτώ συνιστά ασφαλώς την πλέον μελανήν κηλίδα εις την καθόλου εκκλησ. σταδιοδρομίαν του ανδρός τούτου, όστις, παρά ταύτα, δεν υπήρξε τυχαίος Ιεράρχης. Εντύπωσιν προκαλεί η απότομος και γνωσιμαχούσα προς τα παλαιά ορθά αυτού πιστεύματα στροφή αύτη, τοσούτω μάλλον όσω αι διά της υπ' όψιν Εγκυκλίου διακηρυχθείσαι θέσεις ήρχοντο εις φανεράν αντίθεσιν προς ό,τι ο αυτός Ιεράρχης ου μόνον επί έτη επίστευεν, αλλά και γραπτώς είχεν εκθέσει υπεραμυνόμενος αυτών και μαχόμενος ίνα μείνη πιστός εις ταύτα. Εν τη από 9-11-1937 επιστολή αυτού, τη απευθυνθείση επιτιμητικώς προς τον «Επίσκοπον» Κυκλάδων Γερμανόν Βαρυκόπουλον, αναπτύσσονται εν πλάτει αι απόψεις του «πρ. Φλωρίνης» επί του θέματος της σχισματικής ή ου ιδιότητος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Κατά ταύτας «μία Εκκλησία τότε μόνον έχει κύρος και τα Μυστήρια αυτής αγιαστικήν χάριν και ενέργειαν, όταν αύτη συσταθή ή άναγνωρισθή υπό της καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας και τότε μόνον αύτη απόλλυσι το κύρος αυτής και την αγιαστικήν δύναμιν και ενέργειαν τα Μυστήρια αυτής, όταν Αύτη διά μίαν κακοδοξίαν κηρυχθή αιρετική ή σχισματική υπό της όλης Εκκλησίας, ης την έγκυρον γνώμην και τελεσίδικον απόφασιν διερμηνεύει η Οικουμενική και Πανορθόδοξος Σύνοδος». Και παρακατιών: «Η απόσχισις αύτη του Μακαριωτάτου και της ακολουθούσης αυτώ Ιεραρχίας παρέχει εις ημάς το δικαίωμα να διατυπώσωμεν την προσωπικήν και όλως ατομικήν ημών γνώμην, ότι ο Μακαριώτατος και οι ακολουθούντες αυτώ Αρχιερείς ως διασπάσαντες εν επιγνώσει την ενότητα της καθόλου Ορθοδόξου Εκκλησίας εις τον ταυτόχρονον εορτασμόν των εορτών και την ταυτόχρονον τήρησιν των νηστειών, κατέστησαν δυνάμει μόνον ουχί δε και ενεργεία έκπτωτοι της Θ. Χάριτος... τότε μόνον θα καταστώσιν και ενεργεία έκπτωτοι της Θ. Χάριτος και αλλότριοι του Ορθοδόξου Πνεύματος των Μυστηρίων, όταν ούτοι κηρυχθώσι τοιούτοι και ενεργεία σχισματικοί υπό Πανορθοδόξου Συνόδου μόνης δικαιουμένης προς τούτο κατά τα θέσμια της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας»(578). Και ταύτα μεν επρέσβευε και εκήρυττε τότε ο «πρ. Φλωρίνης». Αλλ' εν έτει 1950 αρνηθείς εαυτόν διεκήρυξεν ακριβώς ταναντία, τούτο δε πράττουσιν άχρι του νυν και οι εν τη παρατάξει διάδοχοι αυτού, αυθαιρέτως ανακηρύξαντες την παρασυναγωγήν του παλαιοημερολογιτισμού εις Εκκλησίαν, δίχα γνώμης και αποφάσεως της όλης Ορθοδοξίας, αφ' ης εύρηνται αποκεκομμένοι, χαρακτηρίσαντες δε την κανονικήν Εκκλησίαν της Ελλάδος, ως και πάσαν νεοημερολογιτικήν Εκκλησίαν, σχισματικήν και τα Μυστήρια αυτών άκυρα, προβαίνοντες παντόλμως εις επαναλήψεις αυτών. Αυτονόητον, κατά ταύτα, τυγχάνει το αδιέξοδον εις ο περιέφεραν αυτοί εαυτούς οι εν Ελλάδι παλαιοημερολογίται, εν τη τυχοδιωκτική ταύτη τακτική αυτών. Διότι της Εκκλησίας της Ελλάδος ούσης σχισματικής, κατ' αυτούς, ενεκα του ημερολογίου, σχισματικαί τυγχάνουσι και άπασαι ανεξαιρέτως αι λοιπαί ανεγνωρισμέναι Ορθόδοξοι Εκκλησίαι, αι μεν ως νεοημερολογιτικαί, αι δε παλαιοημερολογιτικαι ως κοινωνούσαι τη δήθεν σχισματική
Εκκλησία της Ελλάδος. Και εφ' όσον, κατά την άποψιν ταύτην, «πάντες εξέκλιναν άμα ηχρειώθησαν» και πάσαι αι υπ' ουρανόν Ορθόδοξοι Εκκλησίαι εξέπεσον της Θ. Χάριτος, έπεται ότι μόνοι επί γης Ορθόδοξοι απέμειναν οι εν Ελλάδι παλαιοημερολογίται αν και ούτοι
«αγιάζονται» υπό κληρικών ελθόντων κατά το παρελθόν εις κοινωνίαν μετά της Εκκλησίας της Ελλάδος-και άρα κοινωνησάντων του αυτού κανονικού ρύπου-και επομένως ουδαμόθεν δικαιούνται να αναμένωσι βοήθειαν προς επίλυσιν του προβλήματος αυτών.
Η περί των σκανδάλων εξ άλλου της Κερατέας είδησις, γνωσθείσα ευρέως διά του τύπου, εδημιούργησε λίαν δυσμενές διά τούς παλαιοημερολογίτας κλίμα(579) και ωδήγησεν εις την σύλληψιν και καταδίκην της Ηγουμένης Μαριάμ. Προ του μεγέθους του εκραγέντος σκανδάλου πτύξας ο «πρ. Φλωρίνης» επεχείρησε να διαχωρίση τας ευθύνας της υπ' αυτόν παρατάξεως διά δηλώσεως δι' ης απεκήρυξε τους περί την Μαριάμ.(580).
Σημειώσεις
561. Έκθεσις... σ. 36.
562. «Εκκλησία» 1950 σ. 385. Τον Ματθαίον κατηγόρησαν, εν τη από 12-5-1943 επιστολή αυτών, κληρικοί και λαϊκοί
της παρατάξεως αυτού ότι εκδίδει βιβλία ερανισμένα εκ των αποκρύφων και αμφιβόλου προελεύσεως πηγών, ότι
πρεσβεύει αιρετικάς δοξασίας ως λ.χ. περί πτώσεως των οδόντων του Κυρίου, περί της δευτέρας ενσάρκου Αυτού Οικονομίας, περί οραμάτων δαιμονοπλήκτου τινος Βασιλικής, ότι περιφρονεί την Ι. Παράδοσιν, ότι επιδιώκει την εαυτού αγιοποίησιν κλπ. Εις τας κατηγορίας ταύτας απήντησεν ο Ματθαίος δι' εκτενούς από 25-5-43
Ποιμαντορικής Εγκυκλίου, κατά το πλείστον δικαιολογούμενος. Σημειωτέον ότι ο αυτός εν τέλει διακηρύττει ότι εκείνος ουδένα ύβρισε ή κατηγόρησεν ή απεκάλεσεν αιρετικόν, ούτε εχώρισε τον παλαιοημερολογιτικόν αγώνα.
563. «Εκκλησία» 1950 σ. 385.
564. «Εκκλησία» 1950 σ. 395.
565. «Εκκλησία» 1950 σ. 395. Η κανονικώς μετέωρος αύτη ενέργεια του Ματθαίου εχαρακτηρίσθη υπό της ετέρας
παλαιοημερολογιτικής παρατάξεως του «πρ. Φλωρίνης» ως «τόλμημα», «εξωφρενική πράξις» και «εκκλησιαστικόν
πραξικόπημα», αποτολμηθέν «μόνον προς εκμετάλλευσιν και εξυπηρέτησιν των προσωπικών και ατομικών αυτού
συμφερόντων» («Η Φ.Ο.» 1948 φ. 60 σ. 4α. Βλ. και ανακοινωθέν της Ι.Σ. των ΓΟΧ και της ΠΘΕΟΚ ένθ' ανωτ.) και
απεδοκιμάσθη μετά βδελυγμίας υπ' αυτής, διαχωρισάσης τας ευθύνας της, τοσούτω μάλλον όσω είχεν ούτος αποκηρυχθή υπ' αυτής κατά το παρελθόν «ως αποσυνάγωγος, λόγω των πολλών και αλλεπαλλή λων αυτού αντικανονικών πράξεων, εις ας εξωθείτο υπό του περιβάλλοντός του» (Σ. Καραμήτσου -Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ.
164. Πρβλ. και σχόλιον εν: «Η Φ.Ο.» 1948 φ. 60 σ. 8 ). Περί των χειροτονιών τούτων βλ. εκτενέστερον κατωτέρω.
566. «Εκκλησία» 1950 σ. 395. Κατά τον Πολύκαρπον Συνοδινόν ο Ματθαϊος ήτο «άξεστος» Βλ. Πολυκάρπου
Συνοδινού, Μητροπολίτου Μεσσηνία ς, 'Εκκλ. 'Απομνημονεύματα. . . σ. 129.
567. Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Υπόμνημα προς την Διοικούσαν Εκκλησίαν... σ. 8 -11. Πρβλ. και την από 12-10-1943 Ποιμαντ. Εγκύκλιον του Ματθαίου.
568. «Εκκλησία» 1950 σ. 385. «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 86 σ. 7.
569. Η υπ' αριθμ. 13/26-9-Μαΐου 1950 Εγκύκλιος αύτη του «πρ. Φλωρίνης» εχαρακτηρίσθη υπό της Ι. Συνόδού ως «το
πλέον επαίσχυντον σημείον» της όλης σταδιοδρομίας αυτού», όστις, προς τοις άλλοις, διελάμβανεν εν αυτή και τα
εξής: «Αίρομεν τα εξ υπαιτιότητος ημών δημιουργηθέντα σκάνδαλα και προς τούτο ανακαλούμεν και αποκηρύττομεν παν ό,τι από του έτους 1937 έως σήμερον εγράφη και ελέχθη υφ' ημών διά κηρυγμάτων, διασαφήσεων, δημοσιευμάτων και εγκυκλίων κλπ.» («Εκκλησία» 1953 σ. 50). Και το Πατριαρχείον Αλεξανδρείας εχαρακτήρισε την Εγκύκλιον τούτην ως «την σπουδαιοτέραν πρόκλησιν» κατά της Εκκλησίας εκ μέρους της Συνόδου των μετριοπαθεστέρων παλαιοημερολογιτών. (Βλ. «Πάνταινον» 1951 σ. 70 ).
570. Ήδη από του έτους 1949 ο «πρ. Φλωρίνης» είχε χαρακτηρίσει πάσας τας Ορθοδόξους Εκκλησίας τας ακολουθούσας το νέον ημερολόγιον ως τελούσας εν υποδικία ενώπιον των σλαυικών κυρίως ομοδόξων Εκκλησιών, αίτινες παρέμεναν πιστοί εις το πάτριον Εορτολόγιον (Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Υπόμνημα προς την Διοικούσαν ... σ: 13). Η τοιαύτη ενέργεια του «πρ. Φλωρίνης» ήρχετο να δικαιώση μεθ' επταετίαν όλην την, ην είχεν απευθύνει αυτώ ο Ματθαίος εν έτει 1943 προτροπήν. Έγραφε τότε προς τον «πρ. Φλωρίνης» ο Ματθαίος: Εμπρός, λοιπόν, αποκηρύξατε εκ νέου την κακοδοξίαν, μεθ' ης και πάλιν ανεμίχθητε μετά την πρώτην σας ομολογίαν. Κηρύξατε τα Μυστήρια άκυρα της κακοδόξου Εκκλησίας και μη τα αναμασάτε πότε έγκυρα και πότε άκυρα. Κηρύξατέ την σχισματικήν και αύθις, όπως την εκηρύξατε το 1935 και ότι το μύρον της δεν έχει την αγιαστικήν του δύναμιν και τα παιδία τα βαπτισθέντα εις το εκείνων Βάπτισμα δέον να μυρώνωνται παρά των Ορθοδόξων ιερέων συμφώνως τω πρώτω κανόνι του Μ. Βασιλείου» (Ματθαίου, Ποιμαντορ.Εγκύκλιος 12-10-
1943 σ. 10). Εν τούτοις υπό των υπερασπιστών της μνήμης του σήμερον, φέρεται ο «πρ. Φλωρίνης» αχθείς εις την
απόλυσιν της Εγκυκλίου ταύτης «εκ πόνου και μόνον προς τον αγώνα τον οποίον έβλεπεν σχεδόν ναυαγούντα κατόπιν του εμφυλίου διχασμού. Ηθέλησε και την τελευταίαν στιγμήν να διασώση τους πορευομένους όπισθεν του αρχηγού της ανταρσίας Ματθαίου και ούτω να προστατεύση το γόητρον και την μέλλουσαν προαγωγήν της Εκκλησίας των ΓΟΧ, ασχέτως αν τελικώς διεψεύσθη των ελπίδων του» (Θεοδωρήτου μοναχού, Το Ημερολογιακόν
σχίσμα δυνάμει ή ενεργεία ; σ. 16, 18 επ.), και «οικονομικώς συγκαταβάς» προς ένωσιν των διισταμένων (Θεοδωρήτου μοναχού, Β' Ανοικτή Επιστολή... σ. 15).Κατ' άλλούς ο «πρ. Φλωρίνης» τυπικώς προέβη εις τας δηλώσεις ταύτας «ένεκα περιστασιακών γεγονότων και επιδράσεων» αποτελούν δε αύται «καθαράν πράξιν ψυχολογικού εξαναγκασμού και καρπόν αμαθείας και πεισμόνου (sic) εγωϊστικού θελήματος του απαιδεύτου Ιερατείου του». (Βλ. Αγιορειτών Πατέρων, Ομολογία-Έκκλησις σ. 38 ).
571. - «Εκκλησία» 1950 σ. 385. Το Άγ. Μύρον ισχυρίσθησαν oι παλαιοημερολογίται ότι εχορήγει αυτοίς το Άγιον Όρος «όπερ είχεν εις ποσότητα μεγάλην πριν ή εισαχθή εν τη Ελληνική Εκκλησία η καινοτομία» (Βλ. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 198. Πρβλ. πικρόν επί του θέματος τούτου σχόλιον της «Εστίας» της 4-7-
1950). Υπερασπιζομένη τας δήθεν «κανονικάς» ταύτας θέσεις βραδύτερον η υπό τον «πρ. Φλωρίνης» «Σύνοδος» των ΓΟΧ και εις απάντησιν σχετικών παρατηρήσεων της Εκκλησίας, διαλαμβανομένων εν επισήμοις δηλώσεσιν αυτής προς τον τύπον («Εκκλησία» 1950 σ. 394-396) επανέλαβε τα περί «αυθαιρέτου και μονομερούς ημερολογιακής καινοτομίας» ήτις κατέστησε την Εκκλησίαν της Ελλάδος σχισματικήν, ου ένεκεν «λογικόν και. απαραίτητον» είναι όπως οι εις το παλ. ημερολόγιον προσερχόμενοι νεοημερολογίται αποκηρύσσωσι «την καινοτομίαν του Γρηγοριανού Ημερολογίου» εφ' όσον μεταξύ των παλαιοημερολογιτών «και των καινοτόμων υπάρχει θρησκευτική διαφορά». (Βλ. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 197-198. Πρβλ. καυστικόν σχόλιον του Ακαρνανίας Ιεροθέου, εν: «Ενορία» 1950 σ. 334).
572. Πρβλ. Ν. Μίλας, Το Εκκλησ. Δίκαιον της Ορθοδόξού Ανατολικής 'Εκκλησίας, Αθήναι 1906 σ. 796., Αμ. Αλιβιζάτου, Η Oικovoμια... Αθήναι 1949 σ. 83, Ιω. Φουντούλη, Απαντήσεις εις λειτουργικάς απορίας (Α') Αθήναι
1967 σ.134-135.
573. Βλ. Παύλου Μενεβίσογλου, Το Άγιον Μύρού εν τη Ορθοδόξω Ανατολική Εκκλησία, Θεσ/νίκη 1972 σ. 210 -211, Χ.
Ανδρούτσου, Δογματική... σ. 340, Π. Τρεμπέλα, Δογματική Γ' σ. 141, Του αυτού: Η ανεξάλειπτος σφραγίς εν τοις
Μυστηρίοις σ. 7-9.
574. Βλ. Θεοδωρήτου Μοναχού, Απόκρισις εις μίαν απάντησιν... σ. 18 - 19.
575. «Εκκλησία» 1950 σ. 395. Πρβλ. και «Χριστιαν. Σπίθαν» Ιαν. 1970 σ. 4.
576. «Εκκλησία» 1953 σ. 49-50. Ομοίως και Ποιμαντορική Εγκύκλιος από 20-12-72 της «Ι.Σ. ΓΟΧ» (κυρού Αρχιεπ/
Ματθαίου) σ.4. Βλ. αντίκρουσιν υπό του «πρ. Φλωρίνης» εν: «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 93 σ.7.
577. «Εκκλησία» 1950 σ. 395. Είχον προηγηθή δημοσιεύσεις εις την «Φωνήν της Ορθοδοξίας» πράξεων βιαιότητος
μοναχών της Μαριάμ κατά μοναχών της παρατάξεως του «πρ. Φλωρίνης» (Πρβλ. «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 90 σ. 8 ).
578. Θεοδωρήτου μοναχού, Το Ημερολογιακόν σχίσμα δυνάμει ή ενεργεία; σ. 24-25. Πρβλ. τα αυτά εν τη από 1-6-44
Εγκυκλίω του «πρ. Φλωρίνης».
579. Κατά την «Ενορίαν» «το παλαιοημερολογιακόν καρκίνωμα υπέστη δεινόν πλήγμα κατά το 1950 με τα
γεγονότα της Κερατέας» (Βλ. «Ενορίαν» 1951 σ. 19). εξ αφορμής των σκανδάλων τούτων δυσμενή σχόλια
εγράφησαν και διά τον καθόλου μοναχικόν βίον (Βλ. «Ενορίαν» 1959 σ. 220 ). ενώ κατά τον «Πάνταινον» με τα
γεγονότα της Κερατέας «διεσύρθη η Ορθόδοξος Εκκλησία σοβαρώς» («Πάνταινος» 1951 σ. 71).
580. Την Δήλωσιν υπέγραφον οι συγκροτούντες την «Ιεράν Σύνοδον των ΓΟΧ» «πρ. Φλωρίνης» Χρυσόστομος,
«Χριστιανουπόλεως» Χριστοφόρος και «Διαυλείας» Πολύκαρπος. Δι' αυτής απεκήρυσσον «τας διαδιδομ ένας
παρανόμους και ατασθάλους πράξεις» του ιερέως Ευγενίου Τόμπρου και της μοναχής Μαριάμ Σουλακιώτου,
οίτινες προΐαταντο της παρασυναγωγής εις ην ανήκεν η γυναικεία Μονή Κερατέας, προς ην ούτοι, ως εδήλουν,
ουδεμίαν απολύτως πνευματικήν σχέσιν και επικοινωνίαν είχον. Βλ. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ.
190. «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 91 σ. 8, Ανακοίνωσιν της Ι.Σ. των ΓΟΧ και αποκηρυκτικάς δηλώσεις των ΠΘΕΟΚ, Ενώσεως
Νέων Παλαιοημερολογιτών, εν: «Η Φ.Ο.» 1950 φ. 93 σ. 4-5. Διά την τοιαύτην στάσιν του πρ. Φλωρίνης» εξέφρασε
βραδύτερον την έκπληξιν αυτού ο Ακαρνανίας Ιερόθεος. Βλ. Ακαρνανίας Ιεροθέου, Παλαιοημερολογητικόν αίσχος
(επιστολή), εν: «Ενορία» 1950 σ. 334. Και η Ι. Σύνοδος, εν επισήμω αυτής ανακοινωθέντι, ψέγουσα την ενέργειαν,
ωμίλει περί καταβαλλομένης προσπαθείας εκ μέρους «των αυτών παλαιοημερολογιακών ωργανωμένων
συγκροτημάτων επιρρίψεως των ευθυνών μόνον επί της «Μονής Κερατέας» και διαχωρισμού άλλης τινός μερίδος υπό των αυτών ελατηρίων ελαυνομένης αλλ'επιδεικνυούσης σοβαροφάνειαν». («Εκκλησία» 1953 σ. 49).
3. Η υπ' αριθμ. 45/1951 Πράξις του Υπουργικού Συμβουλίου, αξιολόγησις και η, εκ της εφαρμογής αυτής, προκύψασα κατάστασις.
Ήδη η ευρεία διάδοσις των σκανδάλων της Μονής Κερατέας και η εν εξεγέρσει ένεκα τούτων διατελούσα Κοινή Γνώμη, ήσκησαν ισχυράν πίεσιν(581) επί της Κυβερνήσεως ήτις και ηναγκάσθη να λάβη ωρισμένα μέτρα. Ούτως εξεδόθη, μετ' αίτησιν της Ι. Συνόδου(582), η υπ' αριθ. 45/3-1-1951 Πράξις του Υπουργικού .Συμβουλίου(583), δι' ης απεφασίσθη «1) να εκτελεσθούν αι νομίμως εκδοθείσαι υπό των αρμοδίων Εκκλησ. Δικαστηρίων και Αρχών αποφάσεις κατά των αντιποιουμένων την ιδιότητα του κληρικού της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας παλαιοημερολογιτών, να εκτελώνται δε αμέσως και αι τυχόν εκδιδόμεναι νεώτεραι τοιαύται, 2) να αποσχηματισθούν οι άνευ κανονικής και νομίμου χειροτονίας εκ μέρους των κανονικών Αρχιερέων της Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας φέροντες το ιερατικόν σχήμα παλαιοημερολογίται δήθεν κληρικοί, 3) να διαταχθή η σύλληψις και η αποστολή εις τας Μονάς της μετανοίας των των ακολουθούντων το παλ. ημερολόγιον μοναχών, ο αποσχηματισμός δε και η παραπομπή εις τας αρμοδίας Δικαστικάς Αρχάς των εξ αυτών παρανόμως και αντικανονικώς φερόντων το μοναχικόν σχήμα, 4) να αποδοθούν εις την επίσημον Εκκλησίαν οι υπό των παλαιοημερολογιτών παρανόμως και αυθαιρέτως καταληφθέντες κανονικοί ναοί ως και αι υπ' αυτών παρανόμως και αυθαιρέτως κατεχόμεναι κανονικαί Μοναί».
Είναι αυτονόητον ότι διά της εν λόγω ΠΥΣ, ης η εκτελεστότης ημφεσβητήθη διά της υπ'
αριθμ. 1055/22-6-1951 αποφάσεως του Σ.τ.Ε. εν ολομελεία(584) ως και της υπ' αριθμ. 500/22-2-
1952 ομοίας, κριθείσα ως στερουμένη εκτελεστού χαρακήρος, η Πολιτεία απεφάσιζε να πράξη νυν ό,τι ηρνείτο επί μακρόν να πράξη προς προστασίαν της Εκκλησίας, τούθ' όπερ μεγάλως ικανοποίει την Εκκλησίαν, πράττουσαν ήδη παν ό,τι εξ αυτής εξηρτάτο προς διευκόλυνσιν της ταχείας εφαρμογής των εξαγγελθέντων μέτρων(585).
Ούτως, ακάρπου αποβάσης μεσολαβητικής παρά τω «πρ. Φλωρίνης» Χρυσοστόμω ενεργείας
του Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως(586) απεφασίσθη ο οίκοι περιορισμός των «πρ. Φλωρίνης» Χρυσοστόμου, «Κυκλάδων». Γερμανού, «Χριστιανουπόλεως» Χριστοφόρου και
«Διαυλείας» Πολυκάρπου(587).
Η λήψις της αποφάσεως ταύτης, εγκαίρως γνωσθείσα εις τους παλαιοημερολογιτικούς κύκλους, απετέλεσε το έναυσμα προς οργάνωσιν της αμύνης αυτών, καίτοι αι προθέσεις της Πολιτείας δεν κατέλιπον περιθώρια προς αυταπάτας.
Τω λόγω τούτω οι «Αρχιερείς» των παλαιοημερολογιτών απεκρύβησαν ίνα μη συλληφθώσι(588) αφού δι' Εγκυκλίου αυτών «προς τους απανταχού της Ελλάδος ευλαβεστάτους και σκληρώς δοκιμαζομένους κληρικούς και ευσεβείς χριστιανούς» παλαιοημερολογίτας συνίστων εγκαρτέρησιν εις τον αρξάμενον μέγαν διωγμόν και κατεφέροντο σκληρώς κατά της Κυβερνήσεως χρησιμοποιούσης κατ' αυτών «βάρβαρα και απάνθρωπα μέτρα προς κατάπνιξιν της ορθοδόξου συνειδήσεως ενός εκατομμυρίου ευσεβούς ελληνικού λαού»(589). Παραλλήλως ήρξαντο πιέζοντες διά δημοσιευμάτων και υπομνημάτων(590) την Κυβέρνησιν, ήτις εν τούτοις δεν είχεν εισέτι θέσει εις εφαρμογήν τα αποφασισθέντα μέτρα, σφοδρώς διά τούτο ενοχλουμένη υπό της Εκκλησίας(591). Ου μην αλλά και η Εκκλησία δι' Εγκυκλίων αυτής συνίστα τοις Ιεράρχαις την επισήμανσιν των κινήσεων «ψευδεπισκόπων και ψευδοϊερέων παλαιοημερολογιτών εν τη Επαρχία των» και την κίνησιν κατ' αυτών αρμοδίως της ποινικής διαδικασίας επί αντιποιήσει Αρχής προς άμεσον αποσχηματισμόν αυτών(592).
Τη 1-2-1951 συνελήφθη έν τινι εν Σταμάτα Αττικής οικία ο «πρ. Φλωρίνης» Χρυσόστομος, όστις και ωδηγήθη υπό συνοδείαν εις το Εκκλησ. Ορφανοτροφείον Βουλιαγμένης, εγκατασταθείς εις το αυτόθι Αρχιεπισκοπικόν διαμέρισμα(593). Κατά την εν αυτώ ολιγοήμερον αυτού παραμονήν έλαβον χώραν διαπραγματεύσεις μεταξύ αυτού και του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος, τάξαντος όρους τινας, υφ' ους θα ήτο δυνατόν να αντιμετωπισθή η
επίλυσις του παλαιοημερολογιτικού ζητήματος(594). Συγκεκριμένως επρόκειτο περί της αναγνωρίσεως του «πρ. Φλωρίνης» υπό της Εκκλησίας ως κανονικού μέλους της Ιεραρχίας αυτής, επιπεφορτισμένου την πνευματικήν καθοδήγησιν των παλαιοημερολογιτών. Η αρχικώς επιδειχθείσα διαλλακτικότης του «πρ. Φλωρίνης» ενεθάρρυνε τον Αρχιεπ/πον Σπυρίδωνα, ενδώσαντα εις παράκλησιν του συνομιλητού αυτού, μεθ' ου συνεδέετο διά δεσμών παλαιάς φιλίας(595), όπως επιτραπή αυτώ μετά των συνεργατών αυτού συζήτησις επί των ταχθέντων όρων. Αποτέλεσμα όμως της τοιαύτης επικοινωνίας υπήρξεν η μεταστροφή των διαθέσεων του «πρ. Φλωρίνης» και η ανένδοτος και ανυποχώρητος αυτού εν συνεχεία στάσις, γεγονός δι' όπερ αυτός μεν μετήχθη εις την εν Μυτιλήνη Ι. Μονήν Υψηλού(596), η δ' Ιερά Σύνοδος δι' Εγκυκλίου αυτής, αναφερθείσα εις τας μακράς και επιπόνους προσπαθείας αυτής προς αποκατάστασιν της εκκλησ. ενότητος, αίτινες όμως εναυάγησαν «τη επεμβάσει λαϊκών τινων κύκλων», απηύθυνεν έκκλησιν προς τε τον ελληνικόν λαόν και προς τους εξ αγαθής προαιρέσεως εμμένοντας εις το παλαιόν εορτολόγιον, καθώς και προς τα όργανα της διαφωτίσεως της κοινής γνώμης και τους διαχειριζομένους τα κοινά, ίνα έκαστος εν τω κύκλω αυτού συμβάλη εις την ορθήν αντιμετώπισιν του παλαιοημερολογιτικού(597). Παραλλήλως και ο «πρ. Φλωρίνης» από της εξορίας αυτού διά συγγραφών κατελόγιζεν ευθύνας εις την εκκλησιαστικήν, πολιτικήν και διοικητικήν ηγεσίαν της Χώρας, διά τα κατά των παλαιοημερολογιτών μέτρα, δι' υπομνήματος δ' αυτού προς την Ιεράν Πατριαρχικήν Σύνοδον από 1-4-1951 επεζήτησε την επέμβασιν αυτής προς άρσιν αυτών και προστασίαν των παλαιοημερολογιτών, ους ανεβίβαζε τότε εις ήμισυ περίπου εκατομμύριον(598), λησμονών προφανώς, ότι η προς ην κατέφυγε Σύνοδος εκείνη είχε προ τινος υπ' αυτού κηρυχθή σχισματική και αλλοτριόφρων.
Το ναυάγιον των διαπραγματεύσεων η Ι. Σύνοδος απέδωκεν, ως ελέχθη, εις λαϊκούς τινας
παλαιοημερολογιτικούς κύκλους. Αλλ' οι παλαιοημερολογίται ισχυρίσθησαν ότι τούτο ωφείλετο εις το κλίμα βίας και διωγμού ως και εις την σπουδήν των αρμοδίων όπως εκβιάσωσι μίαν λύσιν, επιρρίψαντες ούτω την ευθύνην της αποτυχίας των διαπραγματεύσεων εις την Εκκλησίαν, ήτις δεν παρέσχε, κατ' αυτούς, την αναγκαίαν πίστωσιν χρόνου προς διαμόρφωσιν καταλλήλου ψυχολογικού κλίματος διά την εξεύρεσιν της υπό πάντων αναζητουμένης λύσεως(599). Ανεξαρτήτως της βασιμότητας ή μη του ισχυρισμού τούτου βέβαιον είναι ότι η Εκκλησία διακατείχετο υπό ζωηράς ανησυχίας ως προς την έκβασιν του παλαιοημερολογιτικού ζητήματος(600). Τοσούτω μάλλον καθόσον η λήψις των βιαίων τούτων μέτρων(601) μάλλον σμίλευσε το αντιστασιακόν φρόνημα των διωκομένων.Κατά την εναρκτήριον συνεδρίαν της ΔΙΣ της 97ης Συνοδικής περιόδου (1
Οκτωβρίου 1951-30 Σεπτεμβρίου 1952 ) ο Αρχ/πος Σπυρίδων απήτει συνέχισιν των προσπαθειών μέχρις επιτεύξεως του ποθουμένου(602). Διότι ναι μεν, κατά τας διαπιστώσεις του Πρωθιεράρχου, «εν τη Αρχιεπ/πή ουδείς ναός παλαιοημερολογιτικός και ουδέν προσκύνημα ελειτούργει, τα Ιδρύματα παρελήφθησαν, ουδείς αντικανονικός ιερεύς εκυκλοφόρει ελευθέρως τουλάχιστον, ακόμη δε και αι γνωσταί ασχημίαι κατά την κατάδυσιν του Τιμίου Σταυρού, τη συμμετοχή Αρχών, απεσοβήθησαν. Το αυτό συνέβαινε κατ' αναλογίαν και εις την όμορον Επαρχίαν Αττικής και Μεγαρίδος, εκτός της συμπαγούς ομάδος των Μονών Κερατέας, ήτις ατυχώς υφίστατο εισέτι»(603). Παρά τας διαπιστώσεις ταύτας ο
«πρ. Φλωρίνης», κατά το αυτό διάστημα, ετόνιζεν ότι «επί έτος περίπου οι παλαιοημερολογίται δεν εκκλησιάζονται, δεν βαπτίζουσι τα τέκνα αυτών κλπ. εξ αιτίας των διωγμών, εν τούτοις όμως το φρόνημα αυτών παραμένει ακμαίον» και εκάκιζε την Πολιτείαν διότι «ζητεί την έγκρισιν της Εκκλησίας προς άρσιν των καταδιωκτικών μέτρων»(604). Ετέρωθεν οι παλαιοημερολογίται συνίστων προς αλλήλους εγκαρτέρησιν και άκαμπτον εμμονήν εις τα πάτρια(605) αδιαφορούντες διά τα κατ' αυτών μέτρα και ελπίζοντες εις σταδιακήν χαλάρωσιν αυτών.
Κατά ταύτα οι εξαπολυθέντες διωγμοί, πλήξαντες ου μόνον τους ασυνεπείς και ασυνειδήτους εκμεταλλευτάς της λαϊκής ευσεβείας παλαιοημερολογίτας «κληρικούς» αλλά και τον λαόν
αυτόν, δεν ηδυνήθησαν να εξαλείψωσι το εν τοις πράγμασι σχίσμα, αντιθέτως δε σφυρηλάτησαν επί μάλλον τους μεταξύ των διωκωμένων δεσμούς, και ενίσχυσαν την ενδόμυχον αυτών πεποίθησιν, ότι εδιώκοντο δήθεν ένεκα των πατρίων, γεγονός όπερ αντί να αποδυναμώση μάλλον ενίσχυσε την δύναμιν της αντιστάσεως αυτών και συνετήρησε εντός των καρδιών αυτών την ελπίδα της αποκαταστάσεως.
Η από 11 μέχρι 23-2-1952 εκτάκτως συγκληθείσα ΙΣΙ, αφορμήν λαβούσα εκ της ενώπιον αυτής, κατά την πρώτην συνεδρίαν της 11-2-1952 αναγνωσθείσης Εκθέσεως του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος και δη και του εις τον παλαιοημερολογιτισμόν αφορώντος αποσπάσματος αυτής, κυρίως όμως εκ της ειδήσεως, καθ' ην οι βουλευταί Ν. Ζορμπάς(606), Α. Βουλοδήμος και Α. Σχοινάς υπέβαλον τροπολογίαν επί του σχεδίου Νόμου «περί κυρώσεως του Α.Ν. 1623/1951 περί αναστολής διώξεως αδικημάτων τινων, προσωρινής απολύσεως καταδίκων κλπ», ζητούντες όπως παραγραφώσιν αι οιαιδήποτε πράξεις παλαιοημερολογιτών λαϊκών ή κληρικών, ησχολήθη με το ζήτημα του παλ. ημερολογίου κατά την γ' συνεδρίαν αυτής της 14-
2-1952. Τα κύρια σημεία των διεξαχθεισών συζητήσεων δύνανται να συνοψισθώσιν εις τας
εξής τρεις διαπιστώσεις: α) ότι αι καταβληθείσαι προσπάθειαι υπό της Εκκλησίας προς ειρηνικόν διακανονισμόν του ζητήματος απέτυχον, των παλαιοημερολογιτών εκτραχυνθέντων και εις παρεκτροπάς αχθέντων πολλάς και σοβαράς, λόγω του επιδειχθέντος υπ' αυτών πείσματος και της κακής αυτών διαθέσεως, β) ότι η Πολιτεία, μεταβαλούσα ήδη στάσιν, συντρέχει τη Εκκλησία διά της εφαρμογής των κειμένων νόμων, εις την προσπάθειαν αποδυναμώσεως του παλ/σμού, όστις ούτω πως, εξασθενών ημέρα τη ημέρα, θα διαλυθή και θα εκλείψη και γ) ότι η περί αναχειροτονήσεως των παλαιοημερολογιτών «κληρικών» των προσερχομένων τη Εκκλησία, απόφασις της προλαβούσης ΙΣΙ (1948) υπήρξεν αναξιοπρεπής διά το κύρος αυτής και βεβιασμένη, μη διακρίνουσα τους ευλαβείς των ασεβών και τους ζηλωτάς των εκμεταλλευτών.
Σύντρια τα ως άνω σημεία, υπό πολλών Ιεραρχών τονισθέντα, αποτελούσιν ενδεικτικά στοιχεία περί της αντιλήψεως, ήτις εκράτει εν τη Ιεραρχία εν σχέσει προς την αντιμετώπισιν του παλαιοημερολογιτικού ζητήματος. Εντός των πλαισίων άτινα είχε χαράξει η επί της διαμορφωθείσης καταστάσεως αντίληψις των Ιεραρχών, εκινήθη τότε η Ιεραρχία, ήτις, με μίαν μόνον εξαίρεσιν, ως τουλάχιστον εξάγεται εκ των Πρακτικών, ομοφώνως ενέκρινε την υπό του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος χαραχθείσαν γραμμήν εν τη αντιμετωπίσει του παλ/κού, πιστεύουσα ότι διά μέτρων βίας θα ήτο δυνατόν να απαλλαγή το σώμα της Εκκλησίας μιάς πληγής εξελκωμένης και τοσούτον δυσμενείς επί την ενότητα αυτής εχούσης συνεπείας.
Αλλά και οι παλαιοημερολογίται, παρά τας περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις αυτών, δεν συνήργησαν εις την ειρηνικήν του ζητήματος αυτών λύσιν. Υπέστησαν βεβαίως διωγμόν εκ μέρους Εκκλησίας και Πολιτείας, αλλ' ο διωγμός ούτος ήλθε και εκινήθη εις απάντησιν της αδιαλλαξίας και της αντεκκλησιαστικής τακτικής αυτών. Ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων ωμίλησεν εν τη Ιεραρχία 1952 περί του επιδειχθέντος εκ μέρους αυτών πείσματος καθώς και περί της κακής αυτών διαθέσεως και της κακοπιστίας, μεθ' ων αντιμετώπιζον πάσαν συμβιβαστικήν αυτού πρότασιν και απέδωκε την αδιαλλαξίαν αυτών ταύτην εις την έν τισι κύκλοις αυτών εγκρυπτομένην σκοπιμότητα, την ούσαν συνυφασμένην προς οικονομικά συμφέροντα και άλλας ποταπάς επιδιώξεις. Η μομφή αύτη ρίπτει οπωσδήποτε φως εις την στάσιν των – παλαιοημερολογιτών ηγητόρων του κινήματος τούτου και προσδιορίζει τας μεγίστας ευθύνας αυτών έναντι της Εκκλησίας και του θείου αυτής Δομήτορος.
Σημειώσεις
581. Ομιλών σχετικώς ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων ετόνισεν, ότι τα αποκαλυφθέντα σκάνδαλα «συνετάραξαν και εξήγειρον την κοινήν συνείδησιν μέχρι σημείου, ώστε βάσιμος να προβάλλη πλέον η ελπίς ότι θα τεθή τέρμα εις το στιγματίζον την σύγχρονον Ελλάδα ζήτημα τούτο» («Εκκλησία» 1950 σ. 394 ). Πρβλ. και την εν τη υπ' αριθμ.
45/1951 ΠΥΣ υπό στοιχείου 3 αιτιολογίαν (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 548). Αντιθέτως oι παλαιοημερολογίται διετύπουν την ελπίδα ότι «η νεωτέρα Ελλάς δεν θα εξασφαλίση εις τους Αρχιερείς της οδού Αγ. Φιλοθέης ένα νεώτερον
Πιλάτον δια να εγκρίνη την Σταύρωσιν εις τον Γολγοθάν του Μαρτυρίου της Αληθείας και του Δικαίου» («Η Φ.Ο.»
1950 φ. 94 σ. 1).
582. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 184-188. Πρβλ. «Η Φ.Ο.» 1954 φ. 182 σ. 3.
583. Βλ. ταύτην εν : Αι Συνοδικαί Εγκύκλιοι, τ. Β' σ. 563-564. Πρβλ. και «Εκκλησίαν»1951 σ.40.ΚώΔΙΣ1948-1951
σ.548.Σ.Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' αν. σ. 193-194. Την ΠΥΣ ταύτην ο Σ. Καραμήτσος εχαρακτήρισεν ως
όζουσαν «δικτατορίας και μισαλλοδόξου αντορθοδόξου πνεύματος» (Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ.
193) ο δε «Εθν. Κήρυξ» της 18-1-1951 ως «μεσαιωνικήν προκήρυξιν»: Πρβλ. «Η Φ.Ο.» 1954 φ. 178 σ. 3.
584. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 129 σ. 3. Πρβλ. και γνωμοδότησιν Δημ. Παπαγιαννάκη, εν : «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 136 σ. 2-4. Α.
Ζαχαρίου, Oι Βουλευταί αλλού και εδώ, εν: «Η Φ.Ο.» 1953 φ.162 σ. 1-2. Το Σ.τ.Ε. επελήφθη του ζητήματος επί
προσφυγή της ΠΘΕΟΚ. Σχετικαί προς τα άνω αποφάσεις του Σ.τ.Ε. και αι υπ' αριθμ. 1443/1951, 1444/1951 και
1445/1951 αυτού. Πρβλ. και την υπ' αριθμ. 611/30-8-1951 γνωμάτευσιν του ΝΣΚ ως και το υπ' αριθμ. 607/18-8-1953
έγγραφον αυτού προς το Υπουργείον Εθν. Παιδείας. Η διά του υπ' αριθμ. εξ άλλου 19/1/306/29-1-1951 εγγράφου του Υπ. Δημ. Τάξεως γνωστοποιηθείσα ταις Αστυνομικαίς Αρχαίς συγκρότησις κατά Νομαρχίας Επιτροπών, εκ των οικείων Μητροπολιτών, Νομάρχου, Εισαγγελέως, Γυμνασιάρχου και Αστυν. Δ /ντου ή Δ/ντού Χωρ/κης προς μέριμναν δι' εφαρμογήν της Πράξεως ταύτης, προσεβλήθη υπό των παλαιοημερολογιτών ως κειμένη εκτός της εξουσιοδοτήσεως.
585. Εν τη συνεδρία της ΔΙΣ της 24-1-1951 ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων ανεκοίνωσεν ότι απέστειλεν ήδη αρμοδίως τον πρώτον κατάλογον των εκτός του Αγ. Όρους ευρισκομένων αγιορειτών προς απομάκρυνσιν αυτών και επαναφοράν εν ταις Μοναίς εξ ων προήρχοντο (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 551, Πρβλ. και Εγκύκλιον Ι.Σ. υπ' αριθμ. 373/7-
2-1951 εν: Aι Συνοδικαί Εγκύκλιοι,τ.Β' σ.568-569).
586. Ούτος, συναντηθείς μετ' αυτού εις την oικίαν του εποιήσατο προς τούτον έκκλησιν ίνα «αποχωρήση της
τάξεως των παλαιοημερολογιτών χάριν της Πατρίδος και της Εκκλησίας» (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 556). Αλλ'ούτος, ενώ
αρχικώς εκάμφθη και εδέχθη να συζητήση την πρότασιν μετά των ομοϊδεατών αυτού, επανήλθεν, εν τη εξελίξει της συζητήσεως, εις πείσμονα άρνησιν oιασδήποτε εκ μέρους αυτού ενεργείας προς την κατεύθυνσιν ταύτην, του Αντιπροέδρου της Κυβερνήσεως εκφράσαντος αυτώ την λύπην αυτού διά την επιδειχθείσαν επιμονήν του όπως
«παραμείνη εις τας τάξεις ανθρώπων «αλητών» (ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 556).
587. ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 555.
588. ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 571,Πρβλ.και Σ.Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 206.
589. Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 206-207. Πρβλ. «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 97 σ. 1-2 και Εγκύκλιον από 21-2-
1951 εν: «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 99 σ. 2-3.
590. Βλ. «Εθνικόν Κήρυκα» της 18-1-1951 ένθα ψέγεται η κυβερνητική απόφασις ως «ηλιθία πράξις». Βλ. σχετικώς
και «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 100 σ. 1. Προς τούτοις και εκκλησιαστικά φύλλα επέκριναν την Εκκλησίαν διά τας διώξεις. Βλ.
«Οι Τρείς Ιεράρχαι» 1959 σ.18. Εν τούτοις ο «πρ. Φλωρίνης» εξεδήλου την πικρίαν αυτού διότι αι διάφοροι τάξεις της
Ελληνικής Κοινωνίας «απαθώς και αδιαμαρτυρήτως εθεώντο τα αποφώλια και εξάγιστα πραξικοπήματα της
Εκκλησίας και της Πολιτείας» Βλ. Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Πραγματεία περί της άνωθεν... σ.
71, καθώς και ο τύπος. Ένθ' ανωτ. σ. 74-75.
591. ΚώΔΙΣ 1948-1951 σ. 571 συνεδρία της 9-2-1951. και ανακοινωθέν, εν «Εκκλησία 1953 σ. 49.
592. «Εκκλησία» 1951 σ. 74.
593. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 98 σ. 1 επ. Τον γηραιόν παλαιοημερολογίτην «Ιεράρχην» συνώδευσεν εις Βουλιαγμένην αυτός ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων διά του προσωπικού αυτού αυτοκινήτου, δους εντολήν εις τον αρμόδιον Δ/ντήν του Εκκλησ. Ορφανοτροφείου όπως ο εν περιορισμώ διατελών «Μητροπολίτης» απολαύη πάσης εξυπηρετήσεως και ανέσεως. Μετά διήμερον, τη επεμβάσει του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος, απεμακρύνθη του Ορφανοτροφείου η εκ χωροφυλάκων φρουρά.
594. Βλ. την υπ' αριθμ. 775/613 Εγκύκλιον της Ι.Σ. εν: «Εκκλησία» 1951 σ. 84-85.
595. Βλ. και Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Κρίσεις επί της σημερινής καταστάσεως... σ. 20.
596. Βλ. «Εμπρός» 9-3-1951 και δηλώσεις Ν. Μπακοπούλου εν Εγκυκλίω ΓΟΧ σ. 62-63. Κατά την στιγμήν της
απελάσεως αυτού ο «πρ. Φλωρίνης» φέρεται αναφωνήσας το του Τερτυλλιανού «άγετέ με εις λατομίας» (Σ.
Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 217). Εν τη Ι. Μονή Υψηλού πάντως έτυχε «πάσης περιποιήσεως παρά
πάσαν υποβολιμαίαν διαμαρτυρίαν» κατά την ενώπιον της ΙΣΙ δήλωσιν του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος (ΚώΙΣΙ 1952 σ.
209 ). Αντιθέτως κατά τους παλαιοημερολογίτας ο ηγέτης αυτών διεβίου «υπό αυστηράν απομόνωσιν, εντός ανηλίου δωματίου, μη επιτρεπομένου εις ουδένα να επικοινωνή μαζί του, κοιμώμενος επί ξυλίνης κλίνης και μόνος του ενδιαιτώμενος» (Βλ. ΠΘΕΟΚ, Υπόμνημα προς τους βουλευτάς 1951 σ. 4 ). Εν -τούτοις, ότε βραδύτερον κατηγγέλθη υπό των αδιαλλάκτων παλαιοημερολογιτών ο «πρ. Φλωρίνης» ως συμπροσευχόμενος εν τη Μονή μετά των πατέρων αύτής, ούτος ηρνήθη τούτο τονίσας ότι είχε παραχωρηθή αυτώ υπό του Ηγουμένου της Μονής ειδικόν παρεκκλήσιον αυτής προς τέλεσιν των θρησκευτικών αυτού καθηκόντων (Πρβλ. Ζηλωτών αγιορ. Πατέρων, Σύντομος ... σ. 28). Εν Αθήναις επανήλθε τη 16-7-1952. Κατά της απελάσεως προσέφυγον εις το Σ.τ.Ε. οι παλαιοημερολογίται.
597. Βλ. Αι Συνοδικαί Εγκύκλιοι τ. Β' σ. 578-581. Πρβλ. και «Εκκλησίαν» 1951 σ. 84-86.
598. Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Κρίσεις επί της σημερινής καταστάσεως ...σ. 77-80.
599. «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 99 σ. 7-8. «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 99 σ. 7-8. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 220-221.
600. Εγκύκλιος Ι.Σ. υπ' αριθ. 775/613 εν: «Εκκλησία» 1951 σ. 85.
601. Κατά την υπ' όψιν περίοδον ναοί εσφραγίσθησαν, ιδρύματα εκλείσθησαν, κληρικοί εδιώχθησαν, μοναχοί εξεβλήθησαν, λατρευτικαί συνάξεις απηγορεύθησαν και γενικώς εκαλλιεργήθη κλίμα φοβίας, αν μη και τρομοκρατίας εις βάρος των παλαιοημερολογιτών. Εν τούτοις αξιοσημείωτος υπήρξεν η παρατήρησις του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος εν τη ενώπιον της ΙΣΙ (11-2-1952 ) εισηγήσει αυτού, ότι «απεσχηματίσθησαν οι αντικανονικοί και οι καθαιρεθέντες, αλλ' η εκτέλεσις δικαστικών αποφάσεων ουδέποτε εχαρακτηρίσθη ως βιαία, αλλ' ως προστασία της εννόμου τάξεως κατά της ασυδοσίας και της ακολασίας» (ΚώΙΣΙ 1952 σ. 210 ). Περί των διωγμών τούτων μετ' απαριθμήσεως χαρακτηριστικών περιπτώσεων βλ. εν Ημερολογίω διωγμών («Η Φ.Ο.» 1951 φ. 119 σ. 6), Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 237-249, Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Κρίσεις επί της σημερινής... σ. 81-82, και «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 100 σ. 3, φ. 105 σ. 4, φ. 111 σ. 3-4, 1953 φ. 162 σ. 2, φ. 163 σ. 3, 1957 φ.
267 σ. 1. Πρβλ. και την από 20-3-1952 εξώδικον διαμαρτυρίαν του Προέδρου της ΠΘΕΟΚ εν: Σ. Καραμήτσου- Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 267 επ. Βλ. και Π.Θ.Ε.Ο.Κ, Υπόμνημα προς τους βουλευτάς 1951 σ. 3 -7, 1952 σ. 8-11.
Μεταξύ των άλλων εκλείσθη τότε και το εν Κερατσινίω .Ίδρυμα όπερ διετήρει ο «Διαυλείας» Πολύκαρπος («Βλ. Η Φ.Ο.» 1951 φ. 111 σ. 3-4 ) περί του οποίου ιδρύματος ευμενές σχόλιον περιέλαβεν η «Εκκλησία» βραδύτερον και δη και εν έτει 1956 (σ. 244 ).
602. «Εκκλησία» 1951 σ. 233.
603. ΚώΙΣΙ 1952 σ. 208.
604. Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Κρίσεις επί της σημερινής... σ. 62 επ.
605. «Η Φ.Ο.» 1951 φ. 99 σ. 8. Πρβλ. και «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 133 σ. 5-6.
606. Την υπερψήφισιν τούτου κατά τας προσεχείς βουλευτικάς εκλογάς, ως και ετέρων δύο βουλευτών φίλα
προσκειμένων προς αυτούς συνέστησαν εις τους οπαδούς αυτών oι τρεις παλαιοημερολογίται «Αρχιερείς» Βλ. Σ.
Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ., σ. 293. Εννοείται ότι ή τε ΠΘΕΟΚ εν έτει 1951 και ο «πρ. Φλωρίνης»
κατεφέροντο λάβρως κατά του πολιτικού κόσμου της χώρας διά την αδιαφορίαν αυτού έναντι των διωγμών του
παλαιοημερολογιτικού στοιχείου. Βλ. Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Πραγματεία..., σ. 70 επ. Ο Ν. Ζορμπάς και άλλοτε είχε ταχθή υπέρ των παλαιοημερολογιτών. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 132 σ. 3, 5. Ομοίως και ο Λ. Λυμπέρης Βλ. «Ελληνικήν Ημέραν» της 5-7-1952 ένθα δημοσιεύεται άρθρον αυτού.
4. Η απoκατάστασις των δύο παλαιοημερολογιτών «Επισκόπων».
Η εκ των εκλογών του 1952 προελθούσα Κυβέρνησις υπό τον Ν. Πλαστήραν, ενδίδουσα εις πιέσεις βουλευτών, και εξ αντιδράσεως ίσως προς την προκάτοχον αυτής Κυβέρνησιν ενεργούσα, απεφάσισε την εκ της εξορίας επάνοδον του τε «πρ. Φλωρίνης» Χρυσοστόμου και των δύο «Επισκόπων», «Διαυλείας» Πολυκάρπου και «Χριστιανουπόλεως» Χριστοφόρου(607), οίτινες, αφιχθέντες εις Αθήνας κατά μήνα Ιούλιον 1952 ετέθησαν και αύθις επί κεφαλής των οπαδών αυτών και ήρχισαν κινούμενοι προς πολιτικούς παράγοντας διά την ικανοποίησιν των αιτημάτων αυτών και κυρίως διά την κατάπαυσιν των εναντίον των διωγμών(608).
Αλλ' η εκ της δίκης της μοναχής Μαριάμ, Ηγουμένης της Μονής Κερατέας, προελθούσα παρά τω λαώ δυσμενής εντύπωσις διηύρυνε και το άλλως υφιστάμενον από μακρού χάσμα μεταξύ των δύο παλαιοημερολογιτικών παρατάξεων, εκατέρας αυτών μετά φανατισμού και ζήλου επιδιωκούσης τον ηθικόν αφανισμόν της ετέρας. Ούτως επετάθη ο μεταξύ αυτών άχαρις αγών διά συκοφαντιών, σπερμολογιών και ύβρεων, ων ένεκα οι τρείς «Αρχιερείς» της ομάδος του «πρ. Φλωρίνης» προήλθον εις κοινήν από 6-11-1952 δήλωσιν, ότι παραιτούνται της ασκήσεως των ποιμαντορικών και διοικητικών αυτών καθηκόντων και δικαιωμάτων επί του παλαιοημερολογιτικού τέως ποιμνίου αυτών, επιθυμούντες, ως έγραφαν, ίνα μη η παρουσία αυτών επί κεφαλής της παλαιοημερολογιτικής παρατάξεως θεωρηθή ως εμπόδιον προς κατάπαυσιν των διωγμών και επίλυσιν του ζητήματος. Δεν γνωρίζομεν τα αληθή ελατήρια, αφ' ων ορμηθέντες οι «Ιεράρχαι» ούτοι υπέγραψαν την δήλωσιν ταύτην(609). Γεγονός όμως είναι ότι ο «πρ. Φλωρίνης», υπείκων εις ασκηθείσας επ' αυτού πιέσεις λαϊκών παραγόντων του παλαιοημερολογιτισμού, ανεκάλεσε τη 27-11-1952 την παραίτησιν αυτού, προφασισθείς την άρνησιν του πρεσβυτερίου και του Δ.Σ. της ΠΘΕΟΚ όπως αποδεχθώσι ταύτην και την ανάγκην υπάρξεως Αρχιερέως επί κεφαλής των παλαιοημερολογιτών, μεθ' ου έδει να διαπραγματευθή την λύσιν του ζητήματος η Κυβέρνησις Παπάγου(610). Αλλ' ενώ οι έτεροι δύο ενέμειναν εις την παραίτησιν αυτών, η Εκκλησία ενήργει διά την έκδοσιν του ν. 2294/1953 δι' ου συνεκροτείτο Αναθεωρητικόν Δικαστήριον, καλούμενον ίν' αποφανθή επί των από 3-3-
1953 υποβληθεισών τη Ι. Συνόδω αιτήσεων των μετανοησάντων διά την εις τον
παλαιοημερολογιτισμόν προσχώρησιν αυτών «Επισκόπων» «Διαυλείας» Πολυκάρπου και
«Χριστιανουπόλεως» Χριστοφόρον(611).
Το Δικαστήριον τούτο συνελθόν εν δυσί συνεδρίαις, ήτοι τη 9-3-1953 διά την περίπτωσιν του
«Χριστιανουπόλεως» Χριστοφόρου και τη 12-3-1953 διά την του «Διαυλείας» Πολυκάρπου και ιδόν τας διαληφθείσας αιτήσεις αυτών, ακούσαν δε και τας προφορικώς αναπτυχθείσας υφ' εκατέρου των αιτούντων σχετικάς απόψεις περί μετανοίας αυτών, διά των υπ' αριθμ. 1/1953 και 2/1953 αποφάσεών του εξηφάνισε τας κατ' αυτών προγενεστέρας καταδικαστικάς αποφάσεις, ήτοι τας υπ' αριθμ. 2/18-7-1935 και 11/20-12-1950, και αποκατέστησε τούτους άνευ αναχειροτονήσεως εις τον Επισκοπικόν βαθμόν, ως δε η Ι.Σ. δι' Εγκυκλίου αυτής εσημείου(612), η Εκκλησία κατ' οικονομίαν ανεγνώρισεν ως κανονικήν την εν έτει 1935 γενομένην χειροτονίαν αυτών, τούτους δ' επομένως ως κανονικούς Επισκόπους της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος, θεωρουμένους Τιτουλαρίους. Τούτο δε έπραξεν επί τη ελπίδι ότι «συντόμως η Εκκλησία ημών θά απαλλαγή του επωδύνου αυτού καρκινώματος (ήτοι του παλαιοημερολογιτισμού ) όπερ επί δεκαετηρίδας ολοκλήρους συνετάραξε την αγιωτάτην ημών Εκκλησίαν και εδίχασε τον ευσεβή ελληνικόν λαόν»(613) και απένειμε τω μεν «Χριστιανουπόλεως» τον τίτλον του Καρυουπόλεως, τω δε «Διαυλείας» τον τοιούτον του Σταυρουπόλεως(614).
Κατά την απόφασιν του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου έκαστος των ως είρηται Επισκόπων επανήλθεν «εις τον ον είχε βαθμόν της Αρχιερωσύνης ότε το πρώτον κατηγορηθείς εδικάσθη υπό του Πρωτοβαθμίου δι' Αρχιερείς Δικαστηρίου». Καίτοι όμως εν τη αποφάσει δεν εγένετο ειδική -ως απαιτεί ο Αμ. Αλιβιζάτος(615)-μνεία περί αναγνωρίσεως ως κανονικών πασών των πράξεων αυτών των ενεργηθεισών κατά την διάρκειαν της καθαιρέσεως αυτών, εν τούτοις, εκ του γράμματος της ως είρηται φράσεως συνάγεται εμμέσως το συμπέρασμα, ότι η Εκκλησία απέβλεψεν και εις την επέκτασιν της ασκηθείσης οικονομίας και επί των πράξεων τούτων(616). Η δε μέχρι τούδε πράξις της Εκκλησίας έχει μάλλον επιβεβαιώσει το συμπέρασμα τούτο(617), ενώ κατ' απόφασιν της ΙΣΙ του έτους 1958 εκρίθησαν κατ' οικονομίαν έγκυροι αι χειροτονίαι πρεσβυτέρων και διακόνων, ας ετέλεσαν οι δύο επιστρέψαντες παλαιοημερολογίται «Επίσκοποι» Πολύκαρπος και Χριστοφόρος όντες καθηρημένοι(618).
Η κατά τα άνω αναγνώρισις των δύο τέως παλαιοημερολογιτών Επισκόπων δέον να εγγραφή
εις το ενεργητικόν του Αρχιεπισκόπου Σπυρίδωνος ως κατάκτησις της Εκκλησίας εις το κανονικόν και ειρηνικόν πεδίου(619). Αλλ' είναι προφανές ότι η απόφασις του Αναθεωρητικού Δικαστηρίου όπως δεχθή άνευ αναχειροτονήσεως τους δύο τούτους Επισκόπους, κινουμένη εντός των πλαισίων της εκκλησ. οικονομίας, απέκλινε της γνωστής αποφάσεως της Ιεραρχίας του έτους 1948 ήτις, εν ακριβεία ώριζεν ότι τα υπό παλαιοημερολογιτών τελούμενα Μυστήρια, συμπεριλαμβανομένων και των χειροτονιών ήσαν ανύπαρκτα, και κατά συνέπειαν οι εκ του παλαιοημερολογιτισμού εις την Εκκλησίαν προσερχόμενοι «Κληρικοί» έδει να αναχειροτονώνται.
Κατά την συνεδρίαν ΔΙΣ της 2-6-1953 ελήφθη η απόφασις όπως γίνη δεκτός εις τους κόλπους
της Εκκλησίας επίσης άνευ αναχειροτονήσεως ο πρεσβύτερος Γ.Π. χειροτονηθείς υπό του Γερμανού Βαρυκοπούλου, και καθαιρεθείς, μετά δε ταύτα υπηρετήσας ως κληρικός επί έτη εις το κλίμα του Πατριαρχείου Αλεξανδρείας(620).
Βραδύτερον η ΔΙΣ εν τη συνεδρία, της 23-6-1953(621) απεφάσισεν περιπτωσιακήν την αντιμετώπισιν του ζητήματος και αφήκεν εις την διακριτικήν ευχέρειαν αυτής την άσκησιν οικονομίας και ως προς την αναγνώρισιν ή μη των χειροτονιών των παλαιοημερολογιτών.
Εν τούτοις δεν διελάνθανε την προσοχήν του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος η ανάγκη οριστικής ρυθμίσεως του ζητήματος τούτου δι' αποφάσεως της ΙΣΙ. Ούτως εν τω εναρκτηρίω ενώπιον της ΔΙΣ της 99ης Συνοδικής περιόδου (1953-1954) λόγω αυτού ο Πρωθιεράρχης εκείνος ανεφέρθη και εις το παλαιοημερολογιτικόν, ειδικώτερον δ' εις τον τρόπον προσδοχής των εις τους κόλπους της Εκκλησίας επανακαμπτόντων παλαιοημερολογιτών «κληρικών», και μνησθείς της σχετικής αποφάσεως της ΙΣΙ του έτους 1948, παρετήρησεν, ότι ήδη, ως εξειλίχθη
η όλη παλαιοημερολογιτική υπόθεσις, επιβάλλει την εκ νέου σοβαράν του όλου τούτου προβλήματος μελέτην, τοσούτω μάλλον όσω η εμμονή της Εκκλησίας εις την άκαμπτον στάσιν αυτής θα συνετέλει εις την διατύπωσιν πικρών κατ' αυτής σχολίων, εμφανιζομένης ως αποστεργούσης λύσεις οικονομίας(622). Έκτοτε η Εκκλησία ετήρησεν επί του προκειμένου ζητήματος στάσιν περιπτωσιολογικής εξετάσεως. Τοιουτοτρόπως τη 15-3-1955 η ΔΙΣ απεφάσισε την άνευ αναχειροτονήσεως προσδοχήν παλ/του ιερέως(623) Αντιθέτως τη 19-11-
1954 απεφάνθη ότι κληρικός χειροτονηθείς υπό ψευδεπισκόπου δεν έχει κανονικήν ιερωσύνην και δέον, προσερχόμενος τη Εκκλησία, να αναχειροτονηθή(624).Εις το αυτό μέτρον υπήχθησαν και οι υπό καθηρημένου Επισκόπου χειροτονηθέντες, οίτινες, εφ' όσον δεν συνέτρεχέ τι κώλυμα ιερωσύνης, ηδύνατο να γίνωσι δεκτοί ως λαϊκοί χειροτονούμενοι εξ υπαρχής, μιας εκάστης περιπτώσεως εξεταζομένης κεχωρισμένως(625). Πάντως οπωσδήποτε άνευ αναχειροτονήσεως εγίνοντο δεκτοί οι έχοντες κανονικήν χειροτονίαν παλαιοημερολογίται.
Η παρασχεθείσα τοις δυσίν εκ παλαιοημερολογιτών Επισκόποις συγγνώμη και η προσδοχή
αυτών εις τους κόλπούς της Εκκλησίας εθεωρήθη, ως προελέχθη, μέγα κατόρθωμα(626) και ενίσχυσε τας περί διαλύσεως της παλαιοημερολογητικής παρατάξεως προσδοκίας αυτής(627). Τω λόγω δε τούτω εχαλαρώθησαν και τα πιεστικά κατά των παλαιοημερολογιτών μέτρα(628) άτε επικειμένης, ως ηλπίζετο, της καταρρεύσεως του μετώπου αυτών. Αλλ' αντί της ελπιζομένης καταρρεύσεως οι παλαιοημερολογίται επεδείκνυον σημεία επιβιώσεως, ενισχυθέντες και υπό πολιτικών φίλων αυτών εις την κατάληψιν ναών και εις αντίστασιν κατά της κανονικής Εκκλησίας(629), ης αι ελπίδες απεδείχθησαν φρούδαι.
Σημειώσεις
607. Ο «Μεγαρίδος» Χριστοφόρος «διά να μη γίνεται σύγχυσις προσώπων φερόντων τον αυτόν επισκοπικόν τίτλον» είχε τη αιτήσει του προσλάβει τον τίτλον του Επισκόπου «Χριστιανουπόλεως» (Βλ. Α. Πανώτη, ΘΗΕ τ. Α' σ.
823 ).
608. «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 134 σ. 1-2, 4-5. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 277. Πρβλ. Υπόμνημα των ΓΟΧ από
28-5-1953 προς τον Βασιλέα Παύλον και προς τον Στρατάρχην Παπάγον. Contra «Το Βήμα» 3-8-1952 και απάντησις
εν: «Η Φ.Ο.» 1952 φ. 134 σ. 5-6.
609. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ενθ' ανωτ. σ. 293-295. Κατά τον Α. Πανώτην η παραίτησις ωφείλετο εις τας
αξιώσεις των πολιτικών όπως εξασφαλίσωσι δηλώσεις υπέρ αυτών των τριών ηγετών διά λόγους ευνοήτους εν
όψει των εκλογών (Θ Η Ε, τ Α' σ. 824).
610. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 298.
611. Βλ. Α. Ζαχαρία, Σχόλια επί του ν. 2294 περί αναθεωρήσεως εκκλησ. δικαστικών αποφάσεων εν: «Η Φ.Ο.» 1953 φ. 152.
612. Εγκύκλιος Ι. Σ. υπ' αριθ. 753/16-2-1954, εν: Αι Συνοδικαί Εγκύκλιοι τ. Β' σ. 703.
613. Κατά την έκφρασιν του Αρχιεπ/που Σπυρίδωνος ομιλούντος ενώπιον της ΔΙΣ εν τη συνεδρία αυτής της 9-3-
1953. Πρβλ. εν Αρχιμ. Θ. Στράγκα, ένθ' ανωτ, τ. Δ' σ. 2698.
614. Εκ τούτων ο μεν Επίσκοπος Καρυουπόλεως Χριστοφόρος εξελέγη υπό της ΔΙΣ του 1956 Μητροπολίτης
Δρυϊνουπόλεως, Πωγωνιανής και Κονίτσης, ο δε Σταυρουπόλεως Πολύκαρπος εξελέγη ομοίως υπό της ΔΙΣ του
1958 Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης.
615. Αμ. Αλιβιζάτου, Η οικονομία... σ. 61-62.
616. Contra ο Κασσανδρείας Συνέσιος εν εισηγήσει αυτού προς την ΜΣΕ Κανονικών ζητημάτων καθώς και εν τω
υπ' αριθμ. 663/5-10-1967 εγγράφω αυτού προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χαλκιδικής.
617. Η ΔΙΣ διά του υπ' αριθμ. 638/713/23-3-1955 εγγράφου αυτής προς την Ι. Μητρόπολιν Θεσσαλονίκης εδέχθη ως κανονικήν και έγκυρον την χειροτονίαν πρεσβυτέρου τελεσθείσαν υπό του καθηρημένου «Επισκόπου» Χριστιανουπόλεως Χριστοφόρου, καθ' ην εποχήν ούτος διετέλει ων πρεσβύτέρος (21-10-1947 ) και εδέχθη τον ιερέα τούτον άνευ αναχειροτονήσεως (ΚώΔΙΣ 1970-1971 σ. 366 ). Πάντως επί του σημείου τούτου κυμαίνεται η υπό της Ι.Σ. ακολουθουμένη τακτική. Βλ. υποσημ. 662. Το υπ' αριθ. 4481/1678/2-11-1967 τηλεγράφημα της ΔΙΣ προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Χαλκιδικής δέχεται ότι μετά την αποκατάστασιν του Χριστιανουπόλεως Χριστοφόρου ουδεμία πράξις αυτού και χειροτονία τελεσθείσα προηγουμένως ανεγνωρίσθη υπό της Εκκλησίας, ενώ τούτο δεν είναι αληθές. Βλ. σχετικώς και υποσημ. 620, 623.
618. Βλ. κατωτέρω σ. 316 επ.
619. Βλ. παρά Αρχιμ. Θ. Στράγκα, ένθ' ανωτ. τ. Δ' σ. 2701.
620. ΚώΔΙΣ 1953-1957 σ. 10-11. Έτεραι δύο παρεμφερείς περιπτώσεις αναφέρονται υπό Ζηλωτών αγιορ. Πατέρων,
εν: «Απάντησις εις μίαν επιστολιμαίαν διατριβήν» Λυκόβρυσις 1969 σ. 14.
621. ΚώΔΙΣ 1953-1955 σ. 40.
622. ΚώΔΙΣ 1953-1955 σ. 67.
623. ΚώΔΙΣ 1953-1955 σ. 559.
624. ΚώΔΙΣ 1953-1955 σ. 439.
625. Η ΔΙΣ απεφάνθη ότι τα υπό των «πρ. Φλωρίνης» και «πρ. Δημητριάδος» τελεσθέντα καθ' ον χρόνον ούτοι
ήσαν καθηρημένοι μυστήρια, είναι άκυρα και λογίζονται ως μη γενόμενα (ΚώϋΔΙΣ 1955 -1957 σ. 470. ΚώΔΙΣ 1957-
1959 σ. 94 ). Πρβλ. σχετικήν απόφασιν της ΔΙΣ τη 14-2-1961 (ΚώΔΙΣ 1961-1962 σ. 36).
626. Πρβλ. και Η Πέτρα της αμωμήτου ημών... σ. 14 ένθα υποστηρίζεται ότι «παραπλανωμένη η διοικούσα
Εκκλησία ενόμισεν ότι κατώρθωσε μέγα τι αποσπάσασα τους δύο αποστάτας της Ορθοδοξίας γενομένους ατυχείς
Επισκόπους από του τιμίου και ιερού και θεαρέστου διεξαγομένου αγώνος».
627. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 301. Ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων εν συνεδρία της ΔΙΣ της 24-6-1955
υπεστήριξεν ότι η κίνησις των παλαιοημερολογιτών «κατόπιν της εις την επίσημον Εκκλησίαν προσχωρήσεως των ποτέ παλαιοημερολογιτών Επισκόπων, ητόνισεν, ότι ενώ ο ποτέ Φλωρίνης Χρυσόστομος Καβουρίδης εδήλου μετάνοιαν και η τελευταία αντίδρασις θα εξουδετερούτο ευχερώς, θα κατεφέρετο δε καίριον κατά του παλαιοημερολογιτισμού πλήγμα...», η Πολιτεία δεν υπεβοήθησε προς τούτο την Εκκλησίαν (ΚώΔΙΣ 1955 -1957 σ.
57).
628. «Η Φ.Ο.» 1954 φ. 173 σ. 8.
629. ΚώΔΙΣ 1953-1955 σ. 284. Πρβλ. και συνεδρίαν ΔΙΣ της 24-6-1955 καθ' ην ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων είπεν ότι
«σήμερον, ότε του Υπουργείου Δικαιοσύνης προΐσταται ο των παλαιοημερολογιτών επίσημος φίλος και συνήγορος
Κ. Θεοφανόπουλος, οι παλαιοημερολογίται ανεθάρρησαν, διό και εις πλείστας πόλεις και χωρία... τη ανοχή και
ενίοτε προστασία της Αστυνομίας υπό των παλαιοημερολογιτών ψευδοϊερέων τελούνται λειτουργίαι εν τοις ναοίς
αυτών».
5. Aι κυριώτεραι εξελίξεις εντός των δύο αντιθέτων παλαιοημερολογιτικών παρατάξεων.
Τη 20-9-1955 εκοιμήθη εν Αθήναις «ψυχικώς καταπεπονημένος»(630) ο «πρ. Φλωρίνης» Χρυσόστομος Καβουρίδης «αρχιερατικός προϊστάμενος των εν Ελλάδι παλαιοημερολογιτών»(631) αλλά καθηρημένος από του υψηλού της αρχιερωσύνης αξιώματος ων και εις την των μοναχών τάξιν ανήκων, μη μεταμεληθείς και μη επιστρέψας, παρά πάσας τας περί του αντιθέτου προσδοκίας,(632) προπεμφθείς υπό μεγάλου πλήθους πνευματικών αυτού τέκνων(633).
Ο θάνατος του «πρ. Φλωρίνης» εγέννησεν αυτομάτως θέμα διαδοχής αυτού εν τη ηγεσία της παρατάξεως. Αναφερόμενος εις το θέμα τούτο ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων κατά την εναρκτήριον ομιλίαν αυτού ενώπιον της ΔΙΣ της 101ης περιόδου (1955-1956 ) τη 21-10-1955 είπεν, ότι μετά τον θάνατον του ποτέ Φλωρίνης, φερομένου ως Αρχιεπ/που των παλαιοημερολογιτών
«εδημιουργήθη κίνησις μεταξύ των παλ/τών, κυρίως ως προς την διαδοχήν του εκλιπόντος. Επισήμως ουδέν γνωρίζομεν εκτός των όσων διαδίδονται ανευθύνως περί τινος ξένου Ιεράρχου εν Ελλάδι και περί των σχέσεων αυτού προς τους παλαιοημερολογίτας. Δεν θέλομεν να πιστεύσωμεν εις τας διαδόσεις ταύτας-συνέχισεν ο Αρχιεπ/πος- νομίζομεν όμως ότι η Ι.Σ, οφείλει να ευρίσκεται εν επιφυλακή ενώπιον δημιουργηθησομένης τυχόν δυσαρέστου καταστάσεως»(634).
Ήδη την ηγεσίαν της παρατάξεως του «πρ. Φλωρίνης» είχεν αναλάβει, κατόπιν εκλογής,
7μελής Ιερατική Εκκλησιαστική Επιτροπή υπό τον τότε «Αρχιμανδρίτην» Ακάκιον Παππάν,(635) διαδεχθείσα 3μελή τινα προσωρινήν διοικούσαν Ιερατικήν Επιτροπήν(636). Ο επί κεφαλής της Επιτροπής Ακάκιος Παππάς επανεξελέγη κατά Νοέμβριον του 1957. Η νέα ηγεσία εχαρακτηρίσθη υπό του νέου Αρχιεπ/που Δωροθέου, κατά την συνεδρίαν της ΔΙΣ της
23-1-1957, ως «επί του παρόντος νομιμόφρων»(637). Αύτη έθετο ως πρώτον μέλημα αυτής την συντήρησιν και οργάνωσιν του αγώνος(638) και ιδία την απόκτησιν Αρχιερέως επί κεφαλής της παρατάξεως, διά λόγους ανασχέσεως αντιδραστικών τινων ενδοπαραταξιακών τάσεων(639), και αποφυγής της χλεύης των εις την ετέραν παλαιοημερολογιτικήν μερίδα ανηκόντων, «Ματθαιϊκών», οίτινες απεκάλουν ειρωνικώς τούτους «πρεσβυτεριανούς»(640) ιδία μετά την υπ' αυτών απόκρουσιν προτάσεως αυτών όπως δεχθώσιν επισκοπικάς χειροτονίας εκ των αντικανονικών «Επισκόπων» των(641). Πληροφορίαι καταφθάνουσαι εις
την Ι.Σ. έφερoν τους ηγέτας της διαλλακτικής ταύτης παρατάξεως, ως αποστείλαντας εις Άγ. Όρος πρόσωπον ιδικόν των «όπως καρή μοναχός» με την πρόθεσιν όπως εν συνεχεία τούτο μεταβαίνον εις Ιεροσόλυμα, χειροτονηθή αυτόθι Επίσκοπος «ώστε η χειροτονία του να έχη κανονικόν κύρος»(642). Τας πληροφορίας ταύτας ενίσχυον αι κατά καιρούς, διά του δημοσιογραφικού οργάνου της παρατάξεως, δημοσιευόμεναι ανακοινώσεις της ηγεσίας ότι καταβάλλονται προσπάθειαι προς την κατεύθυνσιν ταύτην και ότι «επίκειται λύσις ορθόδοξος και κανονική» του προβλήματος τούτου(643) Παραλλήλως κατεβάλλοντο σύντονοι προσπάθειαι παρά τη Κυβερνήσει διά την αναγνώρισιν αυτών υπό της Πολιτείας(644). Γενικώς η Επιτροπή ηγωνίζετο διά την διατήρησιν συμπαγούς της παρατάξεως, την αποτροπήν διαρροών, ην απόκτησιν Αρχιερέως, χάριν δε του σκοπού τούτου, ως εγράφετο
«και αλληλογραφίαν διεξήγαγε με Εκκλησίας του εξωτερικού και επαφάς πραγματοποίησε
με αρχηγούς των άλλων ορθοδόξων Εκκλησιών και αποστολήν εις το εξωτερικόν διωργάνωσε»(645).
Κατά την αυτήν περίοδον η ετέρα παράταξις «της Μονής Κερατέας» εκπροσωπούσα «την
μερίδα των άκρων και φανατικών παλαιοημερολογιτών»(646) «και πάντα χαλινόν αιδούς και φόβου αποβαλούσα και εις ακρότητας φοβεράς κατολισθήσασα»(647) έχουσα επί κεφαλής αυτής ψευδεπισκόπους χειροτονηθέντας υπό μόνου του Ματθαίου Καρπαθάκη, όντος και καθηρημένου, και επίπλασμα διαλλακτικότητας επιδεικνύουσα(648) συνεχίζουσα τας πραξικοπηματικάς ενεργείας του ηγέτου αυτής και αψηφούσα τας κανονικάς διατάξεις, προέβη εν έτει 1957 εις την «χειροτονίαν» δύο νέων «Αρχιερέων»(649).
Κατά την αυτήν περίοδον επισημαίνεται η ύπαρξις και τρίτης τινος παλαιοημερολογιτικής παρατάξεως, αναξίας όμως λόγου διά τον μικρόν αριθμόν των οπαδών αυτής(650).
Σημειώσεις
630. Α. Πανώτη, εν: ΘΗΕ τ. Α' σ. 824.
631. «Ενορία» 1955 σ. 254. «Η Φ.Ο.» 1955 φ. 216-217.
632. Βλ. συνεδρίαν ΔΙΣ της 12-3-1953 παρά Αρχιμ. Θ. Στράγκα, ένθ' ανωτ., τ. Δ' σ. 2702-2703.
633. Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 310. Κατά τους «Τρεις Ιεράρχας» ούτος «υπήρξεν άνθρωπος
πνευματικός μεγάλης μορφώσεως θεολογικής και θύραθεν... χρηστός και αγαθός, και ως λευίτης άτεγκτος και
πλήρης αγάπης προς το ποίμνιον» («Οι Τρεις Ιεράρχαι» 1955 σ. 77 ). Πρβλ. την διαθήκην αυτού εν «Η Φ.Ο.» 1955 φ.
219 σ. 1-2. Τα αφορώντα εις το τελεσθέν αυτού μνημόσυνον επί τη συμπληρώσει 100 ετών από της γεννήσεως
αυτού βλ. εν: «Η Φ.Ο.» 1-1-1970, εν οις και η «διαπίστωσις» του Σ. Καραμήτσου ότι «έχει αποδείξεις και ουχί ενδείξεις περί της αγιότητος» του τιμωμένου προσώπου. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1970 φ. 581 σ. 4. Πρβλ. και «Η Φ.Ο.» 1960 φ.
348-349 σ. 13. Αλλά δύναται άραγε να υπάρξη αγιότης εν τη παρασυναγωγή και τη αντικανονικότητι;
634. ΚώΔΙΣ 1955-1957 σ. 92.
635. Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 317. «Η Φ.Ο.» 1955 φ. 218 σ. 1-2, 1957 φ. 269 σ. 1. Ήτο Ηγούμενος της
Μονής αγ. Νικολάου Παιανίας.
636. Αύτη απετελείτο εκ των «αρχιμανδριτών» Μερκουρίου Καλοσκάμη, Παντ. Τσαλούπη και Καλλιοπίου
Γιαννακοπούλου, Βλ. «Η Φ.Ο.» 1955 φ. 216-217 σ. 10.
637. ΚώΔΙΣ 1955-1957 σ. 447.
638. Εν έτει 1957 ιδρύθη ο «Ιερός Σύνδεσμος Γνησίων Ορθοδόξων Κληρικών και Λαϊκών Ελλάδος» με σκοπόν την
επαναφοράν του παλ. ημερολογίου. Ούτος έδρα παραλλήλως προς την ΠΘΕΟΚ. Βλ. «Η Φ.Ο.» 1957 φ. 266 σ. 4.
639. «Η Φ.Ο.» 1959 φ. 317 σ. 7.
640. «Η Φ.Ο.» 1956 φ. 231 σ. 6.
641. Πρβλ. Α. Πανώτη, ΘΗΕ τ. Α' σ. 824.
642. ΚώΔΙΣ 1955-1957 σ. 447.
643. «Η Φ.Ο.» 1957 φ. 252 σ. 5. Πρβλ. καί 1960 φ. 331-332 σ. 3. 644.- «Η Φ.Ο.» 1956 φ. 241 σ. 5-7.
645. «Η Φ.Ο.» 1957 φ. 269 σ. 1.
646. ΚώΔΙΣ 1957-1959 σ. 155. Η εν λόγω παράταξις έχεται στερρώς της πεποιθήσεως ότι από της εισαγωγής του
νέου ημερολογίου η Εκκλησία της Ελλάδος «κατέστη καθαρώς, απροσχηματίστως και αναφανδόν σχισματική και
τα Μυστήριά της, τούτου ένεκεν στερούνται της Θ. Χάριτος. Ο Κύριος αντανείλεν απ' Αυτής το Πνεύμα αυτού το
Άγιον, την κατέστησε γυμνήν, της αφήρεσε την πνοήν Αυτού και την παρέδωκεν, εστερημένην της θεοδότου
δυνάμεως, εις την αιωνίαν κατάραν, εις την απώλειαν, εις την κόλασιν, εις την λίμνην την καιομένην, εις το φοβερόν και τρομερόν Κριτήριον του Μαράν-Αθά». (Βλ. Ευγενίου Τόμπρου, Εκκλησία, δεχθείσα το Γρηγοριανόν (παπικόν) Ημερολόγιον, κατέστη σχισματική και τα Μυστήριά της, ως εκ τούτου, στερούνται της Θείας Χάριτος, εν:
«ΚΕΟ» Οκτώβριος 1971 σ. 5. Του αυτού, Πρώην Φλωρίνης: ο αρνητής της ομολογίας του... ένθ' αν. Ιούν. 1960 σ. 26 -27
).
647. ΚώΙΣΙ 1958 τ. Α' σ. 104.
648. Βλ. Εκκλησιν Πρωθιερέως Ευγενίου Τόμπρου προς Μακαριώτατον Δωρόθεον περί επαναφοράς του Παλαιού
Ημερολογίου,εν: «ΚΕΟ» 1956 σ. 3-4.
649. Ο εις ήτο ο αρχιμ. Θεόκλητος Καντάρης, όστις προσχωρήσας εις τον παλαιοημερολογιτισμόν, παρεπέμφθη ενώπιον του Επισκοπικού Δικαστηρίου της Ι. Αρχιεπ/πής Αθηνών, ής εφημέριος ετύγχανε, κατηγορούμενος επί φατρία, τυρεία, παρασυναγωγή, αποσχίσει και καταφρονήσει της κανονικής και νομίμου Εκκλησίας της Ελλάδος και αντιποιήσει βαθμού ιερωσύνης, άτε λαβών «χειροτονίαν» τη 29-4-1957 (Π. Ημ.) ήτοι τη 12-5-1957 παρά 6
«Αρχιερέων» παλαιοημερολογιτών εν τη Μονή Κερατέας, καταστάς «Μητροπολίτης Σαλαμίνος» «ΚΕΟ» 1957 σ. 7 -
18, «Η Φ.Ο.» 20-5-1957 ). Τούτο εκήρυξε διά της από 3-2-1958 αποφάσεως αυτού τούτον μεν ένοχον των
αποδοθεισών αυτώ κατηγοριών, εαυτό δε αναρμόδιον και παρέπεμψε τον φάκελλον προς το Πρωτοβάθμιον Συνοδικόν Δικαστήριον, όπερ διά της υπ' αριθμ. 11/6-3-1958 αποφάσεως αυτού επέβαλεν αυτώ ερήμην την ποινήν της καθαιρέσεως και της επαναγωγής εις την των μοναχών τάξιν, ορίσαν ως τόπον εγκαταβιώσεως αυτού την Ι. Μονήν αγ. Διονυσίου Στροφάδων. Του καταδικασθέντος ανακόψαντος την εν λόγω απόφασιν, εξεδόθη η υπ' αριθμ. 4/10-12-1958 απόφασις του Πρωτοβαθμίου Συνοδικού Δικαστηρίον απορρίπτουσα την ανακοπήν, επί δε τη εφέσει του καταδικασθέντος εξεδόθη η υπ' αριθμ. 1/14-2-1959 απόφασις του Δευτεροβαθμίον Συνοδ. Δικαστηρίον επικυρούσα την πρωτόδικον τοιαύτην ως και η υπ' αριθμ. 4/5-6-1959 του αυτού επί ανακοπή, επικυρωτική της πρωτοδίκου. Επί τούτοις η ΔΙΣ ηρνήθη να αποστείλη προς το Σ.τ.Ε. τον δικαστικόν φάκελλον του ειρημένου, αιτησαμένου την ακύρωσιν των υπ' αριθμ. 1 και 4 κατά τα άνω καταδικαστινών αποφάσεων, ισχυρισθείσα -και ορθώς- ότι αι αποφάσεις των Εκκλησ. Δικαστηρίων δεν είναι διοικητικού αλλά δικαστικού και δη προεχόντως πνευματικού περιεχομένού, και ως τοιαύται διεκφεύγουσι την κρίσιν του ανωτάτου τούτου Διοικητικού Δικαστηρίου της Χώρας (ΚώΔΙΣ 1959-1961 σ. 316 συνεδρία της 21-1-1960). Σημειωτέον ότι την άποψιν ταύτην επεκύρωσεν επ' εσχάτων διά της υπ' αριθμ. 2800/72 αποφάσεως αυτού και το Σ.τ.Ε. Πρβλ. Α. Μαρίνου: Ο έλεγχος των πράξεων των εκκλησ. αρχών υπό του Σ.τ.Ε.Αθήναι 1973 σ. 35 επ. Ο διαληφθείς Θ.Κ. μοναχός τυγχάνων υπέβαλεν εν έτει 1963 αίτησιν προς την Ι. Σ.εκλιπαρών την επιείκειαν αυτής και την επάνοδον αυτού εις τον του πρεσβυτέρου βαθμόν, της Ι.Σ. αποδεξαμένης, εν τη συνεδρία αυτής της 7-6-1963 τούτο (ΚώΔΙΣ 1962-1964 σ. 198-199) επί τη ελπίδι ότι ούτω κατεφέρετο πλήγμα κατά του παλαιοημερολογιτισμού, ον Ιεράρχης τις εχαρακτήρισεν, ίσως μεθ' υπερβολής τινος, ως «τον υπ' αριθμ. 1 εχθρόν της Εκκλησίας» (ΚώΔΙΣ ένθ' αν ωτ, σ. 198 ). Αλλά κατά την επιούσαν συνεδρίαν της 11-6-1963, κατόπιν υποβληθείσης ενστάσεως, η ΔΙΣ ανεκάλεσε την πρόσθεν απόφασιν αυτής διά λόγους σχετιζομένους προς το πρόσωπον του αιτήσαντος (ΚώΔΙΣ ένθ' ανωτ, σ. 209). Ούτος εν συνεχεία προσεχώρησε και αύθις εις τους παλαιοημερολογίτας, παρ' ων είχε καθαιρεθή εν έτει 1958, αλλ' εγένετο υπ' αυτών δεκτός, τελευταίως δε καθηρέθη και αύθις υπ' αυτών.
650. ΚώΔΙΣ 1955-1957 σ. 447.






0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.