28. Ἡ
καταδικασμένη ὡς
αἵρεσις
διδασκαλία τοῦ
Αὐγουστίνου.
28. Σελ. 215-224: «.... Συμφωνῶν καὶ ὁ Εὐνόμιος μὲ τὴν Ἱερὰν Παράδοσιν, ὅτι ὁ ἀποκαλούμενος εἰς τὴν Παλαιὰν Διαθήκην " ῎Αγγελος" καὶ "Κύριος" καὶ "Θεὸς" καὶ ὀφθεὶς τοῖς Προφήταις εἶναι ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, προσεπάθησε νὰ ἀποδείξη, ὅτι τὰ λεχθέντα πρὸς Μωϋσέα ἐν τῇ καιομένῃ βάτῳ ὑπὸ τοῦ Ἀγγέλου "Ἐγὼ εἰμὶ ὁ ὤν" ἀναφέρονται οὐχὶ εἰς τὸν Λόγον, ἀλλὰ εἰς τὸν Θεόν. ῎Αλλως, θὰ ἀπεδεικνύετο, ὅτι ὁ Λόγος εἶναι φύσει Θεός, διότι ὁ τίτλος " Ὁ ῎Ων" ἀνήκει εἰς τὸν Θεόν.
....... Ὁ Ἀμβρόσιος (Μεδιολάνων) συνεχῶς τονίζει, μετὰ τῶν Ρωμαίων καὶ Λατίνων Πατέρων, ὅτι οὗτος ὁ ῎Αγγελος-Λόγος εἶναι ἀπαράλλακτος Εἰκὼν τοῦ ἀρχετύπου Πατρὸς, ὥστε ὁ βλέπων Αὐτὸν βλέπει τὸν Πατέρα. Ἐπίσης, περὶ τοῦ ἀφλέκτως καιομένου ἐν τῇ βάτῳ πυρός, ὁ Ἀμβρόσιος τονίζει ὅτι αὐτὸ εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον.
Ὁ θεωρούμενος μαθητὴς τοῦ Ἀμβροσίου Αὐγουστῖνος, ἀποχωρεῖ ριζικῶς ἀπὸ τὴν ὡς ἄνω Πατερικὴν περὶ θεοφανειῶν παράδοσιν, συμφωνῶν μετὰ τῶν Ἀρειανῶν, Εὐνομιανῶν καὶ Μοντανιστῶν, ὅτι οἱ Προφῆται εἶδον τὸν Θεόν, ὄχι κατά τι τὸ ἄκτιστον Αὐτοῦ, ἀλλὰ μέσῳ κτισμάτων.῞Ομως, τὰ κτίσματα ταῦτα δὲν εἶναι, οὔτε ὁ Λόγος, ὡς ἐπρέσβευον οἱ Ἀρειανοὶ καὶ Εὐνομιανοί, οὔτε μία κτιστή, πρὸ τῆς Ἐνσαρκώσεως, φύσις τοῦ Λόγου, ὡς ἐδίδασκον οἱ Μοντανισταὶ καὶ ὁ Ἱλάριος Πηκτάβων. Διὰ τὸν Αὐγουστῖνον, τὰ κτίσματα, διὰ τῶν ὁποίων ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται, εἶναι τὰ ἐκ τοῦ μηδενὸς γινόμενα καὶ πάλιν εἰς τὸ μὴ ὄν ἀπογινόμενα.
Ἡ διδασκαλία αὐτὴ ἐνεφανίσθη εἰς τὴν Ἀνατολήν, διὰ πρώτην φοράν, μὲ τὴν ἐδῶ ἄφιξιν τοῦ ἐκ Καλαβρίας Βαρλαάμ, ἐπολεμήθη ὑπὸ τῶν Ρωμαίων Πατέρων μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν ἅγιον Γρηγόριον Παλαμᾶν, καὶ κατεδικάσθη ὑπὸ τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει Συνόδων τοῦ 14ου αἰῶνος..... Ἐν ἄλλαις λέξεσιν, ἡ ἐν προκειμένῳ διδασκαλία τοῦ Αὐγουστίνου εἶναι ὑπὸ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐπισήμως καταδικασμένη ὡς αἵρεσις.
Γράφων ὁ Αὐγουστῖνος περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον κατέβη κατὰ τὸ Βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ ὡσεὶ περιστερά, καὶ ὡς πῦρ κατὰ τὴν Πεντηκοστήν, ἐκφράζει μετὰ βεβαιότητος τὴν γνώμην του, ὅτι πρόκειται περὶ γινομένων καί ἀπογινομένων κτισμάτων, τὰ ὁποῖα οἱ ὁρῶντες εἶδον μὲ τοὺς σωματικοὺς αὐτῶν ὀφθαλμούς.....
῞Ινα κατανοήση τις τὰ περὶ θεοφανειῶν γραφόμενα τοῦ Αὐγουστίνου, πρέπει νὰ ἔχη ὑπʼ ὄψιν τὸ γεγονὸς ὅτι οὗτος ταυτίζει τὴν ἄκτιστον οὐσίαν μὲ τὴν ἄκτιστον ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, καὶ πιστεύει ὅτι αἱ περὶ Θεοῦ γνώσεις εἶναι περὶ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ γνώσεις μέσῳ τῆς φιλοσοφίας καὶ τῆς Ἀποκαλύψεως. Διὰ τῆς πίστεως καὶ διὰ τοῦ ἐκ Θεοῦ φωτισμοῦ, οἱ πιστοὶ δύνανται νὰ ἐρευνήσουν καὶ νὰ ἐμβαθύνουν, διὰ τῆς λογικῆς, εἰς τὰ μυστήρια περὶ τῆς Θείας οὐσίας, καὶ οὕτω νὰ γνωρίσουν λογικῶς τὸ περὶ Ἁγίας Τριάδος καὶ περὶ Ἐνσαρκώσεως δόγμα.
Ἐπίσης, ὡς βασικὴν προϋπόθεσιν ἔχει τὴν γνώμην τῶν Πλατωνικῶν, ὅτι ἡ ὑπὸ τῆς ψυχῆς θέα τοῦ Θεοῦ συνεπάγεται τὴν εὐδαιμονίαν, καὶ οὕτω περιορίζεται εἰς τὴν συντέλειαν τῶν αἰώνων. Τώρα, μόνον διὰ τῆς ἐκστάσεως τοῦ λογιστικοῦ ἐκ τοῦ σώματος καὶ τῶν μεταβλητῶν δύναται νὰ ἔχη τις κάποιαν ἐνόρασιν τῆς Θείας οὐσίας. Εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν, τοιαύτην ἔκστασιν πιθανὸν εἶχον, κατʼ αὐτὸν καὶ τοὺς Γραικολατίνους, μόνον ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Πάντως, ὡς βασικὴν ἀρχὴν θέτει τὸ γεγονός, ὅτι "δὲν ὑπάρχει τίποτε τὸ ὁρατόν, τὸ ὁποῖον δὲν εἶναι καὶ μεταβλητόν". Ἑπομένως, ἐὰν ὁρᾶται ὁ Λόγος καὶ ἡ δόξα
Αὐτοῦ, τότε ἡ φύσις τοῦ Λόγου εἶναι κτιστή. Ἐπίσης, ἐὰν ὁρᾶτί τι τὸ ἄκτιστον, τοῦτο πρέπει ἐξάπαντος νὰ εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἤ τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ὁ Αὐγουστῖνος, ἀγνοεῖ ἐπίσης τὸ Ἁγιογραφικὸν σχῆμα τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸ τόσον ἀνεπτυγμένον εἰς ὅλους τοὺς Ρωμαίους καὶ Λατίνους Πατέρας, ὅτι ὁ Λόγος εἶναι ἡ ἀπαράλλακτος Εἰκὼν τοῦ Πατρός, ὥστε οἱ ὁρῶντες τὸν Λόγον Προφῆται καὶ Ἀπόστολοι, ἔβλεπον τὸν Πατέρα. Τοῦτο (συνέβη), διότι οὔτε ἴχνος τῆς περὶ θεώσεως διδασκαλίας τῶν Πατέρων ὑπάρχει εἰς τὰ συγγράμματά του, καὶ αἱ Θεοφάνειαι κατεβιβάσθησαν εἰς ἐμφανίσεις κτισμάτων, εἰς τὰς αἰσθήσεις, ἤ νοημάτων κατʼ εὐθείαν εἰς τὸν νοῦν, εἰς ὡρισμένας περιπτώσεις.
Πάντως, ὁ Αὐγουστῖνος ἐξετάζει λεπτομερῶς τὰς κατὰ τοὺς Πατέρας καὶ Ἀρειανοὺς ἐμφανίσεις τοῦ Λόγου εἰς τὴν Πεντάτευχον, καὶ προσπαθεῖ νὰ ἀποδείξη, ὅτι ὁ ὀφθεὶς τοῖς Προφήταις δὲν εἶναι ὁ Λόγος, ἀλλὰ ὁ Τριαδικὸς Θεός, μέσÿω γινομένων καὶ ἀπογινομένων κτισμάτων καὶ νοημάτων. Κατʼ αὐτὸν τὸν τρόπον, νομίζει ὅτι ἀνατρέπει τὰ ἐπιχειρήματα τῶν αἱρετικῶν περὶ τοῦ κτιστοῦ τοῦ Λόγου.
Νομίζει, ἐπίσης, οὗτος, ὅτι, ἀφοῦ ἀποδεικνύει ὅτι οὐδαμοῦ εἰς τὰς Θεοφανείας τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης φαίνεται ὅτι ὁρᾶται ἡ οὐσία τοῦ Λόγου, τοῦτο ἀποτελεῖ ἀπόδειξιν, ὅτι ὁ Λόγος δὲν εἶναι κτίσμα. Ἀσφαλῶς, γνωρίζει, ὅτι εἰς αὐτὸ εἶναι σύμφωνος μὲ ὅλους τοὺς Πατέρας. Ἀλλά, οὔτε ὡς ὑποψία φαίνεται, εἰς τὰ συγγράμματά του, ὅτι γνωρίζει τὴν Πατερικὴν διδασκαλίαν, ὅτι μὲν ὁ Λόγος δὲν ἀποκαλύπτει τὴν Θείαν φύσιν, ἀλλʼ ὅμως ἀποκαλύπτει τὴν ἄκτιστον φυσικὴν δόξαν Αὐτοῦ, καὶ ἐν Ἑαυτῷ (ἀποκαλύπτει) τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα Αὐτοῦ.
Ἑρμηνεύων τὴν ἐν τῇ βάτῳ ἀποκάλυψιν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Μωϋσέα, ὁ Αὐγουστῖνος φιλοξενεῖ μόνον δύο πιθανὰς ἑρμηνείας: ῞Οτι ὁ ῎Αγγελος τοῦ Κυρίου εἶναι, ἤ εἷς τῶν κτιστῶν ἀγγέλων, φέρων ἐν ἑαυτῷ πρόσωπον ἤ τὰ πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἤ γινόμενον καὶ ἀπογινόμενον κτίσμα. Ἀφοῦ ἐκθέτει τὰ ὑπὲρ καὶ τὰ κατὰ διὰ τὴν κάθε ἑρμηνείαν, ἀναβάλλει τὸ συμπέρασμα, ἵνα ἐξετάση πρῶτον καὶ τὰς θεοφανείας ἐν τῇ στήλῃ πυρὸς καὶ νεφέλης, καὶ ἐν τῷ ὄρει (Σινᾷ), καὶ οὕτω φθάνει εἰς τὸ γενικὸν συμπέρασμα, ὅτι "τῷ ὄντι ὅλα τὰ ὁρατὰ καὶ αἰσθητὰ ταῦτα πράγματα, ὡς πολλάκις εἴπαμεν, φανεροῦνται μέσῳ τῶν ὑποτεταγμένων κτισμάτων, ἵνα σημαίνουν τὸν ἀόρατον καὶ νοητὸν Θεόν, ὄχι μόνον τὸν Πατέρα, ἀλλὰ καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ
῞Αγιον Πνεῦμα, ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ διʼ οὗ τὰ πάντα καὶ ἐν ᾧ τὰ πάντα, ἄν καὶ τὰ ἀόρατα τοῦ Θεοῦ ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἡ τε ἀΐδιος Αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης".
Ἀπὸ τὰ λεχθέντα ταῦτα φαίνεται, ὅτι θέτει εἰς τὸ ἴδιον ἐπίπεδον σχεδὸν τὰς Θεοφανείας μὲ τὴν φυσικὴν ἀποκάλυψιν. Αὐτὴ ἡ ἐντύπωσις ἐνισχύεται α) ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι πάντοτε ἐπίστευεν ὅτι οἱ Πλατωνικοὶ ἐγνώρισαν τὴν Ἁγίαν Τριάδα, καὶ β) ἀπὸ τὰ ἐξαγγελθέντα του, ὅτι "δὲν θὰ βραδύνω νὰ ἐρευνήσω τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, εἴτε διὰ τῆς Γραφῆς Αὐτοῦ, εἴτε διὰ τοῦ κτίσματος".
Πάντως, ἐπειδὴ ἀκριβῶς νομίζει, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι κατανοητὸς διὰ τῆς λογικῆς, ὁ Αὐγουστῖνος δὲν ἠδυνήθη νὰ συλλάβη τὴν Ἀποφατικὴν Θεολογίαν καὶ γλῶσσαν τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὰς ἐν τῷ Θεῷ θεοφανείας...... Ὡς πιστὸν τέκνον τῆς Ἐκκλησίας, ἠγωνίζετο νὰ εὕρη ἐπιχειρήματα νὰ ἀποδείξη τὸ ἄκτιστον τοῦ Λόγου καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά, οὐσιαστικῶς, σχεδὸν μόνον εἰς αὐτὸ διεφώνει μὲ τοὺς ἐν λόγῳ αἱρετικούς. Γνωσιολογικῶς, συνεφώνει κατὰ τὰ ἄλλα μὲ τοὺς αἱρετικούς, ὅτι οἱ Προφῆται καὶ οἱ Ἀπόστολοι δὲν ἔβλεπόν τι τὸ ἄκτιστον, ὅτι μόνον ταῖς αἰσθήσεσι ἔβλεπον ἅ ἔβλεπον, καὶ διὰ τῆς λογικῆς κατενόουν τὰ περὶ Θεοῦ μυστήρια.
Ὁ ἰσχυρισμός του, ὅτι "οὔτε οἱ Ἀρειανοὶ ἐτόλμησαν νὰ εἴπουν ὅτι ταῦτα ἦσαν ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ Πατρός", μαρτυρεῖ περὶ τῆς τραγικῆς καταστάσεως τῆς θεολογίας τοῦ Αὐγουστίνου ἔναντι τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Παραδόσεως, οἵτινες ἐπίστευον, κατὰ τὴν Ἁγίαν Γραφὴν καὶ τὴν Παράδοσιν, ὅτι ὁ Λόγος ἀπεκάλυπτεν ἐν Ἑαυτῷ τὸν Πατέρα εἰς τὰς θεοφανείας τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Ἐπειδὴ ὁ ἴδιος ἐταύτιζε τὰ ἐν τῷ Θεῷ πάντα μὲ τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, δὲν ἠδυνήθη νὰ φαντασθῆ, ὅτι ἡ εἰς τοὺς Προφήτας φανέρωσις τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ Λόγου, δὲν εἶναι φανέρωσις τῆς "πρώτης φύσεως τῇ Τριάδι γιγνωσκομένη.... ἀλλʼ ὅσης τελευταίας καὶ εἰς ἡμᾶς φθανούσης.... μεγαλειότητος... μεγαλοπρεπείας (καὶ).... ὅσων μετʼ ἐκεῖνον Ἐκείνου γνωρισμάτων...", ὡς ἀναπτύσσει ἐξ ἰδίας πείρας, ὡς φαίνεται, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὰ ὑπὸ τοῦ Αὐγουστίνου γραφόμενα περὶ τοῦ κτιστοῦ καὶ τοῦ γινομένου καὶ τοῦ ἀπογινομένου τῆς εἰς τὸν Μωϋσέα καὶ τοὺς Ἰσραηλίτας ἐμφανισθείσης στήλης νεφέλης καὶ πυρός, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης γράφει: "Νεφέλης δὲ τοῦ λαοῦ, Θείᾳ δυνάμει καθηγουμένης, οὐ κατὰ τὴν κοινὴν φύσιν, οὐδὲ γὰρ ἐξ ἀτμῶν τινων ἤ ἀναθυμιάσεων ἡ σύστασις αὐτῆς ἦν, παχυνομένου τοῖς ἀτμοῖς τοῦ ἀέρος διὰ τῆς ὀμιχλώδους συστάσεως καὶ πρὸς ἑαυτὸν συμπιλουμένου τοῖς πνεύμασιν, ἀλλὰ κρεῖττόν τι καὶ ὑψηλότερον τῆς ἀνθρωπίνης καταλήψεως, ἐκείνῃ τῇ νεφέλῃ, τῆς Γραφῆς μαρτυρούσης, τοιοῦτον τὸ θαῦμα ἦν, ὡς καί, τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος θερμῶς ἐπιλαμπούσης, διατείχισμα εἶναι πρὸς τὸν λαόν, σκιάζουσάν τε τὸ ὑποκείμενον καὶ λεπτῇ δρόσῳ τὸ φλογῶδες τοῦ ἀέρος ὑποτονίζουσαν καὶ διὰ τῆς νυκτὸς πῦρ γίνεσθαι, ἀφʼ ἑσπέρας εἰς ὄρθρον τῷ ἰδίῳ φωτὶ τοῖς Ἰσραηλίταις δαδουχοῦσαν τὸ φέγγος".
Ἐν ἀντιδιαστολῇ πρὸς τὰ τοιαῦτα, ὁ Αὐγουστῖνος πιστεύει, ὅτι ὅλα τὰ ἐμφανισθέντα κατὰ τὰς Θεοφανείας εἶναι γινόμενα καὶ ἀπογινόμενα κτίσματα μὲ σκοπὸν νὰ ὁραθοῦν καὶ νὰ ἀκουσθοῦν, καὶ οὕτω νὰ μεταφέρουν εἰς τὸν νοῦν τῶν Προφητῶν μηνύματα καὶ νοήματα ἀπὸ τὸν Θεόν.".... Τὸ κτίσμα προσελήφθη διὰ τὸν σκοπὸν τοῦ ἀνὰ χεῖρας ἔργου, ἵνα ἐμφανισθῆ εἰς ἀνθρώπινα ὄμματα καὶ ἀκουσθῆ εἰς ἀνθρώπινα ὦτα, καὶ κληθῆ ‘ἄγγελος τοῦ Κυρίου’, καὶ ‘Κύριος’, καὶ ‘Θεός’ ".
Πάντως, τὴν κλασσικὴν διατύπωσιν τῆς περὶ ὰποκαλύψεως πλάνης τοῦ Αὐγουστίνου εὑρίσκομεν εἰς τὸν γίγαντα τῶν Φραγκολατίνων θεολόγων, τὸν Θωμᾶ Ἀκινᾶτον, ὅστις δέχεται τὴν διάκρισιν μεταξὺ ἀποκαλύψεων τῶν γενομένων διὰ κτισμάτων εἰς τὰς αἰσθήσεις, καὶ τῶν γενομένων διὰ νοημάτων κατʼ εὐθεῖαν εἰς τὴν λογικήν. Ἰσχυρίζεται, ὅτι ἡ τελευταία ὁμοιάζει περισσότερον μὲ τὴν μακαρίαν ὅρασιν τῆς Θείας οὐσίας ὑπὸ τῶν ἐν οὐρανοῖς Ἁγίων, καὶ διὰ τοῦτο εἶναι ἀνωτέρα τῆς πρώτης. Οὕτως ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὸν Αὐγουστῖνον καὶ τὴν Φραγκολατινικὴν ταύτην παράδοσιν ὁ ἐκ Καλαβρίας Βαρλαάμ, κατέπληξε τοὺς Ἑλληνορωμηοὺς μὲ τὸν ἰσχυρισμόν του, ὅτι αἱ Θεοφάνειαι τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης ἦσαν φανερώσεις τοῦ Θεοῦ διὰ κτισμάτων, καὶ οὕτω τι χεῖρον νοήσεως, δηλαδὴ χεῖρον τῶν ἐλλάμψεων τοῦ Πνεύματος κατʼ εὐθεῖαν εἰς τὸν νοῦν.
....... Εἶναι (ὅμως) σαφές, ὅτι ἡ.... (Πατερική) ἑρμηνεία τῶν ἀποκαλύψεων τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦ Λόγου ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἐν τῇ Παλαιᾷ καὶ Καινῇ Διαθήκῃ, ἀποτελεῖ τὴν ὅλην προϋπόθεσιν τοῦ περὶ Ἁγίας Τριάδος δόγματος τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.....
Πάντως, ἐξ αἰτίας τῶν μυθικῶν περὶ θεοφανειῶν ἑρμηνειῶν τοῦ Αὐγουστίνου καὶ τῶν Φραγκολατίνων, οἱ σημερινοὶ πνευματικοὶ ἀπόγονοι αὐτῶν ὑποχρεοῦνται πλέον νὰ καταβάλλουν προσπαθείας νὰ ἀπομυθεύσουν τὴν Ἁγίαν Γραφήν, ἐνῷ δὲν εἶναι ἡ Βίβλος ἡ χρήζουσα ἀπομυθεύσεως, ἀλλὰ ἡ Αὐγουστίνειος καὶ Φραγκολατινικὴ ἑρμηνευτικὴ παράδοσις.
῞Οπως ὑπάρχουν καὶ σήμερον Ὀρθόδοξα πνευματικὰ τέκνα τῶν Ἑτεροδόξων, τὰ ὁποῖα, "φωτισθέντα" ἀπὸ τοὺς διδασκάλους των, ἐπιμένουν νὰ εἰσάγουν εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν τὰς ἀπομυθευτικὰς μεθόδους Δυτικῶν τινων, προφανῶς μὴ γνωρίζοντες, ὅτι ἡ Πατερικὴ ἑρμηνεία τῆς Γραφῆς εἶναι, ὄχι μόνον ἡ ὀρθή, ἀλλὰ καὶ ἡ
τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἑρμηνεία, οὕτως οἱ (Ὀρθόδοξοι) λατινόφρονες τοῦ 14-15ου αἰῶνος υἱοθέτησαν, ἀντιστρόφως, μαζὶ μὲ ὅλας τὰς Δυτικὰς μυθολογίας, τὴν χαρακτηρίζουσαν τοὺς Φραγκολατίνους μυθικὴν ἑρμηνείαν τῶν Θεοφανειῶν. ῞Οπως ὁ Αὐγουστῖνος καὶ οἱ Φραγκολατῖνοι ὡς καὶ οἱ πνευματικοὶ ἀπόγονοι αὐτῶν πιστεύουν ὅτι ἡ Ἁγία Γραφὴ διδάσκει ὅτι, κατὰ τὴν Βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Πεντηκοστήν, κατέβησαν ἐπὶ τοῦ Κυρίου καὶ τῶν Ἀποστόλων γινόμενα καὶ ἀπογινόμενα κτίσματα, δηλαδὴ κτιστὴ περιστερὰ καὶ κτισταὶ πύριναι γλῶσσαι συμβολίζουσαι τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον, οὕτω καὶ οἱ ἀγράμματοι λατινόφρονες
῞Ελληνες, οἱ κατὰ τὴν τελευταίαν ἑκατονταετηρίδα τῆς ἐλευθέρας Κωνσταντινουπόλεως προδίδοντες τὸ ἔθνος τῶν Ρωμαίων καὶ τὴν πίστιν αὐτοῦ, ἐπίστευον εἰς τὰ μυθικὰ ἑρμηνευτικὰ πλάσματα τῶν Φράγκων, τύπου Θωμᾶ Ἀκινάτου καὶ Δάντη».
....... Ὁ Ἀμβρόσιος (Μεδιολάνων) συνεχῶς τονίζει, μετὰ τῶν Ρωμαίων καὶ Λατίνων Πατέρων, ὅτι οὗτος ὁ ῎Αγγελος-Λόγος εἶναι ἀπαράλλακτος Εἰκὼν τοῦ ἀρχετύπου Πατρὸς, ὥστε ὁ βλέπων Αὐτὸν βλέπει τὸν Πατέρα. Ἐπίσης, περὶ τοῦ ἀφλέκτως καιομένου ἐν τῇ βάτῳ πυρός, ὁ Ἀμβρόσιος τονίζει ὅτι αὐτὸ εἶναι τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον.
Ὁ θεωρούμενος μαθητὴς τοῦ Ἀμβροσίου Αὐγουστῖνος, ἀποχωρεῖ ριζικῶς ἀπὸ τὴν ὡς ἄνω Πατερικὴν περὶ θεοφανειῶν παράδοσιν, συμφωνῶν μετὰ τῶν Ἀρειανῶν, Εὐνομιανῶν καὶ Μοντανιστῶν, ὅτι οἱ Προφῆται εἶδον τὸν Θεόν, ὄχι κατά τι τὸ ἄκτιστον Αὐτοῦ, ἀλλὰ μέσῳ κτισμάτων.῞Ομως, τὰ κτίσματα ταῦτα δὲν εἶναι, οὔτε ὁ Λόγος, ὡς ἐπρέσβευον οἱ Ἀρειανοὶ καὶ Εὐνομιανοί, οὔτε μία κτιστή, πρὸ τῆς Ἐνσαρκώσεως, φύσις τοῦ Λόγου, ὡς ἐδίδασκον οἱ Μοντανισταὶ καὶ ὁ Ἱλάριος Πηκτάβων. Διὰ τὸν Αὐγουστῖνον, τὰ κτίσματα, διὰ τῶν ὁποίων ὁ Θεὸς ἀποκαλύπτεται, εἶναι τὰ ἐκ τοῦ μηδενὸς γινόμενα καὶ πάλιν εἰς τὸ μὴ ὄν ἀπογινόμενα.
Ἡ διδασκαλία αὐτὴ ἐνεφανίσθη εἰς τὴν Ἀνατολήν, διὰ πρώτην φοράν, μὲ τὴν ἐδῶ ἄφιξιν τοῦ ἐκ Καλαβρίας Βαρλαάμ, ἐπολεμήθη ὑπὸ τῶν Ρωμαίων Πατέρων μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν ἅγιον Γρηγόριον Παλαμᾶν, καὶ κατεδικάσθη ὑπὸ τῶν ἐν Κωνσταντινουπόλει Συνόδων τοῦ 14ου αἰῶνος..... Ἐν ἄλλαις λέξεσιν, ἡ ἐν προκειμένῳ διδασκαλία τοῦ Αὐγουστίνου εἶναι ὑπὸ τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐπισήμως καταδικασμένη ὡς αἵρεσις.
Γράφων ὁ Αὐγουστῖνος περὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, τὸ ὁποῖον κατέβη κατὰ τὸ Βάπτισμα τοῦ Χριστοῦ ὡσεὶ περιστερά, καὶ ὡς πῦρ κατὰ τὴν Πεντηκοστήν, ἐκφράζει μετὰ βεβαιότητος τὴν γνώμην του, ὅτι πρόκειται περὶ γινομένων καί ἀπογινομένων κτισμάτων, τὰ ὁποῖα οἱ ὁρῶντες εἶδον μὲ τοὺς σωματικοὺς αὐτῶν ὀφθαλμούς.....
῞Ινα κατανοήση τις τὰ περὶ θεοφανειῶν γραφόμενα τοῦ Αὐγουστίνου, πρέπει νὰ ἔχη ὑπʼ ὄψιν τὸ γεγονὸς ὅτι οὗτος ταυτίζει τὴν ἄκτιστον οὐσίαν μὲ τὴν ἄκτιστον ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ, καὶ πιστεύει ὅτι αἱ περὶ Θεοῦ γνώσεις εἶναι περὶ τῆς οὐσίας τοῦ Θεοῦ γνώσεις μέσῳ τῆς φιλοσοφίας καὶ τῆς Ἀποκαλύψεως. Διὰ τῆς πίστεως καὶ διὰ τοῦ ἐκ Θεοῦ φωτισμοῦ, οἱ πιστοὶ δύνανται νὰ ἐρευνήσουν καὶ νὰ ἐμβαθύνουν, διὰ τῆς λογικῆς, εἰς τὰ μυστήρια περὶ τῆς Θείας οὐσίας, καὶ οὕτω νὰ γνωρίσουν λογικῶς τὸ περὶ Ἁγίας Τριάδος καὶ περὶ Ἐνσαρκώσεως δόγμα.
Ἐπίσης, ὡς βασικὴν προϋπόθεσιν ἔχει τὴν γνώμην τῶν Πλατωνικῶν, ὅτι ἡ ὑπὸ τῆς ψυχῆς θέα τοῦ Θεοῦ συνεπάγεται τὴν εὐδαιμονίαν, καὶ οὕτω περιορίζεται εἰς τὴν συντέλειαν τῶν αἰώνων. Τώρα, μόνον διὰ τῆς ἐκστάσεως τοῦ λογιστικοῦ ἐκ τοῦ σώματος καὶ τῶν μεταβλητῶν δύναται νὰ ἔχη τις κάποιαν ἐνόρασιν τῆς Θείας οὐσίας. Εἰς τὴν Ἁγίαν Γραφήν, τοιαύτην ἔκστασιν πιθανὸν εἶχον, κατʼ αὐτὸν καὶ τοὺς Γραικολατίνους, μόνον ὁ Μωϋσῆς καὶ ὁ ἀπόστολος Παῦλος.
Πάντως, ὡς βασικὴν ἀρχὴν θέτει τὸ γεγονός, ὅτι "δὲν ὑπάρχει τίποτε τὸ ὁρατόν, τὸ ὁποῖον δὲν εἶναι καὶ μεταβλητόν". Ἑπομένως, ἐὰν ὁρᾶται ὁ Λόγος καὶ ἡ δόξα
Αὐτοῦ, τότε ἡ φύσις τοῦ Λόγου εἶναι κτιστή. Ἐπίσης, ἐὰν ὁρᾶτί τι τὸ ἄκτιστον, τοῦτο πρέπει ἐξάπαντος νὰ εἶναι ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ, ἤ τῆς Ἁγίας Τριάδος.
Ὁ Αὐγουστῖνος, ἀγνοεῖ ἐπίσης τὸ Ἁγιογραφικὸν σχῆμα τῆς Ἀποκαλύψεως, τὸ τόσον ἀνεπτυγμένον εἰς ὅλους τοὺς Ρωμαίους καὶ Λατίνους Πατέρας, ὅτι ὁ Λόγος εἶναι ἡ ἀπαράλλακτος Εἰκὼν τοῦ Πατρός, ὥστε οἱ ὁρῶντες τὸν Λόγον Προφῆται καὶ Ἀπόστολοι, ἔβλεπον τὸν Πατέρα. Τοῦτο (συνέβη), διότι οὔτε ἴχνος τῆς περὶ θεώσεως διδασκαλίας τῶν Πατέρων ὑπάρχει εἰς τὰ συγγράμματά του, καὶ αἱ Θεοφάνειαι κατεβιβάσθησαν εἰς ἐμφανίσεις κτισμάτων, εἰς τὰς αἰσθήσεις, ἤ νοημάτων κατʼ εὐθείαν εἰς τὸν νοῦν, εἰς ὡρισμένας περιπτώσεις.
Πάντως, ὁ Αὐγουστῖνος ἐξετάζει λεπτομερῶς τὰς κατὰ τοὺς Πατέρας καὶ Ἀρειανοὺς ἐμφανίσεις τοῦ Λόγου εἰς τὴν Πεντάτευχον, καὶ προσπαθεῖ νὰ ἀποδείξη, ὅτι ὁ ὀφθεὶς τοῖς Προφήταις δὲν εἶναι ὁ Λόγος, ἀλλὰ ὁ Τριαδικὸς Θεός, μέσÿω γινομένων καὶ ἀπογινομένων κτισμάτων καὶ νοημάτων. Κατʼ αὐτὸν τὸν τρόπον, νομίζει ὅτι ἀνατρέπει τὰ ἐπιχειρήματα τῶν αἱρετικῶν περὶ τοῦ κτιστοῦ τοῦ Λόγου.
Νομίζει, ἐπίσης, οὗτος, ὅτι, ἀφοῦ ἀποδεικνύει ὅτι οὐδαμοῦ εἰς τὰς Θεοφανείας τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης φαίνεται ὅτι ὁρᾶται ἡ οὐσία τοῦ Λόγου, τοῦτο ἀποτελεῖ ἀπόδειξιν, ὅτι ὁ Λόγος δὲν εἶναι κτίσμα. Ἀσφαλῶς, γνωρίζει, ὅτι εἰς αὐτὸ εἶναι σύμφωνος μὲ ὅλους τοὺς Πατέρας. Ἀλλά, οὔτε ὡς ὑποψία φαίνεται, εἰς τὰ συγγράμματά του, ὅτι γνωρίζει τὴν Πατερικὴν διδασκαλίαν, ὅτι μὲν ὁ Λόγος δὲν ἀποκαλύπτει τὴν Θείαν φύσιν, ἀλλʼ ὅμως ἀποκαλύπτει τὴν ἄκτιστον φυσικὴν δόξαν Αὐτοῦ, καὶ ἐν Ἑαυτῷ (ἀποκαλύπτει) τὸν Πατέρα καὶ τὸ Πνεῦμα Αὐτοῦ.
Ἑρμηνεύων τὴν ἐν τῇ βάτῳ ἀποκάλυψιν τοῦ Θεοῦ πρὸς τὸν Μωϋσέα, ὁ Αὐγουστῖνος φιλοξενεῖ μόνον δύο πιθανὰς ἑρμηνείας: ῞Οτι ὁ ῎Αγγελος τοῦ Κυρίου εἶναι, ἤ εἷς τῶν κτιστῶν ἀγγέλων, φέρων ἐν ἑαυτῷ πρόσωπον ἤ τὰ πρόσωπα τῆς Ἁγίας Τριάδος, ἤ γινόμενον καὶ ἀπογινόμενον κτίσμα. Ἀφοῦ ἐκθέτει τὰ ὑπὲρ καὶ τὰ κατὰ διὰ τὴν κάθε ἑρμηνείαν, ἀναβάλλει τὸ συμπέρασμα, ἵνα ἐξετάση πρῶτον καὶ τὰς θεοφανείας ἐν τῇ στήλῃ πυρὸς καὶ νεφέλης, καὶ ἐν τῷ ὄρει (Σινᾷ), καὶ οὕτω φθάνει εἰς τὸ γενικὸν συμπέρασμα, ὅτι "τῷ ὄντι ὅλα τὰ ὁρατὰ καὶ αἰσθητὰ ταῦτα πράγματα, ὡς πολλάκις εἴπαμεν, φανεροῦνται μέσῳ τῶν ὑποτεταγμένων κτισμάτων, ἵνα σημαίνουν τὸν ἀόρατον καὶ νοητὸν Θεόν, ὄχι μόνον τὸν Πατέρα, ἀλλὰ καὶ τὸν Υἱὸν καὶ τὸ
῞Αγιον Πνεῦμα, ἐξ οὗ τὰ πάντα καὶ διʼ οὗ τὰ πάντα καὶ ἐν ᾧ τὰ πάντα, ἄν καὶ τὰ ἀόρατα τοῦ Θεοῦ ἀπὸ κτίσεως κόσμου τοῖς ποιήμασι νοούμενα καθορᾶται, ἡ τε ἀΐδιος Αὐτοῦ δύναμις καὶ θειότης".
Ἀπὸ τὰ λεχθέντα ταῦτα φαίνεται, ὅτι θέτει εἰς τὸ ἴδιον ἐπίπεδον σχεδὸν τὰς Θεοφανείας μὲ τὴν φυσικὴν ἀποκάλυψιν. Αὐτὴ ἡ ἐντύπωσις ἐνισχύεται α) ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι πάντοτε ἐπίστευεν ὅτι οἱ Πλατωνικοὶ ἐγνώρισαν τὴν Ἁγίαν Τριάδα, καὶ β) ἀπὸ τὰ ἐξαγγελθέντα του, ὅτι "δὲν θὰ βραδύνω νὰ ἐρευνήσω τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, εἴτε διὰ τῆς Γραφῆς Αὐτοῦ, εἴτε διὰ τοῦ κτίσματος".
Πάντως, ἐπειδὴ ἀκριβῶς νομίζει, ὅτι ὁ Θεὸς εἶναι κατανοητὸς διὰ τῆς λογικῆς, ὁ Αὐγουστῖνος δὲν ἠδυνήθη νὰ συλλάβη τὴν Ἀποφατικὴν Θεολογίαν καὶ γλῶσσαν τῆς Ἁγίας Γραφῆς καὶ τὰς ἐν τῷ Θεῷ θεοφανείας...... Ὡς πιστὸν τέκνον τῆς Ἐκκλησίας, ἠγωνίζετο νὰ εὕρη ἐπιχειρήματα νὰ ἀποδείξη τὸ ἄκτιστον τοῦ Λόγου καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλά, οὐσιαστικῶς, σχεδὸν μόνον εἰς αὐτὸ διεφώνει μὲ τοὺς ἐν λόγῳ αἱρετικούς. Γνωσιολογικῶς, συνεφώνει κατὰ τὰ ἄλλα μὲ τοὺς αἱρετικούς, ὅτι οἱ Προφῆται καὶ οἱ Ἀπόστολοι δὲν ἔβλεπόν τι τὸ ἄκτιστον, ὅτι μόνον ταῖς αἰσθήσεσι ἔβλεπον ἅ ἔβλεπον, καὶ διὰ τῆς λογικῆς κατενόουν τὰ περὶ Θεοῦ μυστήρια.
Ὁ ἰσχυρισμός του, ὅτι "οὔτε οἱ Ἀρειανοὶ ἐτόλμησαν νὰ εἴπουν ὅτι ταῦτα ἦσαν ἡ οὐσία τοῦ Θεοῦ Πατρός", μαρτυρεῖ περὶ τῆς τραγικῆς καταστάσεως τῆς θεολογίας τοῦ Αὐγουστίνου ἔναντι τῶν Ὀρθοδόξων τῆς Παραδόσεως, οἵτινες ἐπίστευον, κατὰ τὴν Ἁγίαν Γραφὴν καὶ τὴν Παράδοσιν, ὅτι ὁ Λόγος ἀπεκάλυπτεν ἐν Ἑαυτῷ τὸν Πατέρα εἰς τὰς θεοφανείας τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης.
Ἐπειδὴ ὁ ἴδιος ἐταύτιζε τὰ ἐν τῷ Θεῷ πάντα μὲ τὴν οὐσίαν τοῦ Θεοῦ, δὲν ἠδυνήθη νὰ φαντασθῆ, ὅτι ἡ εἰς τοὺς Προφήτας φανέρωσις τοῦ Θεοῦ διὰ τοῦ Λόγου, δὲν εἶναι φανέρωσις τῆς "πρώτης φύσεως τῇ Τριάδι γιγνωσκομένη.... ἀλλʼ ὅσης τελευταίας καὶ εἰς ἡμᾶς φθανούσης.... μεγαλειότητος... μεγαλοπρεπείας (καὶ).... ὅσων μετʼ ἐκεῖνον Ἐκείνου γνωρισμάτων...", ὡς ἀναπτύσσει ἐξ ἰδίας πείρας, ὡς φαίνεται, ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος καὶ ὅλοι οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας.
Ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὰ ὑπὸ τοῦ Αὐγουστίνου γραφόμενα περὶ τοῦ κτιστοῦ καὶ τοῦ γινομένου καὶ τοῦ ἀπογινομένου τῆς εἰς τὸν Μωϋσέα καὶ τοὺς Ἰσραηλίτας ἐμφανισθείσης στήλης νεφέλης καὶ πυρός, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης γράφει: "Νεφέλης δὲ τοῦ λαοῦ, Θείᾳ δυνάμει καθηγουμένης, οὐ κατὰ τὴν κοινὴν φύσιν, οὐδὲ γὰρ ἐξ ἀτμῶν τινων ἤ ἀναθυμιάσεων ἡ σύστασις αὐτῆς ἦν, παχυνομένου τοῖς ἀτμοῖς τοῦ ἀέρος διὰ τῆς ὀμιχλώδους συστάσεως καὶ πρὸς ἑαυτὸν συμπιλουμένου τοῖς πνεύμασιν, ἀλλὰ κρεῖττόν τι καὶ ὑψηλότερον τῆς ἀνθρωπίνης καταλήψεως, ἐκείνῃ τῇ νεφέλῃ, τῆς Γραφῆς μαρτυρούσης, τοιοῦτον τὸ θαῦμα ἦν, ὡς καί, τῆς ἡλιακῆς ἀκτῖνος θερμῶς ἐπιλαμπούσης, διατείχισμα εἶναι πρὸς τὸν λαόν, σκιάζουσάν τε τὸ ὑποκείμενον καὶ λεπτῇ δρόσῳ τὸ φλογῶδες τοῦ ἀέρος ὑποτονίζουσαν καὶ διὰ τῆς νυκτὸς πῦρ γίνεσθαι, ἀφʼ ἑσπέρας εἰς ὄρθρον τῷ ἰδίῳ φωτὶ τοῖς Ἰσραηλίταις δαδουχοῦσαν τὸ φέγγος".
Ἐν ἀντιδιαστολῇ πρὸς τὰ τοιαῦτα, ὁ Αὐγουστῖνος πιστεύει, ὅτι ὅλα τὰ ἐμφανισθέντα κατὰ τὰς Θεοφανείας εἶναι γινόμενα καὶ ἀπογινόμενα κτίσματα μὲ σκοπὸν νὰ ὁραθοῦν καὶ νὰ ἀκουσθοῦν, καὶ οὕτω νὰ μεταφέρουν εἰς τὸν νοῦν τῶν Προφητῶν μηνύματα καὶ νοήματα ἀπὸ τὸν Θεόν.".... Τὸ κτίσμα προσελήφθη διὰ τὸν σκοπὸν τοῦ ἀνὰ χεῖρας ἔργου, ἵνα ἐμφανισθῆ εἰς ἀνθρώπινα ὄμματα καὶ ἀκουσθῆ εἰς ἀνθρώπινα ὦτα, καὶ κληθῆ ‘ἄγγελος τοῦ Κυρίου’, καὶ ‘Κύριος’, καὶ ‘Θεός’ ".
Πάντως, τὴν κλασσικὴν διατύπωσιν τῆς περὶ ὰποκαλύψεως πλάνης τοῦ Αὐγουστίνου εὑρίσκομεν εἰς τὸν γίγαντα τῶν Φραγκολατίνων θεολόγων, τὸν Θωμᾶ Ἀκινᾶτον, ὅστις δέχεται τὴν διάκρισιν μεταξὺ ἀποκαλύψεων τῶν γενομένων διὰ κτισμάτων εἰς τὰς αἰσθήσεις, καὶ τῶν γενομένων διὰ νοημάτων κατʼ εὐθεῖαν εἰς τὴν λογικήν. Ἰσχυρίζεται, ὅτι ἡ τελευταία ὁμοιάζει περισσότερον μὲ τὴν μακαρίαν ὅρασιν τῆς Θείας οὐσίας ὑπὸ τῶν ἐν οὐρανοῖς Ἁγίων, καὶ διὰ τοῦτο εἶναι ἀνωτέρα τῆς πρώτης. Οὕτως ἐπηρεασμένος ἀπὸ τὸν Αὐγουστῖνον καὶ τὴν Φραγκολατινικὴν ταύτην παράδοσιν ὁ ἐκ Καλαβρίας Βαρλαάμ, κατέπληξε τοὺς Ἑλληνορωμηοὺς μὲ τὸν ἰσχυρισμόν του, ὅτι αἱ Θεοφάνειαι τῆς Παλαιᾶς καὶ Καινῆς Διαθήκης ἦσαν φανερώσεις τοῦ Θεοῦ διὰ κτισμάτων, καὶ οὕτω τι χεῖρον νοήσεως, δηλαδὴ χεῖρον τῶν ἐλλάμψεων τοῦ Πνεύματος κατʼ εὐθεῖαν εἰς τὸν νοῦν.
....... Εἶναι (ὅμως) σαφές, ὅτι ἡ.... (Πατερική) ἑρμηνεία τῶν ἀποκαλύψεων τοῦ Θεοῦ, διὰ τοῦ Λόγου ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ἐν τῇ Παλαιᾷ καὶ Καινῇ Διαθήκῃ, ἀποτελεῖ τὴν ὅλην προϋπόθεσιν τοῦ περὶ Ἁγίας Τριάδος δόγματος τῶν Οἰκουμενικῶν Συνόδων.....
Πάντως, ἐξ αἰτίας τῶν μυθικῶν περὶ θεοφανειῶν ἑρμηνειῶν τοῦ Αὐγουστίνου καὶ τῶν Φραγκολατίνων, οἱ σημερινοὶ πνευματικοὶ ἀπόγονοι αὐτῶν ὑποχρεοῦνται πλέον νὰ καταβάλλουν προσπαθείας νὰ ἀπομυθεύσουν τὴν Ἁγίαν Γραφήν, ἐνῷ δὲν εἶναι ἡ Βίβλος ἡ χρήζουσα ἀπομυθεύσεως, ἀλλὰ ἡ Αὐγουστίνειος καὶ Φραγκολατινικὴ ἑρμηνευτικὴ παράδοσις.
῞Οπως ὑπάρχουν καὶ σήμερον Ὀρθόδοξα πνευματικὰ τέκνα τῶν Ἑτεροδόξων, τὰ ὁποῖα, "φωτισθέντα" ἀπὸ τοὺς διδασκάλους των, ἐπιμένουν νὰ εἰσάγουν εἰς τὴν Ὀρθόδοξον Θεολογίαν τὰς ἀπομυθευτικὰς μεθόδους Δυτικῶν τινων, προφανῶς μὴ γνωρίζοντες, ὅτι ἡ Πατερικὴ ἑρμηνεία τῆς Γραφῆς εἶναι, ὄχι μόνον ἡ ὀρθή, ἀλλὰ καὶ ἡ
τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἑρμηνεία, οὕτως οἱ (Ὀρθόδοξοι) λατινόφρονες τοῦ 14-15ου αἰῶνος υἱοθέτησαν, ἀντιστρόφως, μαζὶ μὲ ὅλας τὰς Δυτικὰς μυθολογίας, τὴν χαρακτηρίζουσαν τοὺς Φραγκολατίνους μυθικὴν ἑρμηνείαν τῶν Θεοφανειῶν. ῞Οπως ὁ Αὐγουστῖνος καὶ οἱ Φραγκολατῖνοι ὡς καὶ οἱ πνευματικοὶ ἀπόγονοι αὐτῶν πιστεύουν ὅτι ἡ Ἁγία Γραφὴ διδάσκει ὅτι, κατὰ τὴν Βάπτισιν τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴν Πεντηκοστήν, κατέβησαν ἐπὶ τοῦ Κυρίου καὶ τῶν Ἀποστόλων γινόμενα καὶ ἀπογινόμενα κτίσματα, δηλαδὴ κτιστὴ περιστερὰ καὶ κτισταὶ πύριναι γλῶσσαι συμβολίζουσαι τὸ Πνεῦμα τὸ ῞Αγιον, οὕτω καὶ οἱ ἀγράμματοι λατινόφρονες
῞Ελληνες, οἱ κατὰ τὴν τελευταίαν ἑκατονταετηρίδα τῆς ἐλευθέρας Κωνσταντινουπόλεως προδίδοντες τὸ ἔθνος τῶν Ρωμαίων καὶ τὴν πίστιν αὐτοῦ, ἐπίστευον εἰς τὰ μυθικὰ ἑρμηνευτικὰ πλάσματα τῶν Φράγκων, τύπου Θωμᾶ Ἀκινάτου καὶ Δάντη».
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.